J. A. Lis, M. A. Mazur (red.), 2007: Przyrodnicze wartości polsko-czeskiego pogranicza jako wspólne dziedzictwo Unii Europejskiej. Centrum Studiów nad BioróŜnorodnością, Uniwersytet Opolski, ss. 189-207. NOWE STANOWISKA PLUSKWIAKÓW RÓśNOSKRZYDŁYCH (HEMIPTERA: HETEROPTERA) W GÓRACH OPAWSKICH (SUDETY WSCHODNIE) NEW RECORDS OF TRUE-BUGS (HEMIPTERA: HETEROPTERA) IN THE GÓRY OPAWSKIE MOUNTAINS (EAST SUDETES) GRZEGORZ HEBDA 1), BARBARA LIS 2) Katedra Biosystematyki, Uniwersytet Opolski Oleska 22, 45-052 Opole 1) grzesio@uni.opole.pl, 2) canta@uni.opole.pl ABSTRACT: Authors present new data on the fauna of true-bugs (Hemiptera: Heteroptera) of the Góry Opawskie Mountains. Specimens were collected during the years 1998-2007 within ca. 20 study plots spread out all over the territory of Góry Opawskie Mountains, both western and eastern part of the mountain range. Altogether 124 species of Heteroptera were identified, among them 31 new to the fauna of Góry Opawskie Mts., and nine recorded for the first time from the Sudetes. KEY WORDS: faunistics, new records, Góry Opawskie Mts., Sudetes, true-bugs, Hemiptera, Heteroptera. Wstęp Góry Opawskie rozciągające się w południowej części województwa opolskiego, są najbardziej na wschód wysuniętym pasmem górskim Sudetów Wschodnich. Nie są to góry wysokie, ich najwyŝszym szczytem jest Biskupia Kopa (889 m n.p.m.) (Kondracki 1994). Po polskiej stronie rozciągają się one na powierzchni ok. 170 km 2, w dwu wydzieleniach, przerwanych przez ukształtowanie granicy państwa. Pierwszy obszar, o większej powierzchni, znajduje się na południe od linii Głuchołazy Prudnik, a drugi,
mniejszy na południowy-zachód od Głubczyc. W części zachodniej Gór Opawskich, od Głuchołaz aŝ po tereny na południe od Prudnika rozciąga się Park Krajobrazowy Góry Opawskie. Cała część wschodnia Gór Opawskich, na południowy-zachód od Głubczyc, wchodzi w skład Obszaru Chronionego Krajobrazu Mokre Lewice (Badora 2006). Szczegółowy opis walorów przyrodniczych P.K. Gór Opawskich moŝna znaleźć w pracy Dubel (1993). Góry Opawskie były przedmiotem intensywnych badań nad fauną pluskwiaków róŝnoskrzydłych w latach 1996-2001. Wyniki tych badań zostały przedstawione w pracy B. Lis i J.A. Lisa (2002). Dane literaturowe przed ukazaniem się tej pracy obejmują zaledwie cztery publikacje, które traktują o pojedynczych gatunkach odłowionych w Górach Opawskich (J.A. Lis 1989, Hebda 1997, B. Lis 1996, 2001). NaleŜy wyraźnie podkreślić, iŝ prawie wszystkie wcześniejsze stwierdzenia pluskwiaków z obszaru Gór Opawskich dotyczą ich części zachodniej (P.K. Gór Opawskich). Materiał i metody Dane prezentowane w pracy pochodzą z obszaru Gór Opawskich, zarówno z ich części zachodniej, jak i wschodniej, wcześniej nie eksplorowanej. Wszystkie zebrane okazy pochodzą z okresu 1998-2007. Do pracy włączono takŝe owady zebrane przypadkowo przez przyrodników, badających florę i faunę tego obszaru: T. Blaik (20 exx.), M.A. Mazur (8 exx.) i A. Nowak (6 exx.), oraz 691 okazów zebranych przez magistrantkę Zakładu Zoologii Bezkręgowców Katedry Biosystematyki UO, Panią I. Górecką. Materiał został zebrany w zdecydowanej większości standardowymi metodami połowu: czerpakowaniem roślinności zielnej, otrząsaniem krzewów i gałęzi drzew, poławianiem na upatrzonego wprost z ziemi. Szczególny pod względem zastosowanych metod jest materiał pochodzący z samołówek świetlnych do połowu motyli, rozstawionych na szczycie Biskupiej Kopy w bezpośrednim sąsiedztwie schroniska, w kompleksie leśnym na południe od Dębowca oraz w Jarnołtówku (Tomasz Blaik).
