DEZYNFEKCJA TERMICZNA INSTALACJI CIEPŁEJ WODY UŻYTKOWEJ JAKO NARZĘDZIE W WALCE Z BAKTERIĄ LEGIONELLA

DEZYNFEKCJA TERMICZNA INSTALACJI CIEPŁEJ WODY UŻYTKOWEJ JAKO NARZĘDZIE W WALCE Z BAKTERIĄ LEGIONELLA OBOWIĄZUJĄCE PRZEPISY ORAZ PROCEDURY ZWIĄZANE Z REALIZACJĄ OKRESOWEJ ZMIANY PARAMETRÓW CIEPŁEJ WODY UŻYTKOWEJ JAKO USŁUGI DODATKOWEJ ŚWIADCZONEJ PRZEZ RADOMSKIE PRZEDSIĘBIORSTWO ENERGETYKI CIEPLNEJ RADPEC S.A. w RADOMIU

I. Legionelloza odkrycie przyczyn choroby oraz historia jej nazwy Historia odkrycia czynnika etiologicznego nietypowego zapalenia płuc i jego nazwy ma związek z pechowym dla uczestników zorganizowanego w 1976 roku w Filadelfii, w rocznicę podpisania Deklaracji Niepodległości Stanów Zjednoczonych konwentu Legionu Amerykańskiego. Niezbyt szczęśliwym dla uczestniczących w tym konwencie wojskowych weteranów finałem uroczystości były mające rozmiar epidemii przypadki zachorowań na zapalenie płuc o nadzwyczaj ostrym przebiegu. Choroba spowodowała zgon 34 osób. Temu grupowemu zakażeniu nadano potoczną nazwę choroby legionistów. Rok po tym wydarzeniu zostały zidentyfikowane oraz wyizolowane pałeczki będące przyczyną zachorowań. W badaniach retrospektywnych stwierdzono, że były one odpowiedzialne również za epidemię zachorowań z objawami grypopodobnymi, która miała miejsce w 1968 roku. Przypadkowi temu - ze względu na miejsce zdarzenia nadano określenie gorączki Pontiac. JAKO NARZĘDZIE W WALCE Z BAKTERIĄ LEGIONELLA 2

I. Legionelloza odkrycie przyczyn choroby oraz historia jej nazwy cd. W roku 1978 po przeanalizowaniu wyników badań genetycznych (homologii DNA) zaproponowano utworzenie nowej rodziny Legionellaceae oraz rodzaju Legionella. Choroba wywołana bakteriami Legionella pneumophila oraz bakteriami z nią spokrewnionym uzyskała oprócz powszechnie znanej nazwy potocznej również nazwę medyczną Legionelloza. JAKO NARZĘDZIE W WALCE Z BAKTERIĄ LEGIONELLA 3

II. Legionelloza przebieg choroby, czynniki ryzyka Pałeczki Legionella pneumophila sprawcy zachorowań na Legionellozę JAKO NARZĘDZIE W WALCE Z BAKTERIĄ LEGIONELLA 4

II. Legionelloza przebieg choroby, czynniki ryzyka cd. Zachorowania wywołane przez pałeczki Legionella określane są jako legionellozy. Bakterie te wytwarzają groźne dla zdrowia i życia ludzi ektotoksyny i endotoksyny. Legionelloza to zapalenia płuc, któremu towarzyszy często biegunka, odurzenie, krwiomocz. Do zakażenia dochodzi aerozolem wnikającym do pęcherzyków płuc drogą powietrzną. Nie stwierdzono zakażeń od ludzi. Śmiertelność tej choroby wynosi 10-15%. W ciężkich przypadkach zatruć może dojść do zatrucia śmiertelnego z powodu niewydolności oddechowej lub tzw. zachłystowego zapalenia płuc. JAKO NARZĘDZIE W WALCE Z BAKTERIĄ LEGIONELLA 5

