R A P O R T z badań jakości usług powszechnych świadczonych z wykorzystaniem systemu dostępu radiowego GSM4F

04-894 Warszawa, ul. Szachowa 1 ZAKŁAD ZASTOSOWAŃ TECHNIK ŁĄCZNOŚCI ELEKTRONICZNEJ Z-10 tel.: +48 22 512 81 87 fax.: +48 22 512 81 85 e-mail: z10@itl.waw.pl Kierownik Zakładu: Bogdan Chojnacki tel.: +48 22 512 81 69 B.Chojnacki@itl.waw.pl Pracownia Systemów i Urządzeń Utrzymania Sieci Telekomunikacyjnych Kierownik: Paweł Godlewski tel.: +48 22 512 81 58 P.Godlewski@itl.waw.pl Pracownia Problemów Eksploatacji i Badań Jakości Kierownik: Ryszard Kobus tel.: +48 22 512 86 23 R.Kobus@itl.waw.pl R A P O R T z badań jakości usług powszechnych świadczonych z wykorzystaniem systemu dostępu radiowego GSM4F Pracownia Systemów Informacji Przestrzennej Kierownik: Bartłomiej Parol tel.: +48 22 512 83 88 B.Parol@itl.waw.pl Zespół Logistyczny Kierownik: Barbara Regulska tel.: +48 22 512 87 00 B.Regulska@itl.waw.pl Warszawa Grudzień 2007

SPIS TREŚCI CZĘŚĆ I WPROWADZENIE... 4 1. Zakład prowadzący badania... 4 2. Miejsce badań... 4 3. Rodzaj badań... 4 4. Zleceniodawca badań... 4 5. Przedmiot badań... 5 6. Okres prowadzenia badań... 5 7. Zespół prowadzący badania... 5 8. Dokumenty stanowiące podstawę badań i oceny wyników... 5 9. Podsumowanie wyników badań... 5 10. Ocena badanego systemu dostępu radiowego... 7 CZĘŚĆ II SZCZEGÓŁOWE WYNIKI BADAŃ... 10 1. SPRAWDZENIE PORTÓW INTERFEJSU... 10 1.1 Zakres badania... 10 1.2 Stanowisko pomiarowe/układ pomiarowy... 10 1.3 Wyniki pomiarów... 10 1.4 Ocena wyników... 10 2. PRÓBY MASOWE... 11 2.1 Zakres badania... 11 2.2 Punkty pomiarowe... 11 2.3 Przygotowanie do badań... 11 2.4 Warunki pomiarowe... 11 2.5 Stanowisko pomiarowe... 11 2.6 Układ pomiarowy... 12 2.7 Przebieg badania... 12 2.8 Ocena wyników badań... 15 3. BADANIA TRANSMISJI FAKSOWEJ... 16 3.1 Zakres badania... 16 3.2 Punkty pomiarowe... 16 3.3 Przygotowanie do badań... 16 3.4 Warunki pomiarowe... 16 3.5 Stanowisko pomiarowe/układ pomiarowy... 16 3.6 Przebieg badania... 17 3.7 Wyniki badań... 17 3.8 Ocena wyników... 18 4. TESTY DOSTĘPNOŚCI DO INTERNETU... 20 4.1 Zakres badania... 20 4.2 Punkty pomiarowe... 20 4.3 Warunki pomiarowe... 20 4.4 Przebieg badania... 20 4.5 Ocena wyników... 20 5. BADANIA JAKOŚCI TRANSMISJI GŁOSU... 22 5.1 Zakres badania... 22 5.2 Punkty pomiarowe... 22 5.3 Przygotowanie do badań... 22 5.4 Warunki pomiarowe... 22 2

5.5 Stanowisko pomiarowe/układ pomiarowy... 22 5.6 Przebieg badania... 22 5.7 Ocena wyników... 35 6. BADANIA TRANSMISJI SYGNAŁÓW DTMF... 37 6.1 Zakres badania... 37 6.2 Punkty pomiarowe... 37 6.3 Przygotowanie do badań... 37 6.4 Warunki pomiarowe... 37 6.5 Stanowisko pomiarowe/układ pomiarowy... 37 6.6 Przebieg badania... 37 6.7 Ocena wyników... 44 SPIS TABEL Tabl. 1 Podsumowanie wyników badań... 6 Tabl. 2 Wyniki pomiarów wybranych parametrów interfejsów... 10 Tabl. 3 Statystyka faksów nadanych... 17 Tabl. 4 Statystyka faksów odebranych... 17 SPIS RYSUNKÓW Rys. 1 Generator połączeń masowych AM2-AC... 12 Rys. 2 Stanowisko do badań masowych... 12 Rys. 3 Zestawienie połączeń z generatora połączeń masowych... 13 Rys. 4 Raport z badania dla obiektu Kamyk... 14 Rys. 5 Raport z badania dla obiektu Biała... 14 Rys. 6 Zestawienie połączeń przez próbniki PM5... 16 Rys. 7 Raport z badań transmisji faksowej... 19 Rys. 8 Dostęp do Internetu raport z Menadżera zadań... 20 Rys. 9 Wyniki badań jakości transmisji głosu Raport nr 1... 24 Rys. 10 Wyniki badań jakości transmisji głosu Raport nr 2... 27 Rys. 11 Wyniki badań jakości transmisji głosu Raport nr 3... 29 Rys. 12 Wyniki badań jakości transmisji głosu Raport nr 4... 31 Rys. 13 Wyniki badań jakości transmisji głosu Raport nr 5... 33 Rys. 14 Wyniki badań skuteczności przesyłania sygnałów DTMF 1... 38 Rys. 15 Wyniki badań skuteczności przesyłania sygnałów DTMF 2... 39 Rys. 16 Wyniki badań skuteczności przesyłania sygnałów DTMF 3... 39 Rys. 17 Wyniki badań skuteczności przesyłania sygnałów DTMF 4... 40 Rys. 18 Wyniki badań skuteczności przesyłania sygnałów DTMF 5... 41 Rys. 19 Wyniki badań skuteczności przesyłania sygnałów DTMF 6... 41 Rys. 20 Wyniki badań skuteczności przesyłania sygnałów DTMF 7... 42 Rys. 21 Wyniki badań skuteczności przesyłania sygnałów DTMF 8... 43 Rys. 22 Wyniki badań skuteczności przesyłania sygnałów DTMF 9... 43 3

