PRZEWODNIK programowo-dydaktyczny nauczania religii Klasa I liceum I technikum materiały edukacyjne do programu nr AZ-4-01/10 i podręcznika nr AZ-41-01/10-RA-7/13 Świadek Chrystusa w Kościele pod redakcją ks. Stanisława Łabendowicza RaDOm 2013
Redakcja: ks. Stanisław Łabendowicz Zespół redakcji: Anna Duda, s. Elżbieta Gajowiak, Bożena Sałek Skład i łamanie tekstu: Damian Chrzanowski Redakcja techniczna: Damian Chrzanowski, Anna Grzywacz DECYZJA O ZATWIERDZENIU PODRĘCZNIKA DO NAUCZANIA RELIGII DLA CAŁEJ POLSKI Przewodnik programowo-dydaktyczny do nauczania religii rzymskokatolickiej na terenie całej Polski, z zachowaniem praw biskupów diecezjalnych, przeznaczony jest dla klasy I liceum i technikum i może być stosowany jako pomoc uzupełniająca do podręcznika nr AZ-41-01/10-RA-7/13. Warszawa, 1 lipca 2013 r. Przewodniczący Komisji Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski Bp Marek Mendyk Recenzenci: Imprimatur: ks. prof. dr hab. Andrzej Offmański, ks. prof. dr hab. Marian Zając Kuria Diecezji Radomskiej w Radomiu Bp Henryk Tomasik, Biskup Radomski Ks. dr Jarosław Wojtkun, Cenzor Ks. mgr Marek Fituch, Wicekanclerz Kurii L.dz. 1000/12, Radom, 1 października 2012 r. ISBN 978-83-257-0481-0 Copyright by ks. Stanisław Łabendowicz, Radom 2013 Wydanie II Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu 27-600 Sandomierz, ul. Żeromskiego 4; tel.: 15 644 04 00; fax: 15 832 77 87 Informacja: Wydział Katechetyczny Kurii Diecezji Radomskiej 26-600 Radom, ul. Malczewskiego 1; tel./fax: 48 340 62 38, tel.: 48 340 62 39 Kolportaż: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu 27-600 Sandomierz, ul. Żeromskiego 4; tel.: 15 644 04 00; fax: 15 832 77 87 Druk i oprawa: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu 27-600 Sandomierz, ul. Żeromskiego 4, tel. (15) 644 04 00, fax (15) 832 77 87, e-mail: marketing@wds.pl, http://www.wds.pl
SpiS treści Wyjaśnienie terminów... 5 Program nauczania religii... 11 Plan dydaktyczny edukacji religijnej... 25 Kryteria oceniania... 71 3
WYJAśNieNie terminów Drodzy Katecheci Przekazujemy Wam Przewodnik programowo-dydaktyczny nauczania religii w zakresie katechezy szkolnej dla klasy pierwszej liceum i technikum oraz materiałów katechetycznych pt. Świadek Chrystusa w Kościele, pod redakcją ks. Stanisława Łabendowicza. Zawiera on niezbędne pomoce katechetyczne przydatne w organizacji własnego warsztatu pracy katechety. W zestawie przewodnika edukacji religijnej w zakresie katechezy szkolnej dla klasy pierwszej liceum i iechnikum znajdują się: Program nauczania religii, Plan dydaktyczny edukacji religijnej, Kryteria oceniania. Przewodnik programowo-dydaktyczny nauczania religii został przygotowany ściśle do poradnika metodycznego i podręcznika ucznia do nauczania religii uczniów klasy pierwszej liceum i technikum pt. Świadek Chrystusa w Kościele (nr AZ-41-01/10-RA-7/13), opracowanych na podstawie Programu nauczania religii dla szkół ponadgimnazjalnych zatwierdzonego przez Komisję Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski (nr AZ-4-01/10) 1. Terminologia uwzględnia standardy szkolne etapu edukacyjnego oraz wytyczne zawarte w katechetycznych dokumentach Kościoła. I. Program nauczania religii Program nauczania religii w szkołach w części dotyczącej uczniów klasy pierwszej liceum i technikum, zawiera cele katechetyczne, treści i wymagania rozpisane na poszczególne grupy tematyczne, wskazania 1 Komisja Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski, Program nauczania religii rzymskokatolickiej w przedszkolach i szkołach, Wydawnictwo WAM, Kraków 2010. 5
do realizacji programu, zamierzone osiągnięcia, współpracę środowisk katechetycznych, parafii i rodziny oraz korelację nauczania religii z wychowaniem szkolnym. cele katechetyczne określają, czemu ma służyć nauczanie i wychowanie religijne w środowisku szkolnym z uwzględnieniem współpracy rodziny i parafii. Treści określają niezbędne informacje, jakie powinien zawierać program nauczania religii, aby zrealizować cele katechetyczne, które zawierają poszczególne katechezy. Wymagania określają wiadomości i umiejętności ucznia, by zrealizować cele katechetyczne. Współpraca środowisk katechetycznych ukazuje potrzebę integralnego oddziaływania wychowawczego i wskazuje na płaszczyzny oraz pola współpracy. Treści przekazywane na katechezie są przeżywane i interioryzowane we wspólnocie wiary, jaką jest rodzina i parafia. Nieodzowna jest współpraca rodziny i parafii w przygotowaniu uczniów do sakramentów wtajemniczenia chrześcijańskiego. 6 II. PlaN DYDaKtYcZNY EDuKacJI RElIGIJNEJ Zawiera ujęcie tabelaryczne Programu nauczania religii dla szkół ponadgimnazjalnych do podręcznika metodycznego do nauczania religii dla uczniów klasy pierwszej liceum i technikum pt. Świadek Chrystusa w Kościele (nr AZ-4-01/10), rozpisane na jednostki tematyczne, cele katechetyczne, treści, procedurę osiągnięcia celów, przewidywane osiągnięcia i diagnozowanie osiągnięć uczniów. Plan dydaktyczny edukacji religijnej zawiera opis sposobu realizacji celów i zadań zawartych w Podstawie programowej katechezy Kościoła katolickiego w Polsce i Programie nauczania religii z 2010 r. oraz innych zadań, które wspomagają ich realizację; materiał związany z celami edukacyjnymi; procedury osiągania celów; opis przewidywanych osiągnięć oraz sposoby diagnozowania osiągnięć ucznia. cele edukacji religijnej określają, jakie efekty powinniśmy uzyskać w procesie nauczania-uczenia się; treści odnoszą się do merytorycznej zawartości programu; efekt określają, co uczeń powinien wiedzieć i umieć oraz w jakim kierunku wskazana jest zmiana jego postawy weryfikowana w procesie diagnozowania.
