ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA Wariant C 6 godzin w cyklu kształcenia Dział Tematy Cele kształcenia I. Procesy demograficzne na świecie. 1. Rozwój ludnościowy świata eksplozja demograficzna. 2. Charakterystyka społeczeństw na różnych etapach rozwoju demograficznego. 3. Cechy demograficzne ludności Polski. 4. Struktura zawodowa ludności świata. 5. Struktura zawodowa ludności Polski przyczyny i skutki bezrobocia. 6. Zróżnicowanie wyznaniowe, narodowościowe i językowe ludności świata. 7. Czynniki decydujące o rozmieszczeniu ludności na świecie. 8. Uwarunkowania rozmieszczenia ludności w Polsce. 9. Współczesne kierunki i konsekwencje migracji ludności na świecie. 10. Migracje Polaków. 11. Przemiany cywilizacyjne współczesnego świata. 12. Powtórzenie wiadomości z działu: Procesy demograficzne na świecie. 13. Sprawdzian. II. Współczesne procesy osadnictwa. 1. Zmiany czynników miastotwórczych i funkcji miast. 2. Procesy urbanizacyjne fazy urbanizacji. 3. Rozwój sieci osadniczej w Polsce. rozumie tempo wzrostu ludności świata przyczyny i konsekwencje, rozumie zróżnicowanie wzrostu liczby ludności na świecie, wie, co to jest eksplozja demograficzna, rozumie etapy rozwoju demograficznego, zna bezwzględne i względne miary ruchu naturalnego, rozumie zróżnicowanie stopy urodzeń i zgonów w wybranych państwach, rozumie problem starzenia się społeczeństwa, potrafi określić zmiany liczby ludności w Polsce i na świecie, zna cechy demograficzne ludności na świecie i w Polsce struktura płci i wieku przyczyny i skutki zróżnicowania, zna terminy: rasa, religia, naród, krzyżowanie ras, zwartość socjoetniczna, rodziny i grupy językowe, zna terminy: bezrobocie, stopa bezrobocia zróżnicowanie na świecie i w Polsce przyczyny i skutki, zna przyczyny zróżnicowania gęstości zaludnienia na świecie i w Polsce ekumena, anekumena, subekumena, bariery osadnictwa, zna kierunki, przyczyny i konsekwencje migracji w skali lokalnej i globalnej, potrafi ocenić migrację z punktu widzenia państwa emigracyjnego i imigracyjnego, rozumie zróżnicowanie kulturowe potrafi interpretować dane demograficzne, prezentować je w różnych formach, przeliczać. zna czynniki miastotwórcze, zna różne kryteria wydzielania miast na świecie 1
III. Światowe problemy żywnościowe. 4. Regionalne zróżnicowanie współczesnych procesów urbanizacyjnych. 5. Skutki procesów urbanizacyjnych. 6. Powtórzenie wiadomości z działu: Procesy osadnicze. 7. Sprawdzian. 1. Zróżnicowanie rolnictwa na świecie rolnictwo towarowe i samozaopatrzeniowe. 2. Struktura użytkowania ziemi. 3. Czynniki rozwoju rolnictwa na świecie. 4. Czynniki rozwoju rolnictwa w Polsce. 5. Typy gospodarki rolnej na świecie regiony rolnicze świata. 6. Warunki i obszary upraw roślin na świecie. 7. Warunki i obszar upraw roślin w Polsce. 8. Hodowla zwierząt gospodarskich na świecie. 9. Hodowla zwierząt gospodarskich w Polsce. 10. Obszar nadwyżek i niedoborów żywności na świecie. Przyczyny głodu. 11. Sposoby zwiększania produkcji żywności przeciwdziałanie zjawisku głodu. 12. Powtórzenie wiadomości z działu: Światowe problemy żywnościowe. 13. Sprawdzian. przykłady, potrafi wymienić etapy urbanizacji, zna cechy sieci osadniczej w Polsce, potrafi wymienić przykłady miast o różnych funkcjach, rozumie zróżnicowanie urbanizacji w poszczególnych regionach, rozumie powiązania funkcjonalno-przestrzenne zespołów miejskich. zna przyrodnicze i pozaprzyrodnicze czynniki rozwoju rolnictwa Polski i świata wpływ czynników na rozmieszczenie produkcji rolnej w różnych częściach zna pojęcia: użytki rolne, grunty orne, plantacje, użytki zielone, rozumie zróżnicowanie rolniczego użytkowania gruntów na poszczególnych kontynentach, wie, co znaczy: melioracja, nawożenie, mechanizacja rolnictwa zróżnicowanie przyczyny i skutki, rozumie zależność: formy własności a sposób gospodarowania, rozumie zmiany po 1990 roku, rozumie wpływ czynników na poziom rozwoju gospodarki rolnej, wie, na czym polegały przemiany rolnictwa w Polsce pod koniec XX i na początku XXI wieku, zna cechy i problemy gospodarki rolnej w KWR i KSR, zna cechy rolnictwa w określonym regionie rozumie problem głodu jawnego i utajonego przyczyny i metody walki, rozumie związek między warunkami środowiska naturalnego, poziomem rozwoju gospodarczego a poziomem wyżywienia ludności świata. 2