CZĘŚĆ I WPROWADZENIE 1. Zakład prowadzący badania Instytut Łączności Państwowy Instytut Badawczy (IŁ-PIB): Zakład Zastosowań Technik Łączności Elektronicznej (Z-10). 2. Miejsce badań W badaniach korzystano z udostępnionych portów pomiarowych w: Kamyk woj Śląskie, ul. Strażacka 2 (budynek OSP), Biała woj Śląskie, ul. Strażacka 1 (budynek OSP). Badania uzupełniające prowadzone były w IŁ-PIB z wykorzystaniem terminali GSM4F, produkcji BD Consult, dostarczonych przez TP S.A.. 3. Rodzaj badań Przedmiotem badań była jakość świadczenia przez Telekomunikację Polską S.A. usług powszechnych, z wykorzystaniem systemu dostępu radiowego GSM4F, w zakresie: jakości transmisji faksowej, dostępu do Internetu, jakości transmisji głosu pomiędzy portem radiodostępu GSM4F, a PSTN, jakości transmisji głosu pomiędzy portem radiodostępu GSM4F, a portem radiodostępu GSM4F. Testy zrealizowano zgodnie ze zleceniem UKE. Testy obejmowały: 1. Próby masowe realizowane przy pomocy generatora połączeń typu AM2-AC firmy Ameritec Inc. 2. Badania jakości transmisji głosu realizowane przy pomocy przyrządów ADSL firmy Malden. 3. Badania jakości transmisji faksowej, z wykorzystaniem próbników badaniowych PM5. 4. Ocenę dostępu do Internetu. 5. Ocenę parametrów interfejsów liniowych. 4. Zleceniodawca badań Zleceniodawcą badań był Urząd Komunikacji Elektronicznej, ul. Kasprzaka 18/20, 01-211 Warszawa. Podstawą realizacji badań jest Umowa nr BFB-221-53/07, podpisana pomiędzy Urzędem Komunikacji Elektronicznej, a Instytutem Łączności-Państwowym Instytutem Badawczym. 4

5. Przedmiot badań Badaniu poddane były parametry jakości usług świadczonych w systemie radiodostępu, poprzez terminale typu GSM4F, produkcji BD Consult, zwanym dalej rozwiązaniem. 6. Okres prowadzenia badań Badania rozpoczęto dnia: 27 listopada 2007 r. Badania zakończono dnia: 29 listopada 2007 r. Badania uzupełniające przeprowadzono w IŁ-PIB w dniach: 6 14 grudnia 2007 r. Raport sporządzono dnia: 17 grudnia 2007 r. 7. Zespół prowadzący badania 1. Ryszard Kobus IŁ-PIB (Z-10), 2. Mikołaj Waszkiewicz IŁ-PIB (Z-10). Badania realizowane w dniu 27 listopada 2007 r. wykonano w obecności i przy współpracy przedstawicieli Delegatury UKE w Siemianowicach Śląskich oraz przedstawicieli TP S.A.: 1. Jan Mika UKE, 2. Jerzy Szewczyk UKE, 3. Stanisław Baran TP S.A., 4. Włodzimierz Dostatni TP S.A. 8. Dokumenty stanowiące podstawę badań i oceny wyników 1. Umowa nr BFB-221-53/07, nr IŁ-PIB 10408857. 2. Instrukcje aparatury badawczej wykorzystywanej w badaniach. 3. Dokumentacja terminali GSM4F, dostarczona przez TP S.A. 4. Dokumenty normatywne. 5. Statystyki rejestrowane w generatorze połączeń masowych typu AM2-AC. 6. Statystki generowane przez analizator jakości głosu Multi DSLA. 9. Podsumowanie wyników badań Podsumowanie wyników badań przedstawiono w Tabl. 1. Szczegółowe wyniki badań przedstawiono w Części II Raportu. 5

Lp. Badania jakości.gsm4f Badany parametr/funkcja Tabl. 1 Podsumowanie wyników badań Wynik badania CZĘŚĆ II Ocena Uwagi 1. Funkcjonalność portu analogowego (wejścia aparatu telefonicznego) w interfejsie radiodostępowym. Funkcjonalność interfejsów do aparatu telefonicznego, faksu i terminala. 2. Czas zestawiania telefonicznych połączeń krajowych. 3. Wskaźnik pozytywnie zrealizowanych transmisji dla faksu. 4. Przepustowości dostępu do Internetu dla kierunku od Internetu do terminala ( download ) 5. Wskaźnik jakości transmisji głosu MOS dla połączeń pomiędzy abonentem radiodostępu GSM4F, a PSTN 6. Wskaźnik jakości transmisji głosu MOS dla połączeń pomiędzy abonentem radiodostępu GSM4F, a GSM4F Pkt. 1 Tabl. 2 P Brak mechanizmu oceny długości numeru. Brak sygnału zwrotnego dzwonienia dla portu fax-modem. Brak możliwości prowadzenia rozmowy z terminala faksowego, po przesłaniu dokumentu. Pkt. 2 P Czas zestawiana połączeń nieco dłuższy niż dla PSTN. Pkt. 3 Tabl. 3 Tabl. 4 Rys. 7 Pkt. 4 Rys. 8 Pkt. 5 Rys. 9 Rys. 12 Pkt. 5 Rys. 13 N N P M Najwyższą skuteczność osiągnięto w relacji GSM4F PSTN wynosiła ona 80%. Skuteczność w relacji PSTN GSM4F wyniosła 20%. Nieudane próby przesłania dokumentu pomiędzy terminalami radiowymi. Szybkość synchronizacji modemu PC równa 33 kbit/s, a wykorzystanie pasma 36%, co daje średnią prędkość na łączu 11,88 kbit/s. Jakość przesyłanych sygnałów mowy jest wyraźnie niższa niż dla telefonii stacjonarnej. PESQ LQ zawiera się w granicach 3,30 3,54. Opóźnienie transmisji dla jednego kierunku zawiera się w granicach 133 178 ms. Jakość przesyłanych sygnałów mowy jest zdecydowanie niższa, niż dla systemu GSM. Średnia wartość wskaźnika jakości mowy PESQ LQ wynosi 2,56, a średnie opóźnienie dla jednego kierunku wynosi 309 ms. Transmitowana mowa jest zrozumiała, ale duże opóźnienie znacząco utrudnia dyskusję między użytkownikami. 6

Lp. Badany parametr/funkcja Wynik badania CZĘŚĆ II Ocena Uwagi 7. Jakość transmisji sygnałów DTMF w kierunku od terminala GSM4F do sieci PSTN 8. Jakość transmisji sygnałów DTMF w kierunku od sieci PSTN do terminala GSM4F Oznaczenia w kolumnie ocena: * ocena wymaga komentarza Pkt. 6 Rys. 14 Rys. 20 Pkt. 6 Rys. 21 Rys. 22 P = pozytywna N = negatywna M = mierna P N Jakość zadawalająca. Funkcja istotna dla większości abonentów. Jakość niezadawalająca. Funkcja mało istotna dla większości abonentów. 10. Ocena badanego systemu dostępu radiowego Ocena wyników przeprowadzonych badań jest w tym przypadku problemem złożonym. Krajowe regulacje nie narzucają obecnie żadnych wartości granicznych dla wielu wskaźników jakościowych. I tak, nie jest określona wartość wskaźnika jakości transmisji głosu, wskaźnika pozytywnie zrealizowanych transmisji dla faksu, oceny skuteczności przesyłania sygnałów DTMF. Jedyną możliwością oceny badanego rozwiązania jest porównanie jakości świadczonych usług w badanym rozwiązaniu, z wartościami wskaźników jakościowych, uzyskiwanymi w przypadku usług świadczonych w sieci PSTN. W wyniku badań stwierdzono następujące ograniczenia w stosowaniu terminali GSM4F. 1. Jakość transmisji głosu. W obecnych regulacjach brak jest precyzyjnych wymagań na jakość transmisji głosu. Jakość transmisji głosu dla połączeń pomiędzy terminalem GSM4F i portem stacjonarnym PSTN jest porównywalna jak dla systemu GSM i można ją uznać za akceptowalną przez użytkowników. Jakość transmisji głosu dla połączeń pomiędzy terminalami GSM4F jest zdecydowanie niższa niż dla systemu GSM. Duże opóźnienie jest odczuwalne przy prowadzeniu rozmowy i może być trudno akceptowalne przez użytkowników. 2. Jakość transmisji faksowej jest obecnie niezadowalająca. 3. Szybkość dostępu do Internetu obecnie nie jest zadawalająca i niekorzystna dla użytkownik, który płaci za czas transmisji, a nie ilość odebranych danych. Z uwagi na zaobserwowane ograniczenia, rozwiązania nie powinno polecać się użytkownikom generującym i przyjmującym duży ruch (np. przedsiębiorcy, urzędy, szkoły), korzystającym z centralek abonenckich i faksu. Rozwiązanie można uznać za zadawalające dla użytkowników końcowych generujących mały ruch, i mieszkających na terenach gdzie zapewnienie dostępu przewodowego jest obecnie niemożliwe. 7