Stosowane w zestawieniu gatunków skróty oznaczają: BK szczyt Biskupiej Kopy, samołówka świetlna przy schronisku DB Dobieszów DE - Dębowiec, samołówka świetlna w lesie G rez. Las Bukowy pod Głuchołazami GK Góra Klasztorna J Jarnołtówek L poligon pod Lipami k. Prudnika Ł Łąka Prudnicka O Opawica PG Pielgrzymów PK - Pokrzywna R Radynia T Trzebina Z Zopowy b bory sosnowe i świerkowe l las liściasty, dąbrowy łs łąka świeŝa łw łąka wilgotna, Molinietalia mk murawa kserotermiczna Festuco-Brometea mp murawa psammofilna nza nitrofilne zbiorowisko antropogeniczne p - przydroŝe s samołówka, do światła zr zbiorowisko ruderalne mł młaka, turzycowisko AN Arkadiusz Nowak BJL Barbara i Jerzy Lis BL Barbara Lis IG Izabela Górecka MM Miłosz A. Mazur TB Tomasz Blaik GH Grzegorz Hebda
Wyniki * - gatunki nowe dla fauny Gór Opawskich Nazewnictwo gatunków podano korzystając z katalogu Heteroptera Palearktyki (Aukema, Rieger 1995, 1996, 1999, 2001, 2006). CIMICOMORPHA Tingidae *Derephysia foliacea (Fall.) R, l: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex. Nowy dla Sudetów Wschodnich, występuje na terenie całego kraju (B. Lis 1996). *Dictyla convergens (H.-S.) P, mł: 28.05.1999, leg. GH, 1 ex. Nowy dla Sudetów Wschodnich. Rozpowszechniony w całej Polsce (B. Lis 1996). Dictyla humuli (H.-S.) PK, nad Złotym Potokiem, z Symphytum sp.: 30.05.2004, leg. GH, 2 exx.; R, łw: 18.05.2003, leg. GH, 8 exx. *Tingis ampliata (H.-S.) L, zr: 18.05.2007, leg. MM, 3 exx.. Nowy dla Sudetów. Podawany z wielu krain w Polsce, choć wyraźnie brak jest stanowisk z obszarów górskich (B. Lis 1996). Nabidae Himacerus apterus (F.) P, l: 3.08.1999, leg. GH, 2 exx., 17.07.2003, leg. GH, 1 ex., mł: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.; DB, l: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.; T, 15.08.2005, leg. IG, 1 ex. Himacerus mirmicoides (Costa) GK, 17.07.2005, leg. IG, 1 ex.; T, 15.08.2005, leg. IG, 1 ex. Nabis brevis Scholtz P, mk: 8.05.1998, leg. GH, 3 exx., 19.06.1998, leg. GH, 1 ex.; O, łw: 8.05.1998, leg. GH, 2 exx.; GK, 15.08.2005, leg. GH, 1 ex.; T, 22.10.2005, leg. GH, 6 exx.; Ł, 14.09.2005, leg. GH, 1 ex., 22.10.2005, leg. GH, 1 ex.
Nabis flavomarginatus Scholtz P, mk: 30.07.1998, leg. GH, 1 ex., 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.; R, łw: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.; GK, 17.07.2005, leg. IG, 1 ex.; T, 19.06.2005, leg. IG, 1 ex., 17.07.2005, leg. IG, 1 ex.; Ł, 17.07.2005, leg. IG, 3 exx. Nabis ferus (L.) P, mł: 17.07.2003, leg. GH, 2 exx.; T, 15.08. 2005, leg. IG, 1 ex., 31.08.2005, leg. IG, 1 ex., 14.09.2005, leg. IG, 1 ex. Nabis limbatus Dahlb. DB, l: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex., nza: 17.07.2003, leg. GH, 3 exx. Nabis pseudoferus (Rem.) P, mk: 30.07.1998, leg. GH, 2 exx., 28.05.1999, leg. GH, 1 ex., l: 3.08.1999, leg. GH, 2 exx.; R, b: 6.06.1998, leg. GH, 1 ex., łw: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.; DB, łw: 8.05.1998, leg. GH, 1 ex., l: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.; GK, 17.07.2005, leg. IG, 1 ex., 15.08.2005, leg. IG, 1 ex., 14.09.2005, leg. IG, 1 ex., 22.10.2005, leg. IG, 3 exx.; T, 14.09.2005, leg. IG, 1 ex.; Ł, 14.09.2005, leg. IG, 1 ex. Nabis rugosus (L.) P, l: 19.06.1998, leg. GH, 1 ex., mł: 21.06.2003, leg. GH, 1 ex.; DB, l: 6.06.1998, leg. GH, 4 exx.; R, b: 6.06.1998, leg. GH, 1 ex. Anthocoridae Orius minutus (L.) P, l: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex. Orius niger (Wolff) P, mk: 30.07.1998, leg. GH, 1 ex. Miridae *Acetropis carinata (H.-S.) T, 5.06.2005, leg. IG, 1 ex.; Ł, 5.06.2005, leg. IG, 2 exx. Adelphocoris lineolatus (Goeze) R, b: 6.06.1998, leg. GH, 1 ex.; GK, 17.07.2005, leg. IG, 1 ex., 31.08.2005, leg. IG, 1 ex.; T, 15.08.2005, leg. IG, 1 ex. Adelphocoris quadripunctatus (F.) GK, 17.07.2005, leg. IG, 1 ex., 31.08.2005, leg. IG, 1 ex.; T, 17.07.2005, leg. IG, 10 exx., 15.08.2005, leg. IG, 1 ex., 31.08.2004, leg. IG, 4 exx.; Ł, 17.07.2005, leg. IG, 3 exx., 31.08.2005, leg. IG, 1 ex. *Adelphocoris seticornis (F.) GK, 17.07.2005, leg. IG, 2 exx., 15.08.2005, leg. IG, 1 ex., T, 15.08.2005, leg. IG, 1 ex.