W procesie dydaktycznym nauczyciel dostosowuje przekaz wiedzy i kształtowanie umiejętności i postaw uczniów do naturalnej aktywności ucznia. Plan edukacji religijnej dla uczniów klasy pierwszej liceum i technikum został opracowany w następującym układzie: 1. Numer lekcji, temat. 2. Najważniejsze treści jednostki katechetycznej. 3. Cele ogólne danej jednostki lekcyjnej. 4. Procedury osiągania celów, czyli metody i formy pracy. 5. Efekty (wzorzec, punkt odniesienia w zakresie opanowania wiadomości, umiejętności). 6. Diagnozowanie osiągnięć ucznia. III. KRYtERIa OcENIaNIa Ocenianie uczniów na katechezie to nie tylko wystawienie stopni, ale etap procesu dydaktycznego, który ma znaczenie kształcące i wychowawcze. Celem oceniania jest zapewnienie skuteczności procesu kształcenia, ale również ma charakter pedagogiczny, ponieważ służy informowaniu uczniów o ich postępach w nauce, a tym samym prowadzi do systematyczności i samowychowania. Przy ocenianiu uczniów, dobrze jest pamiętać, że na początku roku szkolnego określamy wymagania 2, np.: systematyczne odrabianie pracy domowej, aktywność na katechezie, prowadzenie zeszytów, przynoszenie potrzebnych pomocy itp., a tym łatwiej będzie na końcu wystawić ocenę semestralną i roczną. Każdy katecheta powinien ustalić, jakie wymagania musi spełnić uczeń, aby osiągnąć ocenę: celującą; bardzo dobrą; dobrą; dostateczną; dopuszczającą; (lub niedostateczną 3 ). Te ustalenia należy 2 Zob. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 marca 2001 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania (...) zobowiązuje nauczycieli na początku każdego roku szkolnego do poinformowania uczniów oraz ich rodziców (prawnych opiekunów) o wymaganiach edukacyjnych wynikających z realizowanego przez siebie programu nauczania oraz o sposobach sprawdzania osiągnięć edukacyjnych uczniów (par. 4.1). Stwierdza zarazem, że wewnątrzszkolne ocenianie obejmuje m.in. formułowanie przez nauczycieli wymagań edukacyjnych oraz informowanie o nich uczniów i ich rodziców (prawnych opiekunów) (par. 3.1). 7
dołączyć jako aneks do systemu oceniania istniejącego w danej szkole. W procesie oceniania obowiązuje stosowanie zasady kumulowania wymagań (ocenę wyższą otrzymać może uczeń, który spełnia wszystkie wymagania przypisane ocenom niższym). Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: a) posiadł wiedzę i umiejętności znacznie wykraczające poza program nauczania religii w danej klasie, samodzielnie i twórczo rozwija własne uzdolnienia, b) biegle posługuje się zdobytymi wiadomościami w rozwiązywaniu, proponuje rozwiązania nietypowe, rozwiązuje także zadania wykraczające poza program nauczania tej klasy, c) osiąga sukcesy w konkursach i olimpiadach kwalifikując się do finałów na szczeblu powiatowym, regionalnym, wojewódzkim albo krajowym lub posiada inne porównywalne osiągnięcia. Określenie poziomu wymagań ma na celu: pomoc uczniowi w zdobywaniu wiadomości problemów teoretycznych lub praktycznych z programu nauczania danej klasy, i umiejętności wynikających z programu nauczania, ustalenie kategorii celów i odpowiadających im poziomów wymagań, wspieranie ucznia przez rozpoznawanie odpowiedniego poziomu wymagań oraz wskazanie możliwości opanowania kolejnego, wyższego poziomu. W podręczniku ucznia w każdej jednostce katechetycznej znajdują się pytania zastanów się i odpowiedz. Pytania uwzględniają wymagania edukacyjne dla danej katechezy. Mamy jednak świadomość, że katecheza prowadzi do jedności i zażyłości z Chrystusem a nasza praca katechetyczna w szkole ma pomóc uczniom i ułatwić przeżycie spotkania z Nim we wspólnocie wiary. Trzeba jasno określić uczniom 3 W niniejszym opracowaniu nie załączono kryteriów na ocenę niedostateczną z uwagi na szczególny charakter nauczania religii w szkole. Katecheza szkolna ma charakter ewangelizacyjno-katechetyczny i społeczno-edukacyjny. Zachęca się katechetów do pozytywnych sposobów oddziaływania wychowawczego aby nie stosować oceny z religii jako jedynie narzędzia dyscyplinującego. Należy unikać ocen niedostatecznych z religii zwłaszcza na zakończenie semestru czy koniec roku. 8
i rodzicom, że stopień z religii dotyczy tylko cząstki procesu i osiągnięć katechezy. Wyjątkowy charakter katechezy domaga się odpowiednich sposobów działania katechety. Trzeba bowiem pamiętać, że stopnie z religii mówią nie tylko o uczniu, ale w pewien sposób także o katechecie. Radom, 16 lipca 2013 r. Ks. Stanisław Łabendowicz 9
10
Komisja Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski program NAuczANiA religii Dla liceum ŚWIADEK CHRYSTUSA NumER PROGRamu az-4-01/10 1 Program nauczania religii w liceum przewiduje, że katecheza świadectwa wiary na poziomie liceum obejmuje świadectwo składane w Kościele, w świecie i w rodzinie. Katecheza i nauczanie religii na IV etapie edukacji ma pomóc młodemu chrześcijaninowi w wyznawaniu wiary w Kościele, w świadczeniu o nadziei chrześcijańskiej wobec świata, ma wreszcie przygotować go do odnalezienia drogi powołania i założenia rodziny wspólnoty życia i miłości. W ten sposób program ogarnia świadectwo ucznia Jezusa Chrystusa do trzech obszarów życia chrześcijanina, dokonując podziału treści nauczania w poszczególnych klasach następująco: Klasa I: Świadek Chrystusa w Kościele, Klasa II: Świadek Chrystusa w świecie, Klasa III: Świadek Chrystusa w rodzinie. cele katechetyczne wymagania ogólne I. Analiza i interpretacja tekstów o charakterze religijnym. Uczeń potrafi rozpoznać teksty biblijne i religijne; rozwija zainteresowania różnymi dziedzinami religii; odkrywa wartość egzystencjalną analizowanych tekstów, wykorzystuje poznane teksty biblijne i religijne w pogłębionej dyskusji na temat Kościoła i religii. II. Socjalizacja kościelna. Uczeń odkrywa swoje miejsce i zadania w Kościele; potrafi scharakteryzować wyzwania stojące przed katolikiem po przyjęciu sakramentu bierzmowania. III. Odkrywanie powołania chrześcijańskiego. Uczeń interpretuje egzystencjalnie wiedzę religijną, którą zdobył, posługując się cytatami biblijnymi; korzysta z różnorodnych źródeł informacji i dokonuje 1 Program nauczania religii został zatwierdzony przez Komisję Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski w Białymstoku 9 czerwca 2010 r. 11