W badaniu nie uwzględniano wpływu na jakość świadczonych usług: nieprawidłowego sposobu wykonania instalacji terminali, niewystarczającego pokrycia sygnałem radiowym, nieodpowiedniego doboru systemu antenowego, nie zadawalającego stanu technicznego aparatów telefonicznych użytkowanych przez abonentów. 8

Badania wykonali: Podpis Ryszard Kobus Mikołaj Waszkiewicz Raport sporządził: Ryszard Kobus Raport sprawdził: Bogdan Chojnacki Zatwierdzam: Kierownik Zakładu odpowiedzialny za techniczną prawomocność raportu Bogdan Chojnacki Raport składa się z dwóch integralnych części: Część I Wprowadzenie oraz Część II Szczegółowe wyniki badań Wyniki badań zamieszczone w Raporcie dotyczą tylko badanego egzemplarza. Zakład prowadzący badania nie ponosi odpowiedzialności za wnioski i uogólnienia sporządzane na podstawie niniejszego raportu przez osoby trzecie w odniesieniu do innych próbek typu, reprezentowanego przez badany egzemplarz. 9

CZĘŚĆ II SZCZEGÓŁOWE WYNIKI BADAŃ 1. SPRAWDZENIE PORTÓW INTERFEJSU 1.1 Zakres badania Sprawdzeniem objęto wybrane parametry portów liniowych interfejsu GSM4F firmy BD Consult. 1.2 Stanowisko pomiarowe/układ pomiarowy Parametr linii sprawdzono multimetrem MUC2000. Poziom sygnału zgłoszenia zmierzono miernikiem poziomu typu D2240 firmy Siemens. 1.3 Wyniki pomiarów W Tabl. 2 przedstawione są wyniki pomiarów. Tabl. 2 Wyniki pomiarów wybranych parametrów interfejsów Parametr Interfejs Poziom Częstotliwość Sygnał Napięcie Prąd sygnału sygnału zwrotny zasilania linii zwarcia linii zgłoszenia zgłoszenia dzwonienia [V] [ma] [db/600ώ] [Hz] Telefoniczny 52 44,4 15,4 425 Występuje Faks/modemu 52 44,4 15,4 425 Nie występuje 1.4 Ocena wyników Sprawdzono, że obciążenie portu rezystancją 800Ω powoduje stan zajęcia. Interfejs GSM4F odbiera sygnały wybiercze DTMF z aparatu telefonicznego lub terminala faksowego. Terminal nie ma wbudowanego mechanizmu oceny długości numeru. Traktuje wszystkie odbierane numery jako numery o nieznanej długości i oczekuje przez 7s na następną cyfrę. Czas oczekiwania można skrócić nadając sygnał końca numeru #. Port dla transmisji faks-modemowej nie zapewnia przesyłania sygnału zwrotnego dzwonienia. Nie zapewnia też możliwości prowadzenia rozmowy z terminala faksowego, po przesłaniu dokumentu. 10

2. PRÓBY MASOWE 2.1 Zakres badania Testy wykonano przy pomocy generatora połączeń typu AM2-AC firmy Ameritec Inc. Badania wykonano pomiędzy portem interfejsu GSM4F i PSTN dla obu kierunków zestawiania połączeń. Z uwagi na brak możliwości technicznych nie wykonano testów pomiędzy dwoma portami interfejsu GSM4F. 2.2 Punkty pomiarowe W badaniach korzystano z portów pomiarowych w: Kamyk woj Śląskie, ul. Strażacka 2 (budynek OSP): GSM4F port transmisji głosowej +34 3212611, PSTN port nr +34 3183805 Biała woj Śląskie, ul. Strażacka 1 (budynek OSP): GSM4F port transmisji głosowej +34 3212613, PSTN port nr +34 3627563. 2.3 Przygotowanie do badań Badania wykonywano w obiektach uzgodnionych przez UKE i TP S.A. Przed rozpoczęciem badań specjaliści techniczni TP S.A. dokonali kontroli instalacji terminala, anteny i poziomu sygnału odbieranego. Sprawdzono działanie instalacji poprzez zestawienie połączeń z aparatów telefonicznych. Korzystano ze skryptu badaniowego A=>B, B=>A st w generatorze połączeń masowych AM2-AC, przy czym ze względu na dłuższe czasy zestawiana połączenia ustawiono dłuższy czas temporyzacji. 2.4 Warunki pomiarowe Badania prowadzone były w warunkach normalnej pracy sieci telekomunikacyjnej. 2.5 Stanowisko pomiarowe Badania wykonywano przy wykorzystaniu generatora połączeń masowych typu AM2- AC firmy Ameritec s/n 1895628, Nr ewidencji IŁ-PIB: 800.301.649. Generator dołączony był do udostępnionych analogowych linii badaniowych firmowymi kablami. Statystyki rejestrowane były w generatorze i kopiowane na komputer PC poprzez port RS232. 11

Rys. 1 Generator połączeń masowych AM2-AC Am2-A RS232 Analogowe porty PABX 230V AC Rys. 2 Stanowisko do badań masowych 2.6 Układ pomiarowy W trakcie badania realizowane były dwa cykle pomiarowe, po jednym dla każdego z wytypowanych obiektów. 2.7 Przebieg badania W ramach badania wykonano dwa identyczne cykle badaniowe. Połączenia zestawiane były pomiędzy portem interfejsu GSM4F, a portem PSTN, zgodnie z podaną konfiguracją. Nie zamieszczono wyników testów wstępnych. Dla obiektu Kamyk Program 1, Skrypt 2: A->B, B->A st L1 0343212611 wybierany numer 0343183805 L9 0343183805 wybierany numer 0343212611 Czasy połączeń 10s Dla obiektu Biała Program 1, Skrypt 2: A->B, B->A st L1 0343212613 wybierany numer 0343627563 L9 0343627563 wybierany numer 0343212613 Czasy połączeń 10s 12