Amblytylus nasutus (Kirschb.) PH, mł: 21.06.2003, leg. GH, 4 exx. Apolygus lucorum (Mey.-D.) R, łw: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex. *Apolygus spinolae (Mey.-D.) T, 5.06.2005, leg. IG, 1 ex. Bryocoris pteridis (Fall.) G, l: 17.06.2003, leg. GH, 1 ex. Calocoris affinis (H.-S.) PG, mk: 30.07.1998, leg. GH, 1 ex., l: 19.06.1998, leg. GH, 1 ex., 21.06.2003, leg. GH, 2 exx., 17.07.2003, leg. GH, 3 exx.; BK, s: 5.06.2003, leg. TB, 1 ex. Capsodes gothicus (L.) PG, mk: 19.06.1998, leg. GH, 1 ex., 30.07.1998, leg. GH, 1 ex., 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.; GK, 19.06.2005, leg. IG, 3 exx.; Ł, 19.06.2005, leg. IG, 1 ex. Capsus ater (L.) DB, b: 6.06.1998, leg. GH, 1 ex.; GK, 5.06.2005, leg. IG, 1 ex., 19.06.2005, leg. IG, 1 ex.; T, 5.06.2005, leg. IG, 1 ex., 19.06.2005, leg. IG, 2 exx.; Ł, 5.06.2005, leg. IG, 1 ex. Capsus wagneri (Rem.) PG, mł: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex. Charagochilus gyllenhalii (Fall.) PG, mk: 30.07.1998, leg. GH, 1 ex.; DB, b: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.; T, 17.07.2005, leg. IG, 1 ex.; Ł, 15.08.2005, leg. IG, 1 ex. Criocoris crassicornis (Hahn) PG, mk: 19.06.1998, leg. GH, 1 ex., 30.07.1998, leg. GH, 1 ex., 21.06.2003, leg. GH, 4 exx.; DB, p: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.; T, 17.07.2005, leg. IG, 3 exx. Deraeocoris ruber (L.) PG, mk: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.; GK, 17.07.2005, leg. IG, 2 exx. Dicyphus pallidus (H.-S.) G, l: 17.06.2003, leg. GH, 1 ex.; DB, l: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex. Dryophilocoris flavoquadrimaculatus (De G.) R, łw: 18.05.2003, leg. GH, 1 ex.; J, łs: 17.09.2007, leg. AN, 1 ex. Europiella artemisiae (Beck.) R, łw: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.
*Europiella alpina (Reut.) R, łw: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex. Nowy dla Sudetów, podawany w kraju z Górnego Śląska, WyŜyny Małopolskiej, WyŜyny Lubelskiej, Roztocza, Beskidu Zachodniego, Beskidu Wschodniego i Bieszczadów (Gorczyca 1991). Globiceps fulvicollis (Jak.) GK, 17.07.2005, leg. IG, 1 ex. Halticus apterus (L.) P, mk: 30.07.1998, leg. GH, 1 ex., 3.08.1999, leg. GH, 2 exx., 17.07.2003, leg. GH, 4 exx.; DB, p: 17.07.2003, leg. GH, 3 exx.; GK, 17.07.2005, leg. IG, 1 ex. *Halticus pusillus (H.-S.) P, mk: 17.07.2003, leg. GH, 3 exx. Gatunek nowy dla Sudetów. Harpocera thoracica (Fall.) R, l: 18.05.2003, leg. GH, 1 ex. *Heterocordylus genistae (Scop.) PG, mk: 19.06.1998, leg. GH, 1 ex., 21.06.2003, leg. GH, 2 exx., 17.07.2003, leg. GH, 2 exx. Występuje w całym kraju. Heterocordylus tibialis (Hahn) J, s: 25.07.2007, leg. GH, 1 ex. *Hoplomachus thunbergii (Fall.) Z, mp: 6.06.1998, leg. GH, 2 exx.; L, zr: 18.05.2007, leg. MM, 1 ex. W Sudetach Wschodnich znany dotychczas jedynie z Masywu ŚnieŜnika (Scholz 1931, Gorczyca 1991). Stosunkowo rzadko odławiany. Horistus orientalis (Gmel.) PG, mk: 19.06.1998, leg. GH, 2 exx., 21.06.2003, leg. GH, 2 exx. Leptopterna dolabrata (L.) R, łs: 6.06.1998, leg. GH, 1 ex., 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.; PG, mk: 19.06.1998, leg. GH, 1 ex., 21.06.2003, leg. GH, 1 ex., 17.07.03, leg. GH, 1 ex., mł: 21.06.2003, leg. GH, 2 exx.; GK, 5.06.2005, leg. IG, 6 exx., 19.06.2005, leg. IG, 1 ex.; T, 5.06.2005, leg. IG, 1 ex., 19.06.2005, leg. IG, 7 exx.; Ł, 5.06.2005, leg. IG, 10 exx., 19.06.2005, leg. IG, 9 exx. Liocoris tripustulatus (F.) R, łw: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.; PG, mł: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.; mk: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.; Ł, 19.06.2005, leg. IG, 1 ex. Lopus decolor (Fall.) T, 17.07.2005, leg. IG, 1 ex. Lygocoris pabulinus (L.) G, l: 17.06.2003, leg. GH, 3 exx.