hierarchizacji zadań spoczywających na katoliku względem rodziny i społeczności, w których żyje. IV. Tworzenie wypowiedzi, obserwacje i doświadczenia. Uczeń pogłębia umiejętność wypowiadania się w mowie i w piśmie na tematy poruszane na zajęciach, związane z poznawanymi tekstami biblijnym i innymi tekstami o charakterze religijnym i własnymi zainteresowaniami; korzysta z różnych źródeł informacji (własnych obserwacji, doświadczeń, tekstów, map, tabel, fotografii, filmów). Klasa I ŚWIADEK CHRYSTUSA W KOŚCIELE Uczniowie w klasie I liceum, rozpoczynając naukę w nowej szkole, znajdują się w nowej dla siebie sytuacji związanej ze zmianą środowiska: nowa szkoła, nowe otoczenie to sytuacja z jednej strony ciekawa, choć wymagająca przemyślenia na nowo własnej tożsamości; z drugiej strony, niedawno przeżyte bierzmowanie (lub bezpośrednia jego bliskość) nakłada specjalne zadania do spełnienia w Kościele. Dlatego też tematyka lekcji religii dla klasy I licealnej wiąże się ze świadectwem dawanym Jezusowi Chrystusowi w Kościele. By móc świadczyć o Jezusie Chrystusie w świecie i rodzinie, trzeba najpierw odnaleźć swoje miejsce, miejsce świadka Chrystusa w Kościele. Program nauczania religii w klasie I zaczyna się od postawienia ważnego egzystencjalnie pytania: Kim jestem? (dział 1). Na to pytanie uczniowie winni sobie odpowiedzieć, szukając punktów odniesienia w świecie bliższym i dalszym, we wspólnocie ojczystej oraz kościelnej. Następnie program odnosi się do zagadnienia wyznania wiary w Boga Trójjedynego (dział 2), co nie jest w tym wieku łatwe, i w Kościół jako Lud Boży i działający w nim Jezus Chrystus (dział 3). Następnie młody człowiek szuka zasad działania moralnego (dział 4) i sposobu rozmowy z Bogiem modlitwy (dział 5). Tematyka ta winna dotykać egzystencjalnych problemów, z którymi młody chrześcijanin nie zawsze potrafi sobie poradzić. Świadectwo wobec świata i rodziny ma być skutkiem spotkania Chrystusa, przylgnięcia do Niego, a nawet głębokiej z Nim zażyłości. Nie można zatem oddzielić świadectwa od głębokiego i wewnętrznego zaangażowania się 12
w sprawy Kościoła, od przeżywania w Kościele wiary, nadziei i miłości. Układ programu klasie I ma się przyczynić silne do odnalezienia przez młodych swojego miejsca w Kościele, do identyfikacji z nim, a unikania aktywizmu, czyli podejmowania działań dla samego działania. Ostatni dział zawiera tematy wprowadzające w liturgię roku kościelnego, w tajemnicę żywego Kościoła, a także w zwyczaje Kościoła lokalnego. cele katechetyczne 1. Kim jestem? Wprowadzenie uczniów w tematykę roku. Ukazanie problemu zakorzenienia uczniów w społecznościach i wspólnotach. Uświadomienie roli grupy w rozwoju lub zagrożeniach wiary. Treści Mój świat (dom, przyjaciele, grupa rówieśnicza, nowa klasa i szkoła, Ojczyzna). Mój Kościół (moja parafia, przypomnienie bierzmowania; ukazanie nowych grup rówieśniczych jako szansy lub zagrożenia dla wiary skarbu przechowywanego w naczyniach glinianych). Wymagania Uczeń: potrafi odnaleźć swoje miejsce i zadania w Kościele; umie scharakteryzować wyzwania stojące przed katolikiem po przyjęciu sakramentu bierzmowania. Korelacja z edukacją szkolną Język polski: Tematy, motywy, wątki: miłość, dom, rodzina. Wartości: wolność, sacrum; Ojczyzna, mała ojczyzna; naród a społeczeństwo. Lektura: Biblia, Jan Paweł II, Pamięć i tożsamość (fragmenty). Historia: Polska świadomość narodowa i jej uwarunkowania. Znaczenie regionu dla historii państwa. Jednostka i rodzina na tle historii Polski. 13
14 Wiedza o społeczeństwie: Jednostka, grupa, społeczeństwo. Patriotyzm. Biologia: Miejsce człowieka wśród innych stworzeń. Geografia: Współczesny świat, bieda, globalizacja. cele katechetyczne 2. Taka jest nasza wiara Odniesienie wyznania wiary do tajemnicy Kościoła. Wdrożenie do samodzielnego czytania Biblii. Uzmysłowienie, że wiara odkrywa sens życia i działania. Treści Wierzę w Boga istota wiary, rozum a wiara, prymat prawdy, Bóg Miłosierny; Opatrzność Boża. Wierzę w Jezusa Chrystusa Jedyny Zbawiciel, żyjący w Kościele. Wierzę w Ducha Świętego Kościół Słowa: Biblia, Tradycja; czytanie Pisma Świętego indywidualne i we wspólnocie; objawienia prywatne a objawienie Boże; objawienia maryjne. Wymagania Uczeń: charakteryzuje cel, przedmiot i formy objawienia Bożego, rozróżnia objawienie publiczne i prywatne, określa, na podstawie wybranych tekstów biblijnych, przymioty Boga, uzasadnia wiarę w istnienie Boga, wyjaśnia, w czym przejawia się miłość Boga do człowieka (miłosierdzie Boże), określa, dlaczego człowiek powinien wierzyć w Opatrzność Bożą, charakteryzuje relację między wiarą a naukami przyrodniczymi, ukazuje rolę Jezusa Chrystusa w historii ludzkości i człowieka wierzącego. Korelacja z edukacją szkolną Język polski: Tematy, motywy, wątki: objawienie, miłość, Opatrzność Boża, miłosierdzie, wiara a nauka. Lektura: Biblia.
Tradycje literackie: konteksty biblijne. Gatunki i rodzaje literackie w Biblii. Chrystus w literaturze i kulturze. Św. Augustyn, Wyznania (fragmenty). Filozofia: Wiara szukająca zrozumienia. Teologia a filozofia chrześcijańska. Zagadnienie Boga w filozofii. cele katechetyczne Treści 3. Oto Ja jestem z wami Pogłębienie prawdy o sakramentach jako znakach miłości Boga i umocnieniu na drodze prawego życia. Wierzę w Kościół sakrament, Ciało Chrystusa, pielgrzymujący Lud Boży; Matka Kościoła. Kościół sakramentów: świadomość chrztu; przebaczenie i pojednanie, społeczny i eklezjalny kontekst grzechu, rachunek sumienia Kościoła; Eucharystia jako angażujące i zobowiązujące spotkanie z działającym Jezusem Chrystusem; konsekracja ludzkiej miłości; umocnienie w chorobie. Historia Kościoła: wydarzenia z życia Kościoła, ukazujące go jako wspólnotę realizującą zasadę miłości (głoszenie Ewangelii, troska o cierpiących, niepełnosprawnych, Caritas); główne dokumenty i zasadnicze uchwały II Soboru Watykańskiego; pontyfikaty Piusa XI, Piusa XII, bł. Jana XXIII, Pawła VI, Jana Pawła II, Benedykta XVI; najważniejsze fakty i postaci z historii Kościoła polskiego w okresie międzywojennym oraz w czasie II wojny światowej; najważniejsze fakty i postaci z historii Kościoła polskiego w latach 1945-1989 (postać kard. Stefana Wyszyńskiego, obchody Millennium, Jan Paweł II i papieskie pielgrzymki do Ojczyzny). Ruchy religijne i ich znaczenie w Kościele. Zaangażowanie świeckich w dzieło apostolstwa. Współczesne misje ad gentes. Polscy misjonarze w różnych krajach świata. Kościół lokalny. 15