CA 1 5 AM2-A PSTN GSM4F DPS Rys. 3 Zestawienie połączeń z generatora połączeń masowych Parametry badania: dla obiektu Kamyk PROGRAM #1 Name: A->B;B->A st Uses script #2 Parameter: a_channel = 1 Parameter: b_channel = 9 Parameter: dial_type = 2 Parameter: a_digits_1 = 0343183805 Parameter: a_digits_2 = Parameter: b_digits_1 = 0343212611 Parameter: b_digits_2 = Parameter: timed_start = 1 Parameter: st_sig_dly = 3 Parameter: st_sig_fail = 15 Parameter: dial_delay = 1 Parameter: rings = 3 Parameter: timeout = 30 Parameter: ring_cycle = 8 Parameter: answer_delay = 1 Parameter: answer_y-1 = 0 Parameter: cut_thru = 2 Parameter: id = 123 Parameter: conversation = 100 Parameter: intercall = 3 Parameter: call_call<s> = 3 Parameter: level_l = -9 Parameter: level_h = -9 Parameter: offset_l = 0.0 Parameter: offset_h = 0.0 Parameter: ontime = 100 Parameter: offtime = 100 Parameter: confirm_time = 5 dla obiektu Biała PROGRAM #1 Name: A->B;B->A st Uses script #2 Parameter: a_channel = 1 Parameter: b_channel = 5 Parameter: dial_type = 2 Parameter: a_digits_1 = 0343627563# Parameter: a_digits_2 = Parameter: b_digits_1 = 0343212613 Parameter: b_digits_2 = Parameter: timed_start = 1 Parameter: st_sig_dly = 3 Parameter: st_sig_fail = 15 13

Parameter: dial_delay = 1 Parameter: rings = 3 Parameter: timeout = 30 Parameter: ring_cycle = 8 Parameter: answer_delay = 1 Parameter: answer_y-1 = 0 Parameter: cut_thru = 2 Parameter: id = 123 Parameter: conversation = 100 Parameter: intercall = 3 Parameter: call_call<s> = 3 Parameter: level_l = -9 Parameter: level_h = -9 Parameter: offset_l = 0.0 Parameter: offset_h = 0.0 Parameter: ontime = 100 Parameter: offtime = 100 Parameter: confirm_time = 5 Raporty z badania, dla obiektu Kamyk i dla obiektu Biała STATISTICAL REPORT Ameritec 27 Nov 07 10:24:00am ORIG ORIG NO NO NO CALLED NO ANS TERM TERM CHAN ATTMPT COMPL START ALERT CONFRM BUSY SIGNAL ATTMPT COMPL 001 7 0 0 0 0 0 0 7 3 002 0 0 0 0 0 0 0 0 0 003 0 0 0 0 0 0 0 0 0 004 0 0 0 0 0 0 0 0 0 005 0 0 0 0 0 0 0 0 0 006 0 0 0 0 0 0 0 0 0 009 7 3 0 0 0 0 0 7 0 TOTL 14 3 0 0 0 0 0 14 3 Rys. 4 Raport z badania dla obiektu Kamyk STATISTICAL REPORT Ameritec 27 Nov 07 12:22:18pm ORIG ORIG NO NO NO CALLED NO ANS TERM TERM SLOW CHAN ATTMPT COMPL START ALERT CONFRM BUSY SIGNAL ATTMPT COMPL START 001 8 0 0 0 0 0 0 8 0 0 002 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 003 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 004 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 005 8 0 0 0 0 0 0 8 0 0 TOTL 16 0 0 0 0 0 0 16 0 0 Rys. 5 Raport z badania dla obiektu Biała 14

Omówienie statystyki: Prób połączeń 30 Zestawiono 30 Prawidłowych 3 Brak dzwonienia 0 Brak zgłoszenia 0 Zajętość (natłok) 0 Błąd systemowy 255(ścieżki) 27 (błąd nie wykazywany w Raporcie AM2-A) 2.8 Ocena wyników badań Z uwagi na kontrolny charakter badań i ograniczony czas badania próba testowa jest niewielka i może służyć jedynie do stwierdzenia, czy występują problemy ze skutecznym zestawianiem połączeń. Wszystkie połączenia testowe zestawione były prawidłowo, a występujący błąd systemowy 255 wynikał ze stosowania kodeków kompresujących dźwięk, co uniemożliwiało identyfikację sygnałów kontrolujących ciągłość połączenia głosowego. Generator połączeń masowych AM2-AC przesyła w kierunku B>B sygnał identyfikacyjny złożony z trzech sygnałów tonowych o programowanych częstotliwościach i potwierdzany w kierunku B>A sygnałem 900Hz. Nieodebranie sygnału identyfikacyjnego po stronie B jest raportowane jako błąd ścieżki (NO CONFRMATION), a nieodebranie potwierdzenia rejestrowane jest jako błąd systemowy 255, nieraportowany, a jedynie rejestrowany w logu błędów. Wynik testów należy uznać za pozytywny. 15

3. BADANIA TRANSMISJI FAKSOWEJ 3.1 Zakres badania Badania skuteczności transmisji faksowej przeprowadzono z wykorzystaniem trzech próbników PM5. Badania wykonano pomiędzy portami interfejsu GSM4F i PSTN dla wszystkich kombinacji zestawiania połączeń. Próbniki programowano w IŁ-PIB i po przeprowadzeniu badania przewieziono do IŁ-PIB, w celu odczytu wyników. 3.2 Punkty pomiarowe W badaniach korzystano z portów pomiarowych w: Kamyk woj Śląskie, ul. Strażacka 2 (budynek OSP), Biała woj Śląskie, ul. Strażacka 1 (budynek OSP). Badania uzupełniające prowadzone były w IŁ-PIB z wykorzystaniem terminali GSM4F, produkcji BD Consult, dostarczonych przez TP S.A.. 3.3 Przygotowanie do badań Badania wykonywano w obiektach wskazanych przez UKE w uzgodnieniu z TP S.A. Przed rozpoczęciem badań przesłano faksy kontrolne pomiędzy terminalem faksowym w IŁ- PIB i faksem dołączonym do terminala GSM4F w obiekcie, dla obu kierunków zestawiania połączeń. 3.4 Warunki pomiarowe Badania prowadzone były w warunkach normalnej pracy sieci telekomunikacyjnej. 3.5 Stanowisko pomiarowe/układ pomiarowy Badania wykonywano przy wykorzystaniu próbników badaniowych PM5, wykorzystywanych w systemie badania jakości połączeń telefonicznych AWP-IŁ. Zestaw 1 CA PM5 GSM4F DPS Zestaw 2 PM5 GSM4F PM5 Zestaw 3 PSTN Rys. 6 Zestawienie połączeń przez próbniki PM5 16

3.6 Przebieg badania Próbniki PM5 programowane były wsadowo w IŁ-PIB. Z uwagi na błąd w numeracji przy programowaniu próbnika testy zostały powtórzone w IŁ-PIB, przy wykorzystaniu terminali udostępnionych przez TP S.A. 3.7 Wyniki badań W Tabl. 3 i Tabl. 4 przedstawione są uzyskane w wyniku badań statystyki faksów nadanych i wybranych. Tabl. 3 Statystyka faksów nadanych Lp. PM5 A PM5 B Numer wybierany B Inne błędy komutacyjne Zajętość sygnału zgłoszenia Suma OK Brak komunikacji Błąd RSPEC Brak odpowiedzi na MPS Brak odpowiedzi na EOP Suma: -50-8 -2 0 1 25 52 54 1 101 103 0227936806## 3 3 2 101 104 0225128799## 4 1 5 3 101 0225128799## 1 1 2 4 101 0227936806## 1 1 2 5 103 104 0225128799## 1 1 6 103 0225028013## 2 2 7 103 0225128799## 2 2 8 104 101 0225028013 1 1 2 1 5 9 104 103 0227936806 1 1 2 10 104 0225028013 1 1 11 104 0227936806 1 1 2 4 Suma: 2 5 1 8 1 3 8 1 29 Tabl. 4 Statystyka faksów odebranych Lp. PM5 A PM5 B Bez błędów Nie odebrano następnej strony Błąd odpowiedzi RSPREC Błąd odpowiedzi COMREC Suma: 0 73 101 102 1 101 102 4 1 5 2 101 103 1 1 3 103 102 2 2 4 104 101 1 1 3 5 5 104 103 1 1 Suma: 6 3 2 3 14 17

