Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie łaskim w 2015 r.

Powiatowy Urząd Pracy w Łasku ul. Objazdowa 4 98-100 Łask tel. (0-43) 675-17- 20, fax (0-43) 675-17- 40 Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie łaskim w 2015 r. Łask, listopad 2016 r. 1

Spis treści Wstęp... 3 1. Analiza ogólnej sytuacji na lokalnym rynku pracy w powiecie łaskim... 6 2. Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych... 14 3. Analiza umiejętności i uprawnień... 17 4. Analiza rynku edukacyjnego... 19 4.1. Analiza uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych... 20 4.2. Analiza absolwentów szkół ponadgimnazjalnych... 22 5. Analiza lokalnego rynku pracy na bazie badania kwestionariuszowego... 24 6. Prognoza lokalnego rynku pracy... 43 Podsumowanie... 52 INFORMACJA SYGNALNA... 55 Załącznik 1. Rynek pracy... 56 Załącznik 2. Rynek edukacyjny... 69 2

Wstęp Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest jednym z zadań samorządu województwa oraz samorządu powiatu w zakresie polityki rynku pracy zgodnie z zapisami ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (art. 8 ust.1 pkt 3 i art. 9, ust.1 pkt 9 tekst jednolity Dz.U. z 2016 r. poz. 23 ze zm.). Prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych powinno umożliwić realizację następujących celów: określenie kierunków i natężenia zmian zachodzących w strukturze zawodowokwalifikacyjnej na rynku pracy, stworzenie bazy informacyjnej dla przewidywania struktur zawodowokwalifikacyjnych, określenie odpowiednich kierunków szkolenia bezrobotnych zgodnych z potrzebami rynku pracy, korektę poziomu, struktury i treści kształcenia zawodowego na poziomie ponadgimnazjalnym i wyższym, usprawnienie poradnictwa zawodowego poprzez wskazanie zawodów oraz kwalifikacji deficytowych i nadwyżkowych poszukiwanych na lokalnym rynku pracy ułatwienie realizacji programów specjalnych dla aktywizacji osób długotrwale bezrobotnych. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest procesem systematycznego obserwowania zjawisk zachodzących na rynku pracy dotyczących kształtowania się popytu na pracę i podaży zasobów pracy w przekroju terytorialnozawodowym oraz formułowania na tej podstawie ocen, wniosków oraz krótkoi długoterminowych prognoz niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania systemów: szkolenia bezrobotnych oraz kształcenia zawodowego. Zawody deficytowe to takie, na które istnieje na rynku pracy wyższe zapotrzebowanie niż liczba bezrobotnych w danym zawodzie. Zawody zrównoważone to takie, na które na rynku pracy występuje zapotrzebowanie zbliżone do liczby bezrobotnych w danym zawodzie. Zawody nadwyżkowe to takie, na które istnieje na rynku pracy niższe zapotrzebowanie niż liczba bezrobotnych w danym zawodzie. W raporcie dotyczącym monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych za 2015 rok w powiecie łaskim zastosowano mierniki przedstawione w tabeli 1. 3

Tabela 1. Mierniki stosowane w monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych Nazwa i wzór wskaźnika Wskaźnik dostępności oferty pracy Sposób interpretacji Miernik informuje o dostępności oferty pracy dla bezrobotnych w danej elementarnej grupie zawodów. Im wyższa wartość wskaźnika, tym dostępność jest niższa. Wartość wskaźnika można interpretować jako przeciętną liczbę bezrobotnych przypadających na 1 ofertę pracy. Im wyższa wartość wskaźnika tym mniejsza szansa na znalezienie zatrudnienia w grupie zawodów k. Przyjmuje wartości z przedziału <0,+ ). brak bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów k. Dostępność oferty jest bardzo wysoka, a grupa zawodów k jest maksymalnie deficytowa. przeciętnie każdy bezrobotny z danej elementarnej grupy ma szansę znaleźć pracę. Liczba dostępnych ofert pracy przewyższa liczbę bezrobotnych w grupie zawodów k. - dostępność oferty pracy jest relatywnie niska, gdyż liczba bezrobotnych przewyższa liczbę ofert pracy w grupie zawodów k. - oferty pracy w elementarnej grupie zawodów k nie są dostępne, w rezultacie szansa znalezienia pracy jest zerowa, a grupa zawodów k jest maksymalnie nadwyżkowa. Wskaźnik długotrwałego bezrobocia Wskaźnik płynności bezrobotnych Wartość wskaźnika informuje o tym, jaki odsetek bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów k stanowią długotrwale bezrobotni. Im większa wartość wskaźnika tym więcej osób jest długotrwale bezrobotnych w danej grupie zawodów. Przyjmuje wartość od 0% (sytuacja, w której długotrwale bezrobotni nie występują) do 100% (w przypadku, gdy każdy bezrobotny w elementarnej grupie zawodów k jest długotrwale bezrobotnym). Wartość miernika wskazuje na kierunek i natężenie ruchu bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów k. napływ przewyższa odpływ, co oznacza wzrost liczby bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów k. odpływ jest równy napływowi (oba niezerowe), przez co liczba bezrobotnych w grupie zawodów k nie ulega zmianie. odpływ przewyższa napływ, co oznacza spadek bezrobotnych w zawodzie k. napływ jest równy zeru. Wskaźnik niedopasowania - grupa zawodów, w której oferty pracy są struktury ofert pracy niedoreprezentowane w PUP (oznacza to, że pracodawcy częściej oferują pracę za pośrednictwem portali internetowych dla tych zawodów) - grupa zawodów, w której oferty pracy są nadreprezentowane w PUP (oznacza to, że pracodawcy znacznie częściej poszukują pracowników za pośrednictwem PUP niż w Internecie) Miernik przyjmuje wartości z przedziału <0,+ ). Podstawowe zmienne wykorzystane do budowy mierników w monitoringu: średniomiesięczna liczba bezrobotnych w grupie zawodów k w okresie t 4

średniomiesięczna liczba dostępnych ofert pracy w grupie zawodów k w okresie t - liczba długotrwale bezrobotnych w grupie zawodów k na koniec okresu t liczba zarejestrowanych bezrobotnych w grupie zawodów k na koniec okresu t napływ bezrobotnych w grupie zawodów k w okresie t - napływ bezrobotnych w grupie zawodów k w okresie t - wskaźnik struktury ofert pracy (PUP) wyliczany jako średniomiesięczny napływ ofert pracy w grupie zawodów k w okresie t do napływu ofert pracy ogółem w okresie t - wskaźnik struktury ofert pracy w Internecie wyliczany jako średnio półroczny napływ ofert pracy w grupie zawodów k w okresie t do napływu ofert pracy ogółem w okresie t. Identyfikacja zawodów deficytowych i nadwyżkowych następuje poprzez nałożenie dodatkowych warunków na wyżej wymienione wskaźniki, co przedstawia tabela 2. Tabela 2. Identyfikacja zawodów deficytowych i nadwyżkowych Zawody Wskaźnik dostępności oferty pracy Wskaźnik długotrwałego bezrobocia deficytowe < 0,9 lub brak warto ci zrównoważone lub brak warto ci nadwyżkowe lub brak warto ci gdzie: Me - mediana Wskaźnik płynności bezrobotnych lub brak warto ci lub brak warto ci Niniejszy raport został stworzony w oparciu o zalecenia metodyczne przygotowane w ramach projektu Opracowanie nowych zaleceń metodycznych prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych na lokalnym rynku pracy współfinansowanym ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Do opracowania raportu wykorzystano następujące dane źródłowe: dane z systemu Syriusz dotyczące liczby zarejestrowanych bezrobotnych oraz zgłoszonych ofert pracy oraz miejsc aktywizacji zawodowej, dane z Centralnej Bazy Ofert Pracy (CBOP), gdzie zamieszczane są oferty pracy oraz miejsca aktywizacji zawodowej zgłoszone do PUP, OHP oraz oferty zagraniczne EURES,wyniki badania ofert pracy w Internecie, dane z Systemu Informacji Oświatowej MEN dotyczące absolwentów szkół ponadgimnazjalnych oraz wyniki badania kwestionariuszowego przedsiębiorstw. 5

1. Analiza ogólnej sytuacji na lokalnym rynku pracy w powiecie łaskim Liczba osób zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Łasku jako osoby bezrobotne, na koniec grudnia 2015 r. wyniosła 2478, w tym 1246 osoby to kobiety (50,3 % ogółu bezrobotnych. W porównaniu z końcem roku 2014 nastąpił spadek poziomu bezrobocia o 576 osób (tj. o 18,9%), w tym o 186 kobiet (tj. 13,0 %). Stopa bezrobocia w powiecie łaskim na koniec grudnia 2015 r. wyniosła 13,1 % i była wyższa od krajowej stopy bezrobocia o 3,3 punktu procentowego oraz o 2,8 punktu procentowego wyższa od stopy bezrobocia w województwie łódzkim. Tabela 3. Stopa bezrobocia w latach 2014-2015. Stopa bezrobocia (w %) Grudzień 2014 Grudzień 2015 Polska 11,5 9,8 woj. łódzkie 11,8 10,3 powiat łaski 15,7 13,1 Stopa bezrobocia rejestrowanego dla powiatu łaskiego zmniejszyła się w porównaniu z grudniem 2014 r. o 2,6 punktu procentowego. Analizując bezrobotnych zarejestrowanych na koniec 2015 r. w Powiatowym Urzędzie Pracy w Łasku pod względem wielkich grup zawodów najliczniejszą grupę stanowili robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy (33,7 %), następnie pracownicy usług i sprzedawcy (14,2 %), technicy i inny średni personel (14,1 %) oraz specjaliści (8,8%). Również w tych grupach zawodów nastąpił największy napływ bezrobotnych odpowiednio: 32,1 %, 16,5 %, 17,5 % i 14,8 %. Najmniej licznymi grupami zawodów są siły zbrojne ( tylko 1 osoba zarejestrowała się w PUP w Łasku w 2015 r.) oraz kierownicy, którzy stanowili zaledwie 0,5 % wszystkich zarejestrowanych bezrobotnych. Również napływ we wspomnianych grupach był najmniejszy. 6