Wymagania Uczeń: wyjaśnia związek Jezusa Chrystusa z założonym przez Niego Kościołem, charakteryzuje Eucharystię jako ofiarną ucztę miłości, interpretuje na podstawie tekstów liturgicznych czynności wykonywane podczas liturgii sakramentów, interpretuje teksty liturgiczne odnoszące sie do poszczególnych sakramentów, odczytuje zadania Kościoła zawarte w mandacie Chrystusowym, ukazuje męczeństwo chrześcijan w XX wieku i postawę Kościoła wobec totalitaryzmu, zwłaszcza hitleryzmu i komunizmu, charakteryzuje pontyfikaty Piusa XII, bł. Jana XXIII i Pawła VI, prezentuje zasadnicze tezy nauczania II Soboru Watykańskiego, prezentuje wydarzenia, które Jan Paweł II określił mianem grzechów Kościoła oraz potrafi uzasadnić powód ekspiacji podjętej przez tego papieża, wskazuje najważniejsze wydarzenia pontyfikatu Jana Pawła II i tezy nauczania tego papieża, przybliża pontyfikat Benedykta XVI, ukazuje na podstawie nauczania Jana Pawła II w czasie pielgrzymek do Ojczyzny rolę wybranych świętych w dziejach Kościoła i Polski, odczytuje z nauczania papieskiego skierowanego do młodzieży sposoby włączenia się w ożywienie Kościoła współczesnego, wskazuje w tekście Ślubów Jasnogórskich program odnowy Kościoła i narodu, wskazuje kręgi przynależności do Kościoła, rozróżnia działania wynikające z realizacji misji kapłańskiej, prorockiej i królewskiej Kościoła, wskazuje możliwości zaangażowania świeckich w życie Kościoła, ukazuje rolę i działalność ruchów religijnych w Kościele, opisuje specyfikę Kościoła partykularnego (katedra, patrono wie, sanktuaria, biskup, seminarium duchowne, działające zgromadzenia zakonne), charakteryzuje wspólnotę parafialną, 16
wskazuje kierunki ożywienia życia chrześcijańskiego we wspólnocie parafialnej, uzasadnia konieczność troski chrześcijanina o misje ad gentes, prezentuje współczesne nauczanie Kościoła o misjach, określa obszary geograficzne pracy misyjnej polskich misjonarzy, uzasadnia zaangażowanie chrześcijanina w dzieło apostolstwa. Korelacja z edukacją szkolną Język polski: Tematy, motywy, wątki: śmierć, droga, wędrówka, pielgrzymka. Wartości: prawda, dobro. Zło i dobro, przebaczenie i nienawiść. Wiedza o kulturze: Kościół lokalny a kultura regionalna. Zabytki kultury innych wyznań chrześcijańskich w regionie. Choroba, starość, niepełnosprawność i śmierć w kulturze. Historia: Kościół i chrześcijaństwo w dziejach Europy. Różnorodność wyznań chrześcijańskich. Ewangelizacja w ujęciu historycznym. Katolicyzm w innych krajach. Wartość pojednania i przebaczenia win w budowaniu ładu pokojowego. Wiedza o społeczeństwie: Prawa wierzących w systemie prawnym państwa. Geografia: Kościół katolicki i wyznania chrześcijańskie na różnych kontynentach. Wychowanie do życia w rodzinie: Człowiek chory, niepełnosprawny i stary w rodzinie. Filozofia: Rozmaite szkoły filozoficzne wobec problemów choroby, niepełnosprawności i śmierci, wobec dobra i zła oraz wobec przebaczenia. cele katechetyczne Treści 4. Co mam czynić? Formowanie prawego sumienia we wspólnocie Kościoła. Nowe Przymierze miłość w życiu Kościoła, hierarchia miłości w postępowaniu świadków Chrystusa. Miłość więzią rodziny. 17
18 Kościół Błogosławieństw wartości w życiu Kościoła: prawda, dobro moralne, godność człowieka, wolność. Uczestnictwo w życiu Kościoła lokalnego. Kościół miejsce odczytania i wypełniania powołania do świadczenia o Jezusie Chrystusie. Wymagania Uczeń: uzasadnia wartość prawdy w życiu osoby i społeczności, w której dokonuje się jej rozwój, ocenia konkretne przypadki zachowań moralnych, opisuje istotę przebaczenia chrześcijańskiego i rolę sakramentu pojednania dla wspólnoty, uzasadnia moralny wymiar dbałości o kulturę języka. Korelacja z edukacją szkolną Język polski: Wartości: prawda, dobro; wiara; sacrum i profanum. Literatura i kultura a wartości moralne. Lektura: F. Dostojewski, Zbrodnia i kara. Wiedza o kulturze: Kultura prawdy i miłości. Wiedza o społeczeństwie: Etyka życia zbiorowego. Podstawy przedsiębiorczości: Potrzeby cele działalności gospodarczej, indywidualne i społeczne; hierarchia potrzeb. Wychowanie do życia w rodzinie: Miłość więzią rodziny. Filozofia: Etyka chrześcijańska podstawowe założenia i zasady. cele katechetyczne Treści 5. Gdy się modlicie Pogłębienie znajomości modlitwy chrześcijańskiej. Przesłanie Modlitwy Arcykapłańskiej Jezusa Chrystusa. Biblijne wzorce modlitwy oraz przykłady świętych, będących mistrzami modlitwy. Psalmy jako biblijna forma modlitwy.
Znaki uży wane w liturgii (KKK 1146-1152). Niedziela dzień Kościoła, modlitwy i oddania czci Bogu. Niedziela w życiu wspólnoty rodzinnej i parafialnej. Wymagania Uczeń: uzasadnia, że inicjatorem modlitwy jest Bóg, charakteryzuje Modlitwę Arcykapłańską jako wzór modlitwy dla chrześcijan, uzasadnia, dlaczego Jezus Chrystus jest dla chrześcijanina wzorem modlitwy, wyjaśnia prawdę, że słowo Boże jest źródłem modlitwy, charakteryzuje postaci biblijne oraz świętych, przedstawiając ich jako wzory modlitwy dla chrześcijanina, interpretuje wybrane utwory poezji religijnej, porównuje wybrane formy modlitwy, wyjaśnia rolę modlitwy wspólnotowej, interpretuje wybrane psalmy, wyjaśnia rozmaite rodzaje modlitwy na przykładzie psalmów, uzasadnia sens modlitwy za zmarłych, uzasadnia uczestnictwo w liturgii jako pogłębianie więzi z Jezusem Chrystusem i Kościołem, uzdalniające do wyraźniejszego za angażowania się po stronie dobra, argumentuje rozumienie niedzieli jako czasu świę towania. Korelacja z edukacją szkolną Język polski: Wartości: sacrum i profanum; mała ojczyzna. Modlitwa w literaturze i kulturze. Lektura: Biblia (fragmenty). Wiedza o kulturze: Modlitwa w literaturze i kulturze. Sacrum w kulturze. Wiedza o społeczeństwie: Prawo sprawowania kultu w systemie prawnym. Wychowanie do życia w rodzinie: Znaczenie modlitwy dla rodziny. Filozofia: Zagadnienia religii i kultu filozofii. 19
cele katechetyczne 6. Rok Kościoła Odnowienie przeżywania roku liturgicznego w kontekście świadectwa chrześcijańskiego. Treści: Komentarze liturgiczne do poszczególnych świąt i okresów. Wymagania Uczeń: charakteryzuje poszczególne okresy liturgiczne w oparciu o KKK, interpretuje teksty wybranych czytań mszalnych w kontekście okresów liturgicznych, charakteryzuje istotę kultu świętych, charakteryzuje liturgiczne i paraliturgiczne formy świętowania w poszczególnych okresach liturgicznych. Korelacja z edukacją szkolną Język polski: Tematy, motywy, wątki: dom, rodzina; motywy franciszkańskie w kulturze, okresy roku kościelnego w literaturze i kulturze. Wartości: Ojczyzna, mała ojczyzna; naród, kultura narodowa i regionalna. Lektura: I. Krasicki, Hymn do miłości Ojczyzny; P. Skarga, Kazania sejmowe (wybór); S. Staszic, Przestrogi dla Polski (fragmenty). Wiedza o kulturze: Okresy roku kościelnego w literaturze i kulturze. Zwyczaje regionalne i rodzinne. Wychowanie do życia w rodzinie: Okresy roku kościelnego w życiu rodzinnym. 20
