Ochrona Własności Intelektualnej cz. VI dr inż.tomasz Ruść
Spis treści Na jakich zasadach możemy korzystać z prawa cytatu? Jak zgodnie z prawem założyć radio internetowe na swojej stronie? Czy brak informacji "copyright"" lub "wszelkie prawa zastrzeżone" " na stronie oznacza przyzwolenie kopiowania z niej treści? Co to jest licencja GPL? Czy posiadając stronę na zagranicznym serwerze podlegam pod prawo tego kraju czy prawo polskie? Jak przedstawia się kwestia rozpowszechniania i kopiowania utworów muzycznych? Czy zdjęcia umieszczone na rożnych stronach internetowych możemy wykorzystać do swoich celów? Jakie są dostępne rodzaje licencji dla oprogramowania i w jaki sposób je chronią? Kiedy bez obaw możemy kopiować treści zawarte w Internecie? Czy udostępnienie treści w kanałach RSS jest równoznaczne z zezwoleniem na rozpowszechniania tych treści na łamach innych serwisów? Czym jest Domena Publiczna (Public Domain) w Polsce? 2
Na jakich zasadach możemy korzystać z prawa cytatu? Korzystać z prawa cytatu czyli tzw. licencji ustawowej możemy na podstawie art. 29 umieszczonego w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r. Zgodnie z art. 29 dozwolone jest przytaczanie fragmentów lub drobnych utworów w naszych prywatnych dziełach pod warunkiem, że nasz utwór nie czerpie z tego swojej wartości i sam w sobie jest odrębnym oryginalnym utworem. Przytaczany cytat może służyć tylko i wyłącznie pewnemu uzupełnieniu stworzonego przez nas utworu, nie może być w nim decydującą częścią. Przytaczanie cytatu nie polega na ulepszaniu swojego dzieła, a na jego merytorycznym uzasadnieniu. Oznacza to, że cytat służyć ma jako źródło informacji, ma uprościć nasze wywody i ugruntować nasze własne poglądy. Poza tym cytowany przez nas fragment musi być już wcześniej za zgodą twórcy udostępniony publicznie. Zawsze należy podać dokładne źródło pochodzenia cytowanego fragmentu oraz jego autora. Nie wolno takiego cytatu w żaden sposób modyfikować ani zniekształcać. Mając na myśli cytat wyróżnia się m.in. cytat plastyczny, cytat filmowy, cytat muzyczny, czy cytat graficzny. Dla przykładu o wykorzystaniu cytatu graficznego możemy mówić wtedy, kiedy np. przy napisanej przez nas recenzji książki umieścimy zdjęcie jej okładki. 3
Jak zgodnie z prawem założyć radio internetowe na swojej stronie? Założenie radia internetowego nie wymaga uzyskania koncesji, której udziela Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji. Jednak samo emitowanie utworów w naszym radiu jest już odrębnym zagadnieniem i wymaga odpowiednich licencji. Musimy posiadać pisemną zgodę od uprawnionych twórców na emitowanie ich muzyki. Jeśli mamy bezpośredni dostęp do twórcy możemy uzyskać od niego pisemną licencję, w której określone będzie na jakich warunkach utwory możemy wykorzystywać. Najczęściej jednak chcemy emitować w naszej stacji znane i popularne utwory muzyczne zarówno zagranicznych, jak i polskich wykonawców i w tym przypadku nie mając bezpośredniego dostępu do wykonawców musimy skorzystać z usług organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. W Polsce zgodę i licencję na rozpowszechnianie utworów muzycznych można uzyskać od organizacji ZAiKS. Należy jednak mieć świadomość tego, że licencje takie są płatne niezależnie od tego czy właściciel radia będzie uzyskiwać korzyści materialne z działalności nadawczej czy nie. Rozpowszechnianie utworów muzycznych bez posiadania licencji to naruszanie prawa autorskiego. 4