IV. Produkcja energii i kierunki rozwoju przemysłu. 1. Zmiany w bilansie energetycznym świata. 2. Produkcja energii na świecie surowce energetyczne. 3. Produkcja energii w Polsce. 4. Energetyka alternatywna. 5. Etapy rozwoju produkcji przemysłowej na świecie. 6. Przemysł jego podział i rola w gospodarce. 7. Czynniki lokalizacji przemysłu. 8. Tradycyjne i nowoczesne gałęzie przemysłu. Regionalne zróżnicowanie procesów uprzemysłowienia. 9. Przestrzenne formy koncentracji przemysłu na świecie. 10. Okręgi przemysłowe Polski. 11. Problem restrukturyzacji przemysłu w Polsce. 12. Kierunki zmian przemysłu we własnym regionie na tle przemian gospodarczych w Polsce. 13. Powtórzenie wiadomości z działu: Produkcja energii i kierunki rozwoju przemysłu. 14. Sprawdzian. zna główne regiony eksploatacji surowców energetycznych na świecie i w Polsce konsekwencje nierównomiernego rozmieszczenia surowców energetycznych, zna podział zasobów naturalnych, rozumie problem wyczerpywania się zasobów, potrafi omówić problem energetyki Polski na tle bazy surowcowej, rozumie rolę energii w rozwoju gospodarczym, zna przyczyny zmian w bilansie energetycznym wie, jaki jest poziom wykorzystania energetyki alternatywnej w poszczególnych częściach zna rewolucje przemysłowe cechy, zna podział na surowce odnawialne i nieodnawialne i potrafi je scharakteryzować, zna rolę przemysłu w rozwoju gospodarczym państw, zna czynniki lokalizacji przemysłu a rozmieszczenie uprzemysłowionych regionów świata i Polski ośrodki, okręgi przemysłowe świata i Polski; technopolie na świecie i obszary zalążkowe technopolii w Polsce, rozumie zmiany w strukturze gałęziowej przemysłu Polski i świata problem restrukturyzacji przemysłu Polski, potrafi ocenić zmiany w strukturze i organizacji produkcji przemysłowej w regionie zamieszkania, potrafi interpretować dane statystyczne, prezentować je w różnych formach, przeliczać. 3
V. Usługi i komunikacja. 1. Usługi a poziom rozwoju gospodarczego świata. 2. Turystyka na świecie. 3. Turystyka w Polsce walory turystyczne, regiony i infrastruktura turystyczna. 4. Poziom rozwoju usług w Polsce. 5. Komunikacja czynnikiem rozwoju gospodarczego. 6. Transport lądowy na świecie zróżnicowanie i warunki rozwoju. 7. Transport wodny i lotniczy. 8. Główne szlaki i węzły transportowe na świecie. 9. Nowoczesne systemy i środki łączności. 10. Komunikacja w Polsce. 11. Powtórzenie wiadomości z działu: Usługi i komunikacja. 12. Sprawdzian. VI. Obrót międzynarodowy. 1. Międzynarodowe kontakty gospodarcze. 2. Bilans handlowy i płatniczy. 3. Struktura towarowa i kierunki wymiany międzynarodowej. 4. Struktura towarowa handlu zagranicznego Polski zmiany po roku 1989. 5. Znaczenie obrotów międzynarodowych w rozwoju gospodarczym państw. 6. Powtórzenie wiadomości z działu: Obrót międzynarodowy. 7. Sprawdzian. zna klasyfikację usług, rozumie związek między poziomem zatrudnienia w usługach a rozwojem cywilizacyjnym i gospodarczym, wie, jaki jest rozwój usług w poszczególnych częściach Polski, zna walory turystyczne i infrastrukturę turystyczną regionów Polski i potrafi ocenić różne rodzaje transportu wady i zalety, zna funkcje głównych portów, kierunki rozwoju transportu na świecie, rozumie rolę telekomunikacji w gospodarce potrafi ocenić rozwój telekomunikacji w Polsce, zna położenie komunikacyjne Polski w Europie, zna główne szlaki, porty, węzły transportowe na świecie i w Polsce. zna cechy światowego obrotu międzynarodowego, zna kierunki wymiany międzynarodowej, rozumie rolę obrotu międzynarodowego w tworzeniu PKB, rozumie zależność między strukturą towarową obrotu międzynarodowego a poziomem rozwoju gospodarczego, rozumie zmiany w strukturze towarowej i kierunków handlu zagranicznego Polski, potrafi zaprezentować dane statystyczne. 4
