T: Sposoby zwiększania efektywności pracy systemu. Zwalnianie miejsca na dysku Zwalniając miejsce na dysku, można zwiększyć wydajność komputera. Razem z systemem Microsoft Windows jest dostarczane narzędzie Oczyszczanie dysku, ułatwiające zwalnianie miejsca na dysku. Za pomocą tego narzędzia można określić pliki, które mogą zostać bezpiecznie usunięte, a następnie usunąć niektóre albo wszystkie takie pliki. Zastosowania narzędzia Oczyszczanie dysku są następujące: Usuwanie tymczasowych plików internetowych. Opróżnianie Kosza. Usuwanie plików tymczasowych systemu Windows. Usuwanie pobranych plików programów, takich jak formanty Microsoft ActiveX i aplety Java. Usuwanie opcjonalnych składników systemu Windows, które nie są używane. Usuwanie zainstalowanych programów, które nie są używane. Porada: Najwięcej miejsca zajmują zwykle tymczasowe pliki internetowe, ponieważ przeglądarka buforuje wszystkie odwiedzane strony w pamięci podręcznej w celu umożliwienia jak najszybszego dostępu do nich w przyszłości. Aby użyć narzędzia Oczyszczanie dysku 1. Kliknij przycisk Start, wskaż polecenie Wszystkie programy, wskaż polecenie Akcesoria, wskaż polecenie Narzędzia systemowe, a następnie kliknij polecenie Oczyszczanie dysku. Jeśli jest dostępnych kilka dysków, może pojawić się monit o wybranie dysku, który ma zostać oczyszczony. Program Oczyszczanie dysku obliczy ilość miejsca, jaką można zwolnić. 2. W oknie dialogowym Oczyszczanie dysku dla przewiń zawartość listy Pliki do usunięcia. Wybierz pliki, które chcesz usunąć. 3. Wyczyść pola wyboru dla plików, których nie chcesz usuwać, a następnie kliknij przycisk OK.
4. Po wyświetleniu monitu o potwierdzenie usunięcia wybranych plików kliknij przycisk Tak. Po kilku minutach proces oczyszczania dysku zakończy się, a okno dialogowe Oczyszczanie dysku zostanie zamknięte. Komputer oczyszczony z niepotrzebnych danych będzie pracować wydajniej. Uzyskiwanie szybszego dostępu do danych Fragmentacja dysku powoduje zmniejszenie ogólnej wydajności komputera. Przy otwieraniu pofragmentowanego pliku komputer musi przeszukiwać dysk twardy, aby połączyć ze sobą wszystkie fragmenty pliku. Czas reakcji komputera może być wskutek tego znacznie dłuższy. Defragmentator dysków jest narzędziem systemu Windows służącym do konsolidowania pofragmentowanych plików i folderów na dysku twardym komputera, tak aby każdy z nich zajmował pojedynczy obszar na dysku. Gdy każdy plik jest przechowywany w jednym miejscu bez fragmentacji, odczytywanie i zapisywanie danych przebiega znacznie szybciej. Kiedy należy uruchamiać Defragmentatora dysków Oprócz uruchamiania Defragmentatora dysków w regularnych odstępach czasu (najlepiej co miesiąc), należy przyjąć zasadę, że ten program powinien być także uruchamiany w określonych sytuacjach. W następujących sytuacjach jest zalecane uruchomienie Defragmentatora dysków: Kiedy dodano dużą liczbę plików. Kiedy ilość wolnego miejsca na dysku zmniejszyła się do około 15 procent. Kiedy zainstalowano nowe programy lub nową wersję systemu Windows. Aby użyć Defragmentatora dysków 1. Kliknij przycisk Start, wskaż polecenie Wszystkie programy, wskaż polecenie Akcesoria, wskaż polecenie Narzędzia systemowe, a następnie kliknij polecenie Defragmentator dysków. Kliknij przycisk Analizuj, aby uruchomić Defragmentatora dysków. 2. W oknie dialogowym Defragmentator dysków kliknij dyski, które chcesz zdefragmentować, a następnie kliknij przycisk Analizuj. Po wykonaniu analizy dysków pojawi się okno dialogowe z informacją, czy jest zalecane defragmentowanie przeanalizowanych dysków. Porada: Przed defragmentacją woluminu warto wykonać jego analizę, aby uzyskać szacowany czas trwania defragmentacji.
