UCHWAŁA NR XXIX/160/2006 Rady Gminy w Bytnicy z dnia 28 marca 2006r. W sprawie: przyjęcia Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2006-2008. Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt. 15, ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym / tekst jednolity DZ. U. z 2001. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm./, oraz art. 17 ust.1 pkt.1 i art.110 ustawy z dnia 12 marca 2004r o pomocy społecznej /Dz. U. Nr 64, poz.593, z 2005r.Nr 179, poz.1487/ uchwala się, co następuje: 1. Przyjmuje się Gminną Strategię Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2006-2008" stanowiącą załącznik Nr 1 do niniejszej uchwały. 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy. 3. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Lubuskiego.
Załącznik do Uchwały Nr XXIX/160/2006 Rady Gminy Bytnica z dnia 28 marca 2006r Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2006-2008 Spis treści: 1. Wstęp. 2. Analiza problemów społecznych gminy. 3. Strategia rozwiązywania problemów społecznych a. cel strategiczny b. cele operacyjne 4. Przebieg realizacji założeń. 5. Podsumowanie. 2
1. Wstęp We współczesnym świecie mamy do czynienia z występowaniem różnego rodzaju kryzysów. Powodują one wzrost bezrobocia i pogorszenie warunków bytu ludności, zwiększenie strefy ubóstwa. Istniejące zagrożenia powinny być dostrzegane i uwzględnione w polityce społecznej i gospodarczej państwa. Eliminowanie ich powinno zapobiegać przede wszystkim kryzysom gospodarczym, ograniczać negatywne skutki oraz rozwiązywać kwestie społeczne, w tym szczególnie dotyczące bezrobocia i związanej z nim sfery ubóstwa. Przekształcenia zachodzące w Polsce a zarazem w gminie niosą za sobą pozytywne i negatywne skutki społeczne. Znaczna grupa bezrobotnych naszej gminy staje się świadczeniobiorcami pomocy społecznej i narażona jest na długotrwałą marginalizację materialno-społeczną. Ciągle niewystarczające środki przeznaczane na pomoc społeczną zmuszają do poszukiwania jak najefektywniejszych metod działania na rzecz rodzin i osób wymagających wsparcia. Zadaniem naszego Ośrodka jest udzielanie takiego wsparcia osobom i rodzinom, które umożliwi im samodzielną egzystencję, dać szansę zaspokojenia podstawowych potrzeb, zapewnić skuteczną realizację ról społecznych i stworzyć możliwości rozwoju. Skutecznie pomóc - to znaczy także pozbawić uprawnień do pomocy społecznej poprzez usunięcie bądź ograniczenie dysfunkcji, wyprowadzić z grupy ryzyka w każdym przypadku, kiedy jest to tylko możliwe. Skuteczność takich działań jest uwarunkowana kompleksowym podejściem do problemów i wprowadzeniem systemowych rozwiązań. Kierunkiem wytyczonym w niniejszej strategii jest przede wszystkim: 1. Zabezpieczenie miejsc w placówkach opieki społecznej ludziom starszym, grupom osób o ograniczonej zdolności radzenia sobie samemu oraz wspieranie instytucji zajmujących się działalnością socjalną, 2. Doradcza opieka społeczna, 3. Doskonalenie działań Ośrodka Pomocy Społecznej w zakresie pomocy środowiskowej, 4. Zabezpieczenie opieki socjalnej dla bezrobotnych bez szansy uzyskania pracy. Strategia rozwiązywania problemów społecznych jest wyrazem zintegrowanego planowania społecznego. W najbardziej ogólnym ujęciu oznacza sposób osiągania wyznaczonych celów poprzez sterowanie procesem rozwoju, integracji, polityki społecznej. Realizacja zadań postawionych przed pomocą społeczną, a także konieczność wypracowania nowych form pomocy, wymaga profesjonalnego i systemowego diagnozowania problemów społecznych w skali gminy. 3
Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w naszej gminie, skierowana jest na rozszerzenie i pogłębienie form pracy socjalnej, pomoc osobom uzależnionym, wykluczonym społecznie oraz współpracę z instytucjami, stowarzyszeniami i organizacjami pozarządowymi w sferze rozwiązywania problemów społecznych. Najczęściej takiej pomocy potrzebują rodziny, w których występuje: ubóstwo, bezrobocie, bezdomność, alkoholizm, bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych, niepełnosprawność, długotrwała choroba, sieroctwo naturalne lub społeczne. Pomoc społeczna w ciągu najbliższych kilku lat będzie pełnić kluczową rolę w systemie bezpieczeństwa socjalnego mieszkańców. Przy negatywnych skutkach, jakie niesie ze sobą transformacja systemu, nie wszyscy mogą korzystać z osiągnięć i szans, jakie daje gospodarka rynkowa. Brak kwalifikacji, niski poziom kulturowy rodzin oraz bariery strukturalne powodują, że znaczna część obywateli znalazła się poza rynkiem pracy. Biorąc pod uwagę zmiany, jakie występują w ostatnim czasie należy przypuszczać, że pomoc społeczna będzie bardzo ważnym elementem polityki społecznej i nie może trwać w swych dotychczasowych strukturach. Główne kierunki w polityce społecznej Gminy Bytnica: 1. Zaspokojenie podstawowych potrzeb bytowych jednostek i rodzin. 2. Podniesienie rangi pracy socjalnej by w pełni realizować ustawową misję pomocy społecznej. 3. Zapobieganie i przeciwdziałanie marginalizacji młodzieży. 4. Poprawa jakości życia osób doświadczających deprawacji społecznej. 2. Analiza problemów społecznych gminy Niekorzystnym zjawiskiem jest ubożenie mieszkańców gminy. Ubożenie mieszkańców nie wyzwala w nich aktywności społecznej a młodzież zachęca do migracji z rodzinnych miejscowości. Kolejnym problemem jest narastanie zjawisk patologii społecznych. Zjawisko bezrobocia jest przyczyną frustracji wśród mieszkańców gminy powoduje, iż nie mają oni środków na kształcenie swoich dzieci. Negatywne wzorce wychowawcze, zarówno zewnętrzne jak i te wynikające z najbliższego otoczenia, brak dyscypliny młodzieży w konsekwencji może doprowadzić do zachwiania się wśród młodych ludzi systemu wartości. Jednym z głównych problemów jest brak miejsc pracy. Jego przyczyną jest ogólnie zła sytuacja gospodarcza kraju, mająca swą wymowę, także w istniejącej polityce rolnej, co negatywnie wpływa na rozwój gminy. Jedną z grup dysfunkcyjnych objętych pomocą, są osoby uzależnione od alkoholu. Z problemem nadużywania alkoholu pracownicy socjalni spotykają się od wielu lat. Niepokojącym jest jednak fakt wzrastania liczby osób uzależnionych od alkoholu i obniżania wieku pierwszego z nim kontaktu. Praca z interesantami uzależnionymi od alkoholu jest bardzo trudna, długotrwała i często skazana na niepowodzenie. Z pomocą w pracy z alkoholikami, pracownikom Ośrodka Pomocy Społecznej przychodzi Poradnia dla Osób 4