3.8 Ocena wyników Próbniki 101 i 103 dołączone były do terminali GSM4F, a próbnik 104 do linii PSTN. Na podstawie analizy wyników, popartych dodatkowymi testami, stwierdzono, co następuje: najwyższą skuteczność osiągnięto w relacji próbnik 101 (GSM4F) do próbnika 104 (PSTN) wynosiła ona 80%, skuteczność w relacji próbnik 104 (PSTN) do próbnika 101 (GSM4F) wyniosła 20%, pomiędzy terminalami radiowymi nie udało się przesłać dokumentu, ani poprzez próbniki, ani terminal faksowy, dla dwóch przypadków dokument został przesłany prawidłowo, ale nastąpiło przekłamanie nagłówka faksu (brak identyfikacji nadawcy po stronie przyjściowej), co spowodowało różnicę w liczbie transmisji bez błędów po stronie wyjściowej i przyjściowej, zdecydowanie gorszą skuteczność zarejestrowano dla próbnika 103, dołączonego do drugiego terminala GSM4F. Należy sądzić, że poprawa skuteczności przesyłania dokumentów pomiędzy terminalem GSM4F, a PSTN wymaga jedynie modyfikacji w terminalu GSM4F, natomiast realizacja transmisji faksowej pomiędzy terminalami GSM4F, wymaga działań w szerszym zakresie. Dla potwierdzenia oceny, poniżej pokazano pełen raport z terminala faksowego dołączonego do linii PSTN i zestawiającego połączenia do faksu, dołączonego do terminala GSM4F. 18

Rys. 7 Raport z badań transmisji faksowej 19

4. TESTY DOSTĘPNOŚCI DO INTERNETU 4.1 Zakres badania Testy dostępności wykonano dla interfejsu GSM4F w obiekcie Biała. Sprawdzeniu podlegała szybkość transmisji w kierunku do użytkownika. 4.2 Punkty pomiarowe W badaniach korzystano z portów pomiarowych w: Biała woj Śląskie, ul. Strażacka 1 (budynek OSP). 4.3 Warunki pomiarowe Badania prowadzone były w warunkach normalnej pracy sieci telekomunikacyjnej. 4.4 Przebieg badania Z komputera PC zestawiono połączenie do Internetu na numer dostępowy 0202122 i na przeglądarce internetowej wybrano stronę UKE. Menadżer zadań pokazał szybkość synchronizacji modemu PC równą 33 kbit/s, a wykorzystanie pasma 36%, co daje średnią prędkość na łączu 11,88 kbit/s. Łącze radiowe wg informacji dostawcy zapewnia szybkość transmisji 9600 kbit/s, różnica wynika z kompresji danych. Rys. 8 Dostęp do Internetu raport z Menadżera zadań 4.5 Ocena wyników Osiągana rzeczywista szybkość transmisji jest kilkakrotnie mniejsza od typowych wartości osiąganych dla dostępu wdzwanianego. Jeżeli uwzględnimy, że użytkownik płaci 20

za czas połączenia, to jest to rozwiązanie kosztowne dla użytkownika. Przedstawiciele TP S.A przekazali informację, że trwają prace nad zwiększeniem szybkości transmisji. Z punktu możliwości technicznych wyposażenia portu jest możliwe zwiększenie szybkości do wartości 33,6 kbit/s, co powinno stanowić wartość zadawalającą użytkowników. 21

5. BADANIA JAKOŚCI TRANSMISJI GŁOSU 5.1 Zakres badania Badaniami objęto jakość połączeń pomiędzy terminalami GSM4F i portem PSTN oraz pomiędzy dwoma terminalami GSM4F. 5.2 Punkty pomiarowe W badaniach korzystano z portów pomiarowych w: Kamyk woj Śląskie, ul. Strażacka 2 (budynek OSP), Biała woj Śląskie, ul. Strażacka 1 (budynek OSP). 5.3 Przygotowanie do badań Przed wykonaniem pomiarów zestawiono połączenia kontrolne z aparatu telefonicznego. Następnie wykonano pojedynczy pomiar kontrolny przyrządem DSLA. Dopiero potem zrealizowano właściwe pomiary. 5.4 Warunki pomiarowe Badania prowadzone były w warunkach normalnej pracy sieci telekomunikacyjnej. 5.5 Stanowisko pomiarowe/układ pomiarowy Badania wykonywano przy wykorzystaniu dwóch urządzeń typu DSLA firmy Malden s/n. Przyrząd dołączony był do udostępnionych analogowych linii badaniowych interfejsu GSM4F i portów analogowych PSTN. Statystyki rejestrowane były na dołączonych komputerach PC. Konfiguracja badaniowa: Lokalizacja Kamyk: Linia A: 34 3212611 radiodostęp. Linia B: 34 3183805 linia analogowa. Lokalizacja Biała: Linia A: 34 3212613 radiodostęp. Linia B: 34 3627563 linia analogowa. 5.6 Przebieg badania Testy składały się z 3 etapów. I etap: testy połączeń pomiędzy linią analogową i linią z radiodostępem w Kamyku: Raport nr 1 wyniki odebrane po stronie linii radiowej, Raport nr 2 wyniki odebrane po stronie linii analogowej. 22

II etap: testy połączeń pomiędzy linią analogową i linią z radiodostępem w Białej: Raport nr 3 wyniki odebrane po stronie linii radiowej, Raport nr 4 wyniki odebrane po stronie linii analogowej. III etap: testy połączeń pomiędzy liniami z radiodostępem w dwóch lokalizacjach: Raport nr 5 wyniki odebrane po stronie linii radiowej w Białej. Wyniki badań poszczególnych etapów przedstawione są na kolejnych rysunkach: od Rys. 9 do Rys. 13. 23

Rys. 9 Wyniki badań jakości transmisji głosu Raport nr 1 Raport nr 1 Status: Fail Date: 30 lis 2007, 13:26 Period: 27 lis 2007, 09:16:32 To 27 lis 2007, 10:25:32 Nodes: DSLA mobile 2 Calls: 13 (0 failed) Speech Quality (P.862.1) Number of measurements: 26 Percentage <3,7: 96,2% 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 Mean: 3,36 Maximum: 3,70 Minimum: 3,07 Standard deviation: 0,1 One Way Delay (ms) Number of measurements: 35 Percentage >400: 0% < 63 125 188 250 313 375 438 > Mean: 137,0 Maximum: 164,5 Minimum: 126,0 Standard deviation: 12,1 Active Speech Level (dbm) Number of measurements: 32 Percentage <-40: 0% < -44-38 -32-26 -20-14 -8 > Mean: -30,1 Maximum: -22,8 Minimum: -32,6 Standard deviation: 3,5 Noise (dbm) Number of measurements: 32 Percentage >-40: 0% < -76-68 -60-52 -44-36 -28 > Mean: -58,8 Maximum: -56,3 Minimum: -62,4 Standard deviation: 1,6 Longest Mute (ms) 24