stan na koniec 2015 r. napływ w 2015 r. odpływ w 2015 r. CBOP (PUP+OHP+EURES) w tym : PUP Internet wskaźnik dostępności ofert pracy wskaźnik długotrwałego bezrobocia wskaźnik płynności bezrobotnych Tabela 4. Bezrobotni, oferty pracy oraz mierniki stosowane w monitoringu w roku 2015 według wielkich grup zawodów 1. Bezrobotni ogółem Napływ ofert pracy w 2015 r. Mierniki kod zawodu Nazwa wielkiej grupy zawodów 0 SIŁY ZBROJNE 1 1 0 0 0 0 BW 0,00 0,00 1 PRZEDSTAWICIELE WŁADZ 12 8 1 3 3 3 14,17 41,67 0,13 PUBLICZNYCH, WYŻSI URZĘDNICY I KIEROWNICY 2 SPECJALIŚCI 219 449 490 62 41 21 19,85 46,12 1,09 3 TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL 350 533 689 158 58 21 24,43 60,29 1,29 4 PRACOWNICY BIUROWI 64 124 121 212 60 1 3,37 53,13 0,98 5 PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY 6 ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY 7 ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY 8 OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ 9 PRACOWNICY WYKONUJĄCY PRACE PROSTE 353 503 549 442 261 4 8,52 57,22 1,09 46 44 57 21 15 0 29,24 71,74 1,30 834 976 1209 315 232 1 26,84 62,23 1,24 125 124 129 372 324 0 3,36 60,00 1,04 169 282 324 319 239 0 6,19 57,99 1,15 RAZEM 2173 3044 3569 1904 1233 51 X X X Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych obejmuje oferty pracy nie tylko zgłoszone do Centralnej Bazy Ofert Pracy (tj. oferty z PUP, OHP oraz EURES) ale również oferty zamieszczone w Internecie. Jak wynika z tabeli 4 zdecydowana większość ofert pracy 97,3 % to oferty zamieszczone w CBOP, z tego 64,8 % stanowią oferty zgłoszone do PUP w Łasku. Pracodawcy najczęściej zgłaszali do urzędu pracy oferty pracy w następujących grupach zawodów: operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń (26,3 %), pracownicy usług i sprzedawcy (21,2 %), pracownicy wykonujący proste prace (19,4 %) oraz robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy (18,8 %). Poprzez strony internetowe pracodawcy najczęściej zgłaszali wolne miejsca pracy w takich grupach zawodów jak specjaliści (41,2 %) oraz technicy i inny średni personel (41,2 %). Zestawienie strony popytowej i nadwyżkowej rynku pracy jest możliwe poprzez kalkulację wskaźnika dostępności oferty pracy. Wartość wskaźnika większa od 1 świadczy 1 W tabeli nie uwzględniono osób bezrobotnych bez zawodu. 7

o relatywnie niskiej dostępności oferty pracy, bowiem liczba bezrobotnych przewyższa liczbę ofert pracy. Oznacza to, iż tylko część osób bezrobotnych poszukujących pracy w danej grupie zawodów może znaleźć pracę. Jak wynika z tabeli 4 na terenie powiatu łaskiego wszystkie grupy zawodów posiadają wskaźnik dostępności oferty powyżej 1. Najmniejsze szanse na znalezienie pracy mają bezrobotni zaliczani do grup zawodów: rolnicy ogrodnicy, leśnicy i rybacy (wskaźnik dostępności oferty jest najwyższy i wynosi 29,24), robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy (26,84), następnie technicy i inny średni personel (24,43) oraz specjaliści (19,85). Wyliczenie wskaźnika długotrwałego bezrobocia pozwala stwierdzić, w których grupach zawodów zarejestrowanych jest najwięcej bezrobotnych pozostających w rejestrach urzędu pracy powyżej 12 miesięcy. Największe wartości tego wskaźnika dotyczą rolników, ogrodników, leśników i rybaków (71,74 %), robotników przemysłowych i rzemieślników (62,23%), techników i inny średni personel (60,29 %) oraz operatorów i monterów maszyn i urządzeń (60,00%). Wskaźnik płynności bezrobotnych, jak już wspomniano we wstępie niniejszego raportu, wskazuje na kierunek i natężenie ruchu bezrobotnych w danej grupie zawodów. Analizując wartości tego wskaźnika (patrz tabela 4), można stwierdzić, iż w wielkich grupach zawodów takich jak: przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy oraz, pracownicy biurowi nastąpił wzrost liczby bezrobotnych, bowiem napływ przewyższył odpływ bezrobotnych. W pozostałych grupach zawodów nastąpił spadek liczby bezrobotnych. Analizując rynek pracy według elementarnych grup zawodów najwięcej osób bezrobotnych (według stanu na koniec roku) zarejestrowanych było w zawodach wyszególnionych w tabeli 5. Tabela 5. Grupy zawodów, w których liczba bezrobotnych jest największa w 2015 roku. Kod Elementarne grupy zawodów Liczba bezrobotnych (stan na koniec 2015 r.) 5223 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 192 7533 Szwaczki, hafciarki i pokrewni 116 7231 Mechanicy pojazdów samochodowych 68 9329 Robotnicy wykonujący prace proste w przemyśle gdzie indziej 65 niesklasyfikowani 3314 Średni personel do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych 59 7531 Krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i pokrewni 58 7233 Mechanicy maszyn i urządzeń rolniczych i przemysłowych 53 7112 Murarze i pokrewni 52 8

7522 Stolarze meblowi i pokrewni 50 5141 Fryzjerzy 49 7412 Elektromechanicy i elektromonterzy 48 7512 Piekarze, cukiernicy i pokrewni 47 8341 Operatorzy wolnobieżnych maszyn rolniczych i leśnych 45 7222 Ślusarze i pokrewni 42 3142 Technicy rolnictwa i pokrewni 41 7511 Masarze, robotnicy w przetwórstwie ryb i pokrewni 37 7318 Rękodzielnicy wyrobów z tkanin, skóry i pokrewnych materiałów 36 5153 Gospodarze budynków 34 3115 Technicy mechanicy 32 5120 Kucharze 29 9112 Pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i pokrewne 29 Wymienione w tabeli 5 elementarne grupy zawodów stanowią 54,4 % wszystkich bezrobotnych zarejestrowanych w PUP w Łasku posiadających zawód. w 2015 r. Tabela 6 przedstawia napływ do bezrobocia według elementarnych grup zawodów Tabela 6. Grupy zawodów, w których nastąpił największy napływ bezrobotnych w 2015 r. Kod Elementarne grupy zawodów Liczba bezrobotnych (napływ w 2015 r.) 5223 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 254 7231 Mechanicy pojazdów samochodowych 123 3314 Średni personel do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych 110 9329 Robotnicy wykonujący prace proste w przemyśle gdzie indziej 104 niesklasyfikowani 7533 Szwaczki, hafciarki i pokrewni 92 5141 Fryzjerzy 88 7522 Stolarze meblowi i pokrewni 76 3142 Technicy rolnictwa i pokrewni 66 7531 Krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i pokrewni 59 7233 Mechanicy maszyn i urządzeń rolniczych i przemysłowych 56 7412 Elektromechanicy i elektromonterzy 55 7512 Piekarze, cukiernicy i pokrewni 54 5120 Kucharze 51 4110 Pracownicy obsługi biurowej 49 7511 Masarze, robotnicy w przetwórstwie ryb i pokrewni 49 7318 Rękodzielnicy wyrobów z tkanin, skóry i pokrewnych materiałów 46 7112 Murarze i pokrewni 45 2422 Specjaliści do spraw administracji i rozwoju 44 7222 Ślusarze i pokrewni 44 2330 Nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych (z wyjątkiem nauczycieli kształcenia zawodowego) 41 9

9112 Pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i pokrewne 41 9333 Robotnicy pracujący przy przeładunku towarów 41 Wymienione w powyższej tabeli elementarne grupy zawodów stanowią ponad połowę (52,2 %) napływu wszystkich bezrobotnych posiadających zawód. W 2015 roku, w przypadku 46 elementarnych grup zawodów, wskaźnik długotrwałego bezrobocia wyniósł 100%, co oznacza, że każdy bezrobotny w danej grupie jest długotrwale bezrobotnym. Zawody, przy których odnotowano 100% wskaźnik długotrwałego bezrobocia to m. in.: kierownicy do spraw zarządzania zasobami ludzkimi, kierownicy do spraw budownictwa, kierownicy do spraw sportu, rekreacji i rozrywki, matematycy, aktuariusze i statystycy, specjaliści w zakresie rolnictwa, leśnictwa i pokrewni, projektanci wzornictwa przemysłowego i odzieży, lekarze dentyści specjaliści (ze specjalizacją II stopnia lub tytułem specjalisty), specjaliści do spraw higieny, bezpieczeństwa pracy i ochrony środowiska, kompozytorzy, artyści muzycy i śpiewacy, technicy górnictwa, metalurgii i pokrewni, średni personel ochrony środowiska, medycyny pracy i bhp, księgowi, pracownicy działów kadr, pracownicy obsługi technicznej biur, hoteli i innych obiektów, kasjerzy i sprzedawcy biletów, hodowcy zwierząt gdzie indziej niesklasyfikowani, rolnicy produkcji roślinnej i zwierzęcej pracujący na własne potrzeby, formierze odlewniczy i pokrewni, introligatorzy i pokrewni, monterzy linii elektrycznych, monterzy i serwisanci urządzeń elektronicznych, monterzy i serwisanci instalacji i urządzeń teleinformatycznych, robotnicy w produkcji wyrobów mleczarskich, górnicy podziemnej i odkrywkowej eksploatacji złóż i pokrewni, operatorzy urządzeń wiertniczych i wydobywczych ropy, gazu i innych surowców, operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych, operatorzy maszyn do produkcji wyrobów papierniczych, operatorzy maszyn przędzalniczych i pokrewni, operatorzy maszyn wykończalniczych wyrobów włókienniczych, operatorzy maszyn do produkcji obuwia i pokrewni, operatorzy maszyn i urządzeń do obróbki drewna, operatorzy urządzeń do produkcji wyrobów szklanych i ceramicznych, kierowcy autobusów i motorniczowie tramwajów, kierowcy operatorzy wózków jezdniowych, czyściciele pojazdów, zamiatacze i pokrewni. Najwyższym wskaźnikiem płynności charakteryzują się m. in. następujące elementarne grupy zawodów: operatorzy maszyn tkackich i dziewiarskich (5,00) położne bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji (3,00) technicy fizjoterapii i masażyści (3,00) 10