VII. Zróżnicowanie poziomu rozwoju gospodarczego państw świata. VIII. Przemiany polityczne współczesnego świata. 1. Mierniki poziomu rozwoju gospodarczego. 2. Podział polityczny lądów i mórz. 3. Ogólna charakterystyka krajów wysoko, średnio i słabo rozwiniętych gospodarczo. 4. Zróżnicowanie poziomu życia ludności na świecie. 5. Wzrost dysproporcji między poziomem gospodarczym państw bogatych i biednych. 1. Zmiany polityczne na świecie zachodzące w ostatnich latach. 2. Problemy polityczne, gospodarcze i społeczne krajów Europy Środkowej. 3. Procesy integracyjne na świecie i w Europie. 4. Główne ugrupowania i organizacje integracyjne o charakterze globalnym ONZ, NATO, OPEC. 5. Organizacje i ugrupowania integracyjne o charakterze regionalnym i lokalnym CEFTA, NAFTA, OBWE. 6. Unia Europejska. 7. Polska a Unia Europejska. 8. Udział i znaczenie Polski w organizacjach międzynarodowych. 9. Obszary napięć i konfliktów na świecie. 10. Powtórzenie wiadomości z działów: Zróżnicowanie poziomu rozwoju gospodarczego oraz Przemiany polityczne. 11. Sprawdzian. zna podział na grupy mierników rozwoju gospodarczego zna pojęcia: państwo, terytoria autonomiczne, zależne i niesamodzielne, enklawa, eksklawa przykłady na świecie, zna skutki procesów dekolonizacyjnych, ruchy narodowowyzwoleńcze oraz przemiany społeczne, zna podział mórz i oceanów, zna cechy społeczno-gospodarcze państw, rozumie przyczyny narastania dysproporcji między krajami bogatymi a biednymi problem współczesnego rozumie tendencje zmian poziomu rozwoju gospodarczego Polski. potrafi wymienić przemiany polityczne na świecie, ze szczególnym uwzględnieniem przemian w Europie po 1989 roku procesy transformacji, potrafi scharakteryzować ugrupowania integracyjne rozumie przemiany polityczne, społeczne i gospodarcze w Polsce korzyści i ograniczenia po przystąpieniu do UE, potrafi scharakteryzować cele i zadania ugrupowań międzynarodowych, zna cele i zadania Grupy Wyszehradzkiej i Heksagonale, zna aktualne wydarzenia polityczne na świecie, rozumie konflikty społeczne i polityczne na świecie przyczyny i skutki, terroryzm. 5
IX. Zmiany w środowisku wywołane działalnością człowieka. 1. Środowisko przyrodnicze a środowisko antropogeniczne. 2. Przykładowe studia ukazujące relacje człowiek środowisko w wybranych regionach Polski. 3. Ocena stanu środowiska w Polsce i regionu zamieszkania. 4. Koncepcja rozwoju zrównoważonego. 5. Międzynarodowa współpraca w zakresie ochrony i kształtowania środowiska. 6. Powtórzenie wiadomości z działu: Zmiany w środowisku wywołane działalnością człowieka. 7. Sprawdzian. rozumie relacje człowiek środowisko a rozwój gospodarczy państw, zna przykłady zmian środowiska wywołane procesami urbanizacyjnymi, rozumie wpływ rolnictwa na środowisko, racjonalne gospodarowanie rolnicze, związek między industrializacją a środowiskiem (kwaśne deszcze, dziura ozonowa itp.), rozumie problem zanieczyszczenia środowiska, zmiany w ukształtowaniu środowiska i w stosunkach wodnych Bełchatowskiego Zagłębia Węglowego, GOP-u i innych obszarów klęsk ekologicznych problem rekultywacji i rewitalizacji, zna genezę i skutki zagrożeń środowiska na wybranym obszarze, potrafi ocenić stan środowiska w Polsce, rozumie działania na rzecz ochrony środowiska w Polsce i na świecie, rozumie ideę rozwoju zrównoważonego od raportu U Thanta do Szczytu Ziemi w Johannesburgu (1969 2002). 6