BIOLOGIA ŚRODOWISKA studia stacjonarne i niestacjonarne drugiego stopnia profil ogólnoakademicki KARTY PRZEDMIOTÓW

UNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI WYDZIAŁ NAUK BIOLOGICZNYCH BIOLOGIA ŚRODOWISKA studia stacjonarne i niestacjonarne drugiego stopnia profil ogólnoakademicki KARTY PRZEDMIOTÓW Zielona Góra, rok akademicki 2014/2015

SPIS SYLABUSÓW SEMESTR I: 1. Metody badań ekologicznych 2. Morfologia porównawcza bezkręgowców 3. Morfologia porównawcza kręgowców 4. Podstawy endokrynologii 5. Metodologia nauk przyrodniczych 6. Metody statystyczne w biologii SEMESTR II: 7. Fizjografia Polski 8 Ekologia roślin z fitosocjologią 9. Ekologia zwierząt 10. Hydrobiologia 11. Ekologia biochemiczna 12. Ekologia behawioralna 13. Seminarium specjalizacyjne 14. Pracownia specjalizacyjna SEMESTR III: 15. Paleontologia 16. Antropogeneza 17. Biogeografia 18. Ekologia ewolucyjna 19. Przedmiot wybieralny 1 (oferta ogólnouczelniana) 20. Seminarium specjalizacyjne 21. Pracownia specjalizacyjna 22. Wychowanie fizyczne SEMESTR IV: 23. Adaptacje roślin, zwierząt i grzybów 24. Przedmiot wybieralny 2 25. Bioetyka 26. Seminarium specjalizacyjne 27. Pracownia specjalizacyjna 28. Praca magisterska i egzamin magisterski

Liczba godzin w semestrze Liczba godzin w tygodniu Semestr M E T O D Y B AD AŃ E K O L O G II C Z N Y C H Kod przedmiotu: 13.9-WB-BŚD-MBE Typ przedmiotu: obowiązkowy Język nauczania: polski Odpowiedzialny za przedmiot: dr Marcin Bocheński Prowadząc y: dr Marcin Bocheński, dr hab. Joerg Boehner zajęć zaliczenia Punkty ECTS Ćwic zenia 30 2 I zaliczenie z oceną studia niestacjonarne 3 Ćwic zenia 18 I zaliczenie z oceną CEL PRZEDMIOTU: Celem przedmiotu jest poznanie przez studenta podstawowych metod badawczych stosowanych w ekologii oraz zdobycie umiejętności stawiania hipotez badawczych i planowania sposobów ich weryfikacji a także samodzielnego zaprojektowania i zrealizowania badań w dziedzinie ekologii. WYMAGANIA WSTĘPNE: Znajomość praw ekologii na poziomie pierwszego stopnia studiów przyrodniczych. ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: Teoria i podstawy długoterminowych badań ekologicznych. Podstawy i warunki realizacji badań. Eksperymenty i eksperymentatorzy. Stałe powierzchnie badawcze. METODY KSZTAŁCENIA: Metody podające: - wykład informacyjny - prelekcja Metody problemowe: - dyskusja - klasyczna metoda problemowa Metody praktyczne: - praktyka EFEKTY KSZTAŁCENIA I METODY WERYFIKACJI OSIĄGANIA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA: OPIS EFEKTU Student zna podstawowe metody badawcze stosowane w ekologii. Student zna zasady przygotowania i realizacji badań ekologicznych. Student potrafi samodzielnie zaprojektować i zrealizować badania terenowe w dziedzinie ekologii. Student potrafi krytycznie zweryfikować wyniki badań ekologicznych. Student sprawnie organizuje wspólne wykonywanie zadań i pracę w grupie. SYMBOLE EFEKTÓW METODY WERYFIKACJI FORMA ZAJĘĆ K2A_W12 zadania praktyczne ćwiczenia K2A_W17 zadania praktyczne ćwiczenia K2A_U15 zadania praktyczne ćwiczenia K2A_U07 zadania praktyczne ćwiczenia K2A_K02 K2A_K07 zadania praktyczne ćwiczenia

WARUNKI ZALICZENIA: Warunkiem zaliczenia jest uzyskanie odpowiedniej ilości punktów ze wszystkich ćwiczeń przewidzianych do realizacji w ramach programu. Ocenie podlegają samodzielnie wykonane zadania praktyczne. Ocena pozytywna - przy uzyskaniu powyżej 60% wszystkich możliwych punktów. OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: Obciążenie pracą Godziny kontaktowe (udział w zajęciach; konsultacjach) Samodzielna praca studenta (przygotowanie do zajęć) Studia niestacjonarne 35 17 20 38 Łącznie 55 55 Punkty ECTS Studia niestacjonarne Zajęcia z udziałem nauczyciela akademickiego 2 1 Zajęcia bez udziału nauczyciela akademickiego 1 2 Łącznie 3 3 LITERATURA PODSTAWOWA: 1. J.B. Faliński - Przewodnik do długoterminowych badań ekologicznych. Warszawa, PWN, 2002 2. C. Krebs - Ekologia Eksperymentalna analiza rozmieszczenia i liczebności. Warszawa, PWN, 1996. 3. J. Weiner - Życie i ewolucja biosfery. Podręcznik ekologii ogólnej, PWN, Warszawa, 2006. PROGRAM OPRACOWAŁ: DR MARCIN BOCHEŃSKI