Lygus pratensis (L.) R, łw: 18.05.2003, leg. GH, 3 exx., 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.; J, łs: 17.09.2007, leg. AN, 1 ex.; GK, 17.07.2005, leg. IG, 10 exx., 15.08.2005, leg. IG, 2 exx., 22.10.2005, leg. IG, 3 exx.; T, 17.07.2005, leg. IG, 8 exx., 15.08.2005, leg. IG, 7 exx., 31.08.2005, leg. IG, 2 exx., 22.10.2005, leg. IG, 2 exx.; Ł, 17.07.2005, leg. IG, 14 exx., 14.09.2005, leg. IG, 2 exx. Lygus rugulipennis (Popp.) R, łw: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.; GK, 15.08.2005, leg. IG, 1 ex., 31.08.2005, leg. IG, 3 exx., 14.09.2005, leg. IG, 3 exx., 22.10.2005, leg. IG, 2 exx.; T, 19.06.2005, leg. IG, 1 ex., 15.08.2005, leg. IG, 1 ex., 31.08.2005, leg. IG, 3 exx., 14.09.2005, leg. IG, 2 exx., Ł, 15.08.2005, leg. IG, 1 ex., 31.08.2005, leg. IG, 5 exx., 14.09.2005, leg. IG, 5 exx., 22.10.2005, leg. IG, 2 exx. Megaloceroea recticornis (Geoff.) PG, mł: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex., 21.06.2003, leg. GH, 2 exx. Megalocoleus tanaceti (Fall.) PG, mk: 30.07.1998, leg. GH, 1 ex.; T, 17.07.2005, leg. IG, 1 ex., 14.09.2005, leg. IG, 2 exx. Monalocoris filicis (L.) G, l: 17.06.2003, leg. GH, 3 exx. Notostira erratica (L.) O, łw: 8.05.1998, leg. GH, 1 ex.; GK, 15.08.2005, leg. IG, 1 ex., 31.08.2005, leg. IG, 3 exx., 14.09.2005, leg. IG, 2 exx., 22.10.2005, leg. IG, 7 exx.; T, 15.08.2005, leg. IG, 2 exx., 31.08.2005, leg. IG, 2 exx., 14.09.2005, leg. IG, 2 exx., 22.10.2005, leg. IG, 1 ex.; Ł, 15.08.2005, leg. IG, 3 exx., 31.08.2005, leg. IG, 2 exx., 14.09.2005, leg. IG, 3 exx., 22.10.2005, leg. IG, 13 exx. Oncotylus punctipes (Reut.) DB, nza: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.; T, 17.07.2005, leg. IG, 1 ex. Orthops basalis (A. Costa) GK, 31.08.2005, leg. IG, 3 exx.; T, 17.07.2005, leg. IG, 1 ex. *Orthops kalmii (L.) PG, mk: 30.07.1998, leg. GH, 1 ex. Pospolity w całej w Polsce. *Ortocephalus brevis (Panz.) PG, mk: 28.05.1999, leg. GH, 1 ex., 21.06.2003, leg. GH, 2 exx. Występuje w całym kraju.
Ortocephalus coriaceus (F.) R, łw: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.; PG, mk:, 21.06.2003, leg. GH, 1 ex.; GK, 19.06.2005, leg. IG, 4 exx.; T, 19.06.2005, leg. IG, 1 ex.; Ł, 5.06.2005, leg. IG, 1 ex. *Parapsallus vitellinus (Scholtz) T, 17.07.2005, leg. IG, 1 ex. Z Sudetów Wschodnich podawany jedynie z Masywu ŚnieŜnika (Polentz 1944). Phylus melanocephalus (L.) J, s: 25.07.2007, leg. GH, 1 ex. *Phytocoris longipennis Flor R, l: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex. Gatunek odławiany jest najczęściej z drzew liściastych, występuje w całym kraju (Smreczyński 1954, Lis i Lis 1998). Phytocoris varipes Boh. - DB, nza: 17.07.2003, leg. GH, 2 exx.; PG, mk: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.; GK, 17.07.2005, leg. IG, 2 exx., 15.08.2005, leg. IG, 2 exx., 31.08.2005, leg. IG, 1 ex.; T, 17.07.2005, leg. IG, 3 exx., 14.09.2005, leg. IG, 2 exx. *Placochilus seladonicus seladonicus (Fall.) PG, mk: 30.06.1998, leg. GH, 1 ex., 17.07.2003, leg. GH, 1 ex. Nowy dla Sudetów (Gorczyca 1991). Plagiognathus arbustorum (F.) PG, mł: 3.08.1999, leg. GH, 3 exx., 21.06.2003, leg. GH, 4 exx., bardzo liczny, 17.07.2003, leg. GH, 2 exx., liczny; DB, nza: 17.07.2003, leg. GH, 4 exx.; R, łw: 17.07.2003, leg. GH, 3 exx.; Ł, 19.06.2005, leg. IG, 1 ex. Plagiognathus chrysanthemi (Wolff) PG, mk: 30.07.1998, leg. GH, 2 exx., 17.07.2003, leg. GH, 7 exx., mł: 3.08.1999, leg. GH, 1 ex.; 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.; R, łw: 17.07.2003, leg. GH, 3 exx. Polymerus asperulae (Fieb.) GK, 17.07.2005, leg. IG, 2 exx., 31.08.2005, leg. IG, 1 ex.; T, 14.09.2005, leg. IG, 1 ex.; Ł, 17.07.2005, leg. IG, 2 exx. *Polymerus nigrita (Fall.) PG, mk: 21.06.2003, leg. GH, 1 ex. Rzadko odławiany w Polsce. Nowy dla Sudetów. Polymerus unifasciatus (F.) PG, mk: 19.06.1998, leg. GH, 2 exx., 3.08.1999, leg. GH, 2 exx., 21.06.2003, leg. GH, 2 exx., 17.07.2003, leg. GH, 3 exx.; DB, l: 6.06.1998, leg. GH, 1 ex., p: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.; GK, 5.06.2005, leg. IG, 1 ex., 19.06.2005, leg.