WsKaZaNIa DO REalIZacJI PROGRamu Wymiar egzystencjalny stanowi punkt wyjścia dla nauczania religii w klasie I liceum. W wymiarze tym znajduje odbicie osobiste, bardzo zróżnicowane doświadczenie Kościoła wyniesione ze zgłębiania wyznaniu wiary, osobowego przeżycia sakramentów, modlitwy i poznania zasad moralności. Na tych doświadczeniach nauczyciel religii winien bazować i do nich w miarę możliwości odwoływać się. Powinien ponadto starać się o odnowienie obrazu Kościoła i życia chrześcijańskiego, ugruntowanie motywacji wiary, prowadzić młodzież do doświadczenia związku wiary z sensem życia i działania. Funkcja ewangelizacyjna programu dla klasy I liceum dotyka zwłaszcza zagadnień związanych z właściwym postrzeganiem i rozumieniem Kościoła. Życie sakramentalne i według ideałów ewangelicznych stanowi szczególną trudność dla młodzieży w tym wieku. Dlatego należy podkreślać te cele katechetyczne i treści, które dotyczą tych dwóch dziedzin życia. Szczególnie należy zwrócić uwagę młodych ludzi na udział w Eucharystii, a zwłaszcza w niedzielnej Mszy Świętej. Program spełni funkcję ewangelizacyjną, jeśli na lekcjach religii dokona się oczyszczenie świadomości uczniów z niewłaściwych ujęć dotyczących Kościoła, rozmiłowania się w lekturze Biblii, modlitwie i przeżywanie z wiarą praktyk sakramentalnych. Wskazane byłoby podejmowanie dyskusji z młodzieżą na tematy związane z wiarą, by ukazać im, iż nie ma sprzeczności pomiędzy wiarą a wiedzą. Metodyka pracy na lekcjach religii w klasie I liceum winna uwzględniać fakt, że przynajmniej dla części młodzieży bierzmowanie było (lub jest) ważnym elementem związania jej z Kościołem. Dlatego należy nawiązywać w prowadzeniu lekcji do metod bliblijnych i liturgicznych (bibliodrama, lectio divina). W omawianiu kwestii dogmatycznych należy wykorzystywać metodę dialogu, panelu i dyskusji. Potrzeba ponadto, o ile to tylko będzie możliwe, wykorzystywać metody, które będą służyły tworzeniu wspólnoty i otwarciu się młodzieży na siebie (dramatyzacyjne). 21
22 WSPÓŁPRACA ŚRODOWISK WYCHOWAWCZYCH Rodzina Młodzież na poziomie liceum po ukończeniu 18. roku życia sama podejmuje decyzję o uczestniczeniu w lekcjach religii. Spotkania z rodzicami mają raczej charakter poznawczo-informacyjny i umacniający ich autorytet. Wskazane byłoby, gdy zachodzi potrzeba, podjąć się funkcji mediacyjnej. Parafia W duszpasterstwie młodzieży szkół ponadgimnazjalnych powinny zostać przeprowadzone 24 spotkania. Tematyka spotkań parafialnych winna zostać ujęta w następujących modułach: 1. Abyście byli jedno Rola wspólnoty w życiu człowieka człowiek jako istota społeczna (typy, rodzaje i funkcje grup i wspólnot), rodzina jako Kościół domowy, rodzina wprowadzająca w liturgię, wspólnota rodzinna miejscem przekazywania wiary, wspólnota rodzinna kształtująca postawy wobec świata (ekologia), ojczyzny (patriotyzm), rodzina a wspólnota parafialna, wspólnota rodzinna a grupy rówieśnicze. 2. Bądźcie doskonałymi... Nabywanie dojrzałości chrześcijańskiej więź z Chrystusem wynikająca z chrztu i bierzmowania, człowiek wobec wezwania Bożego tajemnica powołania chrześcijańskiego, wielość powołań w Kościele, cnoty moralne jako konsekwencja umiłowania Chrystusa, prawda, wolność, sumienie, dojrzałość jako zdolność do kierowania własnym życiem. 3. Będziesz miłował... Rola więzi w konstytuowaniu wspólnoty męskość i kobiecość, dar rodzicielstwa, czystość przejawem dojrzałości i odpowiedzialności w sferze płciowości,
wybór, akceptacja, odpowiedzialność, od zakochania do miłości dojrzałej, narzeczeństwo jako czas przygotowania do małżeństwa. 4. Ślubuję ci miłość... Wspólnota małżonków w Chrystusie. małżeństwo jako sakrament, zaręczyny sens i obyczaje, liturgia Słowa (czytania, modlitwa powszechna), elementy liturgii sakramentu małżeństwa przysięga małżeńska, błogosławieństwo małżonków, symbolika znaków obrzędowych (obrączka, stuła, welon, wianek). Szczegóły prowadzenia zamieszone są w: Program katechezy parafialnej młodzieży szkół ponadgimnazjalnych, WAM, Kraków 2004. 23
24
plan DYDAktYczNY e DukA c J i religijnej z katechezy w zakresie klasy I liceum i technikum do programu nr az-4-01/10 i podręcznika nr az-41-01/10-ra-7/13 Świadek Chrystusa w Kościele pod redakcją ks. Stanisława Łabendowicza
lp. temat TREŚCI cele KatEchEtYcZNE 1. Kim jestem? Chcę zrozumieć siebie I. KIM JESTEM? Bóg źródłem życia ludzkiego. Ukazanie człowieka jako istoty rozumnej, zmierzającej do Boga. Kształtowanie postawy zawierzenia Chrystusowi. 2. Żyję we wspólnocie z innymi Życie we wspólnocie. Właściwe postawy w relecjach między ludźmi w życiu wspólnotowym. Ukazanie istoty życia wspólnotowego i problemu zakorzenienia uczniów w społecznościach i wspólnotach. Kształtowanie postawy właściwych relacji w stosunku do życia wspólnotowego. 3. Mocą Ducha Świętego jestem we wspólnocie Kościoła Rola Ducha Świętego w życiu Kościoła. Zadania realizowane w Kościele. Ukazanie Kościoła jako wspólnoty wierzących oraz drogi i celu wiodącego ku zbawieniu. Kształtowanie postawy odpowiedzialności za Kościół. 26
