Boże Narodzenie to jedno z najważniejszych świąt w roku. To czas szczególny dla ludzi na całym świecie. Każde państwo ma inne tradycje i zwyczaje związane z tym okresem. Poznajmy najważniejsze elementy polskiego Bożego Narodzenia. Uzupełnij spis treści odpowiednimi naklejkami. Święta tuż-tuż Choinka 2-3 Ozdoby choinkowe 4-5 Święty Mikołaj 6-7 Wigilia 8 Wigilijny stół 9 Potrawy wigilijne 10 Boże Narodzenie 11 Drugi dzień świąt 12 Szopka 13 Kolędnicy 14-15 Prezenty 16 1
Choinka Święta Bożego Narodzenia kojarzą się nam z pięknie ozdobionym drzewkiem, czyli choinką. Zazwyczaj w roli choinki występuje wiecznie zielone drzewko iglaste, głównie jest to jodła lub świerk. W przeszłości rolę choinki pełniły zielone gałązki, którymi przyozdabiano dom i obejście. Zwyczaj ubierania choinki przywędrował do Polski z Alzacji, dawnego regionu Niemiec. Tam, na przełomie XV i XVI wieku, ubierano drzewko najpierw przed domem, potem w jego środku. Bożonarodzeniowe drzewko obrazowało rajskie drzewo życia. W Polsce pierwsze choinki pojawiły się na przełomie XVIII i XIX wieku. Początkowo zwyczaj ten poznała arystokracja, potem choinka zaczęła wędrować do domów szlacheckich, mieszczańskich i chat chłopskich. Świątecznie udekorowane drzewko symbolizuje wiecznie odradzające się życie i niesie nadzieję. Choinka zwyczajowo ubierana jest w wigilię Bożego Narodzenia, a stoi przeważnie do święta Trzech Króli, a nawet do święta Matki Boskiej Gromnicznej. Dziś choinka pojawia się nie tylko w domach, ale i w sklepach, zakładach pracy, szkołach, przedszkolach itp. Często jest to imitacja drzewka iglastego, choinka sztuczna, czasem w różnych kolorach. 2
Na południu Polski, zwłaszcza u górali, choinkę zastępował podłaźnik, zwany też podłaźniczką, sadem lub jutką. Był to ozdobiony wierzchołek iglastego drzewka, zawieszony u powały. W północno-wschodnich regionach Polski poprzednikiem choinki był diduch, czyli snop zboża, ustawiony kłosami do góry w kącie izby. W niektórych domach diduch pojawia się jeszcze dziś, lecz w nieco zmienionej formie. Choinka przybiera różne postaci. Może być też drzewkiem w doniczce albo jej gałązki mogą tworzyć stroik świąteczny, jednak czy pod takimi miniaturkami Święty Mikołaj znajdzie miejsce, aby zostawić prezenty? Coraz częściej możemy zobaczyć ogromne choinki ustawione na ulicach miast, miasteczek i wsi. 3
Choinkowe ozdoby Kolorowe bombki, łańcuchy, wykonane z najróżniejszych materiałów, od wieków zdobią choinkę. Umieszczane na drzewku ozdoby mają wymowę symboliczną. Dawniej ozdoby zawieszane na choince wykonywane były ze słomy, papieru, ciasta. Pierwsze dmuchane bombki ze szkła zawisły na drzewku w XIX wieku. Od tej pory moda na te ozdoby zmieniała się każdego roku i tak jest do dziś. Nie ma na całym świecie dwóch takich samych choinek! Na szczycie choinki umieszcza się gwiazdę, która symbolizuje Gwiazdę Betlejemską. Jak w przeszłości Gwiazda wskazywała drogę Trzem Królom, tak choinkowe gwiazdy pomagają wszystkim ludziom szczęśliwie wracać do domów. Wieszane na choince jabłka symbolizują biblijny owoc oraz mają zapewnić zdrowie i urodę. Orzechy natomiast oznaczają dobrobyt, a zapowiadają mądrość i siłę. Choinkowe anioły i aniołki mają opiekować się domem i chronić jego mieszkańców przed złem. 4