II. Legionelloza przebieg choroby, czynniki ryzyka cd. Chorobie towarzyszy suchy kaszel, zaburzenia w oddychaniu, temperatura ciała powyżej 40 C, zdarzają się zaburzenia świadomości. Śmiertelność pacjentów z postacią płucną legionellozy jest bardzo duża, przy czym szacuje się, że ta najcięższa postać choroby występuje jedynie u ok. 2% osób narażonych na zakażenie. W przypadku gorączki Pontiac dotychczas nie zanotowano zgonów, wyleczenie następuje samoistnie po 3-5 dniach, nie występują objawy zapalenia płuc. Ta lżejsza postać legionellozy występuje u ponad 90% eksponowanej populacji. Najbardziej narażoną grupą na wystąpienie postaci płucnej legionellozy są mężczyźni w wieku 40-69 lat oraz kobiety w wieku 50-69 lat. Według szacunków Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) na całym świecie rocznie choruje na ostrzejszą formę legionellozy wywoływaną bakterią Legionella pneumophila od 20 do 100 tysięcy osób. JAKO NARZĘDZIE W WALCE Z BAKTERIĄ LEGIONELLA 6

III. Legionella pneumophila uwarunkowania rozwoju Bakterie Legionella pneumophila rozwijają się w środowisku wodnym a optymalne warunki ich rozwoju przypadają na temperatury z zakresu 38-42 o C. Czas życia tej bakterii w temperaturze 55 o C nie przekracza 20 minut. 2 minuty wystarczają na unicestwienie Legionelli w temperaturze 60 o C. Legionella pneumophila nie przeżywa temperatury 70 o C w tych warunkach bakterie giną natychmiast. JAKO NARZĘDZIE W WALCE Z BAKTERIĄ LEGIONELLA 7

IV. Legionelloza warunki sprzyjające namnażaniu bakterii Przeanalizowane zostały przyczyny epidemii w pierwszym opisanym naukowo przypadku masowego zachorowania na Legionellozę. Źródłem bakterii powodującym zakażenia okazała się hotelowa instalacja ciepłej wody (lub jak podają inne źródła instalacja klimatyzacji). W mających służyć prewencji badaniach zdefiniowane zostały środowiska sprzyjające namnażaniu bakterii a tym samym wnoszące podwyższone ryzyko infekcji. Czynniki te to miedzy innymi: Temperatura wody pomiędzy 20 C a 45 C Zastój lub wolny obieg wody Duże stężenie drobnoustrojów, w tym glonów, ameb, śluzowców i innych bakterii Obecność biofilmu, kamienia, osadu, mułu, rdzy lub innej materii organicznej Zniszczone elementy sieci wodno-kanalizacyjnej, takie jak łączniki gumowe, które mogą być źródłem substancji odżywczych zwiększających wzrost bakterii JAKO NARZĘDZIE W WALCE Z BAKTERIĄ LEGIONELLA 8

V. Legionelloza systemy narażone na występowanie bakterii Legionella Systemy narażone na występowanie bakterii Legionella (wg. Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy) Instalacje wodne zawierające wieżę chłodniczą Instalacje wodne zawierające skraplacze Instalacje gorącej i zimnej wody Wanny w uzdrowiskach (tzw. wanny z hydromasażem, gorące łaźnie, wanny uzdrowiskowe) Nawilżacze i systemy nawilżające w układach klimatyzacji Linie wodne w fotelach dentystycznych Stawy napowietrzające w zakładach usuwania odpadów biologicznych i zakładach usuwania ścieków przemysłowych Wysokociśnieniowe wodne urządzenia czyszczące Inne urządzenia i instalacje zawierające wodę, której temperatura przekracza 20 C i w których dochodzi do rozpylania lub tworzenia aerozoli JAKO NARZĘDZIE W WALCE Z BAKTERIĄ LEGIONELLA 9

VI. Legionelloza problem na poziomie agencji UE W celu poprawy poziomu wiedzy na temat epidemiologicznych i mikrobiologicznych aspektów choroby legionistów utworzono w Europie specjalny działający w tym obszarze zespół, który działał początkowo od nazwą EWGLI - European Working Group for Legionella Infections 1 kwietnia 2010 r. EWGLI został przeniesiony do Europejskiego Centrum Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) z siedzibą w Solna w Szwecji a jego nazwę zmieniono na: Europejska Sieć Nadzoru nad Chorobą Legionistów (European Legionnaires Disease Surveillance Network - ELDSNet) Zespół ten prowadzi badania nad chorobą legionistów zaś raporty publikuje na oficjalnej stronie internetowej Europejskiego Centrum Zapobiegania i Kontroli Chorób www.ecdc.europa.eu JAKO NARZĘDZIE W WALCE Z BAKTERIĄ LEGIONELLA 10

