Załącznik do Uchwały nr XVI/172/2004 Rady Gminy Malechowo z dnia 23 września 2004 r PLAN ROZWOJU LOKALNEGO DLA GMINY MALECHOWO NA LATA 2004-2006 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA Malechowo, dnia 23 sierpnia 2004 r.
Plan Rozwoju Lokalnego dla Gminy Malechowo na lata 2004-2006 został opracowany w Powiatowym Inkubatorze Przedsiębiorczości w Sławnie prowadzonym przez Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Powiatu Sławieńskiego. Plan Rozwoju Lokalnego opracowały następujące osoby: Jerzy Chodań Anna Szymaniak Ewelina Sokołowska Materiały do opracowania dostarczyli pracownicy Urzędu Gminy Malechowo. 2
SPIS TREŚCI strona I. Obszar i czas realizacji Planu Rozwoju Lokalnego...4 II.Aktualna sytuacja społeczno gospodarcza na obszarze objętym wdrażaniem Planem Rozwoju Lokalnego Malechowo 5 2.1.Położenie geograficzne.5 2.2.Powierzchnia.6 2.3.Struktura demograficzna 8 2.4.Turystyka.13 2.5. Przegląd miejscowości na terenie Gminy Malechowo oraz ich wartości archeologiczne.15 2.6. Zabytki 33 2.7.Ochrona środowiska naturalnego.35 2.8.Komunikacja..37 2.9.Energetyka, gazownictwo, elektroenergetyka.39 2.10.Gospodarka wodno-ściekowa 41 2.11.Gospodarka odpadami 51 2.12.Rolnictwo..52 2.13.Leśnictwo.56 2.14.Bezrobocie..58 2.15.Szkolnictwo..61 2.16.Ochrona zdrowia.63 2.17.Kultura.64 2.18.Analiza SWOT Gminy Malechowo.69 III. Realizacja projektów i zadań inwestycyjnych w latach 2004-2006.71 3.1.Infrastruktura drogowa, kubaturowa, kanalizacyjna i techniczna. 71 3.2.Infrastruktura społeczna..78 3.3.Infrastruktura turystyczna i sportowa.80 IV. Powiązania projektu z innymi działaniami realizowanymi przez Gminę Malechowo. 82 V. Oczekiwane wskaźniki osiągnięć Planu RozwojuLokalnego dla Gminy Malechowo. 84 5.1.Produkty...84 5.2.Placówki szkolno-wychowawcze. Ilość wyremontowanych placówek szkolno-wychowawczych podległych Gminie Malechowo 89 5.3.Infrastruktura turystyczna i sportowa. Ilość wyremontowanych obiektów. Ilość km tras rowerowych 91 5.4.Placówki służby zdrowia.93 VI. Plan finansowy na lata 2004-2007...95 VII. Kontrola, monitoring i ocena Planu Rozwoju Lokalnego dla Gminy Malechowo 98 3
I. OBSZAR I CZAS REALIZACJI PLANU ROZWOJU LOKALNEGO Obszar realizacji Planu Rozwoju Lokalnego obejmuje swoim zasięgiem Gminę Malechowo położoną w Powiecie Sławieńskim. Czas realizacji jest uzależniony od okresów programowania. Działania zaplanowane na lata 2004-2006 realizowane będą obligatoryjnie, a działania zaplanowane na lata fakultatywnie. Plan Rozwoju Lokalnegozostał opracowany na podstawie: Strategii Rozwoju Gminy Malechowo. Wieloletniej prognozy wolnych środków finansowych Gminy Malechowo na lata 2004-2006. Strategii Rozwoju Dróg Powiatowych w latach 2003-2017 na terenie Powiatu Sławieńskiego. Programu Ochrony Środowiska oraz Planu Gospodarki Odpadami dla Powiatu Sławieńskiego. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Malechowo Program Gospodarki Odpadami i Ochrony Środowiska Gminy Malechowo Projekty ujęte w Planie Rozwoju Lokalnego zostały podzielone na następujące kategorie: 1. Infrastruktura drogowa, kubaturowa, kanalizacyjna i techniczna. 2. Infrastruktura społeczna. 3. Infrastruktura turystyczna i sportowa. 4
II. AKTUALNA SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA NA OBSZARZE OBJĘTYM WDRAŻANIEM PLANU ROZWOJU LOKALNEGO DLA GMINY MALECHOWO 2.1. Położenie geograficzne Gmina Malechowo leży na terenie Powiatu Sławieńskiego. Jest to malowniczo położona kraina, której północna część należy do Równiny Słupskiej, południowa zaś to fragmenty Wysoczyzny Polanowskiej przypadającej na wzgórza morenowe. Stolica Gminy Malechowo to wieś wczesnośredniowieczna, założona jako zaplecze grodziska w Niemicy, która w latach 1275-1285 należała do biskupów kamieńskich, a następnie wchodziła w skład posiadłości klasztoru cystersów z Bukowa Morskiego. W XIX w. wieś została znacznie rozbudowana. Idealne położenie (przy drodze krajowej Nr 6 ze Szczecina do Gdańska, niespełna 30 kilometrów od Koszalina) oraz czyste, nieskażone powietrze sprawiają, iż każdego roku przybywa tu spora ilość turystów. Ich uwagę zwraca zabytkowa XVIII-IX - wieczna zabudowa, którą charakteryzują domy konstrukcji szachulcowej, stare kościoły (XV w.) i niezwykle zadbane przydrożne kapliczki. Atrakcją gminy jest przepiękna pradolina rzeki Grabowej, której górny bieg urozmaicony jest zakolami, dopływami i obszarami źródliskowymi. Ta jej część przebiega głównie przez zalesione tereny Wysoczyzny Polanowskiej i jest atrakcją dla wprawionych kajakarzy i miłośników przyrody. Wody rzeki cenione są przez wędkarzy i smakoszy ryb, gdyż występuje tu troć i pstrąg potokowy. Uwagę turysty zwraca również Elektrownia Wodna w Nowym Żytniku na rzece Grabowej. W jej budynku znajdują się dwie stare turbiny z roku 1913.Wokół elektrowni znajdują się stawy pstrągowe gdzie można zakupić lub złowić okazałego pstrąga. Do najczęściej spotykanych w tych okolicach ptaków należą bociany, żurawie oraz orły bieliki. Jest także wiele zwierząt, wśród których najczęściej spotykane to 5
sarny, jelenie, bobry, wydry, lisy czy też dziki. Turyści przybywają chętnie do małej wioski Borkowo, gdzie znajduje się Grobowiec Megalityczny sprzed 5 tysięcy lat. Stanowi on jedyny do tej pory zachowany obiekt tego typu w Europie. Innym historycznym walorem Gminy Malechowo jest położone w okolicy Ostrowca, na półwyspie Jeziora Ostrowieckiego, dawne miejsce warowne Słowian Pomorskich- obecnie Grodzisko. W tym miejscu plemiona słowiańskie prowadziły bardzo bogate życie na przełomie VII-X wieku.piękny krajobraz znajduje się również w małej wsi Podgórki, położonej wśród wzgórz morenowych. Funkcjonuje tu Ośrodek Szkolno- Wychowawczy dla dzieci potrzebujących specjalnej troski. Do ośrodka prowadzi zabytkowa aleja kasztanowa, a sam budynek to dawny pałacyk z końca XIX w., otoczony zabytkowym parkiem i starymi dębami, lipami, klonami, czerwonymi bukami, daglezjami i świerkami syberyjskimi. 2.2. Powierzchnia Gmina Malechowo zajmuje powierzchnię 227 km² i jest tym samym trzecią pod względem wielkości gminą w Powiecie Sławieńskim.Stanowi ona 21,7 % ogólnej powierzchni Powiatu Sławieńskiego. Tabela 1.Powierzchnia gmin, ilość sołectw oraz ilość miejscowości tworzących Powiat Sławieński. Procentowy udział gmin i miast w ogólnej powierzchni powiatu LP. GMINA, MIASTO POW. W KM2 % POW. POWIATU ILOŚĆ SOŁECTW ILOŚĆ MIEJSCO WOŚCI 1. Gmina Sławno 284 27,2 22 31 2. Gmina Darłowo 270 25,9 31 45 3. Gmina Malechowo 227 21,7 24 44 4. Gmina Postomino 227 21,7 28 35 5. Miasto Darłowo 20 1,9-1 6. Miasto Sławno 16 1,6-1 RAZEM 1.044 100 % 105 157 Źródło: Rocznik Statystyczny Województwa Zachodniopomorskiego 2003 6