z Problemem Alkoholowym w Krośnie Odrzańskim, Komisariat Policji w Bytnicy oraz Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Istnieje wzrastające ukierunkowanie mieszkańców na różne formy świadczeń z pomocy społecznej. Zakres zapotrzebowania na pomoc społeczną z roku na rok wzrasta w miarę ubożenia społeczeństwa. W gminie pomoc społeczna staje się jednym z głównych priorytetów polityki samorządowej. Jednakże narastającym problemem są ciągle niedostateczne środki finansowe. 3. Strategia rozwiązywania problemów społecznych Konstytucja Rzeczypospolitej Polski mówi, że wszyscy obywatele są równi wobec prawa i obowiązków, wszyscy mają prawo do równego ich traktowania i nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym i gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. Oznacza to, że pomoc społeczna powinna wspierać osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwiać im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. Sugerowane rozwiązania problemów społecznych: - organizowanie pomocy sąsiedzkiej; - przywrócenie działalności sióstr PCK" - wolontariat - jako rozwiązanie problemu ludzi starych i niepełnosprawnych; - organizowanie rehabilitacj i przyłóżkowej; - organizowanie warsztatów muzycznych, plastycznych, teatralnych dla dzieci i młodzieży z rodzin patologicznych; - promocja zdrowia; a. Cel strategiczny: Stworzenie warunków do umożliwienia osobom i rodzinom przezwyciężenia sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne możliwości i uprawnienia. b. Cel operacyjny - kierunki działań: 1. Identyfikowanie przyczyn ubóstwa i czynników powodujących korzystanie z pomocy społecznej. 2. Pomoc osobom i rodzinom zagrożonym dysfunkcjami, w szczególności bezrobociem. 3. Rozszerzenie oferty usług na rzecz ludzi starszych. 4. Pomoc osobom niepełnosprawnym ( ze szczególnym uwzględnieniem osób z zaburzeniami psychicznymi). 5. Opieka nad dzieckiem i rodziną. 6. Wychodzenie z bezdomności. 5
7. Podniesienie poziomu kwalifikacji i doskonalenie zawodowe pracowników socjalnych zatrudnionych w Ośrodku Pomocy Społecznej. CEL OPERACYJNY NR 1 Identyfikowanie przyczyn i czynników powodujących korzystanie z pomocy społecznej Z przeprowadzonej diagnozy sytuacji w Ośrodku Pomocy Społecznej w Bytnicy wynika, że główną przyczyną korzystania z pomocy społecznej jest bezrobocie. Przeciwdziałanie temu zjawisku i zapewnienie utrzymania źródeł dochodu jest jednym z warunków zmniejszenia liczby osób ubiegających się o pomoc. Podopieczni borykają się z różnymi rodzajami problemów, takimi jak: niepełnosprawność, długotrwała choroba oraz problemy związane ze strukturą rodziny np. rodzina niepełna, bezradność w sprawach opiekuńczowychowawczych. Skuteczne przeciwdziałanie problemom społecznym musi opierać się na ciągłej diagnozie sytuacji oraz prawidłowym przepływie informacji. Podjęte działania: 1. Analiza rzeczywistych potrzeb społecznych. 2. Dążenie do określenia zapotrzebowania na pomoc finansową niezbędną do zaspokojenia potrzeb. 3. Rozpoznanie głównych problemów społecznych i ich zasięgu. 4. Ustalenie zasad współpracy przy wymianie informacji między instytucjami i organizacjami współpracującymi z Ośrodkiem Pomocy Społecznej. 5. Analiza skarg, wniosków, interwencji osób korzystających z pomocy. Przewidywane efekty: 1. Rozpoznanie źródła zagrożeń życia społecznego na terenie gminy. 2. Opracowanie diagnozy i wykorzystanie uzyskanych informacji w działaniach w zakresie pomocy społecznej. 3. Zwiększenie efektywności działań i skuteczności reagowania ośrodka pomocy społecznej oraz organizacji i instytucji współpracujących na aktualnie występujące problemy. 4. Wykorzystanie w celach profilaktycznych źródła informacji o przyczynach korzystania z pomocy społecznej. CEL OPERACYJNY NR 2 Pomoc osobom i rodzinom zagrożonym dysfunkcją Jednym z ważniejszych priorytetów pomocy społecznej jest pomoc osobom i rodzinom, które znalazły się w trudnej sytuacji oraz rodzinom dysfunkcyjnym. 6