PROCEDURA OSIĄ- GNIĘCIA CELÓW EFEKtY DIaGNOZOWaNIE OSIĄGNIĘĆ uczniów Analiza tekstu biblijnego, praca w grupach, metoda kart dialogowych, rozmowa kierowana. Pogadanka, rozmowa kierowana, analiza tekstu źródłowego. Praca w grupach, analiza tekstu źródłowego, rozmowa kierowana. nazywa człowieka dzieckiem Boga, wylicza cechy charakteryzujące człowieka, wyjaśnia, że bycie człowiekiem jest ogromnym darem, ale stanowi również zadanie, objaśnia, że człowiek jest zdolny poznawać siebie i panować nad sobą, stwierdza, że pełnię człowieczeństwa możemy zobaczyć w Jezusie Chrystusie, wnioskuje, że Chrystus wskazuje człowiekowi drogę do zrozumienia swojego istnienia, uzasadnia swoją postawę względem Chrystusa, planuje starać się zrozumieć siebie i innych ludzi, wykrywa potrzebę zawierzenia Chrystusowi, dziękuje Bogu za dar życia, który od Niego otrzymał, okazuje wdzięczność Bogu za to, że jest Jego dzieckiem. podaje znaczenie pojęcia: wspólnota, wymienia rodzaje wspólnot dom, przyjaciele, grupa rówieśnicza, nowa klasa i szkoła, Ojczyzna, wyjaśnia istotę życia wspólnotowego, uzasadnia osobiste zaangażowanie w życie wspólnotowe, wskazuje, iż należy dziękować Bogu za to, że dzięki wspólnocie może wzrastać i rozwijać się, określa, co może zrobić, aby jego relacje z innymi były głębsze, bogatsze, ocenia swój wkład w życie wspólnoty, podejmuje odpowiedzialność za życie we wspólnocie, analizuje, w jaki sposób troszczy się o najbliższych. podaje, kto jest fundamentem Kościoła założonego przez Chrystusa, wyjaśnia znaczenie słowa: Kościół i parafia, streszcza słowa Chrystusa o powołaniu Piotra, wskazuje, co należy czynić, aby wiara umacniała się, określa swoje miejsce i zadania w Kościele, charakteryzuje rolę Ducha Świętego w życiu Kościoła, ocenia swoją postawę zaangażowania w Kościele, analizuje, w jaki sposób stara się odkrywać działanie Ducha Świętego w swoim życiu, okazuje wdzięczność Bogu za wspólnotę, jaką jest Kościół. przyjmuje postawę odpowiedzialności za Kościół. Ocena wypowiedzi, ocena treści wniosków wypracowanych w trakcie pracy w grupach. Praca z tekstem źródłowym, dyskusja i refleksja nad rodzajami wspólnot. Ocena efektów pracy w grupach, refleksja, opiniowanie wypowiedzi uczniów. 27
lp. temat TREŚCI cele KatEchEtYcZNE 4. Duch Święty uzdalnia mnie do świadectwa Duch Święty źródłem łask potrzebnych do dawania świadectwa wiary. Bycie świadkiem Jezusa odpowiedzialnym i wymagającym zadaniem. Ukazanie Ducha Świętego, który uzdalnia do dawania świadectwa. Kształtowanie postawy dawania świadectwa wierze. 5. Potrzebuję rozwoju życia duchowego Duchowy rozwój człowieka jako element potrzebny do dojrzałego przeżywania chrześcijaństwa. Duchowy rozwój człowieka w integralnej całości jego rozwoju. Ukazanie istoty życia duchowego. Zachęcenie do wewnętrznego rozwoju. II. taka JEst NasZa WIaRa 6. Wiara w Boga jako akt całego człowieka Wola człowieka w akcie wiary. Ukazanie przymiotów wiary. Kształtowanie postawy odpowiedzialnego wyznawania wiary. 28
PROCEDURA OSIĄ- GNIĘCIA CELÓW Rozmowa kierowana, analiza tekstu, wywiad. Analiza tekstów źródłowych, dialog, formularz ze schematem graficznym. EFEKtY nazywa, czym jest świadectwo w wierze, wylicza, jakie cechy powinien posiadać świadek Chrystusa, wyjaśnia, dlaczego świętych nazywamy świadkami, objaśnia, na czym polega powołanie do dawania świadectwa, charakteryzuje wyzwania stojące przed katolikiem po przyjęciu sakramentu bierzmowania, wnioskuje, że bycie świadkiem jest odpowiedzialnym i wymagającym zadaniem, wskazuje na potrzebę modlitwy do Ducha Świętego, ocenia swoją postawę świadka względem innych ludzi, przyjmuje odpowiedzialność za postawę dawania świadectwa wierze. nazywa, czym jest rozwój duchowy, wylicza, co składa się na rozwój duchowy, wyjaśnia, dlaczego człowiekowi potrzebny jest integralny rozwój, stwierdza, że rozwój duchowy jest człowiekowi potrzebny do dojrzałego przeżywania chrześcijaństwa i przezwyciężania zagrożeń wiary, uzasadnia, dlaczego człowiek powinien rozwijać się duchowo, określa, co powinien czynić, aby ożywiać w sobie pragnienie duchowego rozwoju, ocenia swoje możliwości rozwoju duchowego, podejmuje odpowiedzialność za postawę wewnętrznego rozwoju. dziękuje Duchowi Świętemu za to, że prowadzi go po drogach duchowego rozwoju. DIaGNOZOWaNIE OSIĄGNIĘĆ uczniów Ocena indywidualnych odpowiedzi na temat świadectwa wiary, ocena aktywności na lekcji. Ocena poprawności dialogu i włączania się w rozmowę, ocena pracy domowej. Praca w grupach, rozmowa kierowana, analiza tekstów. podaje, na czym polega wiara, wylicza główne prawdy wiary, wyjaśnia, jaką rolę pełni wola człowieka w akcie wiary, streszcza naukę Kościoła na temat wiary, stwierdza, że wiara łączy się z uczynkami, wskazuje na postawę odpowiedzialnego wyznawania wiary, określa, w jaki sposób pogłębia swoją wiarę, ocenia, jakie są owoce jego wiary, przyjmuje odpowiedzialność za życie wiarą. Obserwacja indywidualnych wypowiedzi uczniów, ewaluacja, wartościowanie wypowiedzi uczniów analizujących wiarę człowieka. 29
lp. temat TREŚCI cele KatEchEtYcZNE 7. Wiara i rozum Potrzeba poznania istotny element ludzkiej natury. Relacje między wiara i rozumem. Ukazanie prawdy o łączności między wiarą a rozumem. Kształtowanie postawy otwartości na słowo Boże. 8. Wierzę w Boga Wszechmogącego Opatrzność Boża Istota wszechmocy Boga Opatrzność Boża. Ukazanie znaczenia wiary w Boga Ojca Wszechmogącego. Kształtowanie postawy wierności Bogu i współpracy z Nim. 9. Wierzę w Boga Miłosiernego Miłosierdzie najważniejszym przymiotem Boga i postawą wobec bliźnich. Ukazanie istoty miłosierdzia jako najważniejszego przymiotu Boga. Kształtowanie postawy miłosierdzia wobec bliźnich. 30
PROCEDURA OSIĄ- GNIĘCIA CELÓW Rozmowa kierowana, dyskusja, wykład, analiza tekstu źródłowego. Analiza tekstu, rozmowa kierowana, praca z podręcznikiem, dyskusja, metoda słoneczka, pogadanka. Rozmowa kierowana, medytacja obrazu przy muzyce, analiza tekstów źródłowych. EFEKtY wymienia zadania rozumu na drodze poznania ludzkiego, przytacza zadania wiary na drodze poznania ludzkiego, charakteryzuje relację między wiarą a naukami przyrodniczymi, wskazuje na istotny element ludzkiej natury, jakim jest potrzeba poznania, określa, co powinien czynić, aby jego życie było poszukiwaniem prawdziwej mądrości, ocenia, jak realizuje swoje powołanie do poznawania i miłowania Boga, dowodzi, że spotkanie z Jezusem, który jest Prawdą, nadaje sens ludzkiemu życiu, podejmuje postawę otwartości na słowo Boże, przyjmuje odpowiedzialność za rozwój wiary. podaje przykłady z Pisma Świętego na temat Boga Ojca, wymienia przymioty Boga Ojca, objaśnia treść poznanych fragmentów Pisma Świętego i nauki Kościoła, wskazuje, na czym polega istota wszechmocy Boga, określa, dlaczego człowiek powinien wierzyć w Opatrzność Bożą, redaguje słowa podziękowania Bogu Ojcu Wszechmogącemu, analizuje, jakie znaczenie ma dla niego fakt, że Bóg jest wszechmogący, ocenia, jak stara się odkrywać wolę Bożą w swoim życiu, przyjmuje postawę odpowiedzialności za wierność Bogu i współpracę z Nim. przytacza teksty z Pisma Świętego mówiące o Bogu Miłosiernym, podaje sposoby okazywania miłosierdzia, wyjaśnia znaczenie pojęcia: miłosierdzie, wyjaśnia, w czym przejawia się miłość Boga do człowieka (miłosierdzie Boże), wskazuje, że miłosierdzie jest istotnym rysem duchowej postawy chrześcijanina, dowodzi, że człowiek potrzebuje Bożego miłosierdzia, proponuje, w jaki sposób może okazać miłosierdzie innym ludziom, ocenia, co czyni, aby ożywiać w sobie pragnienie bycia miłosiernym, przyjmuje postawę miłosierdzia wobec bliźnich. DIaGNOZOWaNIE OSIĄGNIĘĆ uczniów Praca z tekstem źródłowym, sprawdzian, kartkówka. Dyskusja, ocena aktywności na lekcji, ocena wiadomości z lat ubiegłych. Ćwiczenia praktyczne, ocena aktywności na lekcji. 31