Number of measurements: 26 Percentage >50: 73,1% < 20 40 60 80 100 120 140 > Mean: 63,7 Maximum: 84,0 Minimum: 32,0 Standard deviation: 16,7 PESQ LQ Number of measurements: 26 Percentage <3,7: 100% 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 Mean: 3,30 Maximum: 3,65 Minimum: 3,01 Standard deviation: 0,1 PESQ Score Number of measurements: 26 Percentage <3,7: 100% -0,5 0,1 0,8 1,4 2,0 2,6 3,3 3,9 4,5 Mean: 3,36 Maximum: 3,61 Minimum: 3,17 Standard deviation: 0,1 E3 Delay (ms) Number of measurements: 9 Percentage >800: 0% < 125 250 375 500 625 750 875 > Mean: 312,6 Maximum: 329,0 Minimum: 296,0 Standard deviation: 10,3 Initial Response (s) Number of measurements: 6 Percentage <1,2: 100% < 0,25 0,50 0,75 1,00 1,25 1,50 1,75 > Mean: 0,000 Maximum: 0,000 Minimum: 0,000 Standard deviation: 0 Post Dial Delay (s) Number of measurements: 6 Percentage >5000: 0% < 1,25 2,50 3,75 5,00 6,25 7,50 8,75 > Mean: 3,424 Maximum: 5,352 Minimum: 0,960 Standard deviation: 2 25

Standard deviation: 2 Longterm Level (dbm) Number of measurements: 32 Percentage <-40: 0% < -84-68 -53-37 -22-6 10 > Mean: -31,5 Maximum: -24,1 Minimum: -33,8 Standard deviation: 3,5 26

Rys. 10 Wyniki badań jakości transmisji głosu Raport nr 2 Raport nr 2 Status: Fail Date: 30 lis 2007, 13:08 Period: 27 lis 2007, 09:16:32 To 27 lis 2007, 10:25:32 Nodes: DSLA mobile 1 Calls: 13 (0 failed) Speech Quality (P.862.1) Number of measurements: 26 Percentage <3,7: 69,2% 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 Mean: 3,52 Maximum: 4,04 Minimum: 1,90 Standard deviation: 0,4 One Way Delay (ms) Number of measurements: 37 Percentage >400: 0% < 63 125 188 250 313 375 438 > Mean: 178,6 Maximum: 202,7 Minimum: 129,0 Standard deviation: 19,3 Active Speech Level (dbm) Number of measurements: 32 Percentage <-40: 0% < -44-38 -32-26 -20-14 -8 > Mean: -27,2 Maximum: -22,9 Minimum: -28,8 Standard deviation: 2,1 Noise (dbm) Number of measurements: 32 Percentage >-40: 0% < -76-68 -60-52 -44-36 -28 > Mean: -61,8 Maximum: -59,5 Minimum: -63,7 Standard deviation: 1,1 Longest Mute (ms) 27

Number of measurements: 26 Percentage >50: 34,6% < 20 40 60 80 100 120 140 > Mean: 47,2 Maximum: 176,0 Minimum: 20,0 Standard deviation: 31,2 PESQ LQ Number of measurements: 26 Percentage <3,7: 80,8% 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 Mean: 3,46 Maximum: 4,01 Minimum: 1,68 Standard deviation: 0,4 PESQ Score Number of measurements: 26 Percentage <3,7: 88,5% -0,5 0,1 0,8 1,4 2,0 2,6 3,3 3,9 4,5 Mean: 3,48 Maximum: 3,89 Minimum: 2,30 Standard deviation: 0,3 E3 Delay (ms) Number of measurements: 11 Percentage >800: 0% < 125 250 375 500 625 750 875 > Mean: 313,3 Maximum: 328,0 Minimum: 300,0 Standard deviation: 10 Initial Response (s) Number of measurements: 7 Percentage <1,2: 100% < 0,25 0,50 0,75 1,00 1,25 1,50 1,75 > Mean: 0,239 Maximum: 0,278 Minimum: 0,222 Standard deviation: 0 Post Dial Delay (s) Number of measurements: 7 Percentage >5000: 0% < 1,25 2,50 3,75 5,00 6,25 7,50 8,75 > Mean: 0,059 Maximum: 0,128 Minimum: 0,032 Standard deviation: 0 28

Longterm Level (dbm) Number of measurements: 32 Percentage <-40: 0% < -84-68 -53-37 -22-6 10 > Mean: -28,6 Maximum: -24,2 Minimum: -30,8 Standard deviation: 2,1 Rys. 11 Wyniki badań jakości transmisji głosu Raport nr 3 Raport nr 3 Status: Fail Date: 30 lis 2007, 14:57 Period: 27 lis 2007, 11:36:00 To 27 lis 2007, 12:10:32 Nodes: DSLA mobile 2 Calls: 12 (0 failed) Speech Quality (P.862.1) Number of measurements: 24 Percentage <3,7: 100% 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 Mean: 3,39 Maximum: 3,65 Minimum: 2,88 Standard deviation: 0,2 One Way Delay (ms) Number of measurements: 36 Percentage >400: 0% < 63 125 188 250 313 375 438 > Mean: 133,5 Maximum: 166,5 Minimum: 121,3 Standard deviation: 12,7 Active Speech Level (dbm) Number of measurements: 26 Percentage <-40: 0% < -44-38 -32-26 -20-14 -8 > Mean: -31,1 Maximum: -22,2 Minimum: -32,8 Standard deviation: 2,7 29

Noise (dbm) Number of measurements: 26 Percentage >-40: 0% < -76-68 -60-52 -44-36 -28 > Mean: -67,7 Maximum: -61,6 Minimum: -70,5 Standard deviation: 1,9 Longest Mute (ms) Number of measurements: 24 Percentage >50: 54,2% < 20 40 60 80 100 120 140 > Mean: 54,3 Maximum: 84,0 Minimum: 28,0 Standard deviation: 22,1 PESQ LQ Number of measurements: 24 Percentage <3,7: 100% 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 Mean: 3,33 Maximum: 3,60 Minimum: 2,80 Standard deviation: 0,2 PESQ Score Number of measurements: 24 Percentage <3,7: 100% -0,5 0,1 0,8 1,4 2,0 2,6 3,3 3,9 4,5 Mean: 3,38 Maximum: 3,57 Minimum: 3,04 Standard deviation: 0,1 E3 Delay (ms) Number of measurements: 12 Percentage >800: 0% < 125 250 375 500 625 750 875 > Mean: 297,6 Maximum: 333,0 Minimum: 270,0 Standard deviation: 20,6 Initial Response (s) Number of measurements: 6 Percentage <1,2: 100% Mean: 0,233 30