Gmina Malechowo liczy 24 sołectwa oraz 44 miejscowości. Powierzchnia Gminy Malechowo, ogółem wynosząca 227 km², ukształtowana głównie wskutek działalności lądolodu skandynawskiego i jego wód roztopowych, jest zróżnicowana pod względem wysokości i występujących form urzeźbienia. To zróżnicowanie stanowi o ogólnie wysokiej atrakcyjności krajobrazowej gminy. Część gminy wysunięta najbardziej na północ, jej fragment północno - zachodni to mało zróżnicowane pod względem urzeźbienia obszary, które geomorfologicznie stanowią płaskie lub lekko faliste powierzchnie wysoczyzny morenowej (morena denna), wznoszącej się na wysokościach 20-50 m n.p.m. W części północno - wschodniej wysokości wzrastają do poziomu 50-70 m n.p.m, a teren (wysoczyznowy) staje się silniej skonfigurowany. W pobliżu wschodniej granicy wysoczyzna stromo opada i tworzy krawędź doliny wykorzystywanej obecnie przez rzekę Reknicę (Rakówkę), odprowadzającą wody do Ściegnicy. Część centralną gminy wypełnia szeroka, malownicza dolina rzeki Grabowej, stanowiąca dawny szlak odpływu wód roztopowych, pochodzących z topniejącego lodowca. Dolina maksymalnie osiąga szerokość ponad 2,5 km (najszerszy odcinek w okolicach Malechowa) i głębokość powyżej 30 m (strome, wysokie zbocza doliny w części wschodniej, gdzie dolina jest węższa). Dno doliny zalega w przedziale wysokości: poniżej 30 m n.p.m. w okolicach Nowego Żytnika, po ok. 8 m n.p.m w okolicach Przystaw, Grabowa. Urozmaicona pod względem wysokościowym i geomorfologicznym jest część południowa gminy. Występują tutaj powierzchnie morenowe, a wśród nich charakterystyczne formy akumulacji czołowomorenowej oraz formy kemowe, związane z pomorską fazą zlodowacenia. Imponujące jest pasmo wzniesień czołowomorenowych w części południowo - wschodniej, przebiegające od wschodniej granicy gminy po okolice Lasek. W rejonie tym teren maksymalnie osiąga wysokość 143,1 m. W części południowo - zachodniej (poniżej doliny Grabowej) powierzchnię urozmaicają formy 7
kemowe (pagóry, wzgórza). Najwyższa w tej okolicy Góra Ścina wznosi się na wysokość ok. 94 m. n.p.m. W południowej części teren rozcina dolina Bielawy -wąska, rynnowa, o wysokich erozyjnych krawędziach (przebiega z południa na północ). Poza doliną Bielawy i wyróżnionymi wyżej dolinami rzek Grabowej, Reknicy, w obrębie gminy występują doliny drobniejszych cieków (w tym Zielenicy). Krajobraz dopełniają liczne jary, wąwozy, suchedolinki erozyjne. W obrębie gminy teren wznosi się na wysokościach od kilku m do powyżej 140 m n.p.m. Względna różnica wysokości przekracza tutaj 130 m. Najniższe wysokości występują w centralnym paśmie dolinnym Grabowej, wyżej wznosi się część północna, a najwyżej - najintensywniej urzeźbiona część południowa. W obrębie tych wyróżnionych trzech części generalnie większe wysokości występują po stronie wschodniej; teren skłania się ku zachodowi i północnemu zachodowi. Najwyższe spadki (często przekraczające 15 %), występują w obrębie pasm krawędziowych - na styku wysoczyzny z doliną Grabowej, również z doliną Reknicy, w obrębie wzniesień i obniżeń morenowych - w południowo - wschodnim fragmencie gminy 2.3. Struktura demograficzna Ludność Gminy Malechowo (według stanu na dzień 31.12.2002 r.) liczyła 6 600 mieszkańców, co stanowiło 11,4 % ogólnej liczby mieszkańców Powiatu Sławieńskiego. Tabela 2. Ludność wg gmin. Stan na dzień 31.12.2002 r. ZALUD LP. GMINA, MIASTO LUDNOŚĆ MĘŻCZYŹNI KOBIETY OGÓŁEM NIENIE na 1 km2 1. Miasto Darłowo 14 628 7 153 7 475 731 2. Miasto Sławno 13 424 6 347 7 077 839 3. Gmina Sławno 8 725 4 403 4322 31 4. Gmina Darłowo 7 514 3 759 3 755 28 8
5. Gmina Postomino 6 959 3 475 3 484 31 6. Gmina Malechowo 6 600 3 309 3 291 29 RAZEM POWIAT SŁAWIEŃSKI 57 850 28 446 29 404 55 Źródło: Rocznik Statystyczny Województwa Zachodniopomorskiego 2003 Gmina Malechowo zajmuje ostatnie miejsce pod względem liczby ludności w Powiecie Sławieńskim. Wskaźnik gęstości zaludnienia (w oparciu o dane z dnia 31.12.2002r.) dla Gminy Malechowo (29 osób na 1 km²) jest znacznie niższy od średniej powiatowej (55 osób na 1 km 2), oraz wojewódzkiej (74 osoby). Pod względem gęstości zaludnienia na 1 km², Gmina Malechowo (w roku 2002) zajmuje 2 miejsce wśród gmin Powiatu Sławieńskiego (wyłączając zaludnienie w miastach). Wśród wszystkich gmin wiejskich Powiatu Sławieńskiego Gmina Malechowo zajmuje trzecie miejsce (zaraz po Gminie Postomino i Darłowo) pod względem liczby kobiet przypadających na 100 mężczyzn i wynosi 99,5 (Postomino 100,3, a Darłowo 99,9). Tabela 3. Charakterystyka ludności Gminy Malechowo wg grup wiekowych w 2002r w stosunku do całego województwa zachodniopomorskiego LP. WYSZCZEGÓLNIENIE GMINA MALECHOWO POWIAT SŁAWIEŃSKI WOJ. ZACHODNIO POMORSKIE 1. Ludność w wieku przedprodukcyjnym 2. Ludność w wieku produkcyjnym 3. Ludność w wieku poprodukcyjnym RAZEM ROK 2002 (STAN NA 31.12.2002R). 1 803 14 749 383 731 3 967 35 565 1 081 999 830 7 536 231 988 6 600 57 850 1 697 718 Źródło: Rocznik Statystyczny Województwa Zachodniopomorskiego 2003 9
Z tabeli wynika, że ludność zamieszkująca GminęMalechowo stanowi 11,4 % ludności Powiatu Sławieńskiego oraz 0,39 % ludności województwa Zachodniopomorskiego. Poniżej przedstawiono prognozę demograficzną miast i gmin Powiatu Sławieńskiego w latach 2003, 2007 i 2015 Tabela 4. Prognoza demograficzna gmin Powiatu Sławieńskiego-razem ludność NAZWA GMINY 2003 2007 2015 Gmina Malechowo Gmina Darłowo Gmina Postomino Gmina Sławno 6450 7550 7084 8900 6320 8100 7200 8800 6200 8500 7300 8900 GMINY RAZEM 29 984 30 420 30 900 Poniższa tabela przedstawia charakterystykę ludności w poszczególnych gminach w porównaniu z GminąMalechowo. Tabela 5. Charakterystyka ludności według grup wiekowych (stan w dniu 31.12.2003 r.) WYSZCZEGÓLNIENIE LUDNOŚĆ W WIEKU PRZEDPRODUK CYJNYM LUDNOŚĆ W WIEKU PRODUKCYJNYM LUDNOŚĆ W WIEKU POPRODUKCYJNYM OGÓŁEM (%) OGÓŁEM (%) OGÓŁEM (%) Gmina Darłowo 2 074 6,9 4 453 14,9 987 3,3 Gmina Malechowo 1 803 6,1 3 967 13,3 830 2,8 Gmina Postomino 1 965 6,6 4 132 13,9 862 2,9 Gmina Sławno 2 566 8,6 5 152 17,3 1 007 3,4 OGÓŁEM 8 408 28,2 % 17 704 59,4 % 3 686 12,4 % Źródło: Rocznik Statystyczny Województwa Zachodniopomorskiego 2003 10