IG, 5 exx., 17.07.2005, leg. IG, 4 exx., 31.08.2005, leg. IG, 1 ex.; T, 19.06.2005, leg. IG, 1 ex., 17.07.2005, leg. IG, 1 ex. Psallus varians (H.-S.) BK, s: 5.06.2003, leg. TB, 16 exx. Rhabdomiris striatellus striatellus (F.) - PG, l: 28.05.1999, leg. GH, 2 exx.; J, s: 25.07.2007, leg. GH, 1 ex.; DE, s: 19.05.2003, leg. TB, 1 ex. Stenodema calcarata (Fall.) R, łs: 6.06.1998, leg. GH, 1 ex., łw:, 18.05.2003, leg. GH, liczna; PG, mk: 28.05.1999, leg. GH, 1 ex., 3.08.1999, leg. GH, 1 ex., 21.06.2003, leg. GH, 3 exx., mł: 21.06.2003, leg. GH, 1 ex., 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.; DB, l: 6.06.1998, leg. GH, 1 ex.,łw: 8.05.1998, leg. GH, 1 ex., nza: 17.07.2003, leg. GH, 3 exx.; O, łw: 12.05.1998, leg. GH, 1 ex.; GK, 17.07.2005, leg. IG, 1 ex.; T, 17.07.2005, leg. IG, 2 exx. Stenodema laevigata (L.) PG, mk: 30.07.1998, leg. GH, 1 ex., 14.05.1999, leg. GH, 1 ex., l: 3.08.1999, leg. GH, 2 exx., 17.07.2003, leg. GH, 2 exx., łw: 8.05.1998, leg. GH, 2 exx.; O, l: 12.05.1998, leg. GH, 1 ex.; DB, p: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex., l: 17.07.2003, leg. GH, 2 exx., nza: 17.07.2003, leg. GH, 5 exx.; R, łw: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.; GK, 17.07.2005, leg. IG, 1 ex., T, 17.07.2005, leg. IG, 1 ex., 15.08.2005, leg. IG, 1 ex.; Ł, 17.07.2005, leg. IG, 1 ex. Stenodema virens (L.) T, 15.08.2005, leg. IG, 1 ex. Stenotus binotatus (F.) PG, mł: 3.08.1999, leg. GH, 1 ex., mk: 17.07.2003, leg. GH, 2 exx.; R, łw: 17.07.2003, leg. GH, 3 exx.; DB, nza: 17.07.2003, leg. GH, 2 exx.; J, łs: 17.09.2007, leg. GH, 1 ex.; T, 17.07.2005, leg. IG, 1 ex.; Ł, 22.10.2005, leg. IG, 1 ex. *Strongylocoris leucocephalus (L.) PG, mk: 30.07.1998, leg. GH, 1 ex. Nowy dla Sudetów Wschodnich. Podawany z terenu całego kraju (Gorczyca, Chłond 2005). Trigonotylus caelestialium (Kirk.) PG, mk: 30.07.1998, leg. GH, 2 exx., 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.
PENTATOMOMORPHA Thyreocoridae *Thyreocoris scarabaeoides (L.) R, łw: 18.05.2003, leg. GH, 1 ex.; DB, p: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex. Podawany juŝ wcześniej z Sudetów Wschodnich i Zachodnich (J.A. Lis 1989). Cydnidae *Legnotus limbosus (Geoff.) O, l: 12.05.1998, leg. GH, 1 ex.; DB, nza, 18.05.2003, leg. GH, 1 ex. Nowy dla Sudetów Wschodnich, w Polsce dość rzadki (J.A. Lis 1989). *Tritomegas bicolor (L.) R, b: 6.06.1998, leg. GH, 1 ex.; PK, p: 18.05.2007, leg. GH, 1 ex. Podawany z terenu całego kraju (J.A. Lis 1989). Scutelleridae Eurygaster maura (L.) DB, nza: 17.07.2003, leg. GH, 2 exx.; GK, 17.07.2005, leg. IG, 1 ex., 15.08.2005, leg. IG, 6 exx., 31.08.2005, leg. IG, 2 exx.; T, 5.06.2005, leg. IG, 2 exx., 15.08.2005, leg. IG, 11 ex., Ł, 15.08.2005, leg. IG, 4 exx., 31.08.2005, leg. IG, 1ex. Eurygaster testudinaria (Geoff.) PG, mł: 28.05.1999, leg. GH, 1 ex., 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.; R, łs: 6.06.1998, leg. GH, 1 ex., 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.; GK, 17.07.2005, leg. IG, 1 ex., 31.08.2005, 1 ex., T, 5.06.2005, leg. IG, 1 ex. Pentatomidae Aelia acuminata (L.) R, łs: 6.06.1998, leg. GH, 1 ex., 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.; DB, nza: 18.05.2003, leg. GH, 1 ex., p: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex., l: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.; P, mk: 17.07.2003, leg. GH, 2 exx.; J, łs: 17.09.2007, leg. AN, 1 ex.; GK, 5.06.2005, leg. IG, 2 exx., 19.06.2005, leg. IG, 1 ex., 17.07.2005, leg. IG, 2 exx., 15.08.2005, leg. IG, 1 ex.; T, 5.06.2005, leg. IG, 11 exx., 19.06.2005, leg. IG, 5 exx., 15.08.2005, leg. IG, 6 exx., 31.08.2005, leg. IG, 1 ex.; Ł, 5.06.2005, leg. IG, 5 exx., 19.06.2005, leg. IG, 5 exx., 17.07.2005, leg. IG, 3 exx., 15.08.2005, leg. IG, 4 exx., 14.09.2005, leg. IG, 1 ex. Carpocoris fuscispinus (Boh.) GK, 15.08.2005, leg. IG, 1 ex.; Ł, 17.07.2005, leg. IG, 4 exx.