< 0,25 0,50 0,75 1,00 1,25 1,50 1,75 > Maximum: 0,373 Minimum: 0,000 Standard deviation: 0,2 Post Dial Delay (s) Number of measurements: 6 Percentage >5000: 0% < 1,25 2,50 3,75 5,00 6,25 7,50 8,75 > Mean: 0,137 Maximum: 0,339 Minimum: 0,019 Standard deviation: 0,1 Longterm Level (dbm) Number of measurements: 26 Percentage <-40: 0% < -84-68 -53-37 -22-6 10 > Mean: -32,5 Maximum: -23,5 Minimum: -34,2 Standard deviation: 2,7 Rys. 12 Wyniki badań jakości transmisji głosu Raport nr 4 Raport nr 4 Status: Fail Date: 30 lis 2007, 14:50 Period: 27 lis 2007, 11:36:00 To 27 lis 2007, 12:10:32 Nodes: DSLA mobile 1 Calls: 12 (0 failed) Speech Quality (P.862.1) Number of measurements: 24 Percentage <3,7: 62,5% 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 Mean: 3,59 Maximum: 3,95 Minimum: 2,96 Standard deviation: 0,3 One Way Delay (ms) Number of measurements: 36 Percentage >400: 0% < 63 125 188 250 313 375 438 > Mean: 166,7 Maximum: 210,2 Minimum: 139,0 Standard deviation: 19,4 31

Standard deviation: 19,4 Active Speech Level (dbm) Number of measurements: 26 Percentage <-40: 0% < -44-38 -32-26 -20-14 -8 > Mean: -27,7 Maximum: -22,5 Minimum: -28,5 Standard deviation: 1,5 Noise (dbm) Number of measurements: 26 Percentage >-40: 0% < -76-68 -60-52 -44-36 -28 > Mean: -66,0 Maximum: -62,2 Minimum: -68,9 Standard deviation: 1,5 Longest Mute (ms) Number of measurements: 24 Percentage >50: 8,3% < 20 40 60 80 100 120 140 > Mean: 30,0 Maximum: 76,0 Minimum: 8,0 Standard deviation: 15,5 PESQ LQ Number of measurements: 24 Percentage <3,7: 66,7% 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 Mean: 3,54 Maximum: 3,92 Minimum: 2,89 Standard deviation: 0,3 PESQ Score Number of measurements: 24 Percentage <3,7: 70,8% -0,5 0,1 0,8 1,4 2,0 2,6 3,3 3,9 4,5 Mean: 3,53 Maximum: 3,81 Minimum: 3,09 Standard deviation: 0,2 E3 Delay (ms) Number of measurements: 12 Percentage >800: 0% 32

< 125 250 375 500 625 750 875 > Mean: 299,2 Maximum: 334,0 Minimum: 278,0 Standard deviation: 22,1 Initial Response (s) Number of measurements: 6 Percentage <1,2: 100% < 0,25 0,50 0,75 1,00 1,25 1,50 1,75 > Mean: 0,235 Maximum: 0,261 Minimum: 0,224 Standard deviation: 0 Post Dial Delay (s) Number of measurements: 6 Percentage >5000: 0% < 1,25 2,50 3,75 5,00 6,25 7,50 8,75 > Mean: 7,487 Maximum: 7,893 Minimum: 7,223 Standard deviation: 0,3 Longterm Level (dbm) Number of measurements: 26 Percentage <-40: 0% < -84-68 -53-37 -22-6 10 > Mean: -29,1 Maximum: -23,8 Minimum: -29,9 Standard deviation: 1,6 Rys. 13 Wyniki badań jakości transmisji głosu Raport nr 5 Raport nr 5 Status: Fail Date: 30 lis 2007, 15:47 Period: 27 lis 2007, 13:20:00 To 27 lis 2007, 14:20:32 Nodes: DSLA mobile 1 Calls: 5 (0 failed) Speech Quality (P.862.1) Number of measurements: 20 Percentage <3,7: 100% Mean: 2,65 33

Mean: 2,65 Maximum: 3,08 Minimum: 2,28 Standard deviation: 0,2 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 One Way Delay (ms) Number of measurements: 23 Percentage >400: 0% < 63 125 188 250 313 375 438 > Mean: 309,4 Maximum: 329,8 Minimum: 287,3 Standard deviation: 14,8 Active Speech Level (dbm) Number of measurements: 30 Percentage <-40: 3,3% < -44-38 -32-26 -20-14 -8 > Mean: -32,8 Maximum: -25,2 Minimum: -59,1 Standard deviation: 6,5 Noise (dbm) Number of measurements: 30 Percentage >-40: 0% < -76-68 -60-52 -44-36 -28 > Mean: -67,1 Maximum: -63,7 Minimum: -69,8 Standard deviation: 1,4 Longest Mute (ms) Number of measurements: 20 Percentage >50: 100% < 20 40 60 80 100 120 140 > Mean: 78,6 Maximum: 88,0 Minimum: 60,0 Standard deviation: 9,1 PESQ LQ Number of measurements: 20 Percentage <3,7: 100% 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 Mean: 2,56 Maximum: 3,01 Minimum: 2,14 Standard deviation: 0,2 34

PESQ Score Number of measurements: 20 Percentage <3,7: 100% -0,5 0,1 0,8 1,4 2,0 2,6 3,3 3,9 4,5 Mean: 2,88 Maximum: 3,17 Minimum: 2,61 Standard deviation: 0,1 Initial Response (s) Number of measurements: 5 Percentage <1,2: 100% < 0,25 0,50 0,75 1,00 1,25 1,50 1,75 > Mean: 0,241 Maximum: 0,257 Minimum: 0,224 Standard deviation: 0 Post Dial Delay (s) Number of measurements: 5 Percentage >5000: 0% < 1,25 2,50 3,75 5,00 6,25 7,50 8,75 > Mean: 7,529 Maximum: 7,858 Minimum: 7,252 Standard deviation: 0,3 Longterm Level (dbm) Number of measurements: 30 Percentage <-40: 3,3% < -84-68 -53-37 -22-6 10 > Mean: -34,2 Maximum: -26,5 Minimum: -59,2 Standard deviation: 6,3 5.7 Ocena wyników Jakość transmisji głosu dla połączeń pomiędzy terminalem GSM4F i portem stacjonarnym PSTN jest porównywalna jak dla systemu GSM. Średnia wartość wskaźnika jakości mowy PESQ LQ zawiera się w granicach 3,30 3,54. Opóźnienie transmisji dla jednego kierunku zawiera się w granicach 133 178 ms. Ogólnie jakość przesyłanych sygnałów mowy jest wyraźnie niższa niż dla telefonii stacjonarnej (typowa wartość PESQ LQ 4,2), ale powinna być akceptowana przez użytkowników. Jakość transmisji głosu dla połączeń pomiędzy terminalami GSM4F jest zdecydowanie niższa, niż dla systemu GSM. Średnia wartość wskaźnika jakości mowy PESQ LQ wynosi 2,56, a średnie opóźnienie dla jednego kierunku wynosi 309 ms. Tak duża wartość opóźnienia jest odczuwalna przy prowadzeniu rozmowy. 35