lp. temat TREŚCI cele KatEchEtYcZNE 10. Wierzę w Jezusa chrystusa Jezus Chrystus w historii ludzkości i człowieka wierzącego. Znaczenie słów: Jezus, Chrystus, Syn Boży. Ukazanie roli Jezusa Chrystusa w historii ludzkości i człowieka wierzącego. Kształtowanie postawy naśladowania Chrystusa w swoim życiu. 11. Jezus chrystus pośrednik i pełnia Objawienia Jezus pełnia Objawienia. Postawa zawierzenia Chrystusowi w swoim życiu. Ukazanie Jezusa Chrystusa jako jedynego Pośrednika między Bogiem a ludźmi. Kształtowanie postawy zawierzenia Chrystusowi. 32
PROCEDURA OSIĄ- GNIĘCIA CELÓW Wywiad, analiza tekstu źródłowego, dyskusja, rozmowa kierowana. Analiza tekstu źródłowego, dyskusja, praca w grupach, praca z podręcznikiem. EFEKtY podaje teksty źródłowe, wyjaśnia znaczenie słów: Jezus, Chrystus, Syn Boży, objaśnia treść poznanych fragmentów Pisma Świętego i nauki Kościoła, stosuje poprawnie słowa: Wcielenie, Odkupienie, Zmartwychwstanie, wskazuje na wielką miłość Boga posyłającego Syna na świat, dowodzi, że Jezus z miłości do nas podejmuje dzieło odkupienia, ocenia własną postawę w naśladowaniu Jezusa Chrystusa, analizuje, w jaki sposób przyjmuje cierpienia i trudności codziennego życia, podejmuje postawę naśladowania Chrystusa w swoim życiu. wymienia teksty biblijne mówiące o Jezusie jako Pośredniku, wyjaśnia, dlaczego Jezusa nazywamy Pełnią Objawienia, objaśnia związek życia ludzkiego z Osobą Jezusa Chrystusa, wnioskuje, na czym polega uczestnictwo w pośrednictwie Jezusowym, stwierdza, że Jezus jest jedynym Pośrednikiem między Bogiem a ludźmi, określa swoją postawę wobec Chrystusa, dowodzi, że Jezus jest Pełnią Objawienia, proponuje, w jaki sposób może świadczysz o Bogu, analizuje, jak realizuje zadanie bycia chrześcijaninem, ocenia, w jaki sposób stara się naśladować Chrystusa w swoim życiu, przyjmuje odpowiedzialność za postawę zawierzenia Chrystusowi. DIaGNOZOWaNIE OSIĄGNIĘĆ uczniów Obserwacja indywidualnych wypowiedzi uczniów, ewaluacja, wartościowanie wypowiedzi uczniów analizujących wybrane teksty. Ocena odpowiedzi, analiza strukturalna, ocena pracy domowej. 33
lp. temat TREŚCI cele KatEchEtYcZNE 12. Wierzę w Ducha Świętego Duch Święty w Kościele. Współpraca z Duchem Świętym w życiu chrześcijanina. Wskazanie na Ducha Świętego jako Trzecią Osobę Trójcy Świętej. Zachęcenie do modlitwy i współpracy z łaską Ducha Świętego. 13. Pismo Święte i Tradycja Pismo Święte i Tradycja w głoszeniu Objawienia Bożego. Życie zgodne ze słowem Bożym. Ukazanie, czym jest Pismo Święte i Tradycja. Kształtowanie postawy otwartości na słowo Boże. Zachęcenie do systematycznego czytania Pisma Świętego. 14. Przekazywanie Objawienia Bożego Odpowiedzialność za głoszenie słowa Bożego w swoim środowisku. Relacja między Tradycją a Pismem Świętym. Kształtowanie postawy otwartości na naukę Kościoła. Ukazanie zadań Urzędu Nauczycielskiego Kościoła. Zwrócenie uwagi na osobistą odpowiedzialność za głoszenie słowa Bożego w swoim środowisku. 34
PROCEDURA OSIĄ- GNIĘCIA CELÓW Analiza tekstu, praca w grupach, ekspozycja, rozmowa kierowana. Pogadanka, praca w grupach, praca indywidualna, rozmowa kierowana, analiza tekstu, niedokończone zdania. Analiza tekstu źródłowego, dyskusja, pogadanka, rozmowa kierowana, praca w grupach. EFEKtY przytacza teksty biblijne dotyczące obietnicy zesłania Ducha Świętego, podaje, że Duch Święty jest Trzecią Osobą Trójcy Świętej, streszcza treść Dz 2,1-41, uzasadnia potrzebę współpracy z Duchem Świętym w życiu chrześcijanina, analizuje przesłanie Ojca Świętego skierowane do młodzieży, redaguje modlitwę do Ducha Świętego, wskazuje na potrzebę modlitwy i współpracy z łaską Ducha Świętego. ocenia, w jaki sposób stara się rozwijać wiarę w działanie Ducha Świętego, wykrywa, w czym przejawia się jego współpraca z łaską Bożą otrzymaną w sakramencie bierzmowania. przytacza, czym jest Pismo Święte, podaje, kto jest autorem Biblii, wyjaśnia, czym jest natchnienie Pisma Świętego, stwierdza, że słowo Boże jest zawarte nie tylko w Biblii, ale również w Tradycji Apostolskiej, wskazuje na łączność Pisma Świętego i Tradycji w głoszeniu Objawienia Bożego, przyjmuje odpowiedzialność za życie zgodne ze słowem Bożym, podejmuje postawę otwartości na słowo Boże, wykrywa wartość systematycznego czytania Pisma Świętego. ocenia, w jaki sposób realizuje w swoim życiu naukę zawartą w słowie Bożym, analizuje, w jakim stopniu słowo Boże jest dla niego drogowskazem postępowania moralnego. wymienia fragmenty Pisma Świętego mówiące o potrzebie przekazywania Objawienia Bożego, wyjaśnia teksty źródłowe, stwierdza, że jest powołany do głoszenia słowa Bożego, dowodzi swoim życiem, że jest dzieckiem Boga, przyjmuje odpowiedzialność za dawanie świadectwa i uobecnianie Chrystusa w świecie, określa, w jaki sposób stara się głosić innym Ewangelię wykrywa wartość Objawienia Bożego, ocenia, jak realizuje w swoim życiu Bożą wolę, przyjmuje postawę otwartości na naukę Kościoła. DIaGNOZOWaNIE OSIĄGNIĘĆ uczniów Ocena wyników pracy w grupach, rozmowa z oceną aktywności, praca domowa. Obserwacja i ocena uczniów w toku pracy, ocena wiedzy z lat poprzednich na temat Pisma Świętego, ocena pracy domowej. Analiza pisemnych notatek, obserwacja, praca kontrolna. 35
lp. temat TREŚCI cele KatEchEtYcZNE 15. Objawienie Boże a objawienia prywatne Objawienia prywatne w świetle nauki Kościoła o Objawieniu Bożym. Ukazanie objawień maryjnych (objawień prywatnych) w świetle nauki Kościoła. Kształtowanie postawy wdzięczności Maryi za jej obecność w objawieniach prywatnych w Kościele. 16. Obrona wiary wobec współczesnych zagrożeń Zagrożenia wiary we współczesnym świecie. Ukazanie współczesnych zagrożeń wiary. Kształtowanie postawy odpowiedzialności za rozwój swojej wiary. 17. W poszukiwaniu wiary dojrzałej Pogłębione relacje z Chrystusem przejawem dojrzałej wiary. Uświadomienie, iż wiara dojrzała wymaga dziecięcego zaufania Bogu i współpracy z Jego łaską. Kształtowanie postaw na drodze do pełnej dojrzałości w wierze. III. OtO Ja JEstEm Z WamI 18. Wierzę w Kościół Odpowiedzialność za uczestnictwo we wspólnocie wiary. Cele i zadania Kościoła. Ukazanie Kościoła jako rzeczywistości złożonej z pierwiastka Boskiego i ludzkiego. Kształtowanie postawy odpowiedzialności za wspólnotę Kościoła. 36