Carpocoris purpureipennis (De G.) P, mk: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.; GK, 19.06.2005, leg. IG, 2 exx., 17.07.2005, leg. IG, 1 ex., 15.08.2005, leg. IG, 1 ex., 31.08.2005, leg. IG, 1 ex., 22.10.2005, leg. IG, 1 ex.; T, 15.08.2005, leg. IG, 2 exx.; Ł, 19.06.2005, leg. IG, 2 exx., 17.07.2005, leg. IG, 4 exx., 15.05.2005, leg. IG, 1 ex., 31.08.2005, leg. IG, 2 exx., 22.10.2005, leg. IG, 1 ex. Dolycoris baccarum (L.) P, mk: 30.07.1998, leg. GH, 1 ex.; DB, nza: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.; GK, 17.07.2005, leg. IG, 1 ex., 15.08.2005, leg. IG, 1 ex., 31.08.2005, leg. IG, 1 ex., T, 5.06.2005, leg. IG, 1 ex., 15.08.2005, leg. IG, 2 exx., 31.08.2005, leg. IG, 2 exx., 14.09.2005, leg. IG, 1 ex.; Ł, 5.06.2005, leg. IG, 2 exx., 19.06.2005, leg. IG, 1 ex., 17.07.2005, leg. IG, 2 exx., 15.08.2005, leg. IG, 3 exx., 31.08.2005, leg. IG, 4 exx., 14.09.2005, leg. IG, 2 exx. Eurydema oleraceum (L.) DB, nza: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.; GK, 17.07.2005, leg. IG, 4 exx., 15.08.2005, leg. IG, 2 exx.; T, 5.06.2005, leg. IG, 1 ex., 15.08.2005, leg. IG, 2 exx. Eysarcoris aeneus (Scop.) GK, 17.07.2005, leg. IG, 1 ex., 15.08.2005, leg. IG, 1 ex., 14.09.2005, leg. IG, 2 exx. Eysarcoris venustissimus (Schrank) J, Las Osiek, l: 11.05.2007, leg. MM, 1 ex.; PK, nad Złotym Potokiem, z Sambucus nigra: 30.05.2004, leg. GH, 1 ex. Graphosoma lineatum (L.) R, łw: 18.05.2003, leg. GH, 1 ex.; GK, 19.06.2005, leg. IG, 36 exx., 17.07.2005, leg. IG, 6 exx., 15.08.2005, leg. IG, 7 exx., 31.08.2005, leg. IG, 4 exx., 14.09.2005, leg. IG, 2 exx.; T, 19.06.2005, leg. IG, 10 exx., 17.07.2005, leg. IG, 13 exx., 15.08.2005, leg. IG, 6 exx., 31.08.2005, leg. IG, 5 exx., 14.09.2005, leg. IG, 1 ex.; Ł, 19.06.2005, leg. IG, 17 exx., 17.07.2005, leg. IG, 7 exx., 15.08.2005, leg. IG, 12 exx., 31.08.2005, leg. IG, 6 exx., 14.09.2005, leg. IG, 3 exx. Holcostethus strictus vernalis (Wolff) P, mk: 8.05.1998, leg. GH, 1 ex.; DB, nza: 18.05.2003, leg. GH, 1 ex.; PK, łs: 29.05.2004, leg. BJL, 3 exx.; T, 19.06.2005, leg. IG, 1 ex. Neotiglossa pusilla (Gmel.) P, l: 14.05.1999, leg. GH, 1 ex.; T, 17.07.2005, leg. IG, 2 exx.; Ł, 17.07.2005, leg. IG, 1 ex.
Palomena prasina (L.) PK, nad Złotym Potokiem, z Sambucus nigra: 30.05.2004, leg. GH, 1 ex.; J, łs: 17.09.2007, leg. AN, 1 ex.; GK, 14.09.2005, leg. IG, 1 ex.; T, 5.06.2005, leg. IG, 1 ex.; Ł, 19.06.2005, leg. IG, 1 ex. Palomena viridissima (Poda) GK, 5.06.2005, leg. IG, 1 ex., 15.08.2005, leg. IG, 3 exx., 31.08.2005, leg. IG, 2 exx.; T, 31.08.2005, leg. IG, 1 ex.; Ł, 31.08.2005, leg. IG, 1 ex. Pentatoma rufipes (L.) P, l: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.; J, łs: 17.09.2007, leg. AN, 1 ex. Piezodorus lituratus (F.) PK, łs: 29.05.2004, leg. BJL, 2 exx.; T, 15.08.2005, leg. IG, 1 ex., 31.08.2005, leg. IG, 1 ex. *Pinthaeus sanguinipes (F.) J, s: 25.05.2007, leg. BL, 1 ex. Gatunek rzadko odławiany, znany tylko z kilkunastu stanowisk w południowych regionach naszego kraju (J.A. Lis 2000); nowy dla fauny Sudetów. Acanthosomatidae *Acanthosoma haemorrhoidale (L.) BK, s: 5.06.2003, 1 ex., leg. TB; J, na głogu Crataegus: 30.05.2004, leg. BJL, 1ex.; T, 5.06.2005, leg. IG, 1 ex. Gatunek spotykany w całej Polsce, ale z Sudetów znany jedynie z dwu stanowisk sprzed 1930 roku (J.A. Lis 1989). Elasmostethus interstinctus (L.) DE, s: 19.05.2003, 1 ex., leg. TB; J, s: 25.05.2007, leg. BL, 2 exx.; T, 15.08.2005, leg. IG, 1 ex. Elasmucha grisea (L.) P, l: 17.07.2003, leg. GH, 3 exx.; GK, 5.06.05, leg. IG, 2 exx. Pyrrhocoridae Pyrrhocoris apterus (L.) T, 15.08.2005, leg. IG, 1 ex. Coreidae Coreus marginatus (L.) P, mł: 14.05.1999, leg. GH, liczny; R, łw: 18.05.2003, leg. GH, 1 ex.; GK, 31.08.2005, leg. IG, 1 ex.; T, 19.06.2005, leg. IG, 1 ex.; Ł, 15.08.2005, leg. IG, 4 exx., 31.08.2005, leg. IG, 2 exx., 14.09.2005, leg. IG, 1 ex.