VII. Jakość wody a prawo krajowe Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków Dz. U. 2006, Nr 123, poz. 858 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r., w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Dz. U. 2007, Nr 61, poz. 417. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 listopada 2006 r., w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej Dz. U. 2006, Nr 213, poz. 1568 Rozporządzenie Ministra Infrastruktury, z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Dz. U. 2002, Nr 75, poz. 690 JAKO NARZĘDZIE W WALCE Z BAKTERIĄ LEGIONELLA 11

VIII. Jakość wody wymogi ustawowe Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków nakłada obowiązki na przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne: Art. 5. 1. Przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne ma obowiązek zapewnić zdolność posiadanych urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych do realizacji dostaw wody w wymaganej ilości i pod odpowiednim ciśnieniem oraz dostaw wody i odprowadzania ścieków w sposób ciągły i niezawodny, a także zapewnić należytą jakość dostarczanej wody i odprowadzanych ścieków. Art. 5. 1a. Przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne jest obowiązane do prowadzenia regularnej wewnętrznej kontroli jakości wody. JAKO NARZĘDZIE W WALCE Z BAKTERIĄ LEGIONELLA 12

IX. Jakość mikrobiologiczna wody wymagania dotyczące Legionelli Rozporządzenie w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi określa miedzy innymi wymagania mikrobiologiczne jakim powinna odpowiadać ciepła woda Dopuszczalny limit to < 100 mikroorganizmów Legionella w próbce wody o objętości 100ml. UWAGA: W zakładach opieki zdrowotnej zamkniętej na oddziałach, w których przebywają pacjenci o obniżonej odporności, w tym objęci leczeniem immunosupresyjnym, pałeczki Legionella powinny być nieobecne w próbce wody o objętości 1000 ml. JAKO NARZĘDZIE W WALCE Z BAKTERIĄ LEGIONELLA 13

X. Dezynfekcja instalacji ciepłej wody w przepisach wykonawczych do Prawo budowlanego Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie mówi, iż: 120. 1. W budynkach, z wyjątkiem jednorodzinnych, zagrodowych i rekreacji indywidualnej, w instalacji ciepłej wody powinien być zapewniony stały obieg wody, także na odcinkach przewodów o objętości wewnątrz przewodu powyżej 3 dm 3 prowadzących do punktów czerpalnych. 2. Instalacja wodociągowa ciepłej wody powinna umożliwiać uzyskanie w punktach czerpalnych wody o temperaturze nie niższej niż 55 C i nie wyższej niż 60 C. 2a. Instalacja wodociągowa ciepłej wody powinna umożliwiać przeprowadzanie ciągłej lub okresowej dezynfekcji metodą chemiczną lub fizyczną (w tym okresowe stosowanie metody dezynfekcji cieplnej), bez obniżania trwałości instalacji i zastosowanych w niej wyrobów. Do przeprowadzenia dezynfekcji cieplnej niezbędne jest zapewnienie uzyskania w punktach czerpalnych temperatury wody nie niższej niż 70 C i nie wyższej niż 80 C. JAKO NARZĘDZIE W WALCE Z BAKTERIĄ LEGIONELLA 14

XI. Metody dezynfekcji termicznej instalacji ciepłej wody użytkowej Dezynfekcja instalacji ciepłej wody użytkowej ukierunkowana na eliminację bakterii Legionella pneumophila może być realizowana poprzez płukanie instalacji środkami odkażającymi takimi jak chlor lub jod, ozonowanie wody, zastosowanie w obiegu wody lamp UV a także poprzez okresowe podwyższenie temperatury ciepłej wody użytkowej do temperatury 70 o C. DEZYNFEKCJA TERMICZNA INSTALACJI CIEPŁEJ WODY UŻYTKOWEJ JAKO NARZĘDZIE W WALCE Z BAKTERIĄ LEGIONELLA 15

XII. Dezynfekcja termiczna instalacji ciepłej wody użytkowej jako usługa dodatkowa świadczona przez RADPEC S.A. uwarunkowania formalne I. Wprowadzenie do umów kompleksowych na dostawę ciepła odpłatności za dodatkowe czynności zlecone przez Odbiorcę ( ) Za dodatkowe czynności zlecone przez Odbiorcę - nie ujęte w taryfie dla ciepła dotyczące: dodatkowego przerwania lub rozpoczęcia dostaw ciepła do wskazanych obiektów, okresowych zmian parametrów dostawy ciepła poprzez zmiany nastaw regulatorów w węzłach eksploatowanych przez Sprzedawcę Sprzedawca będzie pobierał każdorazowo opłatę w wysokości. zł/czynność + podatek VAT. Stawka ta będzie waloryzowana corocznie o wskaźnik inflacji ogłaszany przez GUS. Taka zmiana nie wymaga aneksu do umowy. JAKO NARZĘDZIE W WALCE Z BAKTERIĄ LEGIONELLA 16