Pierwsze choinkowe łańcuchy wykonywano z rodzynek, migdałów, pierników i papieru. Zawieszane na choince kolorowe łańcuchy mają wzmocnić więzi rodzinne i chronić dom przed problemami. Dzwonki mają oznajmiać domownikom dobre nowiny i radosne wydarzenia. Wspólne ubieranie choinki to okazja do tego, aby pobyć razem. Choinkowymi symbolami dobrobytu są słodycze. Lukrowane pierniki o różnych kształtach mają zapewnić miłość oraz długie życie w zdrowiu. Cukierki niosą radość z narodzenia Bożej Dzieciny. Oświetlenie choinki symbolizuje światło Chrystusa oraz broni dostępu do domu wszelkiemu złu. Dawniej rolę oświetlenia na choince pełniły świeczki, dziś lampki. 5
Święty Mikołaj Wszystkie dzieci na świecie uwielbiają otrzymywać prezenty. Boże Narodzenie to właśnie czas, kiedy ich marzenia o prezentach się spełniają. Polskie dzieci czekają na prezenty od Świętego Mikołaja 6 XII (mikołajki), a w niektórych regionach Polski także w wigilię Bożego Narodzenia (24 XII). Zanim jednak Święty pojawi się w domach, dzieci piszą do niego listy, w których proszą o wymarzone prezenty. W Polsce prezenty roznosi Święty Mikołaj. Jest to uśmiechnięty staruszek w stroju biskupa. Santa Claus Arctic Circle 96930 Rovaniemi Finlandia Adres do Świętego Mikołaja. Od wieków Święty Mikołaj ma pomocników. Anioł pomaga wręczać prezenty, zaś Diabeł wręcza rózgi tym dzieciom, które w ciągu roku zapomniały o posłuszeństwie, rózga ma im o nim przypominać. Rózga to cienka gałązka bez liści. Może być wiązką podobnych gałązek. Dziś mikołajkowa rózga jest ozdobną gałązką, ale tak jak jej poprzedniczka przypomina o właściwym postępowaniu. 6
Coraz częściej pomocnikiem albo raczej dublerem Świętego Mikołaja jest staruszek z siwą brodą, który przybywa saniami zaprzężonymi w renifery. Jego strój w niczym nie przypomina stroju biskupa, raczej krasnala. Na południu Polski świąteczne prezenty przynosi pod choinkę Jezusek (Dzieciątko na Górnym Śląsku). We wschodnich regionach Polski można spotkać Dziadka Mroza, który roznosi prezenty wraz z wnuczką Śnieżynką. Bez względu na wygląd, każda z postaci zostawiająca prezenty pod choinką jest postacią symbolizującą dobroć i miłość do drugiego człowieka, czyli cechy istniejącego kiedyś naprawdę biskupa Mikołaja z Miry. W Małopolsce prezenty pomaga roznosić Aniołek, zaś w Wielkopolsce, na Kujawach i Pomorzu Gwiazdor. 7
Wigilia Wigilia przypada na 24 grudnia. Jest to dzień poprzedzający przyjście na świat małego Jezuska, czyli Boże Narodzenie. Według polskiej tradycji w Wigilię ubieramy choinkę. Tego dnia kończymy wszelkie prace domowe, dekorujemy dom oraz nakrywamy stół do kolacji wigilijnej. Kiedy wszystko jest gotowe, czekamy na pierwszą gwiazdkę, która zaświeci na niebie. Pojawienie się pierwszej gwiazdki jest sygnałem do tego, aby rozpocząć uroczystą wieczerzę wigilijną. O północy rozpoczyna się uroczysta msza zwana pasterką. Jest to upamiętnienie oczekiwania i modlitwy pasterzy wędrujących do Betlejem. Kolację wigilijną rozpoczynamy, dzieląc się nawzajem opłatkiem i składając sobie życzenia. 8