*Gonocerus acuteangulatus (Goeze) GK, 5.06.2005, leg. IG, 1 ex. Gatunek nowy dla Sudetów Wschodnich. Alydidae *Alydus calcaratus (L.) P, mk: 30.07.1998, leg. GH, 1 ex; GK, 15.08.2005, leg. IG, 4 exx., 14.09.2005, leg. IG, 2 exx., 22.10.2005, leg. IG, 1 ex. Nowy dla Sudetów, choć rozpowszechniony w całej Polsce (Stroiński 2001). Rhopalidae Corizus hyoscyami (L.) GK, 17.07.2005, leg. IG, 2 exx.; Ł, 17.07.2005, leg. IG, 1 ex. Myrmus miriformis (Fall.) PG, mk: 30.07.1998, leg. GH, 1 ex., 3.08.1999, leg. GH, 5 exx., 21.06.2003, leg. GH, 3 exx., 17.07.2003, leg. GH, 7 exx. Rhopalus parumpunctatus (Schill.) PG, mk: 3.08.1999, leg. GH, 2 exx., 17.07.2003, leg. GH, 1 ex., mł: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.; R, łw: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.; DB, nza: 17.07.2003, leg. GH, 3 exx.; GK, 15.08.2005, leg. IG, 1 ex.; T, 19.06.2005, leg. IG, 2 exx., 15.08.2005, leg. IG, 1 ex., Ł, 17.07.2005, leg. IG, 1 ex. Rhopalus subrufus (Gmel.) PG, mk: 8.05.1998, leg. GH, 1 ex.; T, 15.08.2005, leg. IG, 1 ex. *Stictopleurus abutilon (Rossi) T, 17.07.2005, leg. IG, 1 ex.; Ł, 15.08.2005, leg. IG, 1 ex., 14.09.2005, leg. IG, 2 exx. Stictopleurus punctatonervosus (Goeze) PG, mk: 19.06.1998, leg. GH, 1 ex.; R, łw: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.; GK, 19.06.2005, leg. IG, 1 ex., 17.07.2005, leg. IG, 7 exx., 14.09.2005, leg. IG, 6 exx., 22.10.2005, leg. IG, 7 exx.; T,19.06.2005, leg. IG, 5 exx., 15.08.2005, leg. IG, 6 exx., 14.09.2005, leg. IG, 3 exx., 22.10.2005, leg. IG, 11 exx.; Ł, 17.07.2005, leg. IG, 1 ex., 14.09.2005, leg. IG, 2 exx. Stenocephalidae *Dicranocephalus medius (Muls. et Rey). P, mk: 8.05.1998, leg. GH, 1 ex. Gatunek dość rzadko odławiany w Polsce, w dodatku większość jego stanowisk pochodzi sprzed 50 lat. Z Sudetów podawany tylko z jednego stanowiska: Dobra koło Prudnika (Polentz
1943). Miejscowość Dobra leŝy jednak w niedalekiej odległości od Krapkowic, a więc daleko poza obszarem Gór Opawskich. Lygaeidae Kleidocerys resedae (Panz.) J, s: 25.05.2007, leg. BL, 1 ex., 25.07.2007, 1 ex. leg. GH; GK, 5.06.2005, leg. IG, 1 ex. Nithecus jacobeae (Schill.) GK, 19.06.2005, leg. IG, 4 exx., 31.08.2005, leg. IG, 2 exx. Nysius helveticus (H.-S.) DB, nza: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.; P, mk: 3.08.1999, leg. GH, 1 ex.; GK, 17.07.2005, leg. IG, 4 exx. Ortholomus punctipennis (H.-S.) P, mk: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex.; GK, 17.07.2005, leg. IG, 2 exx., 31.08.2005, leg. IG, 1 ex.; T, 17.07.2005, leg. IG, 1 ex. Blissidae Ischnodemus sabuleti (Fall.) P, mł: 28.05.1999, leg. GH, 1 ex. Cymidae Cymus aurescens Dist. R, łw: 17.07.2003, leg. GH, 2 exx.; 18.05.2003, 1 ex.; P, mł: 17.07.2003, leg. GH, 4 exx. Cymus glandicolor Hahn P, mł: 8.05.1998, leg. GH, 8 exx.; 14.05.1999, leg. GH, 3 exx., 28.05.1999, leg. GH, 3 exx; 3.08.1999, leg. GH, 3 exx., 17.07.2003, leg. GH, 4 exx.; P, l: 3.08.1999, leg. GH, 1 ex.; O, łw: 12.05.1998, leg. GH, 3 exx.; R, łw: 18.05.2003, leg. GH, 2 exx. Rhyparochromidae Drymus reyii Dgl. et Scott P, l: 28.05.1999, leg. GH, 1 ex. *Gastrodes grossipes grossipes (De G.) PK, nad Złotym Potokiem, z pnia Tilia sp.: 30.05.2004, leg. GH, 1 ex. *Peritrechus geniculatus (Hahn) R, łs: 6.06.1998, leg. GH, 1 ex.; T, 19.06.2005, leg. IG, 1 ex. Gatunek spotykany głównie w południowej części kraju.