Struktura ludności według podziału na podstawowe grupy wiekowe (w dniu 31.12.2002 r.) wskazuje na 28,2 % udział ludności w wieku przedprodukcyjnym, 59,4 % udział osób w wieku produkcyjnym oraz 12,4% udział osób w wieku poprodukcyjnym w ogólnej liczbie mieszkańców gmin Powiatu Sławieńskiego. Pozytywnym zjawiskiem jest stosunkowo niski udział osób w wieku poprodukcyjnym zamieszkujących gminy Powiatu Sławieńskiego w ogólnej liczbie mieszkańców powiatu. Gmina Malechowo zajmuje ostatnie miejsce pod względem liczby osób w wieku: przedprodukcyjnym, produkcyjnym, a także poprodukcyjnym. W gminach wchodzących w skład Powiatu Sławieńskiego nie obserwuje się dużego zróżnicowania struktury wiekowej mieszkańców (w dniu 31.12.2002 r.). Ważnym miernikiem charakteryzującym przebieg procesów demograficznych jest saldo migracji stałej. Dla Powiatu Sławieńskiego saldo to w 2002 roku wykazywało wartości ujemne, tj. -201 osób, świadczące o odpływowym charakterze tego obszaru, natomiast dla Gminy Malechowo saldo to wykazywało wartości dodatnie tj., +14, co świadczy o napływowym charakterze. Wśród gmin miejskich i wiejskich napływowy charakter posiada tylko Gmina Darłowo tj. +16. Łącznie w roku 2002 zanotowano napływ do Gminy Malechowo 77 osób (49 osób z miast, 28 osób ze wsi oraz 0 osób z zagranicy) oraz odpływ 63 osób (31 do miast, 32 osoby na wieś, 0 osób za granicę). Na koniec 2002 roku w Gminie Malechowo wskaźnik urodzeń żywych na 1000 ludności wyniósł 9,0 i był niższy od wskaźnika powiatowego (10,6) oraz wojewódzkiego (9,3). Wskaźnik zgonów na 1000 ludności wyniósł 9,3 (w powiecie 8,7; w województwie 8,8). W roku 2002 przyrost naturalny (różnica między liczbą urodzeń żywych i liczbą zgonów w danym okresie)w Powiecie Sławieńskim był dodatni i wyniósł 115 osób, zaś Gmina Malechowo posiada ujemny przyrost naturalny tj., -2 osoby. 11
Wskaźnik przyrostu naturalnego przypadającego na 1000 mieszkańców był dla Powiatu Sławieńskiego dodatni i wyniósł +2,0 osoby, zaś wskaźnik ten dla Gminy Malechowo był ujemny i wyniósł -0,3 osoby na 1 000 ludności. Wskaźnik ten jest znacznie niższy od średniej powiatowej. Do gmin posiadających wysoką wartość wskaźnika przyrostu naturalnego przypadającego na 1000 mieszkańców (w dniu 31.12.2002 r.) należy zaliczyć Gminę Postomino (7 osób), Gminę Sławno (3,7 osób) i Gminę Darłowo (1,5 osoby). Jedynie Gmina Malechowo posiada wartość ujemną wskaźnika przyrostu naturalnego wśród wszystkich gmin miejskich i wiejskich powiatu. Oznacza to, że liczba zgonów jest wyższa niż liczba urodzeń. Równie ważnym wskaźnikiem ukazującym bieżące tendencje mieszkańców jest ilość zawieranych małżeństw. Ilość ta świadczy między innymi o skłonności mieszkańców do dalszego pobytu w miejscu dotychczasowego zamieszkiwania. W poniższej tabeli przedstawiono ilość zawieranych małżeństw, urodzeń żywych, zgonów oraz wskaźnik przyrostu naturalnego w Gminie Malechowo w porównaniu z innymi gminami Powiatu Sławieńskiego. Tabela 6. Małżeństwa, urodzenia żywe, zgony, przyrost naturalny na 1000 mieszkańców w dniu 31.12.2002 r. Małżeństwa Urodzenia Zgony Przyrost LP Wyszczególnienie żywe naturalny na 1000 ludności 1. Miasto Sławno 5,9 9,6 8,4 1,2 2. Miasto Darłowo 5,3 9,3 8,8 0,5 3. Gmina Darłowo 4,1 11,5 10,0 1,5 4. Gmina Malechowo 4,7 9,0 9,3-0,3 5. Gmina Postomino 5,3 14,4 7,4 7,0 6. Gmina Sławno 5,5 11,9 8,1 3,7 Źródło: Rocznik Statystyczny Województwa Zachodniopomorskiego 2003 12
W roku 2002 w Gminie Malechowo zawarto 31 małżeństw (średnio 4,7 na 1000 mieszkańców) i jest to wartość wyższa od średniej wojewódzkiej (4,5), a niższa od średniej powiatowej (5,2). Porównując gminy najwyższym wskaźnikiem zawieranych małżeństw charakteryzuje się Gmina Sławno (5,5), Gmina Postomino (5,3), Gmina Malechowo (4,7) oraz Gmina Darłowo (4,1). Należy stwierdzić, że utrzymywanie się wysokiego poziomu zawieranych małżeństw wpływa między innymi na zwiększenie się potrzeb mieszkaniowych zgłaszanych przez mieszkańców powiatu. W roku 2002 w Gminie Malechowo na dzień 31.12.2002 roku pracujących ogółem w gospodarce narodowej było 514 osób, w tym kobiet 247, mężczyzn 267. Najwięcej osób pracowało w usługach nierynkowych (181 osób), w rolnictwie, łowiectwie, rybołówstwie i rybactwie (160 osób),w przemyśle i budownictwie (126 osób), najmniej zaś w usługach rynkowych (47 osób) 2.4. Turystyka Gmina Malechowo położona jest przy drodze krajowej nr 6 ze Szczecina do Gdańska, niespełna 30 km od Koszalina. Uwagę zwraca na swoje liczne stare domy o zabudowie szachulcowej oraz zabytkowe kościoły z przydrożnymi kapliczkami. Na terenie gminy Malechowo znajduje się Elektrownia Wodna w Nowym Żytniku z przepięknym malowniczym krajobrazem oraz mnóstwem flory i fauny. Przeszkodą w rozwijaniu się turystyki w Gminie Malechowo jest brak bazy noclegowej, podczas gdy w innych gminach jest od 50 do 4 536 miejsc noclegowych. Jest jednak wiele gospodarstw agroturystycznych, niwelujących brak bazy hotelowej. 13
Bariery i problemy turystyczne: pogarszający się stan dróg słaba znajomość języków obcych lokalnej społeczności zaniedbania w ochronie środowiska brak ścieżek rowerowych brak bazy noclegowej Zadania polegającena poprawie sytuacji w gminie: wyznaczenie tras rowerowych rozbudowa bazy hotelowej i noclegowej promowanie walorów przyrodniczych i krajobrazowych gminy wyznaczenie miejsc stałego wypoczynku wyznaczenie terenówogólnodostępnych na działalność turystyczną promocja różnych form turystyki na obszarze gminy promowanie rozwoju gospodarstw agroturystycznych Na terenie Powiatu Sławieńskiego istnieje olbrzymia baza sanatoryjnolecznicza, która powinna stanowić podstawę działań przedłużenia sezonu turystycznego. Natomiast hamulcem rozwoju jest fatalna jakość oferty, na co składa się niekompletna infrastruktura techniczna, wyposażenie rekreacyjne i sportowe wybrzeża i pojezierzy, oraz zły stan dróg dojazdowych. 14