Liczba godzin w semestrze Liczba godzin w tygodniu Semestr M O R F O L O G I A P O R Ó W N A W C Z A B E Z K R Ę G O W C Ó W Kod przedmiotu: 13.9-WB-BŚD-MPB Typ przedmiotu: obowiązkowy Język nauczania: polski Odpowiedzialny za przedmiot: prof. dr hab. Grzegorz Gabryś prof. dr hab. Grzegorz Gabryś, Prowadząc y: dr Elżbieta Roland zajęć zaliczenia Punkt y ECTS W ykład 30 2 egzamin I Laboratorium 30 2 zaliczenie z oceną studia niestacjonarne 8 W ykład 18 egzamin I Laboratorium 18 zaliczenie z oceną CEL PRZEDMIOTU: Zapoznanie studentów z morfologią zewnętrzną i wewnętrzną (= anatomią) podstawowych taksonów szczebla typu, gromady i rzędu (wyjątkowo rodziny) reprezentujących główne linie filetyczne bezkręgowców; zdobycie wiedzy o pozycji omawianych taksonów w świecie organizmów żywych oraz zapoznanie z praktyczną interpretacją cech morfologicznych w taksonomii bezkręgowców; przekazanie studentom wiedzy z zakresu teorii i praktyki klasyfikacji organizmów w oparciu o cechy morfologiczne; zapoznanie studentów ze współczesnymi koncepcjami klasyfikacji zwierząt bezkręgowych oraz praktycznymi metodami rekonstrukcji filogenezy i tworzenia feno-, filo- i kladogramów WYMAGANIA WSTĘPNE: podstawowa wiedza z zakresu zoologii bezkręgowców ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: WYKŁAD: historia badań morfologii porównawczej na świecie i w Polsce; współczesne poglądy na systematykę bezkręgowców; podstawy terminologii morfologicznej; zagadnienia dotyczące płaszczyzn, przekrojów i kierunków; kryteria homologii; cechy morfologiczne a klasyfikacja organizmów; teoretyczne i praktyczne metody rekonstrukcji filogenezy ĆWICZENIA: morfologia porównawcza pokrycia ciała, aparatu nerwowego, trawiennego, oddechowego, krążenia, wydalniczego, rozrodczego i wydzielania wewnętrznego bezkręgowców; plany budowy bezkręgowców; architektonika zwierząt na różnych poziomach organizacji morfologicznej; praktyczne zastosowanie cech morfologicznych METODY KSZTAŁCENIA: podająca (wykład); praktyczna (ćwiczenia w ). EFEKTY KSZTAŁCENIA I METODY WERYFIKACJI OSIĄGANIA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA:

OPIS EFEKTU charakteryzuje i porównuje budowę morfologiczną podstawowych taksonów szczebla typu, gromady i rzędu reprezentujących główne linie filogenetyczne bezkręgowców; wyjaśnia pozycję podstawowych taksonów szczebla typu, gromady i rzędu w świecie organizmów żywych; rozumie praktyczne aspekty wykorzystania cech morfologicznych w taksonomii bezkręgowców; rozumie współczesne koncepcje klasyfikacji zwierząt bezkręgowych; SYMBOLE EFEKTÓW K2A_W18 K2A_W18 K2A_W11 K2A_W19 METODY WERYFIKACJI Wykład Warunkiem zaliczenia jest uzyskanie pozytywnej oceny z egzaminu. Egzamin przeprowadzany jest w formie ustnej. Student odpowiada na trzy problemowe pytania. Laboratorium Warunkiem zaliczenia jest obecność na zajęciach oraz uzyskanie pozytywnych ocen ze wszystkich ćwiczeń laboratoryjnych, przewidzianych do realizacji w ramach programu. Ocenie podlegają: 4 testy sprawdzające wiedzę ocena pozytywna powyżej 70% uzyskanych punktów, praca końcowa na zadany temat. Ocena końcowa to średnia arytmetyczna ocen cząstkowych. Wykład Warunkiem zaliczenia jest uzyskanie pozytywnej oceny z egzaminu. Egzamin przeprowadzany jest w formie ustnej. Student odpowiada na trzy problemowe pytania. Laboratorium Warunkiem zaliczenia jest obecność na zajęciach oraz uzyskanie pozytywnych ocen ze wszystkich ćwiczeń laboratoryjnych, przewidzianych do realizacji w ramach programu. Ocenie podlegają: 4 testy sprawdzające wiedzę ocena pozytywna powyżej 70% uzyskanych punktów, praca końcowa na zadany temat. Ocena końcowa to średnia arytmetyczna ocen cząstkowych. Wykład Warunkiem zaliczenia jest uzyskanie pozytywnej oceny z egzaminu. Egzamin przeprowadzany jest w formie ustnej. Student odpowiada na trzy problemowe pytania. Laboratorium Warunkiem zaliczenia jest obecność na zajęciach oraz uzyskanie pozytywnych ocen ze wszystkich ćwiczeń laboratoryjnych, przewidzianych do realizacji w ramach programu. Ocenie podlegają: 4 testy sprawdzające wiedzę ocena pozytywna powyżej 70% uzyskanych punktów, praca końcowa na zadany temat. Ocena końcowa to średnia arytmetyczna ocen cząstkowych. Wykład Warunkiem zaliczenia jest uzyskanie pozytywnej oceny z egzaminu. Egzamin przeprowadzany jest w formie ustnej. Student odpowiada na trzy problemowe pytania. Laboratorium Warunkiem zaliczenia jest obecność na zajęciach oraz uzyskanie pozytywnych ocen ze wszystkich ćwiczeń laboratoryjnych, przewidzianych do realizacji w ramach programu. Ocenie FORMA ZAJĘĆ wykład i wykład i wykład i wykład i