XIII. Dezynfekcja termiczna instalacji ciepłej wody użytkowej jako usługa dodatkowa świadczona przez RADPEC S.A. zasady współpracy z Odbiorcą II. Zasady współpracy z Odbiorcą Obowiązki Odbiorcy ciepła Zgłoszenie wykonania usługi okresowego podwyższenia temperatury ciepłej wody w celu wykonania dezynfekcji termicznej instalacji ciepłej wody użytkowej. Przyjęcie odpowiedzialności za bezpieczeństwo użytkowników ciepłej wody oraz stan techniczny instalacji c.w.u. podczas pracy w podwyższonej temperaturze. Uzgodnienie terminu i zasad współpracy z innymi Odbiorcami przyłączonymi do wspólnej sieci lub węzła grupowego (o ile zachodzi taka konieczność). Przygotowanie instalacji zasilającej i cyrkulacyjnej do pracy w podwyższonej temperaturze. Zapewnienie nadzoru (osoby odpowiedzialnej) za przygotowanie obiektu i bezpośredni nadzór nad przebiegiem dezynfekcji termicznej. JAKO NARZĘDZIE W WALCE Z BAKTERIĄ LEGIONELLA 17

XIV. Dezynfekcja termiczna instalacji ciepłej wody użytkowej jako usługa dodatkowa świadczona przez RADPEC S.A. zasady współpracy z Odbiorcą cd. Obowiązki Sprzedawcy ciepła Weryfikacja techniczna urządzeń technologicznych węzła cieplnego oraz miejsca dostawy w zakresie dotyczącym możliwości wykonania dezynfekcji termicznej instalacji c.w.u. Zmiana nastaw regulatorów w celu podwyższenia temperatury c.w.u. i utrzymanie parametrów według zasad określonych w procedurze dezynfekcji termicznej. Zmiana nastaw regulatorów w celu przywrócenia normatywnej temperatury c.w.u. Zapewnienie nadzoru nad pracą urządzeń wymiennikowni ciepła. JAKO NARZĘDZIE W WALCE Z BAKTERIĄ LEGIONELLA 18

XIV. Dezynfekcja termiczna instalacji ciepłej wody użytkowej jako usługa dodatkowa świadczona przez RADPEC S.A. zasady współpracy z Odbiorcą cd. Procedura dezynfekcji termicznej instalacji c.w.u. 1. Ustalenie z Odbiorcą ciepła terminu wykonania dezynfekcji (wykonanie usługi możliwe wyłącznie w okresie grzewczym, w terminie od listopada do marca, w dniach roboczych, w godzinach 07 00 do 15 00 ). 2. Pisemne potwierdzenie przyjęcia obowiązków Odbiorcy w zakresie: 3. Przyjęcia odpowiedzialności za bezpieczeństwo użytkowników ciepłej wody oraz stan techniczny instalacji c.w.u. podczas pracy w podwyższonej temperaturze 4. Uzgodnienia zasad współpracy z innymi Odbiorcami przyłączonymi do wspólnej sieci lub węzła grupowego 5. Przygotowania instalacji zasilającej i cyrkulacyjnej do pracy w podwyższonej temperaturze. JAKO NARZĘDZIE W WALCE Z BAKTERIĄ LEGIONELLA 19

XIV. Dezynfekcja termiczna instalacji ciepłej wody użytkowej jako usługa dodatkowa świadczona przez RADPEC S.A. zasady współpracy z Odbiorcą cd. 6. Przygotowanie obiektu i bezpośredni nadzór nad przebiegiem dezynfekcji termicznej (dotyczy również osób odpowiedzialnych dla poszczególnych zarządców). 7. Zmiana nastaw regulatorów temperatury i praca instalacji c.w.u. w temperaturze podwyższonej do uzyskania temperatury wody cyrkulacyjnej 70 o C. 8. Utrzymanie pracy instalacji w podwyższonych parametrach przez okres 30 minut. 9. Zmiana nastaw regulatorów c.w.u. w zakresie niezbędnym do przywrócenia normatywnej temperatury ciepłej wody użytkowej. 10. Podpisanie protokółu potwierdzającego wykonanie prac w zakresie jak wyżej. JAKO NARZĘDZIE W WALCE Z BAKTERIĄ LEGIONELLA 20