3. Aby wykonać defragmentację wybranego dysku lub dysków, kliknij przycisk Defragmentuj. Po zakończeniu defragmentacji w Defragmentatorze dysków zostaną wyświetlone jej wyniki. 4. Aby wyświetlić szczegółowe informacje o zdefragmentowanym dysku lub partycji, kliknij przycisk Wyświetl raport. 5. Aby zamknąć okno dialogowe Raport defragmentacji, kliknij przycisk Zamknij. 6. Aby zamknąć Defragmentatora dysków, kliknij przycisk Zamknij na pasku tytułu okna. Wykrywanie i naprawianie błędów dysku Oprócz uruchamiania programu Oczyszczanie dysku i Defragmentatora dysków w celu optymalizowania wydajności komputera, można sprawdzić integralność plików przechowywanych na dysku twardym, uruchamiając narzędzie do sprawdzania błędów. W czasie używania dysku twardego mogą na nim powstać uszkodzone sektory. Uszkodzone sektory mogą być przyczyną zmniejszenia wydajności dysku, a ich obecność może w niektórych przypadkach utrudnić lub nawet uniemożliwić zapisywanie danych (na przykład plików). Narzędzie do sprawdzania błędów umożliwia nie tylko skanowanie dysków twardych w poszukiwaniu uszkodzonych sektorów, ale także skanowanie w poszukiwaniu błędów systemu plików, dzięki czemu można stwierdzić, czy położenie określonych plików lub folderów jest prawidłowe. W przypadku codziennego korzystania z komputera zalecane jest uruchamianie tego narzędzia raz w tygodniu w celu zapobieżenia utracie danych. Aby uruchomić narzędzie do sprawdzania błędów Ważne: Przed uruchomieniem narzędzia do sprawdzania błędów upewnij się, że wszystkie pliki są zamknięte. 1. Kliknij przycisk Start, a następnie kliknij polecenie Mój komputer. 2. W oknie Mój komputer kliknij prawym przyciskiem myszy dysk, który chcesz sprawdzić w poszukiwaniu uszkodzonych sektorów, a następnie kliknij polecenie Właściwości. 3. W oknie dialogowym Właściwości kliknij kartę Narzędzia. 4. Kliknij przycisk Sprawdź. 5. W oknie dialogowym Sprawdź dysk zaznacz pole wyboru Skanuj dysk i próbuj odzyskać uszkodzone sektory, a następnie kliknij przycisk Rozpocznij. Pole wyboru Skanuj dysk i próbuj odzyskać uszkodzone sektory należy zaznaczyć w większości przypadków. 6. Jeśli zostaną znalezione uszkodzone sektory, wybierz opcję ich naprawienia. Porada: Pole wyboru Automatycznie napraw błędy systemu plików należy zaznaczyć tylko w przypadku podejrzenia, że dysk zawiera uszkodzone sektory. Ochrona komputera przed oprogramowaniem szpiegującym Oprogramowanie szpiegujące to oprogramowanie, które zbiera informacje osobiste bez wiedzy i zgody użytkownika. Informacje zbierane przez oprogramowanie szpiegujące to między innymi lista odwiedzonych witryn sieci Web, nazwy użytkownika i hasła. Oprogramowanie szpiegujące nie tylko narusza prywatność użytkownika, ale może również zmniejszać wydajność komputera. Dowiedz się więcej na temat oprogramowania szpiegującego i metod ochrony komputera przed takim oprogramowaniem. Jeżeli chcemy, aby system Windows XP pracował na naszym komputerze długo, wydajnie i stabilnie, powinniśmy okresowo uruchamiać zadania z kategorii Wydajność i konserwacja. Po uruchomieniu Panelu sterowania i wybraniu kategorii Wydajność i konserwacja będziemy mieli dostęp do trzech zadań związanych z wydajnością systemu:
Dostosuj efekty wizualne Po wybraniu zadania Dostosuj efekty wizualne na ekranie wyświetlone zostanie okno Opcje wydajności (rysunek 11.9). Zakładka Efekty wizualne pozwala na dostosowanie liczby wyświetlanych przez system efektów wizualnych do wydajności naszego komputera. Wybierając opcję Niestandardowe będziemy mogli włączyć lub wyłączyć wybrane efekty. Pozostawienie wybranej domyślnie opcji Niech system Windows wybierze optymalne ustawienia spowoduje automatyczne wybranie, na podstawie parametrów komputera, optymalnej liczby włączonych efektów. Wybór jednej z dwóch kolejnych opcji spowoduje odpowiednio włączenie albo wyłączenie wszystkich efektów wizualnych. Rysunek 11.9. Użytkownicy mniej wydajnych komputerów mogą zrezygnować z dodatkowych efektów wizualnych zyskując w zamian poprawę wydajności systemu Wybierając zakładkę Zaawansowane, będziemy mogli skonfigurować użycie procesora, pamięci oraz pamięć wirtualną. Użytkownicy stacji roboczych lub komputerów wolnostojących powinni