2.5. Przegląd miejscowości na terenie Gminy Malechowo oraz ich wartości archeologiczne BANIEWO Baniewo to dawny folwark założony w XIX w., na gruntach majątku w Ostrowcu, który w 1928 roku był niewielkim majątkiem ziemskim liczącym 250 ha, należącym do Curta Seeligera. W 1945roku zniszczony, a obecnie niezamieszkany. Wioska Baniewo położona jest 2 km na północ od Ostrowca, przy drodze lokalnej Podgórki-Bobrowice, na płaskim terenie z rozległymi panoramami, zatrzymanymi na horyzoncie linią lasu. Układ wsi jest nieczytelny, brak obiektów sakralnych i przemysłowych, pozostały zadarnione pozostałości fundamentów i materiał rozbiórkowy dawnej zabudowy. Brak jest także parków, cmentarza oraz zieleni komponowanej. Na obszarze wsi zarejestrowano 12 stanowisk archeologicznych z następujących okresów chronologicznych: epoka kamienia okres wczesnośredniowieczny okres średniowieczny BARTOLINO Jest to mała wieś położona 2 km na wschód od Niemicy, przy drodze lokalnej Niemica-Sulechowo. Wieś z epoki średniowiecza. W XV-XVI w. lenno rodu von Ramel. Na początku XVII w. w rękach rodziny von Palbitzky, a następnie von Münchow. W 1728 r., Jerzy Fryderyk von Münchow sprzedał majątek Zofi Małgorzacie von Natzmer, a po jej śmierci majątek odziedziczyła córka i zięć major Klaus Jürgen von Zastrow, który w 1747 r. wykupił dobra i stał się ich właścicielem. Od XIX w własność rodu von Schlieffen. W ostatniej ćwierci XVIII w., znajdowała się tu siedziba szlachecka i folwark. We wsi stało 15 domów. W 1928 r. 15
właścicielem majątku, do którego należał folwark Miłobądz, był Hans Nikolaus von Schliefen. Majątek liczył wówczas 654 ha gruntów, w tym 123 ha lasów. We wsi znajdował się młyn wodny. Po roku 1945 majątek upaństwowiono. Aktualnie we wsi mieszka 128 osób. Układ wsi czytelny z zabudową ulicową. Na terenie wsi znajduje się krzyż przydrożny, stacja transformatorowa oraz nieczynny już d.ewangelicki cmentarz. Zespół dworsko-folwarczny z ogrodem znajduje się w północnej części wsi, na terenie lekko wyniesionym, z drogą dojazdową obsadzoną aleją lip i kasztanowców. Dwór poprzedza prostokątne podwórze z zabudową gospodarczą, podzielone aleją dojazdową na dwie asymetryczne części. Do dworu po stronie południowej przylega ogród i sad zajmujący zbocze pradoliny. Na obszarze miejscowości zarejestrowano 27 stanowisk archeologicznych z następujących okresów: epoka kamienia (neolit) epoka łużycka okres rzymski okres starożytny okres wczesnośredniowieczny okres średniowieczny BIAŁĘCINO Białęcino to położona 1,5 km od Ostrowca miejscowość, dawna osada wczesnośredniowieczna, założona na zapleczu grodziska w Ostrowcu. Na jej miejscu w okresie średniowiecza wykształciła się wieś, która do XVI wieku była lennem rodu von Ramel. W XVII wieku włączona w klucz dóbr rodu von Podewils z siedzibą rodową w Ostrowcu. W XVIII wieku istniał tu niewielki folwark należący do Friedricha Heinricha von Podewils. W tym czasie we wsi stało 13 domów. We wsi gospodarowało 9 chłopów i 3 zagrodników. W połowie XIX wieku folwark w randze majątku ziemskiego, nabył Oskar von Schimmelpfennig z Ostrowca. W 1928 r. właścicielem majątku, liczącego 717 ha gruntów w tym 625 ha lasów, był Feliks Kogel. 16
We wsi znajdowała się leśniczówka. W 1945 roku istniejący we wsi zespół dworski został zniszczony, pozostały tylko fragmenty parku. Układ wsi ulicowy, brak jest obiektów sakralnych. Na terenie wsi znajduje się wieża transformatorowa oraz nieczynny cmentarz, d.ewangelicki, z połowy XIX wieku, o pow. 0,56 ha. Zachowany jest także pomnik poległych podczas I wojny światowej żołnierzy mieszkańców Białęcina. Na obszarze miejscowości zarejestrowano 6 stanowisk archeologicznych, z następujących okresów: epoka kamienia kultura pomorska okres lateński okres wczesnośredniowieczny okres średniowieczny BORKOWO Wieś położona przy szosie prowadzącej z Niemicy do Polanowa, pomiędzy Lejkowem, a Laskami. We wsi są dwa niewielkie stawy. W bezpośrednim sąsiedztwie wsi zachowany grobowiec megalityczny sprzed 5 tysięcy lat. Obecna wieś ma metrykę średniowieczną. Od XV do XVIII wieku lenno rodu von Natzmer. Na początku XVIII wieku istniał niewielki folwark, którego właścicielem był Oltwig Adolph von Natzmer. Po jego śmierci majątek odziedziczyła siostra zmarłego Barbara Eleonora von Stojentin, a po jej śmierci właścicielką została jej córka Elżbieta Jadwiga von Stojentin i jej mąż Ewald Chrystian von Tetlow. W XVIII wieku stało 9 domów i gospodarowało 3 chłopów. Po roku 1945 majątek przeszedł w ręce państwowe. Aktualnie we wsi mieszka 152 mieszkańców. Na terenie wsi znajduje się przydrożny krzyż, nieczynny cmentarz, d.ewangelicki założony w połowie XIX wieku o powierzchni 0,13 ha, wieża transformatorowa i dawna mleczarnia w kompleksie folwarcznym. Z pierwotnego układu zachował się park oraz zespół zabudowań folwarcznych (obora ok.1920r., mur, stodoła ok.1910 r., obora ok.1930 r. 17
i czworak wraz z pomieszczeniem gospodarczym XIX/XX w) otaczających dziedziniec, sam dwór rozebrano po 1945 roku. Zachowały się także fragmenty parku dworskiego w stylu angielskim, założonego ok. połowy XIX w, powiększonego na początku XX w, o powierzchni 5,13 ha oraz ceglane słupy dawnej bramy wjazdowej. Na obszarze miejscowości zarejestrowano 22 stanowiska archeologiczne, z następujących okresów: epoka kamienia neolit kultura pucharów lejkowatych kultura łużycka kultura pomorska okres starożytny okres wczesnośredniowieczny okres średniowieczny DARSKOWO Wieś położona 2 km od Lejkowa, przy drodze Lejkowo-Sierakowo, dawna osada założona w XVIII wieku jako folwark, na gruntach majątku w Lejkowie. Aktualnie we wsi mieszka 65 mieszkańców. Na terenie wsi znajduje się przydrożny krzyż, brak jest obiektów przemysłowych. DRZEŃSKO Wieś chłopska założona w XVI w, na gruntach majątku rodu Podewilsów z Krągu. Położona 1,5 km na wschód od wsi Zielenicy, przy bocznej drodze prowadzącej z Lejkowa do Ostrowca. W 1705 roku z gruntów wiejskich wydzielono niewielki folwark Zalesie, a w 1824 roku kolejny folwark we Wodzisławiu. W połowie XVIII wieku wybudowano we wsi młyn, a później kolejny. W 1784 roku gospodarowało 12 chłopów i było 15 domów. Było tam również gospodarstwo nauczyciela. W 1800 18