Do najpilniejszych zadań w tym zakresie należy przeciwdziałanie biedzie, bezrobociu. Pomoc ta musi pozwalać na wyprowadzenie rodzin z trudnej sytuacji i zapobiegać ich marginalizacji. Służyć temu mają różnorodne formy aktywizacji zawodowej, skierowane szczególnie do zagrożonych bezrobociem. Podjęte działania: 1. Pobudzanie aktywności własnej rodziny oraz osób korzystających z pomocy przy rozwiązywaniu problemów. 2. Prowadzenie wszechstronnej pracy z rodziną i wykorzystywanie różnorodnych metod i technik /w tym techniki kontaktu /. 3. Udostępnianie osobom i rodzinom bezpłatnego poradnictwa specjalistycznego. 4. Współpraca z Powiatowym Urzędem Pracy w Krośnie Odrzańskim w zakresie pośrednictwa pracy i doskonalenia zawodowego osób bezrobotnych. 5. Udzielanie pomocy osobom i rodzinom na zasadach określonych w ustawie o pomocy społecznej. 6. Współpraca pracownika socjalnego ze szkołami, pedagogiem wychowawcami, policją kuratorami oraz Gminną Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. 7. Pozyskiwanie środków na własną pomoc osobom i rodzinom jej potrzebującym. Przewidywane efekty: 1. Zwiększenie aktywności własnej rodziny oraz osób korzystających z pomocy. 2. Umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenia trudnych sytuacji życiowych. 3. Uzyskanie środków finansowych na zaspokojenie niezbędnej infrastruktury pomocowej. 4. Uświadomienie konieczności organizowania alternatywnych form pomocy w stosunku do materialnej i rzeczowej- pomoc sąsiedzka, wolontariat. 5. Ograniczenie liczby osób korzystających z pomocy materialnej. CEL OPERACYJNY NR 3 Rozszerzenie usług dla ludzi starszych Ogólna dostępność do usług bytowych, urzędowych, mieszkaniowych, a nawet intelektualnych i zdrowotnych ułatwia życie ludziom starszym i wydłuża okres ich samodzielności społecznej. Nieunikniony proces starzenia się stwarza konieczność podjęcia przez społeczeństwo wielu zadań. 7
Podjęte działania: 1. Promowanie aktywnego trybu życia osób starszych poprzez wspieranie różnych form działalności i inicjatyw, podejmowanie prób w zakresie utworzenia Klubu Seniora". 2. Wszczęcie negocjacji z Radą Gminy oraz Wójtem w zakresie utworzenia świetlicy. 3. Rozszerzenie usług pielęgnacyjnych i opiekuńczych dla osób starszych w miejscu zamieszkania. 4. Wdrożenie rządowego programu wieloletniego "Pomoc państwa w zakrsie dożywiania", próby uzyskiwania środków lokomocji przy jego organizowaniu. Przewidywane efekty: 1. Respektowanie praw osób starszych do godnego życia w społeczeństwie. 2. Zapewnienie komfortu psychicznego i poczucia bezpieczeństwa osobom starszym poprzez zabezpieczenie ich funkcjonowania w środowisku lokalnym. 3. Zagospodarowanie czasu wolnego osób starszych. 4. Włączenie osób starszych do życia w lokalnej społeczności. CEL OPERACYJNY NR 4 Pomoc osobom niepełnosprawnym (ze szczególnym uwzględnieniem osób z zaburzeniami psychicznymi) Osoby z zaburzeniami psychicznymi wymagają szczególnego rodzaju wsparcia i pomocy w codziennym funkcjonowaniu. Poznawanie i rozumienie problemów, trudności osób niepełnosprawnych jest zadaniem dla wszystkich. Osoby niepełnosprawne przez fakt niepełnosprawności nie utraciły praw osoby ludzkiej. Maja prawo jak wszyscy żyć w społeczeństwie i korzystać z dóbr cywilizacji i ją współtworzyć. Podjęte działania: 1. Zintegrowanie osób niepełnosprawnych ze środowiskiem i umożliwienie pełnego uczestnictwa w życiu społecznym poprzez: pracę socjalną z osobami niepełnosprawnymi. 2. Doradztwo specjalistyczne i pomoc ekonomiczna (w myśl ustawy o pomocy społecznej) osobom niepełnosprawnym. 3. Współpraca z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w organizowaniu turnusów rehabilitacyjnych dla osób niepełnosprawnych. 4. Pomoc w zakresie wypożyczania sprzętu rehabilitacyjnego. 8