dyżurni ruchu, manewrowi i pokrewni (3,00) pielęgniarki bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji (2,50) ratownicy medyczni (2,50) księgowi (2,50) specjaliści do spraw higieny, bezpieczeństwa pracy i ochrony środowiska (2,33) kasjerzy i sprzedawcy biletów (2,25) monterzy i serwisanci instalacji i urządzeń teleinformatycznych (2,20) lekarze bez specjalizacji, w trakcie specjalizacji lub ze specjalizacją i stopnia (2,00) artyści plastycy (2,00) producenci filmowi, reżyserzy i pokrewni (2,00) technicy technologii żywienia (2,00) muzycy i pokrewni (2,00) średni personel w zakresie działalności artystycznej i kulturalnej gdzie indziej niesklasyfikowany (2,00) pracownicy obsługi technicznej biur, hoteli i innych obiektów (2,00) robotnicy leśni i pokrewni (2,00) monterzy i konserwatorzy instalacji klimatyzacyjnych i chłodniczych (2,00) ceramicy i pokrewni (2,00) operatorzy maszyn do produkcji obuwia i pokrewni (2,00) Natomiast najmniejszym wskaźnikiem płynności bezrobotnych równym 0 (zero) charakteryzują się m. in. zawody: kierownicy do spraw strategii i planowania, kierownicy do spraw marketingu i sprzedaży, kierownicy w handlu detalicznym i hurtowym, kierownicy do spraw sportu, rekreacji i rozrywki, inżynierowie do spraw przemysłu i produkcji, bibliotekoznawcy i specjaliści zarządzania informacją, technicy technologii chemicznej i pokrewni, kontrolerzy (sterowniczy) procesów w przemyśle chemicznym, asystenci dentystyczni, agenci ubezpieczeniowi, pracownicy obsługi biura gdzie indziej niesklasyfikowani, robotnicy robót stanu surowego i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani, robotnicy przetwórstwa surowców roślinnych, operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych, monterzy maszyn i urządzeń mechanicznych, czyściciele pojazdów. W 2015 r. pracodawcy najczęściej poszukiwali pracowników za pośrednictwem urzędu pracy w następujących zawodach: pracownicy wykonujący prace proste gdzie indziej niesklasyfikowani - 144 11

gospodarze budynków - 117 operatorzy maszyn do szycia - 113 sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) - 111 kierowcy samochodów ciężarowych - 70 operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych - 58 murarze i pokrewni - 36 operatorzy maszyn do produkcji wyrobów gumowych - 30 magazynierzy i pokrewni - 28 robotnicy budowlani robót wykończeniowych i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani - 28 pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i pokrewne - 28 pracownicy obsługi biurowej - 26 operatorzy maszyn do produkcji wyrobów włókienniczych, futrzarskich i skórzanych gdzie indziej niesklasyfikowani - 22 robotnicy wykonujący prace proste w budownictwie ogólnym - 22 stolarze meblowi i pokrewni - 18 doradcy finansowi i inwestycyjni - 16 Łącznie wymienione wyżej zawody stanowiły 70,3 % wszystkich zgłoszonych do PUP w Łasku ofert pracy. Za pośrednictwem internetowych portali rekrutacyjnych pracodawcy najczęściej poszukiwali przedstawicieli handlowych, specjalistów do spraw sprzedaży (z wyłączeniem technologii informacyjno-komunikacyjnych) oraz pracowników sprzedaży i pokrewnych gdzie indziej niesklasyfikowanych. W tabeli 7 zaprezentowano porównanie struktury ofert pracy zgłaszanych do CBOP (w tym do PUP) ze strukturą ofert pracy zamieszczanych na portalach internetowych według wielkich grup zawodów. Tabela 7. Oferty pracy w 2015 r. w powiecie łaskim. Nazwa wielkiej grupy zawodów CBOP (PUP+OHP+EURES) Internet Razem w liczbach bezwzględnych Ogółem 1904 51 1955 PRZEDSTAWICIELE WŁADZ PUBLICZNYCH, WYŻSI URZĘDNICY 3 3 6 I KIEROWNICY SPECJALIŚCI 62 21 83 12

TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL 158 21 179 PRACOWNICY BIUROWI 212 1 213 PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY 442 4 446 ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY 21 21 ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY 315 1 316 OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ 372 372 PRACOWNICY WYKONUJĄCY PRACE PROSTE 319 319 wskaźnik struktury według źródeł Ogółem PRZEDSTAWICIELE WŁADZ PUBLICZNYCH, WYŻSI URZĘDNICY 50,00% 50,00% 100,00% I KIEROWNICY SPECJALIŚCI 74,70% 25,30% 100,00% TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL 88,27% 11,73% 100,00% PRACOWNICY BIUROWI 99,53% 0,47% 100,00% PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY 99,10% 0,90% 100,00% ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY 100,00% 100,00% ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY 99,68 % 0,32% 100,00% OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ 100,00% 100,00% PRACOWNICY WYKONUJĄCY PRACE PROSTE 100,00% 100,00% wskaźnik struktury wg grup w poszczególnych źródłach Ogółem 100,00% 100,00% Wskaźnik niedopasowania struktury ofert pracy (CBOP vs. Internet) PRZEDSTAWICIELE WŁADZ PUBLICZNYCH, WYŻSI URZĘDNICY 0,16% 5,88% 0,03 I KIEROWNICY SPECJALIŚCI 3,26% 41,18% 0,08 TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL 8,30% 41,18% 0,20 PRACOWNICY BIUROWI 11,13% 1,96% 5,68 PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY 23,21% 7,84% 2,96 ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY 1,10% ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY 16,54% 1,96% 8,44 OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ 19,54% PRACOWNICY WYKONUJĄCY PRACE PROSTE 16,75% Analizując oferty pracy pod względem wskaźnika niedopasowania struktury ofert pracy można stwierdzić, iż pracodawcy na terenie powiatu łaskiego znacznie częściej oferują pracę w zawodach należących do grup: specjaliści oraz technicy i inny średni personel za pośrednictwem portali internetowych. Nie poszukują natomiast za pomocą portali internetowych pracowników w grupach zawodów: operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń, pracownicy wykonujący prace proste oraz rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy wszystkie wolne miejsca pracy w tych zawodach pracodawcy zgłaszają do PUP i OHP. Również w grupach zawodów: robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy, pracownicy usług i sprzedawcy 13

oraz pracownicy biurowi pracodawcy częściej poszukują pracowników za pośrednictwem PUP i OHP. 2. Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych konstruowany jest w oparciu o wartości trzech mierników: wskaźnika dostępności oferty pracy, wskaźnika długotrwałego bezrobocia oraz wskaźnika płynności bezrobotnych. Analiza tych wskaźników pozwoliła wyodrębnić zawody maksymalnie deficytowe, deficytowe, zrównoważone oraz maksymalnie nadwyżkowe i nadwyżkowe. Zawód jest deficytowy, jeżeli średniomiesięczna liczba dostępnych ofert pracy jest większa niż średniomiesięczna liczba bezrobotnych w danym okresie sprawozdawczym, odsetek długotrwale bezrobotnych w tych zawodach nie przekracza mediany, a odpływ bezrobotnych przewyższa ich napływ (bądź jest równy) w danym okresie sprawozdawczym. Zawód maksymalnie deficytowy istnieje w przypadku, gdy wskaźnik dostępności oferty pracy wynosi zero, a więc nie ma bezrobotnych w danym zawodzie. Tabela 8 przedstawia zawody maksymalnie deficytowe i deficytowe według elementarnych grup zawodów w 2015 r. w powiecie łaskim. Tabela 8. Ranking elementarnych grup zawodów deficytowych w 2015 r. MAKSYMALNY DEFICYT* Liczba Odsetek ofert Odsetek Kod Elementarna grupa zawodów dostępnych subsydiowanych w miejsc ofert pracy CBOP aktywizacji (%) (PUP+OHP+EURES) (%) zawodowej 8141 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów gumowych 3 3,23 3,23 3311 Dealerzy i maklerzy aktywów finansowych 2 75,00 62,50 3521 Operatorzy urządzeń do rejestracji i transmisji obrazu i dźwięku 1 7,69 7,69 5321 Asystenci nauczycieli 1 83,33 83,33 5321 Pomocniczy personel medyczny 1 100,00 100,00 4411 Pomocnicy biblioteczni 0 100,00 100,00 9129 Pozostali pracownicy zajmujący się sprzątaniem 0 100,00 100,00 9214 Robotnicy wykonujący prace proste w ogrodnictwie i sadownictwie 0 50,00 25,00 3342 Sekretarze prawni 0 100,00 100,00 3353 Urzędnicy do spraw świadczeń społecznych 0 100,00 100,00 7523 Ustawiacze i operatorzy maszyn do obróbki i produkcji wyrobów z 0 66,67 66,67 drewna 9212 Robotnicy wykonujący prace proste w hodowli zwierząt 0 66,67 66,67 14