PROCEDURA OSIĄ- GNIĘCIA CELÓW Analiza teksu biblijnego, dyskusja, praca z podręcznikiem. Pogadanka, rozmowa kierowana, analiza tekstu biblijnego. Praca w grupach, autorefleksja, dyskusja, rozmowa kierowana. EFEKtY wymienia objawienia maryjne w XIX i XX wieku, charakteryzuje, czym jest objawienie maryjne, uzasadnia, dlaczego objawienia prywatne są łaską, charakteryzuje cel objawienia prywatnego, rozróżnia objawienie publiczne i prywatne, przyjmuje postawę wdzięczności Bogu za Jego objawienie i objawienia prywatne w Kościele. podaje, czym jest wiara, objaśnia, z czego wynikają zagrożenia dla życia wiarą, wybiera sposób obrony wiary, określa zagrożenia wiary, wskazuje na potrzebę modlitwy o umocnienie wiary, przyjmuje odpowiedzialność za rozwój swojej wiary. ocenia, w jaki sposób stara się bronić wiary w Chrystusa. wymienia etapy na drodze ku dojrzałości w wierze, wylicza przymioty dojrzałej osobowości, wyjaśnia, jak stara się realizować poszczególne etapy dojrzałości w wierze, wnioskuje, co powinien uczynić, by jego relacje z Chrystusem były przejawem dojrzałej wiary, stosuje lekturę Pisma Świętego w odniesieniu do codziennego życia, ocenia swoją współpracę z otrzymaną od Chrystusa łaską, określa, co powinien uczynić, by pogłębić relacje z Chrystusem, analizuje, jak wygląda Twoja współpraca z łaską Bożą w poszukiwaniu dojrzałej wiary, przyjmuje odpowiedzialność za postawę na drodze do pełnej dojrzałości w wierze. DIaGNOZOWaNIE OSIĄGNIĘĆ uczniów Ocena wiadomości uczniów, ocena przygotowanych informacji o objawieniach maryjnych, ocena aktywności uczniów na lekcji. Wartościowanie wypowiedzi uczniów na temat obrony wiary, praca domowa, sprawdzenie notatek ucznia. Ocena indywidualnej pracy ucznia, dyskusja, obserwacja, kartkówka. Rozmowa kierowana, praca z podręcznikiem, analiza tekstów, pogadanka, dyskusja, medytacja. podaje, że Kościół jest sakramentem, czyli znakiem wewnętrznego zjednoczenia z Bogiem, wyjaśnia więź między Chrystusem a Kościołem, wskazuje, że Kościół jest Mistycznym Ciałem Chrystusa, uzasadnia, dlaczego Kościół jest święty, przyjmuje odpowiedzialność za swoje uczestnictwo we wspólnocie wiary, ocenia, jak angażuje się w budowanie wspólnoty Kościoła, dziękuje Bogu za to, że jest członkiem Kościoła, podejmuje postawę odpowiedzialności za wspólnotę Kościoła. Osobista refleksja, ocena aktywności na lekcji, obserwacja indywidualnych wypowiedzi uczniów. 37
lp. temat TREŚCI cele KatEchEtYcZNE 19. Jezus chrystus gromadzi nowy Lud Boży Dawanie świadectwa Chrystusowi zobowiązaniem wobec przynależności do Ludu Bożego. Ukazanie Kościoła jako nowego Ludu Bożego. Kształtowanie postawy zaangażowania we wspólnotę Kościoła. 20. Maryja wzorem wiary Kościoła Maryja wzorem i Przewodniczką po ścieżkach wiary. Ukazanie roli Maryi w życiu Chrystusa i Kościoła. Zachęcenie do naśladowania Maryi w pielgrzymce wiary i swoim życiu. 21. Otrzymaliście ducha przybrania za synów Chrystus wzorem synostwa Bożego. Dary otrzymane podczas sakramentu chrztu świętego. Ukazanie zadań, jakie wynikają z synostwa Bożego. Kształtowanie postawy wdzięczności Bogu za dar synostwa. 38
PROCEDURA OSIĄ- GNIĘCIA CELÓW Praca z podręcznikiem, analiza tekstów, rozmowa kierowana, układanka fragmentów zdania w całość. Dyskusja, praca w grupach, analiza tekstu biblijnego, rozmowa kierowana, ekspozycja, niedokończone zdanie. Pogadanka, rozmowa kierowana, analiza tekstu biblijnego, metaplan. EFEKtY podaje zasady przynależności do nowego Ludu Bożego, wymienia charakterystyczne cechy Ludu Bożego, streszcza fragmenty Pisma Świętego mówiące o Ludzie Bożym, wnioskuje, że przynależność do Ludu Bożego zobowiązuje do dawania świadectwa Chrystusowi, wskazuje, że członkowie Ludu Bożego są powołani do świętości, określa, w jaki sposób angażuje się w życie wspólnoty Kościoła, dowodzi, że Lud Boży uczestniczy w potrójnej misji Chrystusa, przyjmuje odpowiedzialność za zaangażowanie we wspólnotę Kościoła. podejmuje modlitwę za swoją wspólnotę parafialną. wymienia działania, które podejmowała Maryja na drodze pielgrzymowania ku Bogu, wylicza święta maryjne, streszcza scenę Zwiastowania, objaśnia, w jaki sposób Maryja prowadzi nas po ścieżkach wiary, wskazuje, jak można naśladować Maryję, redaguje modlitwę do Matki Bożej. podejmuje postawę zwracania się o wstawiennictwo do Maryi, dziękuje Maryi za otrzymane łaski. wymienia warunki osiągnięcia dziecięctwa Bożego, wyjaśnia rolę sakramentu chrztu świętego, wskazuje Chrystusa jako wzór synostwa Bożego, określa, w czym może naśladować Jezusa, ocenia swoje życie jako dziecka Bożego, dowodzi, że człowiek podniesiony jest do godności dziecka Bożego, przyjmuje odpowiedzialność za wypełnianie zadań, jakie wynikają z synostwa Bożego, wyraża wdzięczność Bogu za dar synostwa. DIaGNOZOWaNIE OSIĄGNIĘĆ uczniów Ocena wiadomości uczniów w analizie ekspozycji, wartościowanie pracy indywidualnej. Obserwacja indywidualnych wypowiedzi uczniów, ewaluacja, obserwacja w toku pracy. Ocena efektów analizy tekstu biblijnego, ocena aktywności podczas wypełniania metaplanu, kartkówka. 39
lp. temat TREŚCI cele KatEchEtYcZNE 22. Sakrament pojednania chrześcijańskie przebaczenie Sakrament pojednania zadośćuczynienie Bogu i bliźniemu. Ukazanie skutków sakramentu pokuty i pojednania. Kształtowanie postawy otwartości na łaskę płynącą z sakramentu pokuty. Wyjaśnienie nauki Kościoła o przebaczeniu i pokucie. 23. Eucharystia spotkaniem z żyjącym Chrystusem Eucharystia zadatkiem życia wiecznego. Eucharystia szczyt i źródło chrześcijańskiego życia. Ukazanie Eucharystii jako osobowego spotkania człowieka z żyjącym Chrystusem. Zachęcenie do postawy wdzięczności za dar spotkania z żyjącym Chrystusem. 24. sens cierpienia sakrament namaszczenia chorych Sens cierpienia oraz rola sakramentu namaszczenia chorych w drodze do życia wiecznego. Ukazanie sensu cierpienia oraz roli sakramentu namaszczenia chorych w drodze do życia wiecznego. Kształtowanie postawy służby ludziom chorym i cierpiącym. Zachęcenie do odpowiedzialności za bliskich chorych, którym potrzebny jest sakrament namaszczenia chorych. 40