36

6. BADANIA TRANSMISJI SYGNAŁÓW DTMF 6.1 Zakres badania Badaniu podlegała skuteczność przesyłania sygnałów DTMF dla obu kierunków zestawiania połączeń: z i do terminala GSM4F. Sprawdzenie obejmowało przesyłanie sygnałów na zestawionym połączeniu. 6.2 Punkty pomiarowe W badaniach korzystano z portów pomiarowych w: Kamyk woj Śląskie, ul. Strażacka 2 (budynek OSP), Biała woj Śląskie, ul. Strażacka 1 (budynek OSP). 6.3 Przygotowanie do badań Przed wykonaniem pomiarów zestawiono połączenia kontrolne z aparatu telefonicznego. Następnie wykonano pojedynczy pomiar kontrolny przyrządem DSLA. Dopiero potem zrealizowano właściwe pomiary. 6.4 Warunki pomiarowe Badania prowadzone były w warunkach normalnej pracy sieci telekomunikacyjnej. 6.5 Stanowisko pomiarowe/układ pomiarowy Badania wykonywano przy wykorzystaniu dwóch urządzeń typu DSLA firmy Malden s/n. Przyrząd dołączony był do udostępnionych analogowych linii badaniowych interfejsu GSM4F i portów analogowych PSTN. Statystyki rejestrowane były na dołączonych komputerach PC. 6.6 Przebieg badania Dokonano oceny skuteczności przesyłania sekwencji DTMF złożonej z cyfr 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 0 dla obu kierunków połączenia. W pierwszej kolejności przeprowadzono testy dla obiektu Kamyk. Konfiguracja badaniowa: Lokalizacja Kamyk: Linia A: DSLA mobile 1 34 3212611 radiodostęp. Linia B: DSLA mobile 2 34 3183805 linia analogowa. 37

Wykonano następujące pomiary DTMF: From To Date DSLA mobile 1 : PHONE LINE DSLA mobile 2 : PHONE LINE - - - - - - - - 10:22 27 lis 2007 DSLA mobile 2 : PHONE LINE DSLA mobile 1 : PHONE LINE - - - - - - - - 10:22 27 lis 2007 DSLA mobile 2 : PHONE LINE DSLA mobile 1 : PHONE LINE - - - - - - - - 10:20 27 lis 2007 Rys. 14 DSLA mobile 1 : PHONE LINE DSLA mobile 2 : PHONE LINE - - - - - - - - 10:20 27 lis 2007 DSLA mobile 1 : PHONE LINE DSLA mobile 2 : PHONE LINE - - - - - - - - 10:04 27 lis 2007 DSLA mobile 2 : PHONE LINE DSLA mobile 1 : PHONE LINE - - - - - - - - 10:04 27 lis 2007 DSLA mobile 2 : PHONE LINE DSLA mobile 1 : PHONE LINE - - - - - - - - 10:02 27 lis 2007 DSLA mobile 1 : PHONE LINE DSLA mobile 2 : PHONE LINE - - - - - - - - 10:02 27 lis 2007 DSLA mobile 1 : PHONE LINE DSLA mobile 2 : PHONE LINE - - - - - - - - 09:35 27 lis 2007 Rys. 15 DSLA mobile 2 : PHONE LINE DSLA mobile 1 : PHONE LINE - - - - - - - - 09:35 27 lis 2007 DSLA mobile 2 : PHONE LINE DSLA mobile 1 : PHONE LINE - - - - - - - - 09:23 27 lis 2007 Rys. 16 DSLA mobile 1 : PHONE LINE DSLA mobile 2 : PHONE LINE - - - - - - - - 09:23 27 lis 2007 Wyniki z wybranych pomiarów przedstawione są na rysunkach poniżej: Rys. 14 Wyniki badań skuteczności przesyłania sygnałów DTMF 1 38

Rys. 15 Wyniki badań skuteczności przesyłania sygnałów DTMF 2 Rys. 16 Wyniki badań skuteczności przesyłania sygnałów DTMF 3 39

Kolejne pomiary wykonano w obiekcie Biała. Konfiguracja badaniowa: Lokalizacja Biała: Linia A: DSLA mobile 1 34 3212613 radiodostęp. Linia B: DSLA mobile 2 34 3627563 linia analogowa. Wykonano następujące pomiary DTMF: From To Date DSLA mobile 1 : PHONE LINE DSLA mobile 2 : PHONE LINE - - - - - - - - 12:04 27 lis 2007 Rys. 17 DSLA mobile 2 : PHONE LINE DSLA mobile 1 : PHONE LINE - - - - - - - - 12:04 27 lis 2007 Rys. 18 DSLA mobile 2 : PHONE LINE DSLA mobile 1 : PHONE LINE - - - - - - - - 12:06 27 lis 2007 Rys. 19 DSLA mobile 1 : PHONE LINE DSLA mobile 2 : PHONE LINE - - - - - - - - 12:07 27 lis 2007 Rys. 20 Wyniki z wybranych pomiarów przedstawione są na rysunkach poniżej. Rys. 17 Wyniki badań skuteczności przesyłania sygnałów DTMF 4 40

Rys. 18 Wyniki badań skuteczności przesyłania sygnałów DTMF 5 Rys. 19 Wyniki badań skuteczności przesyłania sygnałów DTMF 6 41

Rys. 20 Wyniki badań skuteczności przesyłania sygnałów DTMF 7 Trzecia seria pomiarów wykonana została pomiędzy liniami radiowymi w obydwu obiektach: Konfiguracja badaniowa: Lokalizacja Biała: Linia A: Remote 1 : Line_GPS 34 3212611 radiodostęp. Lokalizacja Kamyk: Linia B: DSLA mobile 1 : PHONE LINE GPS 34 3212613 radiodostęp. Wykonano następujące pomiary DTMF: From To Date Remote 1 : Line_GPS DSLA mobile 1 : PHONE LINE GPS - - - - - - - - 14:06 27 lis 2007 Remote 1 : Line_GPS DSLA mobile 1 : PHONE LINE GPS - - - - - - - - 14:02 27 lis 2007 Remote 1 : Line_GPS DSLA mobile 1 : PHONE LINE GPS - - - - - - - - 13:58 27 lis 2007 Remote 1 : Line_GPS DSLA mobile 1 : PHONE LINE GPS - - - - - - - - 13:54 27 lis 2007 Remote 1 : Line_GPS DSLA mobile 1 : PHONE LINE GPS - - - - - - - - 13:49 27 lis 2007 Remote 1 : Line_GPS DSLA mobile 1 : PHONE LINE GPS - - - - - - - - 13:45 27 lis 2007 Rys. 21 Remote 1 : Line_GPS DSLA mobile 1 : PHONE LINE GPS - - - - - - - - 13:41 27 lis 2007 Remote 1 : Line_GPS DSLA mobile 1 : PHONE LINE GPS - - - - - - - - 13:37 27 lis 2007 Remote 1 : Line_GPS DSLA mobile 1 : PHONE LINE GPS - - - - - - - - 13:31 27 lis 2007 Remote 1 : Line_GPS DSLA mobile 1 : PHONE LINE GPS - - - - - - - - 13:26 27 lis 2007 Rys. 22 Wyniki z wybranych pomiarów przedstawione są na rysunkach poniżej. 42

Rys. 21 Wyniki badań skuteczności przesyłania sygnałów DTMF 8 Rys. 22 Wyniki badań skuteczności przesyłania sygnałów DTMF 9 43

6.7 Ocena wyników Jakość transmisji sygnałów DTMF w kierunku od terminala GSM4F do sieci PSTN jest zadawalająca i nie powinno być problemów z komunikacją z systemami AVR, sieciami wydzielonymi itp. Jakość transmisji sygnałów DTMF w kierunku do terminala GSM4F jest niezadowalająca, co oznacza, że użytkownik: nie będzie mógł zdalnie zarządzać sekretarką automatyczną, nie może korzystać z centralek abonenckich. Ogólnie wyniki należy uznać za zadawalające, a powyższe utrudnienia nie mają charakteru dyskwalifikującego rozwiązanie. 44