Średniomiesięczna liczba bezrobotnych Średniomiesięczna liczba dostępnych ofert pracy Wskaźnik dostępności ofert pracy Odsetek ofert subsydiowanych CBOP (PUP + OHP + EURES) (%) Odsetek miejsc aktywizacji zawodowej (%) Średniomiesięczna liczba bezrobotnych Średniomiesięczna liczba dostępnych ofert pracy Wskaźnik dostępności ofert pracy Wskaźnik długotrwałego bezrobocia Wskaźnik płynności bezrobotnych Odsetek ofert subsydiowanych CBOP (PUP + OHP + EURES) (%) Odsetek miejsc aktywizacji zawodowej (%) DEFICYT Kod Elementarna grupa zawodów 7129 Robotnicy budowlani robót wykończeniowych i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 0,67 3,08 0,22 1,00 27,03 24,32 8159 Operatorzy maszyn do produkcji 0,50 1,92 0,26 1,00 4,35 4,35 wyrobów włókienniczych, futrzarskich i skórzanych gdzie indziej niesklasyfikowani 3322 Przedstawiciele handlowi 0,92 3,00 0,31 1,67 44,44 38,89 8332 Kierowcy samochodów ciężarowych 3,58 10,83 0,33 25,00 1,33 0,00 0,00 9629 Pracownicy wykonujący prace proste 9,25 12,58 0,74 55,56 1,19 4,64 4,64 gdzie indziej niesklasyfikowani 7123 Tynkarze i pokrewni 0,75 0,92 0,82 0,00 1,00 54,55 54,55 * W przypadku maksymalnego deficytu liczba bezrobotnych równa jest zero. W rezultacie wskaźnik dostępności ofert pracy równa się zero, a pozostałe mierniki nie osiągają wartości. Z tego względu zaleca się prezentację tej grupy według malejącej liczby dostępnych ofert pracy. Zawód jest zrównoważony, jeżeli średniomiesięczna liczba bezrobotnych jest zbliżona do średniomiesięcznej liczby dostępnych ofert pracy w danym okresie sprawozdawczym, odsetek długotrwale bezrobotnych w tych zawodach nie przekracza mediany, a odpływ bezrobotnych przewyższa ich napływ (bądź jest równy) w danym okresie sprawozdawczym. Tabela 9 przedstawia zawody zrównoważone według elementarnych grup zawodów w 2015 r. w powiecie łaskim..tabela 9. Ranking elementarnych grup zawodów zrównoważonych w 2015 r. RÓWNOWAGA Kod Elementarna grupa zawodów 4120 Sekretarki (ogólne) 1,50 1,58 0,95 100,00 100,00 5243 Agenci sprzedaży bezpośredniej 0,17 0,17 1,00 100,00 100,00 5249 Pracownicy sprzedaży i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 3,08 2,83 1,09 83,33 80,00 15

Średniomiesięczna liczba bezrobotnych Średniomiesięczna liczba dostępnych ofert pracy Wskaźnik dostępności ofert pracy Wskaźnik długotrwałego bezrobocia Wskaźnik płynności bezrobotnych Odsetek ofert subsydiowanych w CBOP (PUP + OHP + EURES) (%) Odsetek miejsc aktywizacji zawodowej (%) Zawód jest nadwyżkowy, jeżeli średniomiesięczna liczba bezrobotnych znacznie przewyższa średniomiesięczną liczbę dostępnych ofert pracy, odsetek długotrwale bezrobotnych przewyższa medianę, a napływ bezrobotnych przewyższa ich odpływ w danym okresie sprawozdawczym. W przypadku zawodów maksymalnie nadwyżkowych wskaźnik dostępności oferty pracy nie przyjmuje żadnych wartości (dzielenie przez zero), a więc są to zawody, w których nie ma żadnych ofert pracy. Tabela 10 przedstawia zawody maksymalnie nadwyżkowe i nadwyżkowe według elementarnych grup zawodów w 2015 r. w powiecie łaskim Tabela 10. Ranking elementarnych grup zawodów nadwyżkowych w 2015 r. MAKSYMALNA NADWYŻKA* Kod Elementarna grupa zawodów Liczba bezrobotnych 4223 Operatorzy centrali telefonicznych 3 8154 Operatorzy maszyn wykończalniczych wyrobów włókienniczych 3 1431 Kierownicy do spraw sportu, rekreacji i rozrywki 1 NADWYŻKA Kod Elementarna grupa zawodów 8342 Operatorzy sprzętu do robót ziemnych i urządzeń pokrewnych 5,67 0,08 68,00 71,43 0,63 0,00 0,00 2619 Specjaliści z dziedziny prawa gdzie indziej 5,08 0,08 61,00 80,00 0,89 100,00 100,00 niesklasyfikowani 2166 Projektanci grafiki i multimediów 2,83 0,08 34,00 66,67 0,75 0,00 0,00 2142 Inżynierowie budownictwa 3,00 0,17 18,00 66,67 0,88 50,00 50,00 4226 Recepcjoniści (z wyłączeniem hotelowych) 9,33 0,75 12,44 60,00 0,69 100,00 100,00 2341 Nauczyciele szkół podstawowych 8,25 0,75 11,00 63,64 0,85 22,22 22,22 9122 Czyściciele pojazdów 0,67 0,08 8,00 100,00 0,00 100,00 100,00 7122 Posadzkarze, parkieciarze i glazurnicy 6,50 2,50 2,60 85,71 0,50 66,67 50,00 * W przypadku maksymalnej nadwyżki liczba ofert pracy równa jest zero. W rezultacie wskaźnik dostępności ofert pracy nie przyjmuje wartości. Z tego względu zaleca się prezentację tej grupy według malejącej przeciętnej miesięcznej liczby bezrobotnych. 16

3. Analiza umiejętności i uprawnień Prowadzenie analizy umiejętności i uprawnień w powiązaniu z zawodami ma na celu wskazanie niedopasowań w strukturze kwalifikacyjno-zawodowej. Zestawienie popytu i podaży na umiejętności i uprawnienia w podziale na wielkie grupy zawodów umożliwia odpowiedź na pytanie, czy cechy posiadane przez bezrobotnych w danych grupach zawodów są poszukiwane przez pracodawców w ofertach pracy. Podstawowe pojęcia w analizie umiejętności i uprawnień: - umiejętności - określane jako zdolność wykonywania odpowiedniej klasy zadań w ramach zawodu, np. obsługa komputera i wykorzystanie Internetu; - uprawnienia to dodatkowe kwalifikacje zawodowe zdobyte w drodze procesu certyfikacji, dodatkowych szkoleń, egzaminów lub często także po udowodnieniu przebycia wymaganej praktyki, np. prawo jazdy kat. C; - kwalifikacje to układ wiedzy, umiejętności i uprawnień przydatnych do realizacji składowych zadań zawodowych. Przeprowadzenie analizy uprawnień i umiejętności posiadanych przez osoby bezrobotne oraz wymaganych przez pracodawców w ofertach pracy zgłaszanych do PUP za okres 2015 r. nie był możliwy, z uwagi na brak ujednoliconych słowników uprawnień i umiejętności w systemie Syriusz. Z analizy ofert pracy zamieszczonych w Internecie można zauważyć, iż w przypadku zawodów należących do grupy przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy pracodawcy wymagali od kandydatów posiadania następujących predyspozycji: umiejętności zarządzania ludźmi, posiadania zdolności przywódczych, umiejętności wywierania wpływu ( znajomości technik negocjacyjnych, sprzedażowych) oraz umiejętności obsługi urządzeń technicznych. Od specjalistów oraz techników i innego średniego personelu pracodawcy wymagali najczęściej znajomości języków obcych, umiejętności planowania i organizowania czasu pracy, umiejętności obsługi komputera i wykorzystania Internetu, a także komunikatywności i obsługi urządzeń technicznych. W przypadku pracowników usług i sprzedawców pracodawcy w 25 % ofert pracy zgłosili chęć zatrudnienia osób posiadających następujące predyspozycje: komunikatywności, znajomości technik sprzedażowych i negocjacyjnych, obsługi komputera i wykorzystania Internetu, a także znajomości języka obcego. 17

Analizując bezrobotnych bez zawodu można zauważyć, iż stanowią oni 1/8 wszystkich bezrobotnych zarejestrowanych w PUP w Łasku. Najczęściej są to osoby z wykształceniem średnim ogólnokształcącym (35,99% wszystkich bezrobotnych posiadających wykształcenie średnie ogólnokształcące) oraz z wykształceniem gimnazjalnym i poniżej (22,29% wszystkich bezrobotnych posiadających wykształcenie gimnazjalne i poniżej), a więc po szkołach, w których nie ma nauki zawodu. Uwzględniając strukturę bezrobotnych bez zawodu według typu ukończonej szkoły, największy udział tych osób stanowią bezrobotni z ukończonym liceum ogólnokształcącym (50,84%) oraz technikum (25,00%). Tabela 11 przedstawia strukturę bezrobotnych bez zawodu pod względem wykształcenia oraz typu ukończonej szkoły. Tabela 11. Bezrobotni bez zawodu w 2015 r. Wyszczególnienie Bezrobotni ogółem w tym bezrobotni bez Odsetek bezrobotnych bez zawodu zawodu (%)* Ogółem 2 478 305 12,31% wg poziomu wykształcenia: gimnazjalne i poniżej 664 148 22,29% zasadnicze zawodowe 794 7 0,88% średnie ogólnokształcące 289 104 35,99% policealne i średnie zawodowe 501 45 8,98% wyższe 230 1 0,43% wg typu ukończonej szkoły: zasadnicza szkoła zawodowa 270 5 1,85% szkoła przysposabiająca do pracy technikum 132 33 25,00% liceum ogólnokształcące 179 91 50,84% liceum profilowane technikum uzupełniające 1 0 0,00% liceum uzupełniające 1 0 0,00% szkoła policealna 23 2 8,70% wyższa 145 1 0,69% Brak danych źródłowych 1727 173 10,02% *Odsetek bezrobotnych wyliczany jest jako stosunek bezrobotnych bez zawodu wg stanu w końcu okresu sprawozdawczego do ogółu bezrobotnych w ramach danej analizowanej kategorii. 18