Czy brak informacji "copyright"" lub "wszelkie prawa zastrzeżone" " na stronie oznacza przyzwolenie kopiowania z niej treści? Zgodnie z ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r., każdy utwór (zgodnie z definicją utworu podaną w ustawie) podlega ochronie prawa autorskiego. Oznacza to, że nie można go kopiować bez zgody autora. Informacje typu "copyright" lub "wszelkie prawa zastrzeżone" mogą, ale nie muszą być umieszczone przy naszym utworze, gdyż nie jest to w polskim prawie wymagane. W myśl ustawy utwór bez powyższych dopisków jest tak samo chroniony i zabrania się jego kopiowania jeśli nie uzyskało się zgody autora. Co to jest licencja GPL? GPL to Powszechna Licencja Publiczna (General Public License). Najbardziej znaną i używaną licencją tego typu jest Powszechna Licencja Publiczna GNU i często nazwę jej skraca się po prostu i ogranicza do samego GPL, pamiętając jednak że chodzi wciąż o GPL GNU. GPL to licencja wolnego oprogramowania, co oznacza, że pozwala ona użytkownikom na swobodne uruchamianie, kopiowanie, rozpowszechnianie, analizowanie, zmienianie i ulepszanie programów, które są nią objęte. GPL stosuje się do wszystkich dzieł dopóki można jasno określić co jest ich kodem źródłowym, dlatego w większości przypadków licencja GPL dotyczy oprogramowania. 5
Czy posiadając stronę na zagranicznym serwerze podlegam pod prawo tego kraju czy prawo polskie? Jeśli mieszkamy w Polsce to zawsze będzie obowiązywać nas Polskie Prawo. Dlatego też nie ma znaczenia w jakim kraju umieszczony jest nasz serwer. Jak przedstawia się kwestia rozpowszechniania i kopiowania utworów muzycznych? Zgodnie z ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych rozpowszechnianie utworów muzycznych możliwe jest tylko wtedy kiedy posiadamy na to zgodę autora, czyli posiadamy np. pisemną licencję na rozpowszechnianie i wykorzystywanie jego utworów. W przeciwnym wypadku rozpowszechnianie utworów jest zabronione. Kopiowanie utworów muzycznych jest dozwolone pod warunkiem, że jest to użytek prywatny nie wykraczający poza krąg osób pozostających w stosunku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego oraz, że jest kopiowany utwór jest już rozpowszechniony (art. 23 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych). Kopiowanych utworów nie można odpłatnie rozpowszechniać w sieci oraz nie można ich umieszczać i rozpowszechniać za darmo w sieciach typu p2p. 6
Czy zdjęcia umieszczone na rożnych stronach internetowych możemy wykorzystać do swoich celów? Wszystkie zdjęcia publikowane w Internecie podlegają ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 4 lutego 1994r. Jeśli chcemy je wykorzystać musimy mieć na to zgodę autora zdjęć. Jeśli zdjęcie jest anonimowe nie oznacza to, że jego autor zrzeka się prawa do tego zdjęcia i co za tym idzie zrzeka się prawa do wynagrodzenia. Zgodnie z art. 8 ust. 3 prawa autorskiego dopóki twórca nie ujawnił swojego autorstwa, w wykonywaniu prawa autorskiego zastępuje go producent lub wydawca, a w razie ich braku - właściwa organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. Ponadto ustawa o prawie autorskim nie uznaje za przedmiot prawa autorskiego np. zdjęć prezentujących elewacje budynków, zdjęć dokumentacyjnych oraz zdjęć będących prostymi informacjami prasowymi. Jakie są dostępne rodzaje licencji dla oprogramowania i w jaki sposób je chronią? Rozpowszechnianie oprogramowania dozwolone jest tylko na podstawie licencji która dany program obejmuje. Licencja określa na jakiej zasadzie programu można używać, czy należy za niego zapłacić, czy dozwolone jest jego kopiowanie i czy można go instalować na wielu komputerach itp. Popularne licencje na programy to np.: 7