roku założono cegielnię. Wieś i folwarki należały do rodu Podewilsów. W drugiej połowie XIX wieku, na gruntach wiejskich powstał niewielki majątek, którego właścicielem w 1928 roku był Wilhelm Block. Majątek liczył 59 ha gruntów. Aktualnie wieś liczy 59 mieszkańców. Powyżej wsi na wydatnym wzniesieniu znajduje się punkt obserwacyjny na drewnianej wieży, służącej obecnie do prowadzenia obserwacji w okresie zagrożenia pożarowego. Na terenie wsi znajduje się przydrożny krzyż, nieczynny cmentarz założony w połowie XIX wieku o powierzchni 0,25 ha oraz wieża transformatorowa. We wsi zarejestrowano 5 stanowisk archeologicznych, z następujących okresów: kultura łużycka kultura pomorska okres wczesnośredniowieczny okres średniowieczny GORZYCA Wieś położona 3 km na zachód od Malechowa. Założona w okresie średniowiecza, do czasów reformacji wchodziła w skład dóbr należących do biskupów kamieńskich, a następnie cystersów łukowskich. W XIX wieku znacznie rozbudowana. Aktualnie wieś liczy 230 mieszkańców. Zachował się dom z 1866 roku, budynki gospodarcze: obora i kurniki z XIX wieku. Na terenie wsi znajduje się krzyż przydrożny, remiza i nieczynny cmentarz założony w około 1920 roku, o powierzchni 0,20 ha. Zarejestrowano 29 stanowisk archeologicznych z następujących okresów: epoka kamienia neolit kultura łużycka kultura pomorska okres lateński/rzymski okres starożytny 19
okres wczesnośredniowieczny okres średniowieczny GRABOWO Wieś położona 3 km na wschód od Niemicy, założona w średniowieczu prawdopodobnie na prawie niemieckim, do XVI wieku należała do dóbr cystersów bukowskich. Pod koniec XVIII wieku znajdowało się tu 12 gospodarstw w tym 8 pełnych, 3 zagrodnicze i 1-leśniczego. We wsi stało 14 domów i mieszkało dwóch budników. W XIX wieś znacznie rozbudowano, aktualnie liczy 111 mieszkańców. Znajduje się tu przydrożny krzyż oraz zarejestrowanych 11 stanowisk archeologicznych z następujących okresów: epoka kamienia kultura łużycka kultura pomorska okres starożytny okres wczesnośredniowieczny okres średniowieczny KARWICE Wieś położona 4 km od Malechowa, przy szosie z Malechowa do Sławna, zwanej szosą pocztową. Wieś założona w średniowieczu, do XVI wieku stanowiła własność książąt pomorskich, którzy zbudowali tu dworek myśliwski. W 1575 roku wieś przekazana została w lenno rodzinie von Grape, w rękach których znajdowała się do ostatniej ćwierci XVIII wieku. W 1777 roku w skład majątku wchodziły dwa folwarki, jeden w obrębie wsi, drugi poza nią w Karwiczkach. W obu znajdowały się siedziby rycerskie. We wsi gospodarowało 9 chłopów i znajdowało się 27 domów. Aktualnie we wsi mieszka 440 osób. Znajdują się tu dwa niewielkie stawy oraz zespół pałacowy z folwarkiem. Jest tutaj kościół filialny p.w. Św. Józefa zbudowany wok. 1500 r., park pałacowy naturalistyczny, cmentarz 20
przykościelny usytuowany w centrum wsi oraz nieczynny cmentarz założony w połowie XIX w. Na obszarze miejscowości zarejestrowano 25 stanowisk archeologicznych z następujących okresów chronologicznych: epoka kamienia kultura łużycka kultura pomorska okres rzymski/kultura wielbarska okres starożytny okres wczesnośredniowieczny okres średniowieczny KARWICZKI Miejscowość założona w XVIII w. jako folwark majątku w Karwicach, należącego do ostatniej ćwierci XVIII w. do rodu von Grape. Położona jest 2 km na południowy wschód od Karwic. Położona na płaskim terenie, otoczonym polami uprawnymi, rozległym krajobrazem o szerokich perspektywach. Aktualnie liczy 51 mieszkańców. We wsi znajduje się krzyż przydrożny, ale brak jest obiektów przemysłowych. Na obszarze miejscowości zarejestrowano 4 stanowiska archeologicznez następujących okresów chronologicznych: epoka kamienia okres średniowieczny KOSIERZEWO Wieś położona 1,5 km na północny wschód od Ostrowca, przy drodze do Sławna. Teren o zróżnicowanej fizjografi, mocno pofałdowany w części wschodniej z wydatnym wzniesieniem, gdzie zlokalizowano budynek pałacu oraz prawie płaski w części zasadniczej zabudowy wsi. Otoczenie miejscowości stanowią od stronywschodniej tereny zalesione, a od zachodniej otwarte łąki i pola. Aktualnie wieś liczy 263 mieszkańców. We wsi znajduje się krzyż przydrożny, park pałacowy założony w stylu 21
romantycznym w 2 połowie XIX w., cmentarz przykościelny założony w połowie XIX w. Na obszarze miejscowości zarejestrowano 21 stanowisk archeologicznychz następujących okresów chronologicznych: epoka kamienia/brązu kultura łużycka/pomorska okres starożytny okres wczesnośredniowieczny okres średniowieczny KUSICE Wieś o metryce średniowiecznej. W XIII wieku wchodziła w skład posiadłości zakonu cystersów z Bukowa Morskiego. W tym czasie lennikiem części wsi był Kutzeke de Zanow, którego uważa się za protoplastę rodu von Zitzewitz. W XIV wieku wieś znalazła się w posiadaniu rodziny von Natzmer. W 1716 roku przejął ją Peter Heinrich von Münchow, a w 1747 roku majątek nabył Gustaw Erdman von Schlifen i jego żona Weronika z domu von Zitzewitz, z których inicjatywy powstał zachowany do dziś dwór, wybudowany prawdopodobnie na miejscu starszej siedziby Natzmerów. Według źródeł z 1784 r. we wsi znajdował się folwark, młyn wodny i 14 domów. Gospodarowało tam również 6 chłopów, zatrudniony był nauczyciel i strażnik leśny. Pod koniec XVIII wieku właścicielem majątku była krótko rodzina von Kleist, a następnie ponownie rodzina von Schliefen, w których posiadaniu Kusice pozostawały do 1945 roku. W 1939 roku majątek liczył 1189 ha gruntów. We wsi były wówczas 2 młyny. Ostatnim właścicielem majątku był Jaspar Limbrecht von Schlieffen. Aktualnie miejscowość liczy 346 osób. Znajduje się tutaj wieża transformatorowa, zespół pałacowo-parkowyzałożony w 2 połowie XIX w., park pałacowy o powierzchni 2,0 ha założony w 2 połowie XIX w., cmentarz nieczynny o pow. 0,20 ha z połowy XIX w. Na obszarze miejscowości zarejestrowano 15 stanowisk archeologicznych z następujących okresów chronologicznych: 22
epoka kamienia kultura łużycka kultura pomorska okres starożytny okres wczesnośredniowieczny okres średniowieczny KUSICZKI Wieś została wybudowana w XIX wieku na gruntach majątku w Kusicach. Aktualnie miejscowość opuszczona. Położona jest 1,5 km na wschód od Kusic, po południowej stronie drogi Kusice-Bartolino. Jest to pojedyncze gospodarstwo. Brak obiektów sakralnych i przemysłowych oraz stanowisk archeologicznych. LASKI Wieś o metryce średniowiecznej. W XIV wieku była lennem rodu von Natzmer. Około 1500 roku lenno zostało podzielone pomiędzy rodzinę Natzmer i rodzinę Podewilsów. Aktualnie wieś liczy 222 mieszkańców. Położonajest5 km na południe od Lejkowa, przy drodze lokalnej łączącej Borkowo i Jacinki. Znajduje się tutaj krzyż przydrożny na południowym skraju wsi oraz dawny budynek mleczarni, a także park dworski zaprojektowany jako angielski na terenie o urozmaiconym ukształtowaniu. Jest także cmentarz wiejski, d. ewangelicki o powierzchni 0,45 ha, założony w połowie XIX w. Z obszaru wioski pochodzą 2 stanowiska archeologicznez okresu średniowiecza. LEJKOWO Wieś o metryce średniowiecznej. Położona jest2 km na południe od Sulechówka, wzdłuż drogi lokalnej Borkowo-Sulechowo, u podnóża stromego, zalesionego zbocza, od strony zachodniej, teren lekko pofałdowany. Aktualnie mieszka tu 128 osób. Znajduje się tutaj 23