4. Analiza rynku edukacyjnego W niniejszym rozdziale zaprezentowano dane dotyczące liczby uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych oraz dane dotyczące absolwentów szkół. Prezentowana analiza powinna zostać wykorzystana do określenia kierunków szkoleń dla bezrobotnych oraz korekty poziomu i struktury kształcenia zawodowego na poziomie ponadgimnazjalnym i wyższym. Źródłem danych prezentowanych w niniejszej analizie jest System Informacji Oświatowej MEN. Stosowane w niniejszej analizie pojęcie bezrobotny absolwent rozumiany jest jako bezrobotny w okresie do upływu 12 miesięcy od dnia określonego w dyplomie, świadectwie czy innym dokumencie potwierdzającym ukończenie szkoły lub zaświadczenie o ukończeniu kursu. Miernikiem służącym do identyfikacji elementarnych grup zawodów/kierunków nauki i szkół, w których absolwenci mają trudności ze znalezieniem pracy jest wskaźnik frakcji bezrobotnych wśród absolwentów, który wyliczany jest na podstawie wzoru: gdzie: - liczba bezrobotnych absolwentów według elementarnych grup zawodów/kierunku nauki bądź typu szkoły (zasadnicza zawodowa, średnia ogólnokształcąca, średnia zawodowa i policealna, wyższa) bądź nazwy szkoły/uczelni stan na koniec grudnia/maja. - liczba absolwentów szkół ponadgimnazjalnych/wyższych według elementarnych grup zawodów/kierunku nauki bądź typu szkoły (zasadnicza zawodowa, średnia ogólnokształcąca, średnia zawodowa i policealna, wyższa) stan za poprzedni rok szkolny/akademicki. Wskaźnik frakcji bezrobotnych wśród absolwentów informuje, jaki odsetek absolwentów w elementarnej grupie zawodów/kierunku nauki/szkoły k stanowią bezrobotni absolwenci w elementarnej grupie zawodów/kierunku nauki/szkoły k (w %). Miernik przyjmuje wartości od 0% ( oznacza brak bezrobotnych wśród absolwentów według wybranej specyfikacji) do 100% (sytuacja, w której każdy absolwent w elementarnej grupie zawodów/kierunku nauki/szkoły k jest zarejestrowany jako bezrobotny). Im niższa wartość wskaźnika, tym daną grupę elementarną zawodów/kierunek nauki/szkołę można uznać za bardziej dostosowaną do potrzeb lokalnego rynku pracy, gdyż jej absolwenci znajdują zatrudnienie w ciągu 6 lub 11 miesięcy od ukończenia szkoły. 19

4.1. Analiza uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych Analiza uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych umożliwia wskazanie, czy deficyt bądź nadwyżka w zawodach uzyskanych z dotychczas przeprowadzonej analizy zwiększy się lub zmniejszy, przy uwzględnieniu liczby uczniów ostatnich klas szkółponadgimnazjalnych, będących potencjalnym zasobem siły roboczej. Tabela 12 przedstawia zestawienie zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie łaskim w 2015 roku wraz z liczbą uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych. Przyjmując, że uczniowie ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych są potencjalnym zasobem siły roboczej, należy zauważyć, iż żadna z tych osób nie kształci się w zawodach deficytowych ani nadwyżkowych. Tabela 12. Uczniowie ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych według elementarnych grup zawodów deficytowych, zrównoważonych i nadwyżkowych w 2015 r. Kod Zawody deficytowe Elementarna grupa zawodów Nazwa Liczba uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych 3311 Dealerzy i maklerzy aktywów finansowych 0 3322 Przedstawiciele handlowi 0 3342 Sekretarze prawni 0 3353 Urzędnicy do spraw świadczeń społecznych 0 3521 Operatorzy urządzeń do rejestracji i transmisji obrazu i dźwięku 0 4411 Pomocnicy biblioteczni 0 5312 Asystenci nauczycieli 0 5321 Pomocniczy personel medyczny 0 7123 Tynkarze i pokrewni 0 7129 Robotnicy budowlani robót wykończeniowych i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 0 7523 Ustawiacze i operatorzy maszyn do obróbki i produkcji wyrobów z drewna 0 8141 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów gumowych 0 8159 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów włókienniczych, futrzarskich i skórzanych gdzie indziej niesklasyfikowani 0 8332 Kierowcy samochodów ciężarowych 0 9129 Pozostali pracownicy zajmujący się sprzątaniem 0 9212 Robotnicy wykonujący prace proste w hodowli zwierząt 0 9214 Robotnicy wykonujący prace proste w ogrodnictwie i sadownictwie 0 9629 Pracownicy wykonujący prace proste gdzie indziej niesklasyfikowani 0 Kod Zawody nadwyżkowe Elementarna grupa zawodów Nazwa Liczba uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych 1431 Kierownicy do spraw sportu, rekreacji i rozrywki 0 20

2142 Inżynierowie budownictwa 0 2166 Projektanci grafiki i multimediów 0 2341 Nauczyciele szkół podstawowych 0 2619 Specjaliści z dziedziny prawa gdzie indziej niesklasyfikowani 0 4223 Operatorzy centrali telefonicznych 0 4226 Recepcjoniści (z wyłączeniem hotelowych) 0 7122 Posadzkarze, parkieciarze i glazurnicy 0 8154 Operatorzy maszyn wykończalniczych wyrobów włókienniczych 0 8342 Operatorzy sprzętu do robót ziemnych i urządzeń pokrewnych 0 9122 Czyściciele pojazdów 0 Kod Zawody zrównoważone Elementarna grupa zawodów Nazwa Liczba uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych 4120 Sekretarki (ogólne) 0 5243 Agenci sprzedaży bezpośredniej 0 5249 Pracownicy sprzedaży i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 0 Według danych SIO MEN na dzień 30.09.2015 r. uczniowie ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych powiatu łaskiego uczą się w następujących zawodach: blacharz samochodowy 2 osoby elektromechanik 2 osoby elektryk 7 osób fryzjer 5 osób introligator - 1 osoba kucharz 5 osób lakiernik - 1 osoba mechanik pojazdów samochodowych 8 osób piekarz 5 osób sprzedawca 10 osób stolarz 2 osoby ślusarz 3 osoby wędliniarz 1 osoba technik architektury krajobrazu 17 osób technik ekonomista 17 osób technik elektryk 7 osób technik organizacji reklamy 23 osoby technik rolnik 16 osób 21

technik spedytor 14osób technik teleinformatyk 18 osób technik żywienia i gospodarstwa domowego 14 osób. 4.2. Analiza absolwentów szkół ponadgimnazjalnych W roku szkolnym 2013/2014 najliczniejszą grupę absolwentów według typu szkoły stanowili absolwenci liceum ogólnokształcącego (213 osób) oraz technikum (126 osób). Absolwenci zasadniczej szkoły zawodowej liczyli 42 osoby. Tabela 13. Liczba absolwentów oraz bezrobotnych absolwentów według typu szkoły w 2015 r. Typ szkoły Liczba absolwentów w roku szkolnym poprzedzającym rok sprawozdawczy (2013/2014) ogółem posiadający tytuł zawodowy* Liczba bezrobotnych absolwentów stan na koniec grudnia 2014 stan na koniec maja 2015 Wskaźnik frakcji bezrobotnych absolwentów wśród absolwentów (%) stan na koniec grudnia 2014 stan na koniec maja 2015) zasadnicza szkoła 42 4 27 19 64,29% 45,24% zawodowa szkoła przysposabiająca 3 0 0 0 0,00% 0,00% do pracy technikum 126 68 37 26 29,37% 20,63% liceum ogólnokształcące 213 0 42 11 19,72% 5,16% liceum profilowane 0 0 0 0 -- -- liceum uzupełniające 0 0 0 0 -- -- szkoła policealna 0 0 5 4 -- -- * Liczba absolwentów, którzy zdali egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe. Z danych zawartych w tabeli 13 wynika, iż zaledwie 54,0 % absolwentów technikum zdało egzamin potwierdzający kwalifikacje. Natomiast wśród absolwentów zasadniczej szkoły zawodowej tylko 9,5 % posiada tytuł zawodowy. W roku szkolnym 2014/2015 również najliczniejszą grupą byli absolwenci liceum ogólnokształcącego 225 osób (wzrost o 5,6 % wobec roku szkolnego 2013/2014), następnie absolwenci technikum 48 osób (spadek o 62,0% wobec roku poprzedniego). Zasadniczą szkołę zawodową ukończyło 19 osób (spadek o 55,0% wobec roku poprzedniego). Wszyscy absolwenci technikum oraz zasadniczej szkoły zawodowej zdobyli tytuł zawodowy. 22

Tabela 14. Liczba absolwentów oraz bezrobotnych absolwentów według typu szkoły w 2015 r. (cd.) Typ szkoły Liczba absolwentów w roku szkolnym kończącym się w roku sprawozdawczym (2015) ogółem posiadający tytuł zawodowy* Liczba bezrobotnych absolwentów stan na koniec grudnia 2015 Wskaźnik frakcji bezrobotnych absolwentów wśród absolwentów (%) stan na koniec grudnia 2015 zasadnicza szkoła zawodowa 19 19 32 168,42% szkoła przysposabiająca do pracy 5 0 0 0,00% technikum 48 48 29 60,42% liceum ogólnokształcące liceum profilowane liceum uzupełniające 225 0 38 16,89% 0 0 0 -- 0 0 0 -- szkoła policealna 0 0 5 -- * Liczba absolwentów, którzy zdali egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe. Analizując wskaźnik frakcji bezrobotnych absolwentów wśród absolwentów, można stwierdzić, iż typem szkoły najbardziej dostosowanym do potrzeb lokalnego rynku pracy jest liceum ogólnokształcące. Oznacza to, iż absolwenci z wykształceniem średnim ogólnokształcącym znajdują zatrudnienie w ciągu od 6 do 11 miesięcy od ukończenia szkoły. Wartość tego wskaźnika dla liceum ogólnokształcącego w okresie od grudnia 2014 r. do maja 2015 r. spadła z 19,7% do 5,2%. Następnie w wyniku napływu kolejnych absolwentów wzrósł do 16,9%. Najwyższy wskaźnik frakcji bezrobotnych absolwentów wśród absolwentów posiada zasadnicza szkoła zawodowa. Na koniec grudnia 2014 r. odsetek bezrobotnych absolwentów wobec wszystkich absolwentów zasadniczej szkoły zawodowej wyniósł 64,3%. W ciągu kolejnych 5 miesięcy zmniejszył się tylko do 45,2 %. W roku 2015 nastąpił znaczny wzrost tego wskaźnika do 168,4 %. 23