Przewidywane efekty: 1. Usprawnienie fizyczne i społeczne osób niepełnosprawnych. 2. Odciążenie rodzin z osobami niepełnosprawnymi oraz poprawa sytuacji materialno - bytowych. CEL OPERACYJNY NR 5 Opieka nad dzieckiem i rodziną Podjęte działania: 1. Utworzenie gminnego zespołu w celu opracowania gminnego systemu profilaktyki nad dzieckiem i rodziną. 2. Przyznawanie i wypłacanie świadczeń pieniężnych oraz pomoc rzeczowa rodzinom mającym trudności w zaspakajaniu niezbędnych potrzeb bytowych w szczególności rodzinom niepełnym i wielodzietnym. 3. Dożywianie dzieci w szkole. 4. Walka z przemocą w rodzinie - stosowanie procedury Niebieska Karta". 5. Kierowanie ofiar do uczestniczenia w zajęciach terapeutycznych. 6. Motywowanie osób i rodzin do współpracy z Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. 7. Współpraca z Centrum Interwencji Kryzysowej. Przewidywane efekty: 1. Korzystanie z zajęć profilaktyczno - edukacyjno-motywacyjnych w Punkcie Konsultacyjnym w Krośnie Odrzańskim. 2. Udział w zajęciach terapeutycznych dzieci. 3. Udział w grupach wsparcia. CEL OPERACYJNY NR 6 Wychodzenie z bezdomności Podjęte działania: 1. Realizacja programu wychodzenia z bezdomności. 9
2. Podjęcie pracy socjalnej poprzez zawieranie kontraktu socjalnego. 3. Opłacanie składki zdrowotnej dla bezdomnych- uczestników programu. 4. Informacja o lokalizacji schronisk i noclegowni dla bezdomnych. 5. Zaspakajanie niezbędnych potrzeb bytowych osób bezdomnych. Przewidywane efekty: 1. Rozwój zatrudnienia socjalnego osób wychodzących z bezrobocia i zagrożonych wykluczeniem społecznym. 2. Powrót osób bezdomnych do własnego środowiska - domu - rodziny. 3. Kierowanie osób bezdomnych do schronisk i noclegowni. CEL OPERACYJNY NR 7 Podniesienie poziomu kwalifikacji i doskonalenie zawodowe pracowników socjalnych Szczególnie istotną kwestią w pomocy społecznej jest kształcenie pracowników socjalnych i zdobywanie umiejętności, które umożliwiłyby im doskonalenie zawodowe. Szansą na skuteczne funkcjonowanie w pomocy społecznej i zmniejszenie ilości osób zmuszonych do korzystania z niej jest przedsiębiorczość, czyli twórcze rozwiązywanie problemów i dążenie do sukcesu przez pracowników Ośrodka Pomocy Społecznej. Podjęte działania: 1. Upowszechnienie etosu zawodowego pracownika socjalnego oraz uświadamianie roli i zadań pracownika socjalnego w środowisku lokalnym. 2. Zwiększenie roli pracy socjalnej oraz kontraktu socjalnego w działalności Ośrodka Pomocy Społecznej. 3. Uczestnictwo w sesjach szkoleniowych, konferencjach oraz warsztatach zajęciowych zakresu samodoskonalenia i kształcenia pracowników socjalnych. Przewidywane efekty: 1. Skuteczniejsze działanie pracowników służb społecznych. 2. Wzrost liczby wyspecjalizowanych pracowników socjalnych. 3. Podniesienie jakości oferowanych przez Ośrodek Pomocy Społecznej usług. 4. Podniesienie statusu zawodowego pracownika socjalnego. 10