XV. Dezynfekcja termiczna instalacji ciepłej wody użytkowej protokół okresowego podwyższenia temperatury Uzgodniony termin wykonania dezynfekcji termicznej Osoba odpowiedzialna - Odbiorca ciepła Osoba odpowiedzialna RADPEC S.A.... Odbiorca oświadcza iż: 1. Przyjmuje odpowiedzialność za bezpieczeństwo użytkowników ciepłej wody oraz stan techniczny instalacji c.w.u. podczas pracy w podwyższonej temperaturze 2. Uzgodnił termin i zasady współpracy z innymi Odbiorcami przyłączonymi do wspólnej sieci lub węzła grupowego.. (uzgodnienie w załączeniu) 3. Przygotował instalację zasilającą i cyrkulacyjną do pracy w podwyższonej temperaturze (ewentualne nastawy termostatycznych zaworów podpionowych) 4. Przyjmuje bezpośredni osobisty nadzór nad przebiegiem dezynfekcji termicznej (podpis przedstawiciela Odbiorcy) JAKO NARZĘDZIE W WALCE Z BAKTERIĄ LEGIONELLA 21

XV. Dezynfekcja termiczna instalacji ciepłej wody użytkowej protokół okresowego podwyższenia temperatury cd. Uzyskane parametry: Godzina. - zmiana nastaw regulatorów w celu podwyższenia temperatury zasilania c.w.u. do ok. 70 0 C. Godzina - uzyskana temperatura wody na zasilaniu c.w.u.. 0 C Godzina - uzyskana temperatura wody cyrkulacyjnej... 0 C Godzina - zmiana nastaw regulatorów do wartości normalnej pracy...... (przedstawiciel RADPEC S.A.) (przedstawiciel Odbiorcy) JAKO NARZĘDZIE W WALCE Z BAKTERIĄ LEGIONELLA 22

XVI. Dezynfekcja termiczna instalacji ciepłej wody użytkowej jako usługa dodatkowa świadczona przez RADPEC S.A. system e Wnioski JAKO NARZĘDZIE W WALCE Z BAKTERIĄ LEGIONELLA 23

XVI. Dezynfekcja termiczna instalacji ciepłej wody użytkowej jako usługa dodatkowa świadczona przez RADPEC S.A. system e Wnioski cd. JAKO NARZĘDZIE W WALCE Z BAKTERIĄ LEGIONELLA 24

XVII. Dezynfekcja termiczna instalacji ciepłej wody użytkowej jako usługa dodatkowa - korzyści dla Odbiorcy i Dostawcy ciepła Poszerzenie oferty przedsiębiorstw ciepłowniczych o usługę dezynfekcji termicznej instalacji ciepłej wody użytkowej przysparza korzyści zarówno Odbiorcom jak i Dostawcom ciepła. Najistotniejsze z nich to: Możliwość realnego wpływu na pewność higienicznego korzystania z instalacji c.w.u. bez istotnego angażowania Odbiorcy w kwestie techniczno-organizacyjne Pozytywny wpływ na wizerunek przedsiębiorstw ciepłowniczych, które oferując usługę są postrzegane jako firmy dbające o bezpieczeństwo Odbiorców. Korzystna dla Odbiorców relacja kosztów dezynfekcji (opłata za ciepło + opłata za usługę) do uzyskiwanego efektu, pod warunkiem spełniania przez instalację c.w.u. warunków pozwalających na okresowy wzrost temperatury. JAKO NARZĘDZIE W WALCE Z BAKTERIĄ LEGIONELLA 28

Źródła informacji dotyczących bakterii Legionella pneumophila oraz Legionellozy Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy http://osha.europa.eu/pl/publications/factsheets/100 Wikipedia http://pl.wikipedia.org/wiki/legionella JAKO NARZĘDZIE W WALCE Z BAKTERIĄ LEGIONELLA 29

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ RADPEC S.A. w RADOMIU JAKO NARZĘDZIE W WALCE Z BAKTERIĄ LEGIONELLA 30