5. Analiza lokalnego rynku pracy na bazie badania kwestionariuszowego W okresie od września do listopada 2015 r. przeprowadzono badanie kwestionariuszowe przedsiębiorstw, których siedziba znajduje się na terenie powiatu łaskiego. Badaniem zostały objęte podmioty gospodarcze zatrudniające przynajmniej jednego pracownika. Zakres przedmiotowy badania dotyczył sytuacji na lokalnym rynku pracy w 2015 r. oraz planowanych zmian w wielkości i strukturze zatrudnienia w 2016 r. W celu wyboru jednostek do badania, jako operatu losowania zastosowano Bazę Jednostek Statystycznych (BJS), której podstawą jest rejestr REGON, jednak w odróżnieniu od niego jest ona aktualizowana w oparciu o wyniki badań statystycznych oraz o informacje pochodzące ze źródeł administracyjnych. Badanie kwestionariuszowe przedsiębiorstw zostało przeprowadzone metodą CATI, czyli metodą wspomaganych komputerowo wywiadów telefonicznych, która umożliwia znaczną redukcję kosztów badania, ciągłą kontrolę przebiegu badania w trakcie jego trwania, krótki czas oczekiwania na dane końcowe oraz przeprowadzenie dużej liczby wywiadów w krótkim okresie. Wielkość próby do badania została wyznaczona w oparciu o następujący wzór: gdzie: P oszacowana proporcja w populacji, e dopuszczalny błąd (zaleca się, aby błąd był nie większy niż 10%), n wielkość próby, N wielkość populacji, Z wartość Z wynikająca z przyjętego poziomu ufności (zakłada się przyjęcie 95% poziomu ufności, dla którego wartość Z=1,96). Z uwagi na fakt, iż wybrana próba cechuje się reprezentatywnością na poziomie klas wielkości przedsiębiorstw, wyrażoną liczbą zatrudnionych (do 9 osób, od 10 do 49 osób, od 50 do 249 osób oraz 250 osób i więcej), określenie minimalnej liczby wywiadów dla poszczególnych klas wielkości przedsiębiorstw oparte zostało o wskaźniki struktury, wyliczane jako procentowy udział danej klasy wielkości firmy w populacji. Badaniem kwestionariuszowym objęto łącznie 81 przedsiębiorstw, w tym: - 46 mikroprzedsiębiorstw, zatrudniających do 9 pracowników, 24

- 28 małych przedsiębiorstw, zatrudniających od 10 do 49 pracowników, - 6 średnich przedsiębiorstw, zatrudniających od 50 do 249 pracowników, - 1 duże przedsiębiorstwo, zatrudniające 250 i więcej pracowników. Do interpretacji wyników badania wykorzystano wskaźnik zatrudnienia netto (WZ), który budowany jest w oparciu o warianty odpowiedzi znajdujące się w pytaniach odnoszących się do bieżącej sytuacji przedsiębiorstw na rynku pracy. Wskaźnik wyznaczony został jako różnica frakcji odpowiedzi pozytywnych i negatywnych, na podstawie poniższego wzoru: = gdzie: P liczba odpowiedzi pozytywnych, N liczba odpowiedzi negatywnych, S liczba obserwacji, i numer obserwacji, i=1,,s, waga próby dla i-tej obserwacji, waga rozmiaru dla i-tej obserwacji, P t wskazanie pozytywne dla i-tej obserwacji, N t wskazanie negatywne dla i-tej obserwacji, S t suma wszystkich wskazań dla i-tej obserwacji. Wskaźnik przyjmuje wartości od -100 do 100. Im niższa wartość prezentowanych indeksów tym wyższy odsetek firm deklaruje niekorzystne zmiany w obszarze zatrudnienia. Przykładowo wartość -100 uzyskiwana jest w przypadku kiedy 100% firm biorących udział w badaniu sygnalizuje w danym pytaniu redukcję poziomu zatrudnienia. Ujemna wartość wskaźnika, jednak różna od -100, świadczy o tym, że odsetek firm deklarujących redukcję liczby pracujących przewyższa odsetek przedsiębiorstw potwierdzających rozszerzenie zasobów kadrowych. Natomiast wartości dodatnie wyliczanych indeksów oznaczają poprawę sytuacji firm na lokalnym rynku pracy. Im wyższa wartość wskaźnika tym wyższy odsetek przedsiębiorstw deklaruje korzystne zmiany w obrębie zatrudnienia. Przykładowo, wartość 100 dla indeksu zatrudnienia oznacza, że wszystkie badane przedsiębiorstwa potwierdzają wzrost liczby pracujących w badanym okresie. Dodatnia wartość indeksu (różna od 100) oznacza zatem, że 25

odsetek firm deklarujących zwiększenie zatrudnienia przewyższył frakcję przedsiębiorstw sygnalizujących redukcję poziomu omawianej kategorii. Wartość miernika równa 0 oznacza, że odsetek firm deklarujących poprawę sytuacji jest równy odsetkowi firm sygnalizujących jej pogorszenie lub wszystkie firmy deklarują brak zmian w obszarze zatrudnienia. Ze względu na fakt, że liczba przedsiębiorstw wybranych do badania jest nieznaczna (mniejsza niż 100), podczas obliczeń wskaźnika zatrudnienia netto zastosowano wagę próby, przy czym zrezygnowano z wagi rozmiaru (przyjęto wartość =1) 2. Dzięki zastosowaniu wagi próby, możliwe jest przedstawienie wniosków płynących z badania w odniesieniu do ogółu firm z terenu powiatu. Wprowadzenie wagi próby umożliwia skorygowanie struktury przedsiębiorstw wylosowanych do próby tak, aby była ona zbliżona do struktury zaobserwowanej w populacji. W celu zniwelowania różnic w rozkładzie cech w próbie w porównaniu do rozkładu cech w populacji poprzez nadanie wagi każdej obserwacji, zastosowano następujący wzór: gdzie: - liczba podmiotów gospodarczych w zadanej klasie wielkości przedsiębiorstwa a w powiecie, ogólna liczba podmiotów gospodarczych w powiecie, liczba podmiotów gospodarczych w próbie, ogólna liczba podmiotów gospodarczych w próbie, klasa wielkości przedsiębiorstwa (do 9 osób, od 10 do 49 osób, od 50 do 249 osób oraz 250 osób i więcej). Strukturę badanych przedsiębiorstw pod względem liczby zatrudnionych pracowników przedstawia rysunek 1. 2 Zastosowanie obu wag spowodowałoby znaczną redukcję liczebności firm poddanych analizie. 26

Rysunek 1. Struktura badanych przedsiębiorstw pod względem liczby zatrudnionych pracowników. 7,41% 1,23% 34,57% 56,79% do 9 osób 10-49 osób 50-249 osób 250 i więcej osób Największy odsetek wśród przebadanych przedsiębiorstw stanowiły podmioty zatrudniające do 9 pracowników (56,97%) oraz od 10 do 49 pracowników (34,57%). Na kolejnej pozycji uplasowały się przedsiębiorstwa, w których wielkość zatrudnienia wynosi od 50 do 249 pracowników (7,41 %), a następnie przedsiębiorstwo zatrudniające powyżej 250 osób (1,23%). Rysunek 2 obrazuje strukturę badanych przedsiębiorstw według rodzaju działalności. Rysunek 2. Struktura badanych przedsiębiorstw według rodzaju działalności. 27

Z powyższego rysunku wynika, iż większość badanych przedsiębiorstw prowadzi działalność według następujących rodzajów działalności: pozostałe usługi (39,18%), handel; naprawa pojazdów samochodowych; transport i gospodarka magazynowa; zakwaterowanie i gastronomia; informacja i komunikacja (31,28 %) oraz przemysł i budownictwo (28,11%). Wyniki przeprowadzonego badania kwestionariuszowego wskazują, iż w 2015 r. wielkość zatrudnienia w przypadku 50,34 % podmiotów gospodarczych na terenie powiatu łaskiego nie uległa zmianie. Zwiększenie zatrudnienia w badanym okresie sprawozdawczym zadeklarowało 27,74 % przedsiębiorstw, natomiast spadek liczby pracowników zadeklarowało 21,92 % firm. Rysunek 3. Odsetek przedsiębiorstw deklarujących zmiany w zatrudnieniu w 2015 r. Wśród badanych przedsiębiorstw 16,04 % firm zwiększyło liczbę pracowników o 1-10 %, o ponad 30 % zwiększyło zatrudnienie 6,13 % przedsiębiorstw, a ponad 4 % podmiotów zwiększyło zatrudnienie o 21-30%. Zmniejszenie zatrudnienia o 1-10 % zadeklarowało 13,83 % przedsiębiorstw, a o 11-20 % zmniejszyło liczbę pracowników 7,36 % badanych podmiotów. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawia rysunek 4. 28