murowana kapliczka przy skrzyżowaniu dróg oraz wieża transformatorowa, a także cmentarz nieczynny, d. ewangelicki, o pow. 0,38 ha, założony na pocz. XX w. Na obszarze miejscowości zarejestrowano 7 stanowisk archeologicznych z następujących okresów chronologicznych: epoka kamienia okres rzymski okres wczesnośredniowieczny okres średniowieczny LEJKÓWKO Zespół założony w XVIII w. na gruntach majątku w Sulechówku z młynem, jak na to wskazuje nazwa miejscowości. Zespół należał do rodziny Schliefenów z Sulechówka. Po 1945 r. miejscowość zamieszkała przez jedną rodzinę, liczy aktualnie 7 osób. Miejscowość położona jest 1 km na północny zachód od Lejkowa. Jest to pojedyncze gospodarstwo, kompleks zabudowy mieszkalno-gospodarczej z młynem. W miejscowości tej jest brak obiektów sakralnych, do obiektów przemysłowych należy jedynie młyn (obecnie budynek bez wyposażenia), brak zabudowy folwarcznej i dworskiej. Dobrze zachowane założenie wraz z malowniczym stawem. Brak stanowisk archeologicznych. MALECHOWO Miejscowość leży 12 km na zachód od Sławna, przy drodze krajowej E-28 Koszalin-Gdańsk. Położona natereniepofałdowanym, zróżnicowanym o wznoszącej się rzeźbie w części południowej. Układ wsi jest wielodrożnicowy. Aktualnie miejscowość liczy 589 mieszkańców. Zabudowa mieszkalna i gospodarcza jest zróżnicowana, z dużą ingerencją zabudowy współczesnej, adaptowanej i remontowej. W skład obiektów sakralnych wchodzą : Kościół parafialny p.w. Matki Bożej Gromnicznej. 24
Brak jest obiektów przemysłowych oraz zabudowy folwarcznej i dworskiej. W Malechowie znajduje się cmentarz przykościelny z XV w., położony w centrum wsi, ogrodzony niskim kamiennym murem, a figurą Chrystusa Króla na cokole dawnego pomnika pamięci poległych podczas I wojny Światowej. Jest również cmentarz komunalny założony w połowie XIX w. Na obszarze miejscowości zarejestrowano 47 stanowisk archeologicznych z następujących okresów chronologicznych: epoka kamienia neolit/(brąz) kultura ceramiki sznurowej kultura łużycka kultura pomorska okres lateński/rzymski okres starożytny okres wczesnośredniowieczny okres średniowieczny MALECHÓWKO Miejscowość położona jest 1,5 km na północ od Malechowa. Teren prawie płaski, szerokie otwarcia krajobrazowe, otoczone rozległymi polami i łąkami. Kolonia założona w XVIII w. i rozbudowana w XIX i na początku XX stulecia. Aktualnie zamieszkała przez 201 osoby. Znajdują się tutaj wybudowania kolonizacyjne. Zabudowa zagrodowa lokalizowana ekstensywnie, jednostronnie wzdłuż trzech równoległych do siebie dróg, połączonych jedną drogą prostopadle skrzyżowaną z drogą krajową E-28. Są tu trzy krzyże przydrożne przy skrzyżowaniach dróg obsługujących kompleksy zabudowy z drogą je łączącą. Znajdują się tu również dwie wieże transformatorowe. W płd. części miejscowości jest dojazdowa droga asfaltowa z odcinkiem alei topoli. Na obszarze miejscowości zarejestrowano 10 stanowisk archeologicznychz następujących okresów chronologicznych: 25
epoka kamienia neolit/(brąz) kultura pomorska okres rzymski okres starożytny okres wczesnośredniowieczny okres średniowieczny NIEMICA Niemica leży 10 km na południowy zachód od Malechowa, przy dawnym trakcie pocztowym prowadzącym z Koszalina. Teren pofałdowany, otoczony otwartymi przestrzeniami pól i łąk. Wieś o metryce wczesnośredniowiecznej. W 1267 r. założona została tu jedna z najstarszych parafi w okolicy, poświęcona przez biskupa kamieńskiego Hermana von Gleichen. Do obiektów sakralnych należy Kościół filialny p.w. Wniebowzięcia NMP z XIV-XV w. Do obiektów przemysłowych należą: młyn i wieża transformatorowa. Z dawnego założenia pałacowo-parkowego z folwarkiem zachował się park i nieliczne budynki gospodarcze. Pałac rozebrano w 1959 r. Z dawnej zabudowy gospodarczej folwarku zachowały się następujące obiekty: dawna oficyna dworska, dom mieszkalny nr 47 z XIX w., obora-magazyn z XIX w., remiza z ok. 1920 r. W Niemicy znajduje się park pałacowy z XVIII/XIX w. Z elementów kompozycji wnętrza zachował się dziedziniec z pustym miejscem po pałacu, odcinek przerośniętego szpaleru grabów i alei grabowej łączącej pałac z kościołem, okazy starych drzew. Przez park przepływa rzeka Biała. Park wtórnie podzielony nowym murem kamiennym. Cmentarz przykościelny założony na pocz. XIX w., usytuowany w centrum wsi, po wsch. stronie drogi Kusice-Malechowo, graniczący z obszarem parku. Cmentarz komunalny o pow. 0,40 ha założony w drugiej połowie XIX w., oddalony na płd.-zach. Na cmentarzu nie ma starych drzew i pochówków. We wsi tej znajduje się również odcinek alei kasztanowców, aleja jaworów, a także 2 mosty. Na 26
obszarze miejscowości zarejestrowano 40 stanowisk archeologicznych z następujących okresów chronologicznych: epoka kamienia neolit/brąz kultura łużycka kultura pomorska kultura oksywska okres rzymski okres starożytny okres wczesnośredniowieczny okres średniowieczny OSTROWIEC Wieś położona 10 km na południe od Sławna, teren płaski otoczony rozległymi polami i łąkami. W części północno wschodniej graniczy z zachodnią linią brzegową jeziora Ostrowieckiego. Aktualnie we wsi mieszka 771 mieszkańców. Znajduje się tu kościół parafialny p.w. Podwyższenia Krzyża z XV w. oraz figura św. Józefa. Do obiektów przemysłowych zaliczamy dwie wieże transformatorowe. We wsi znajduje się pałac barokowyz pocz. XX w., gorzelnia z pocz. XX w., wozownia z pocz. XX w., dwa budynki gospodarcze z pocz. XX w. oraz park pałacowy z XIX w., buk zwyczajny w wieku ok. 250 lat, cmentarz przykościelny założony w XV w., cmentarz komunalny założony w 1960 r. przy drodze do Smardzewa. Na obszarze miejscowości zarejestrowano 12 stanowisk archeologicznych z następujących okresów chronologicznych: okres mezolitu okres starożytny okres wczesnośredniowieczny okres średniowieczny 27