*Peritrechus lundii (Gmel.) DB, nza: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex. Gatunek spotykany głównie w południowej części kraju. Nowy dla Sudetów. *Scolopostethus affinis (Schill.) T, 19.06.2005, leg. IG, 1 ex. Gatunek dość często spotykany w naszym kraju. Scolopostethus thomsonii Reut. DB, nza: 17.07.2003, leg. GH, 1 ex. Stygnocoris rusticus (Fall.) GK, 14.09.2005, leg. IG, 1 ex.; T, 14.09.2005, leg. IG, 2 exx.; Ł, 22.10.2005, leg. IG, 1 ex. *Taphropeltus hamulatus (Thom.) PG, l: 28.05.1999, leg. GH, 1 ex. Gatunek bardzo rzadko odławiany w Polsce, głównie w jej południowych regionach (Smreczyński 1954). Nowy dla Sudetów. Aradidae Aradus depressus (F.) J, Las Osiek, l: 11.05.2007, leg. MM, 1 ex. Podsumowanie W trakcie prac badawczych w latach 1998-2007 stwierdzono 124 gatunków pluskwiaków róŝnoskrzydłych, w tym 31 gatunki nowe dla fauny Gór Opawskich, 5 nowych dla Sudetów Wschodnich i 9 nowych dla fauny Sudetów. Podziękowania Słowa podziękowania kierujemy do wszystkich osób, które przekazały nam zebrany materiał: I. Górecka, T. Blaik, M.A. Mazur oraz A. Nowak. Szczególnie zaś do Izy Góreckiej, która zebrała najobfitszy ilościowo materiał, przyczyniając się tym samym do znacznego wzbogacenia prezentowanych wyników. Serdeczne podziękowania składamy równieŝ Panu Prof. Jackowi Gorczycy (Katedra Zoologii, Uniwersytet Śląski) za weryfikację części okazów z rodziny Miridae.
Literatura AUKEMA B., RIEGER Ch. (eds.) 1995. Catalogue of the Heteroptera of the Palaearctic Region, volume 1. The Netherlands Entomological Society, Wageningen. XXVI + 222 pp. AUKEMA B., RIEGER Ch. (eds.) 1996. Catalogue of the Heteroptera of the Palaearctic Region, volume 2. The Netherlands Entomological Society, Wageningen. XIV + 361 pp. AUKEMA B., RIEGER Ch. (eds.) 1999. Catalogue of the Heteroptera of the Palaearctic Region, volume 3. The Netherlands Entomological Society, Wageningen. XIV + 577 pp. AUKEMA B., RIEGER Ch. (eds.) 2001. Catalogue of the Heteroptera of the Palaearctic Region, volume 4. The Netherlands Entomological Society, Wageningen. XIV + 346 pp. AUKEMA B., RIEGER Ch. (eds.) 2006. Catalogue of the Heteroptera of the Palaearctic Region, volume 5. The Netherlands Entomological Society, Wageningen. XIII + 550 pp. BADORA K. 2006. Stan zachowania krajobrazów górskich Opolszczyzny. Przyroda i Człowiek 13: 5-16. DUBEL K. (red.) 1993. Monografia Parku Krajobrazowego Góry Opawskie. WSP w Opolu, Studia i Monografie 209. 174 pp. GORCZYCA J. 1991. Phylinae (Heteroptera, Miridae) of Poland. Ann. Upper Siles. Mus., Ent. 2: 17-81. GORCZYCA J., CHŁOND D. 2005. Orthotylinae of Poland faunistic review (Hemiptera, Heteroptera, Miridae). Ann. Upper Siles. Mus., Ent. 13: 87-134. HEBDA G. 1997. Nowe stanowiska rzadkich na terenie Polski pluskwiaków róŝnoskrzydłych (Insecta: Heteroptera). Acta ent. siles. 5-6: 11-13. KONDRACKI J. 1994. Geografia Polski. Mezoregiony fizyczno-geograficzne. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa. LIS B. 1996. Tingidae of Poland a faunistic review (Hemiptera: Heteroptera). Ann. Upper Siles. Mus. 6-7: 253-298. LIS B. 2001. Nowe stanowiska rzadkich w faunie Polski gatunków pluskwiaków róŝnoskrzydłych (Hemiptera: Heteroptera). Przegląd Zool. 45 (1-2): 89-93. LIS B., LIS J.A. 2002. Pluskwiaki róŝnoskrzydłe (Hemiptera: Heteroptera) Gór Opawskich (Sudety Wschodnie). Wiad. entomol. 21 (2): 87-95.
LIS J.A. 1989. Shield-bugs of Poland (Heteroptera, Pentatomoidea) a faunistic review. I. Plataspidae, Thyreocoridae, Scutelleridae and Acanthosomidae. Pol. Pismo Entom. 59: 27-83. LIS J.A. 2000. Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XVIII. Pluskwiaki róŝnoskrzydłe. Zeszyt 14: Tarczówkowate Pentatomidae. Polskie Towarzystwo Entomologiczne, Toruń, 76 pp. POLENTZ G. 1943. Beitrage zur Kenntnis der schlesischen Wanzen. Ztschr. Ent. Breslau 19 (2): 9-14. POLENTZ G. 1944. Beitrage zur Kenntnis der schlesischen Wanzen. Zeit. Ent. Breslau 19 (3): 7-14. SCHOLZ M.F.R. 1931. Verzeichnis der Wanzen Schlesiens. Ent. Anz. Wien 11: 153-156, 181-184. SMRECZYŃSKI S. 1954. Materiały do fauny pluskwiaków (Hemiptera) Polski. Fragm. Faun. 7: 1-146. STROIŃSKI A. 2001. A faunistic review of Polish species of the superfamily Coreoidea (Hemiptera: Heteroptera). Ann. Upper Siles. Mus., Ent. 10-11: 63-120.