Rysunek 4. Odsetek przedsiębiorstw deklarujących zmiany w zatrudnieniu w 2015 r. Wskaźnik zatrudnienia netto ogółem w 2015 r. wyniósł 5,83, co oznacza poprawę sytuacji firm na lokalnym rynku pracy, bowiem odsetek podmiotów zwiększających zatrudnienie przewyższył odsetek podmiotów dokonujących redukcji zatrudnienia. Dokonując analizy wskaźnika zatrudnienia netto według wielkich grup zawodów w 2015 r., najkorzystniejszą zmianę sytuacji na lokalnym rynku pracy dostrzega się w przypadku pracowników usług i sprzedawców (4,68), robotników przemysłowych i rzemieślników (4,68) oraz specjalistów (4,37). Poprawa sytuacji nastąpiła również wśród pracowników przy pracach prostych(wskaźnik zatrudnienia netto wyniósł 2,52) oraz techników i innego średniego personelu (2,01). Pogorszenie sytuacji na lokalnym rynku pracy nastąpiło dla operatorów i monterów maszyn i urządzeń oraz pracowników biurowych. Wskaźnik zatrudnienia netto dla tych grup zawodów osiągnął wartość ujemną (odpowiednio: -0,38 i -0,15), a więc odsetek podmiotów deklarujących zwiększenie zatrudnienia był mniejszy od odsetka firm redukujących zatrudnienie w danej grupie zawodów. Rysunek 5. Wskaźnik zatrudnienia netto według wielkich grup zawodów w 2015 r. Wielkie grupy zawodów Wskaźnik zatrudnienia netto Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń -0,38 Pracownicy biurowi -0,15 Pracownicy przy pracach prostych 2,52 Pracownicy usług i sprzedawcy 4,68 Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy 0,00 Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 4,68 29

Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy 0,00 Siły zbrojne 0,00 Specjaliści 4,37 Technicy i inny średni personel 2,01 Zgodnie z deklaracjami pracodawców w 2015 r. najczęściej zatrudniali pracowników w zawodach: doradca klienta, elektryk, farmaceuta, lekarz specjalista rehabilitacji medycznej, logopeda, magazynier, mechanik pojazdów samochodowych, monter reklam, nauczyciel nauczania początkowego, operator maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych, operator obrabiarek starowanych numerycznie, pomocniczy robotnik budowlany, pomocnik biblioteczny, pomocnik mleczarski, pozostałe szwaczki, hafciarki i pokrewni, przedstawiciel handlowy, robotnik gospodarczy, rzeźnik-wędliniarz, sprzedawca, szwaczka maszynowa, technik ekonomista, technik handlowiec, technik prac biurowych. W tabeli 15 zaprezentowano wykaz umiejętności i cech kandydatów, które są zdaniem pracodawców niezbędne w tych zawodach. 30

Tabela 15. Analiza zawodów, w których przedsiębiorstwa najczęściej zatrudniały pracowników w 2015 r. oraz umiejętności i cech kandydatów niezbędnych do pracy w tych zawodach Zawód Umiejętności i cechy Wskaźnik struktury odpowiedzi Doradca klienta czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 6,25% dodatkowe uprawnienia 3,13% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 6,25% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 3,13% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 6,25% wykonywanie obliczeń 6,25% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 6,25% wyuczony zawód 3,13% wywieranie wpływu 6,25% zarządzanie ludźmi / przywództwo 3,13% znajomość języków obcych 3,13% Elektryk* czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 6,25% dodatkowe uprawnienia 6,25% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 0,00% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 6,25% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 6,25% wykonywanie obliczeń 6,25% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 6,25% wyuczony zawód 6,25% zarządzanie ludźmi / przywództwo 6,25% Farmaceuta czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 6,25% dodatkowe uprawnienia 6,25% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 6,25% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 6,25% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 6,25% 31

wyuczony zawód 6,25% wywieranie wpływu 0,00% zarządzanie ludźmi / przywództwo 0,00% znajomość języków obcych 0,00% Instrumentalista czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 6,25% Lekarz - specjalista rehabilitacji medycznej dodatkowe uprawnienia 6,25% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 6,25% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 6,25% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 6,25% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 6,25% wyuczony zawód 6,25% wywieranie wpływu 6,25% zarządzanie ludźmi / przywództwo 6,25% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 6,25% dodatkowe uprawnienia 6,25% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 6,25% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 6,25% wyuczony zawód 6,25% Logopeda czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 6,25% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 6,25% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 6,25% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 6,25% wyuczony zawód 6,25% znajomość języków obcych 6,25% Magazynier czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 6,25% dodatkowe uprawnienia 6,25% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 6,25% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 1,66% 32

Mechanik pojazdów samochodowych* przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 6,25% wykonywanie obliczeń 6,25% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 1,66% wyuczony zawód 6,25% wywieranie wpływu 1,66% zarządzanie ludźmi / przywództwo 6,25% znajomość języków obcych 1,66% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 6,25% dodatkowe uprawnienia 6,25% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 6,25% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 6,25% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 6,25% wykonywanie obliczeń 6,25% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 6,25% wyuczony zawód 6,25% zarządzanie ludźmi / przywództwo 6,25% Monter reklam czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 6,25% Nauczyciel nauczania początkowego dodatkowe uprawnienia 6,25% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 6,25% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 6,25% wykonywanie obliczeń 6,25% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 6,25% wyuczony zawód 6,25% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 6,25% dodatkowe uprawnienia 6,25% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 6,25% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 6,25% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 6,25% 33

Operator maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych* Operator obrabiarek sterowanych numerycznie Pomocniczy robotnik budowlany wyuczony zawód 6,25% znajomość języków obcych 6,25% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 6,25% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 6,25% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 6,25% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 6,25% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 6,25% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 6,25% wykonywanie obliczeń 6,25% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 6,25% wyuczony zawód 6,25% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 0,00% wywieranie wpływu 6,25% Pomocnik biblioteczny czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 6,25% dodatkowe uprawnienia 6,25% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 6,25% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 6,25% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 6,25% wyuczony zawód 6,25% zarządzanie ludźmi / przywództwo 6,25% Pomocnik mleczarski czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 0,00% dodatkowe uprawnienia 6,25% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 6,25% Pozostali masarze, czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 0,00% 34

robotnicy w przetwórstwie ryb i pokrewni Pozostali pracownicy wykonujący prace proste gdzie indziej niesklasyfikowani Pozostałe szwaczki, hafciarki i pokrewni wyuczony zawód 6,25% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 0,00% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 0,00% Przedstawiciel handlowy czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 6,25% dodatkowe uprawnienia 6,25% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 6,25% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 6,25% wykonywanie obliczeń 6,25% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 6,25% Robotnik gospodarczy czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 6,25% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 6,25% wykonywanie obliczeń 6,25% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 6,25% Rzeźnik-wędliniarz czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 0,00% wyuczony zawód 6,25% Sprzedawca* czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 3,25% dodatkowe uprawnienia 2,43% komunikacja ustna / komunikatywność 5,48% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 4,67% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 3,05% planowanie i organizacja pracy własnej 4,02% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 3,25% 35

wykonywanie obliczeń 5,48% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 3,25% wyuczony zawód 1,62% wywieranie wpływu 1,62% zarządzanie ludźmi / przywództwo 2,43% znajomość języków obcych 3,86% Szwaczka maszynowa czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 0,00% Technik ekonomista* czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 6,25% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 6,25% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 6,25% wykonywanie obliczeń 6,25% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 6,25% zarządzanie ludźmi / przywództwo 6,25% Technik handlowiec* czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 6,25% dodatkowe uprawnienia 6,25% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 6,25% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 6,25% wykonywanie obliczeń 6,25% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 6,25% Technik prac biurowych* czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 6,25% dodatkowe uprawnienia 6,25% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 6,25% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 6,25% wykonywanie obliczeń 6,25% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 6,25% zarządzanie ludźmi / przywództwo 6,25% znajomość języków obcych 6,25% Ogółem (bez względu na zawód) czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 3,96% dodatkowe uprawnienia 3,16% doświadczenie zawodowe 5,71% komunikacja ustna / komunikatywność 5,85% 36

obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 3,44% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 1,55% planowanie i organizacja pracy własnej 5,00% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 3,69% sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 5,86% współpraca w zespole 6,03% wykonywanie obliczeń 3,20% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 4,51% wyuczony zawód 3,36% wywieranie wpływu 1,76% zarządzanie ludźmi / przywództwo 1,44% znajomość języków obcych 1,01% Według pracodawców najbardziej pożądanymi umiejętnościami i cechami u kandydatów na pracowników są: umiejętność współpracy w zespole, sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna, komunikatywność, doświadczenie zawodowe, a także umiejętność planowania i organizacji pracy własnej. Pracodawcy podczas przeprowadzonego badania kwestionariuszowego oceniali również przygotowanie kandydatów do pracy w zawodach, w których zwiększyli zatrudnienie w 2015 roku. Wynika z niej, iż kandydaci do pracy w zawodach: lekarz specjalista rehabilitacji medycznej, logopeda, monter reklam, nauczyciel nauczania początkowego, pomocnik biblioteczny, rzeźnik wędliniarz, technik handlowiec są dobrze przygotowani do wykonywania zadań na stanowisku pracy. Natomiast kandydatów do pracy w zawodach: doradca klienta, mechanik pojazdów samochodowych, operator maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych, operator obrabiarek sterowanych numerycznie, a także sprzedawcy są oceniani jako źle przygotowani do wykonywania pracy w danym zawodzie. Tabela 16 przedstawia zawody, w których najtrudniej znaleźć odpowiednich kandydatów do pracy, wraz z poszukiwanymi przez pracodawców umiejętnościami i uprawnieniami. Tabela 16. Zawody w których najtrudniej znaleźć odpowiednich kandydatów do pracy. Elementarna grupa zawodów Farmaceuci specjaliści Trudności z pozyskaniem pracowników Brakujące umiejętności i uprawnienia Odsetek wskazań odpowiedzi tak Liczba bezrobotnych - stan na koniec okresu sprawozdawczego komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% 0 współpraca w zespole 7,69% 0 Kelnerzy komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% 0 obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 7,69% 0 37