PAPROTY Paproty leżą 3 km na południowy wschód od Malechowa, przy szosie łączącej Malechowo z Polanowem,na terenie o zróżnicowanej rzeźbie, lekko pofałdowanym, stopniowo skłaniającym się w kierunku południowym, gdzie droga wewnętrzna rozwidla się na skraju szerokiego otwarcia na dolinę rzeki Grabowa. Druga część wsi położona jest na południe, wzdłuż drugiej drogi, u podnóża skarpy tej doliny. Otoczenie stanowią pola i łąki w części północnej oraz lasy na skarpach doliny i podmokłe łąki od południa. Aktualnie wieś liczy 141 mieszkańców. We wsi znajduje się krzyż przydrożny oraz wieża transformatorowa, a także nieczynny cmentarz z XIX w., plac wiejski z grupą starych drzew (lipy, dąb). Na obszarze miejscowości zarejestrowano 25 stanowisk archeologicznych z następujących okresów chronologicznych: epoka kamienia okres starożytny okres średniowieczny PAPROTKI Wieś położona 1,5 km na zachód od Paprot. Od południa teren wydatnej północnej skarpy nad doliną rzeki Grabowa, z szerokimi otwarciami krajobrazowymi na tę dolinę, od północy sąsiaduje z rozległymi terenami pól i łąk. Paprotki to niewielka osada założona w XIX w. na gruntach wsi Paproty. Rozbudowana na początku XX w. aktualnie liczy 39 mieszkańców. We wsi znajduje się krzyż przydrożny oraz wieża transformatorowa. Na obszarze miejscowości zarejestrowano 14 stanowisk archeologicznych z następujących okresów chronologicznych: epoka kamienia kultura łużycka kultura pomorska okres rzymski 28
okres starożytny okres wczesnośredniowieczny okres średniowieczny PĘKANINO Wieś znajduje się przy drodze krajowej E-28. Jest to teren o zróżnicowanej rzeźbie, pofałdowany z wydatnym wzniesieniem w części południowej, w rozwidleniu dróg: krajowej i wewnętrznej, otoczony rozległymi polami i łąkami. Aktualnie wieś liczy 341 mieszkańców. We wsi znajduje się krzyż w rejonie skrzyżowania drogi krajowej i bocznej. Na obszarze miejscowości zarejestrowano 54 stanowiska archeologiczne z następujących okresów chronologicznych: epoka kamienia kultura łużycka kultura pomorska okres lateński/rzymski okres starożytny okres wczesnośredniowieczny okres średniowieczny PODGÓRKI Wieś leży 2 km na zachód od Ostrowca, przy drodze do Malechowa. Teren o zróżnicowanej rzeźbie, jedynie w części północnej lekko pofałdowany, gwałtownie opadający w kierunku doliny rzeki stromą skarpą. Otoczenie stanowią rozległe pola i łąki doliny rzeki Grabowa oraz z części południowej kompleks leśny. Aktualnie wieś liczy 200 mieszkańców. We wsi znajduje się kościół parafialny p.w. Św. Józefa Robotnika z pocz. XVI w., usytuowany w płd. części wsi, wieża transformatorowa oraz pałac, park i podwórze folwarczne z zabudową gospodarczą, a także Pałac eklektyczny zaadaptowany na potrzeby Ośrodka Szkolno- 29
Wychowawczego. Znajduje się tutaj także park pałacowy założony w 2 poł. XIX w. oraz cmentarz przykościelny założony w XVI w. znajdujący się w centrum wsi z kwaterą nagrobków rodziny von Schliefen i pomnikiem poległych podczas I wojny światowej, a także cmentarz nieczynny założony w połowie XIX w., usytuowany na płd.- zach. krańcu wsi, otoczony lasem. Na obszarze miejscowości zarejestrowano 12 stanowisk archeologicznych z następujących okresów chronologicznych: epoka kamienia kultura pomorska okres rzymski okres wczesnośredniowieczny okres średniowieczny PRZYSTAWY Miejscowość ta leży przy szosie łączącej Malechowo z Darłowem, z linią kolejową omijającą miejscowość od wschodu. Teren pofałdowany, z wzniesieniem na skraju wsi od strony wschodniej, opadający w kierunku zachodnim. Otoczenie stanowią łąki i pola. Aktualnie mieszka tu 320 osób. We wsi znajduje się punkt odprawiania mszy świętej w budynku szkoły oraz cmentarz nieczynny założony w połowie XIX w. Na obszarze miejscowości zarejestrowano 29 stanowisk archeologicznych z następujących okresów chronologicznych: epoka kamienia/neolit neolit/brąz kultura łużycka (brąz) kultura pomorska okres starożytny okres wczesnośredniowieczny okres średniowieczny 30
SULECHOWO Miejscowość położona 3 km na wschód od Niemicy. Teren o zróżnicowanej rzeźbie. Aktualnie wieś liczy 331 mieszkańców. We wsi znajduje się krzyż przydrożny przy skrzyżowaniu drogi lokalnej z boczną oraz wieża transformatorowa. Na obszarze miejscowości zarejestrowano 16 stanowisk archeologicznych z następujących okresów chronologicznych: epoka kamienia/neolit neolit/brąz kultura łużycka okres rzymski okreswczesnośredniowieczny okres średniowieczny SULECHÓWKO Wieś położona 1 km na wschód od Sulechowa. Bardzo urozmaicona rzeźba terenu w części południowej. Od południa otoczenie i bezpośrednie sąsiedztwo stanowi kompleks leśny, od północy pola i łąki.aktualnie wieś liczy 216 mieszkańców. Znajduje się tutaj Kościół p.w. Św. Andrzeja Boboli oraz gorzelnia z pocz. XX w., zespół dworsko-parkowy z folwarkiem, zespół pałacowo-parkowy z folwarkiem z połowy XIX w., a także Park pałacowy krajobrazowy założony około połowy XIX w., cmentarz przykościelny rzymsko katolicki przy kościele, cmentarz komunalny czynny założony w połowie XIX w. oraz Mauzoleum rodziny von Schliefen wraz z cmentarzem rodowym założonym w pierwszej połowie XIX w. Na obszarze miejscowości zarejestrowano 9 stanowisk archeologicznych z następujących okresów chronologicznych: epoka kamienia kultura łużycka okres wczesnośredniowieczny 31
okres średniowieczny ŚW IĘCIANOW O Miejscowość położona 1 km na południe od Żegocina, przy drodze lokalnej Malechowo- Lejkowo. Aktualnie wieś liczy 214 mieszkańców. Znajduję się tutaj krzyż przydrożny na skrzyżowaniu głównych dróg miejscowości oraz remiza i wieża transformatorowa. Jest także nieczynny cmentarz założony na początku XX w. położony w lesie. Na obszarze miejscowości zarejestrowano 7 stanowisk archeologicznych z następujących okresów chronologicznych: mezolit kultura pomorska okres rzymski okres starożytny okres wczesnośredniowieczny okres średniowieczny ZIELENICA Wieś położona jest 2 km na wschód od Lejkowa. Znajduje się w południowo wschodniej części gminy, przy drodze lokalnej Lejkowo Drzewsko. Aktualnie wieś liczy 79 mieszkańców. We wsi znajduje się kapliczka oraznieczynny młyn, jak również cmentarz nieczynny z połowy XIX w. Na obszarze miejscowości zarejestrowano 15 stanowisk archeologicznych, z następujących okresów chronologicznych: epoka kamienia kultura oksywska okres starożytny okres wczesnośredniowieczny okres średniowieczny 32