Licencja na program komercyjny (pełna wersja programu) program objęty taka licencją nie ma żadnych ograniczeń jeśli chodzi o jego działanie, jest pełnopłatny i wszelkie próby kopiowania, rozpowszechniania są niezgodne z prawem. Objęty jest całkowitym prawem autorskim. Shareware programy tego typu to programy płatne, jednak rozprowadzane przez producenta są za darmo i można z nich korzystać przez pewien określony czas nie ponosząc żadnych opłat. Po wygaśnięciu terminu dozwolonego darmowego użytkowania program musi zostać odinstalowany, gdyż korzystnie z niego będzie niezgodne z prawem. Jeśli chcemy go nadal używać, musimy go kupić. Adware to licencja obejmująca programy, które mogą być wykorzystywane za darmo w zamian za dołączanie i wyświetlanie w nich reklamy, lub można za nie uiścić opłatę i korzystać z programu bez dołączanych reklam. Freeware licencja umożliwiająca darmowe rozpowszechnianie aplikacji bez ujawniania kodów źródłowych. Prawa autorskie twórcy zostają zachowane. Programu nie można w żaden sposób zmieniać. Najczęściej program można wykorzystywać tylko na swój użytek i zabronione jest rozpowszechnianie programu w celach komercyjnych. GNU GPL (General Public License) jedna z licencji wolnego oprogramowania, zezwalająca na uruchamianie programu w dowolnym celu, analizowanie jego działania i dostosowywania do swoich potrzeb, kopiowania oraz udoskonalania i wprowadzania swoich poprawek. Użytkownik programu objętego taką licencja ma dostęp do jego kodów źródłowych. 8
Kiedy bez obaw możemy kopiować treści zawarte w Internecie? Po pierwsze kiedy uzyskamy zgodę autora na kopiowanie jego utworów. Po drugie kiedy treści będą oparte na licencji GPL, czyli np. GPL GNU (w przypadku oprogramowania) lub licencji GPL FDL (Free Documentation License) przeznaczonej do stosowania w przypadku podręczników, instrukcji czy innej dokumentacji. Licencje typu GPL zapewniają każdemu wolność kopiowania i rozpowszechniania materiałów. Po trzecie, kiedy utwory czyli treści, obrazy muzyka itp. będą należeć do domeny publicznej (Public Domain) zgodnie z założeniami ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (art. 36 i następne). Czy udostępnienie treści w kanałach RSS jest równoznaczne z zezwoleniem na rozpowszechniania tych treści na łamach innych serwisów? Jeśli rozpowszechniane treści w kanałach RSS zgodnie z art. 25 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych służą nam na użytek prywatny i dotyczą sprawozdania o aktualnych wydarzeniach, lub zawierają aktualne wypowiedzi i fotografie reporterskie, krótkie streszczenia rozpowszechnionych utworów czy np. aktualne artykuły na tematy polityczne, gospodarcze lub religijne to wykorzystanie udostępnionych treści w kanałach RSS na łamach innych serwisów będzie zgodne z ustawą. W innych przypadkach żeby rozpowszechniać treści należy mieć na to zgodę autora. 9
Czym jest Domena Publiczna (Public Domain) w Polsce? Jest to instytucja prawna, zajmująca się ogółem twórczości, która z różnych powodów nie jest objęta żadnymi prawami autorskimi, lub którą autorzy zdecydowali się udostępnić całkowicie bezpłatnie i bez żadnych warunków. W myśl definicji Domeny Publicznej w USA, wobec utworów znajdujących się w domenie publicznej wygasły wszelkie prawa autorskie. W polskim prawodawstwie jednak zgodnie z ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych rozróżniamy dwa rodzaje praw autorskich: autorskie prawa osobiste i autorskie prawa majątkowe. Zgodnie z ustawą, autorskie prawa osobiste chronią utwór na czas nieograniczony i nie podlegają zrzeczeniu się lub zbyciu. Dlatego też obecność utworu w domenie publicznej według prawa polskiego oznacza jedynie brak jakichkolwiek praw majątkowych. Oraz zgodnie z art. 36 ustawy o prawie autorskim utwór przechodzi do domeny publicznej po upływie 70 lat od chwili śmierci twórcy, a w przypadku współtwórstwa od chwili śmierci ostatniego współtwórcy. Jeżeli autor dzieła nie jest znany, wówczas okres ten liczy się od daty pierwszego rozpowszechnienia. Wszystkie teksty, muzyka, obrazy znajdujące się w polskiej Domenie Publicznej mogę być wykorzystywane zgodnie z prawem do dowolnych zastosowań. 10
Posumowanie Co to jest licencja GPL? Jakie są dostępne rodzaje licencji dla oprogramowania i w jaki sposób je chronią? Kiedy bez obaw możemy kopiować treści zawarte w Internecie? Czym jest Domena Publiczna (Public Domain) w Polsce? 11
12
13
14
15
16