Kierownicy do spraw finansowych Konstruktorzy i krojczowie odzieży współpraca w zespole 7,69% 0 wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 7,69% 0 znajomość języków obcych 7,69% 0 komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% 0 komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% 0 obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 7,69% 0 planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% 0 wykonywanie obliczeń 7,69% 0 Kucharze komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% 0 Lekarze weterynarii bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji Magazynierzy i pokrewni Masarze, robotnicy w przetwórstwie ryb i pokrewni Mechanicy pojazdów samochodowych obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 7,69% 0 przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 7,69% 0 współpraca w zespole 7,69% 0 wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 7,69% 1 zarządzanie ludźmi / przywództwo 7,69% 0 znajomość języków obcych 7,69% 0 czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 0,00% 1 planowanie i organizacja pracy własnej 0,00% 1 wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 7,69% 0 znajomość języków obcych 7,69% 0 obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 7,69% 0 planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% 2 wykonywanie obliczeń 7,69% 0 wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 7,69% 0 5,52% 2 współpraca w zespole 5,52% 0 komunikacja ustna / komunikatywność 2,17% 0 komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% 3 planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% 1 współpraca w zespole 7,69% 0 czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 0,00% 1 0,00% 3 zarządzanie ludźmi / przywództwo 0,00% 1 komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% 8 obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 7,69% 0 planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% 8 przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 7,69% 2 współpraca w zespole 7,69% 1 wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 7,69% 2 wykonywanie obliczeń 0,00% 1 zarządzanie ludźmi / przywództwo 0,00% 1 38

Nauczyciele kształcenia zawodowego Ogółem (bez względu na zawód) Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych Operatorzy maszyn do szycia Operatorzy sprzętu do robót ziemnych i urządzeń pokrewnych Piekarze, cukiernicy i pokrewni komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% 0 planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% 0 przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 7,69% 0 współpraca w zespole 7,69% 0 wykonywanie obliczeń 7,69% 0 wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 7,69% 0 zarządzanie ludźmi / przywództwo 7,69% 0 współpraca w zespole 5,09% 0 komunikacja ustna / komunikatywność 4,55% 0 planowanie i organizacja pracy własnej 4,52% 0 wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 3,76% 0 2,53% 0 wykonywanie obliczeń 2,33% 0 przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 2,16% 0 sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 1,92% 0 obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 1,60% 0 znajomość języków obcych 1,22% 0 zarządzanie ludźmi / przywództwo 1,06% 0 obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 0,61% 0 wywieranie wpływu 0,16% 0 czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 7,69% 0 obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 7,69% 0 planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% 0 sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 7,69% 0 wykonywanie obliczeń 7,69% 0 wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 7,69% 0 planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% 0 komunikacja ustna / komunikatywność 4,46% 0 współpraca w zespole 1,62% 0 wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 1,62% 0 7,69% 0 współpraca w zespole 7,69% 0 zarządzanie ludźmi / przywództwo 0,00% 0 znajomość języków obcych 0,00% 0 planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% 3 sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 7,69% 0 czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 0,00% 1 komunikacja ustna / komunikatywność 0,00% 3 wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 0,00% 1 zarządzanie ludźmi / przywództwo 0,00% 2 39

Pracownicy obsługi biurowej Pracownicy wsparcia rodziny, pomocy społecznej i pracy socjalnej Pracownicy wykonujący prace proste gdzie indziej niesklasyfikowani Projektanci grafiki i multimediów Przedstawiciele handlowi Robotnicy wykonujący prace proste w przemyśle gdzie indziej niesklasyfikowani czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 7,69% 0 komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% 2 planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% 3 przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 7,69% 1 sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 7,69% 0 współpraca w zespole 7,69% 0 wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 7,69% 3 zarządzanie ludźmi / przywództwo 0,00% 2 czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 6,51% 0 komunikacja ustna / komunikatywność 6,51% 3 planowanie i organizacja pracy własnej 6,51% 3 przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 6,51% 3 sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 6,51% 0 współpraca w zespole 6,51% 0 wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 3,26% 3 zarządzanie ludźmi / przywództwo 0,00% 3 komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% 0 obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 7,69% 0 planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% 0 sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 7,69% 0 współpraca w zespole 7,69% 0 wykonywanie obliczeń 7,69% 0 wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 7,69% 0 7,69% 0 komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% 0 planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% 0 przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 7,69% 0 sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 7,69% 0 współpraca w zespole 7,69% 0 wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 7,69% 0 7,69% 0 komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% 0 planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% 0 przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 7,69% 0 wywieranie wpływu 7,69% 0 zarządzanie ludźmi / przywództwo 7,69% 0 czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 7,69% 0 współpraca w zespole 7,69% 1 komunikacja ustna / komunikatywność 0,00% 4 planowanie i organizacja pracy własnej 0,00% 2 40

przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 0,00% 2 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) Tynkarze i pokrewni wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 0,00% 3 zarządzanie ludźmi / przywództwo 0,00% 1 komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% 161 współpraca w zespole 7,69% 7 planowanie i organizacja pracy własnej 5,67% 140 przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 4,97% 63 wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 2,94% 140 2,76% 0 sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 2,76% 0 znajomość języków obcych 2,76% 0 obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 2,03% 0 wykonywanie obliczeń 2,03% 0 zarządzanie ludźmi / przywództwo 2,03% 14 współpraca w zespole 7,69% 0 Na pytanie: czy Państwa firma ma problemy z pozyskiwaniem nowych pracowników? zdecydowana większość pracodawców (54 %) deklarowała brak problemów z pozyskiwaniem nowych pracowników, natomiast 34 % pracodawców deklarowało trudności z pozyskiwaniem nowych pracowników. Rysunek 5 przedstawia strukturę odpowiedzi przedsiębiorstw na zadane wyżej pytanie. Rysunek 5. Struktura odpowiedzi przedsiębiorstw deklarujących problemy z pozyskiwaniem nowych pracowników w 2015 r. 41

Przedsiębiorcy z powiatu łaskiego najczęściej poszukują nowych pracowników umieszczając ogłoszenia przed zakładem pracy, analizując oferty przychodzące do firmy (osoby same się zgłaszają), umieszczając ogłoszenia w Internecie oraz ogłoszenia w Powiatowym Urzędzie Pracy. Rysunek 6. Struktura odpowiedzi przedsiębiorstw dotyczących sposobu poszukiwania nowych pracowników. Prawie połowa przedsiębiorstw biorących udział w badaniu kwestionariuszowym, którzy poszukują pracowników za pośrednictwem PUP, zgłaszało od 76 % do 100% ofert pracy, natomiast jedna piąta pracodawców zgłaszała do PUP od 51-75 % wszystkich ofert pracy. Pracodawcy biorący udział w badaniu najczęściej zgłaszali oferty pracy do PUP w następujących zawodach: sprzedawca, asystent rodziny, elektryk, konstruktor odzieży, krojczy, nauczyciel przedmiotów zawodowych technicznych, operator maszyn drogowych, operator maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych, piekarz, pomocniczy robotnik budowlany, pracownik socjalny, robotnik gospodarczy, szwaczka ręczna, tynkarz, zaopatrzeniowiec, nauczyciel nauczania początkowego, pakowacz ręczny, spawacz, technik automatyk, technik prac biurowych, szwaczka maszynowa, asystent nauczyciela przedszkola, doradca klienta, kelner, kucharz, mechanik pojazdów samochodowych, pokojowa, projektant grafiki, technik handlowiec. 42

6. Prognoza lokalnego rynku pracy Prognozę na szczeblu powiatu łaskiego przygotowano w oparciu o odpowiedzi na wybrane pytania uzyskane w ramach badania kwestionariuszowego przedsiębiorstw. Wnioskowanie na podstawie pytań o zmianie w wielkości oraz strukturze zatrudnienia na lokalnym rynku pracy, przygotowywane zostało na rok 2016. Należy jednak zauważyć, iż wykonane badanie dostarcza jedynie informacji o prognozowanych kierunkach zmian obserwowanych w poszczególnych grupach zawodów, a nie o poziomie kształtowania się danego czynnika w zadanym momencie czasu. Z przeprowadzonego badania można stwierdzić, iż w przypadku 58,42 % podmiotów gospodarczych z powiatu łaskiego, nie przewiduje się zmian zatrudnienia w 2016 roku. Prawdopodobny wzrost zatrudnienia nastąpi w przypadku 39,03 % podmiotów, natomiast spadek w przypadku 2,55 %. Rysunek 7. Odsetek przedsiębiorstw przewidujących zmiany w zatrudnieniu w 2016 r. Z powyższego rysunku wynika, iż wśród przedsiębiorców deklarujących wzrost zatrudnienia, najwięcej zwiększy liczbę pracowników o 1-10% oraz o ponad 30%. Prognozowany wskaźnik zatrudnienia netto ogółem na 2016 r. przyjął wartość 36,49%, co oznacza, że pracodawcy częściej planują zatrudnianie pracowników, aniżeli redukcję personelu. Zgodnie z poniższym rysunkiem, korzystnej sytuacji na rynku pracy można spodziewać się w następujących grupach zawodów: operatorzy i monterzy maszyn 43

i urządzeń, pracownicy biurowi, pracownicy przy pracach prostych, pracownicy usług i sprzedawcy, robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy, specjaliści oraz technicy inny średni personel. Wartość wskaźnika równa 0,00 oznacza, że odsetek podmiotów planujących zwiększenie zatrudnienia jest taki sam, jak odsetek podmiotów planujących redukcję personelu, bądź w podmiotach nie przewiduje się w zmian w zatrudnieniu. Do tej grupy można zaliczyć przedstawicieli władz publicznych, wyższych urzędników i kierowników, rolników, ogrodników, leśników i rybaków oraz siły zbrojne. Rysunek 8. Prognozowany wskaźnik zatrudnienia netto dla wielkich grup zawodów w 2016 r. Wielkie grupy zawodów Prognozowany wskaźnik zatrudnienia netto Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń 16,17% Pracownicy biurowi 16,17% Pracownicy przy pracach prostych 15,27% Pracownicy usług i sprzedawcy 16,56% Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy 0,00% Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 15,97% Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy 0,00% Siły zbrojne 0,00% Specjaliści 12,27% Technicy i inny średni personel 15,15% 44