4. Przebieg realizacji założeń. Przedstawiona gminna strategia rozwiązywania problemów społecznych obejmuje gminę Bytnica. Cele i zadania realizowane będą przy współpracy społeczności lokalnej oraz niektórych organizacji takich jak m.in.: - PUP Krosno Odrzańskie - Niepubliczne Zakłady Opieki Zdrowotnej - Poradnia Pedagogiczno -Psychologiczna w Krośnie Odrzańskim - Komenda Powiatowa Policji w Krośnie Odrzańskim Rewir Dzielnicowych w Bytnicy - Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Bytnicy - Zespoły Edukacyjny w Bytnicy i Budachowie - Koło Kombatantów w Bytnicy - Pedagodzy szkolni - Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Krośnie Odrz. - Stowarzyszenie Bank Żywności" w Zielonej Górze - Kuratorzy - Sądy - Kościoły Realizacja zadań odbywać się będzie w ciągu najbliższych trzech lat, a ich powodzenie zależy od ścisłej współpracy tych podmiotów, sytuacji w gminie oraz środków finansowych, które zostaną przeznaczone na ich urzeczywistnienie. Ośrodek Pomocy Społecznej w Bytnicy przeznaczy na realizację działań środki własne, a ponadto ubiegać się będzie o realizację z innych źródeł. Skuteczność realizacji zadań gwarantują określone warunki, a mianowicie: - konsekwentne wdrażanie w życie zaplanowanych zadań; - działania na rzecz pozyskania dodatkowych środków z innych źródeł niż budżet samorządu; - uświadomienie społeczności lokalnej znaczenia realizacji zaplanowanych przedsięwzięć; - upowszechnianie celów i zadań wśród mieszkańców gminy. 5. Podsumowanie. Działania określone w powyższej strategii są zadaniami ogólnospołecznymi i ważnym elementem polityki społecznej gminy Bytnica. Celem działania OPS w Bytnicy jest zaspokojenie niezbędnych potrzeb życiowych osób i rodzin oraz umożliwienie im bytowania w warunkach odpowiadających godności człowieka. Czynione są również starania aby doprowadzać te osoby i rodziny do życiowego usamodzielnienia się, ich integracji ze środowiskiem oraz zapobieganie powstawania warunków, które doprowadzają do kryzysowych sytuacji. 11
Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej uprawnione do korzystania z pomocy społecznej są osoby i rodziny, w których występuje: ubóstwo, sieroctwo, bezdomność, bezrobocie, niepełnosprawność, długotrwała lub ciężka choroba, potrzeba ochrony macierzyństwa lub wielodzietności; bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych; brak umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej placówki opiekuńczo-wychowawcze; trudności w przystosowaniu do życia po opuszczeniu zakładu karnego; alkoholizm i narkomania; zdarzenia losowe i sytuacje kryzysowe oraz klęski żywiołowe lub ekologiczne. Wymienione wyżej sytuacje w mniejszym lub większym stopniu dotykają również mieszkańców Gminy Bytnica. Realizowana w stosunku do tych mieszkańców pomoc to wsparcie materialne oraz praca socjalna. Wsparcie materialne to przyznawane na podstawie szczegółowych przepisów ustawy o pomocy społecznej zasiłki stałe; zasiłki okresowe; zasiłki celowe i specjalne zasiłki celowe; zasiłki i pożyczki na ekonomiczne usamodzielnienie; pomoc dla rodzin zastępczych; pomoc na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki; świadczenia pieniężne na utrzymanie i pokrycie wydatków związanych z dożywianiem dzieci w szkołach. Gminna strategia rozwiązywania problemów społecznych gminy Bytnica na lata 2006-2008 nakreśla długofalowe działania mające na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one same w stanie pokonać wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Program ten jest ciągle otwarty" na społeczną dyskusję oraz wszelkie konstruktywne uwagi i wnioski. 12