zaznaczyć opcję Programy. W ten sposób uruchomiona aplikacja pierwszoplanowa będzie miała wyższy priorytet niż usługi uruchomione w tle, a system Windows dobierze rozmiar pamięci podręcznej tak, aby program działał z maksymalną szybkością. Po naciśnięciu przycisku Zmień wyświetlone zostanie okno dialogowe Pamięć wirtualna. Pamięć wirtualna jest zarezerwowanym obszarem na dysku twardym komputera, który może być wykorzystywany przez system i programy, tak jak zwykła pamięć RAM. Ponieważ średni czas dostępu do dysku twardego jest 1 000 razy większy niż do pamięci operacyjnej, trudno uznać pamięć wirtualną za funkcjonalny odpowiednik pamięci RAM. Optymalny rozmiar pliku pamięci wirtualnej możemy obliczyć na podstawie ilości zainstalowanej w komputerze pamięci operacyjnej, według wzoru: rozmiar pliku = 1,5 * ilość pamięci RAM. Plik ten może być utworzony na dowolnej liczbie partycji dysku twardego. Aby nie dopuścić do fragmentacji tego pliku, należy ustawić rozmiar początkowy równy rozmiarowi maksymalnemu pliku. Użytkownicy, których komputery wyposażone są w jeden dysk twardy (niezależnie od liczby utworzonych na nim partycji), powinni umieścić plik wymiany na tej samej partycji, na której jest zainstalowany system Windows. Natomiast użytkownicy komputerów wyposażonych w kilka dysków twardych powinni przenieść plik wymiany na dysk (lub dyski) niezawierające systemu operacyjnego. Zwolnij miejsce na dysku twardym Wybierając to zadanie możemy usunąć z wybranego dysku nieużywane lub tymczasowe pliki danych i programów. Po wybraniu dysku zostanie wyświetlone okno dialogowe pokazane na rysunku 11.10. Po zaznaczeniu typów plików, które mogą zostać usunięte, system usunie wybrane pliki przywracając wolne miejsce na dysku.
Rysunek 11.10. Oczyszczanie dysku pomaga zapanować nad lawiną starych danych i nieużywanych programów przechowywanych na dyskach Rozmieść elementy na dysku twardym tak, aby programy uruchamiały się szybciej Wybranie tego zadania spowoduje uruchomienie Defragmentatora dysków. Działanie tego programu zostało opisane w rozdziale 6. Zarządzanie danymi na dyskach NTFS. Usługi Niemały wpływ na wydajność komputera ma liczba uruchomionych automatycznie podczas startu systemu usług. W zależności od tego, które usługi systemowe rzeczywiście wykorzystujemy możemy zmienić tryb uruchomienia lub nawet wyłączyć niewykorzystywane przez nas usługi. Przed wyłączeniem usługi dobrze jest wstrzymać jej działanie i ostrzec wszystkich użytkowników o wyłączeniu usługi. Usługa wstrzymana nie odpowiada na nowe żądania użytkowników (wyjątkiem są żądania programów uruchomionych przez administratora), ale nie rozłącza już istniejących użytkowników. Zmiana sposobu uruchamiania usług Aby zmienić typ uruchamiania wybranej usługi: 1. Z menu Start wybierz opcje Wszystkie programy Narzędzia administracyjne Usługi. 2. Dwukrotnie kliknij lewym przyciskiem myszy wybraną usługę. Zostanie wyświetlone okno właściwości danej usługi (rysunek 11.11). 3. W polu Typ uruchomienia wybierz opcję Ręczny. 4. Naciśnij klawisz Zatrzymaj. Po chwili usługa zostanie zatrzymana. 5. Naciśnij klawisz OK. Zatrzymanie, a tym bardziej wyłączenie niektórych usług, może spowodować awarię całego systemu. W niektórych wypadkach, po wyłączeniu usługi system nie wystartuje prawidłowo i będziemy musieli go naprawiać z poziomu Konsoli odzyskiwania. Rysunek 11.11. Nieprzemyślane wyłączenie usługi może być źródłem wielu problemów
Zależności pomiędzy usługami Przed zatrzymaniem usługi warto sprawdzić, jakie inne usługi są od niej zależne. Po zatrzymaniu usługi niezbędnej do działania innych usług automatycznie zatrzymane zostaną wszystkie usługi zależne. Aby sprawdzić, czy zatrzymanie wybranej usługi nie wpłynie na pracę innych usług systemowych: 1. Z menu Start wybierz opcje Wszystkie programy Narzędzia administracyjne Usługi. 2. Dwukrotnie kliknij lewym przyciskiem myszy wybraną usługę. Wyświetlone zostanie okno właściwości wybranej usługi. 3. Wybierz opcje Zależności. Po chwili zostanie wyświetlona lista usług, które, aby działać wymagają uruchomienia wybranej usługi. Rysunek 11.12. Zatrzymanie usługi Stacja robocza spowodowałoby zatrzymanie pracy sześciu innych usług systemowych