ŻEGOCINO Miejscowość jest położona 5 km na wschód od Malechowa na skrzyżowaniu dróg lokalnych: Malechowo - Święcianowo i Święcianowo Smardzewo. Teren lekko pofałdowany, otwarty, wykorzystany rolniczo. Aktualnie miejscowość zamieszkuje 247 osoby. We wsi znajduje się krzyż przydrożny, zespół pałacowo parkowy z folwarkiem ukształtowany w XIX w., pałac eklektyczny oraz obora, drewutnia, stajnia, obora folwarczna, stodoła drewniana, a także park pałacowy założony w XIX w. Na obszarze miejscowości zarejestrowano 3 stanowiska archeologiczne, z których pochodzą pozostałości osadnicze z następujących okresów: epoka kamienia okres wczesnośredniowieczny 2.6. ZABYTKI BORKOWO Dawny park dworski położony w południowej części wsi na terenie 5,13 ha, założony w XIX w., a rozszerzony w początkach XX w, z cechami parku angielskiego KARWICE Dawny park pałacowy położony na terenie 6,43 ha, założony na przełomie XIX i XX w., posiada cechy stylu naturalistycznego, obecnie częściowo zatartego Nieużytkowany kościół poewangelicki wraz z otoczeniem wzniesiony w 1500 r KOSIERZEWO 33
Park pałacowy, położony na terenie 16,7 ha, założony w II połowie XIX w., w stylu romantycznym wraz z pałacem z II połowy XIX w oraz z ruiną dawnego kościoła wraz z resztkami cmentarza Kościół, poewangelicki (nieużytkowany) wraz z otoczeniem, wzniesiony w 1500 r., częściowo przebudowany w XVIII-XIX w LASKI Dawny park pałacowy położony na obszarze 11,24 ha, pochodzi z połowy XIX w, założony w stylu angielskim LEJKÓWKO Młyn wodny MALECHOWO Kościół parafialny z przełomu XIV i XV w, częściowo przebudowany w XIX w., wraz z renesansowym wystrojem wnętrza z połowy XVII w.: ołtarz, ambona, chrzcielnica, kropielnica granitowa NIEMICA Kościół filialny z przełomu XIV i XV w., wraz z wystrojem (późnobarokowy ołtarz) i otoczeniem POPDGÓRKI Park pałacowy położony na terenie 5,38 ha, założony w II połowie XIX w., w stylu krajobrazowym Jednonawowy, późnogotycki kościół filialny p.w. Św. Józefa wraz z otoczeniem wzniesiony w początkach XVI w. OSTROWIEC Pałac wraz z parkiem z XVIII w. Dawna siedziba ziemiańska Kościół filialny wraz z otoczeniem-średniowieczna budowla sakralna przebudowana w XVII w 34
SULECHÓWKO Ruina pałacu wraz z otaczającym ją parkiem położonym na obszarze 5,17 ha. Pałaci park o cechach neoklasycystycznych z połowy XIX w ŻEGOCINO Dawny park pałacowy o pow. 6,2 ha, z połowy XIX w 2.7. Ochrona środowiska naturalnego Chroniąc środowisko naturalne należy zwrócić szczególną uwagę na następujące kwestie: gospodarkę wodno-ściekową gospodarkę odpadami ochronę wód powierzchniowych ochronę powietrza atmosferycznego klimat akustyczny pola elektromagnetyczne ochronę lasów Na terenie gminy Malechowo stwierdzono występowanie 24 gatunków roślin prawnie chronionych, w tym 18 gatunków objętych ochroną całkowitą i 7 podlegających ochronie częściowej. Największa liczba chronionych gatunków roślin i zwierząt występuje na terenach lasów, w licznych, śródpolnych i śródleśnych oczkach wodnych i torfowiskach oraz w dolinach i strefach krawędziowych Grabowej i jej dopływów: Bielawy, Zielenicy, Rakówki. Do chronionych ściśle należą min. grążele: drobny i żółty, grzybienie białe, storczyki, a także kukułki: plamista, szerokolistna, fuchsa, listera jajowata, podkolan zielonawy, rosiczki: okrągłolistna i długolistna, widłaki: wroniec i goździsty, paprotka zwyczajna, wrzosiec bagienny, bluszcz pospolity (naturalne stanowiska). 35
Do objętych ochroną częściową należą: konwalia majowa, kruszyna pospolita, marzanka wonna, bagno zwyczajne, porzeczka czarna, centuria pospolita, bobrek trójlistkowy, z mszaków m.in. wszystkie gatunki torfowców, z grzybów wszystkie gatunki grzybów wielkoowocnikowych. W waloryzacji zamieszczono również listę 24 gatunków nieobjętych ochroną prawną, które z uwagi na nieliczne stanowiska na terenie gminy i fakt zagrożenia ich występowania w krajach ościennych, powinny podlegać ochronie lokalnej - w skali gminy. Objęte ochroną ścisłą gatunki zwierząt na terenie gminy to: ryby: strzebla potokowa, głowacz białopłetwy, minóg strumieniowy, różanka (zagrożone wyginięciem), płazy: traszka zwyczajna, ropuchy: szara i paskówka, żaby: moczarowa, wodna, jeziorkowa i trawna, gady: jaszczurka zwinka i żyworodna, padalec zwyczajny, zaskroniec, ssaki: wiewiórka, kret (poza ogrodami), jeż, wydra (poza stawami), łasica, kuny: leśna i domowa, ptaki: perkoz dwuczuby, kruk, kania ruda, bocian biały, łabędź niemy, wszystkie gatunki błotniaka (stawowy, zbożowy i łąkowy), myszołów, orlik krzykliwy (ochrona strefowa), przepiórka, żuraw, zimorodek, dzięcioł, duży, skowronek polny, jaskółka dymówka, świergotek drzewny i łąkowy, pliszka siwa i górska, strzyżyk, rudzik, słowik szary, kos, drozd śpiewak, trzciniak, pierwiosnek, piecuszek, sikora uboga, modraszka, bogatka, dzieżby: gąsiorek i srokosz, sójka, kruk, szpak, wróbel, zięba, trznadel, potrzos. Do gatunków kręgowców występujących na terenie gminy, objętych ochroną częściową (sezonową) należą: minóg rzeczny, kiełb, kleń, brzanka, karaś, ciernik, szczupak, pstrąg potokowy, kaczka krzyżówka, czernica, gęś gęgawa, kormoran czarny, czapla siwa, wrona, sroka, borsuk, zając szarak,bóbr, sarna, jeleń, łoś, dzik, lis. Spośród najbardziej zagrożonych wyginięciem gatunków ryb, objętych ochroną częściową, na terenie gminy występują: lipień, miętus i minóg rzeczny. 36
Do występujących na terenie gminy i zagrożonych globalnie lub w skali Europy gatunków ptaków należą: bocian biały, kania rdzawa, błotniak stawowy, derkacz, żuraw i zimorodek, natomiast do zagrożonych w kraju należą: łabędź niemy, jastrząb, kruk i pliszka górska. Oprócz ochrony gatunkowej, wprowadzono ochronę siedlisk. Na terenie gminy można wyróżnić znaczną ich liczbę wraz z zachowanymi fragmentami płatów roślinności reprezentującymi charakterystyczne dla tych siedlisk grupy syntaksonomiczne. Należą do nich: - starorzecza i inne naturalne, eutroficzne zbiorniki wodne - mokre łąki użytkowane ekstensywnie - torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą (żywe) oraz zdegradowane, lecz zdolne do naturalnej i stymulowanej regeneracji - torfowiska przejściowei trzęsawiska - szuwary wielkoturzycowe - źródliska - grąd subatlatycki - kwaśna buczyna niżowa - łęg olszowo-jesionowy - olsy i łozowiska W waloryzacji przyrodniczej gminy, siedliska te zostały przewidziane do objęcia ochroną w proponowanych na terenie gminy formach ochrony przyrody. 2.8. Komunikacja Przez północną część obszaru gminy Malechowo w układzie równoleżnikowym przebiega korytarz transportowy o znaczeniu krajowym i międzynarodowym. W jego skład wchodzą: droga krajowa nr 6 (E28) Szczecin-Gdańsk, która obsługuje ruch z północy Polski, i Europy Zachodniej, przenosząc ruch tranzytowy z Niemiec do Trójmiasta i dalej na Mazury oraz do Kaliningradu. Droga, ze 37