wykorzystuje wiedzę z zakresu teorii i praktyki klasyfikacji organizmów w oparciu o cechy morfologiczne; stosuje praktycznie metody rekonstrukcji filogenezy i tworzenia feno-, filo- i kladogramów; wykorzystuje znajomość różnorodności morfologicznej we wnioskowaniu o ewolucji świata zwierząt; K2A_U05 K2A_U14 K2A_U05 K2A_U14 K2A_U14 podlegają: 4 testy sprawdzające wiedzę ocena pozytywna powyżej 70% uzyskanych punktów, praca końcowa na zadany temat. Ocena końcowa to średnia arytmetyczna ocen cząstkowych. Wykład Warunkiem zaliczenia jest uzyskanie pozytywnej oceny z egzaminu. Egzamin przeprowadzany jest w formie ustnej. Student odpowiada na trzy problemowe pytania. Laboratorium Warunkiem zaliczenia jest obecność na zajęciach oraz uzyskanie pozytywnych ocen ze wszystkich ćwiczeń laboratoryjnych, przewidzianych do realizacji w ramach programu. Ocenie podlegają: 4 testy sprawdzające wiedzę ocena pozytywna powyżej 70% uzyskanych punktów, praca końcowa na zadany temat. Ocena końcowa to średnia arytmetyczna ocen cząstkowych. Wykład Warunkiem zaliczenia jest uzyskanie pozytywnej oceny z egzaminu. Egzamin przeprowadzany jest w formie ustnej. Student odpowiada na trzy problemowe pytania. Laboratorium Warunkiem zaliczenia jest obecność na zajęciach oraz uzyskanie pozytywnych ocen ze wszystkich ćwiczeń laboratoryjnych, przewidzianych do realizacji w ramach programu. Ocenie podlegają: 4 testy sprawdzające wiedzę ocena pozytywna powyżej 70% uzyskanych punktów, praca końcowa na zadany temat. Ocena końcowa to średnia arytmetyczna ocen cząstkowych. Wykład Warunkiem zaliczenia jest uzyskanie pozytywnej oceny z egzaminu. Egzamin przeprowadzany jest w formie ustnej. Student odpowiada na trzy problemowe pytania. Laboratorium Warunkiem zaliczenia jest obecność na zajęciach oraz uzyskanie pozytywnych ocen ze wszystkich ćwiczeń laboratoryjnych, przewidzianych do realizacji w ramach programu. Ocenie podlegają: 4 testy sprawdzające wiedzę ocena pozytywna powyżej 70% uzyskanych punktów, praca końcowa na zadany temat. Ocena końcowa to średnia arytmetyczna ocen cząstkowych. potrafi współpracować w grupie. K2A_U02 Wykład Warunkiem zaliczenia jest uzyskanie pozytywnej oceny z egzaminu. Egzamin przeprowadzany jest w formie ustnej. Student odpowiada na trzy problemowe pytania. Laboratorium Warunkiem zaliczenia jest obecność na zajęciach oraz uzyskanie pozytywnych ocen ze wszystkich ćwiczeń laboratoryjnych, wykład i wykład i wykład i wykład i

przewidzianych do realizacji w ramach programu. Ocenie podlegają: 4 testy sprawdzające wiedzę ocena pozytywna powyżej 70% uzyskanych punktów, praca końcowa na zadany temat. Ocena końcowa to średnia arytmetyczna ocen cząstkowych. WARUNKI ZALICZENIA: Wykład Warunkiem zaliczenia jest uzyskanie pozytywnej oceny z egzaminu. Egzamin przeprowadzany jest w formie ustnej. Student odpowiada na trzy problemowe pytania. Laboratorium Warunkiem zaliczenia jest obecność na zajęciach oraz uzyskanie pozytywnych ocen ze wszystkich ćwiczeń laboratoryjnych, przewidzianych do realizacji w ramach programu. Ocenie podlegają: 4 testy sprawdzające wiedzę ocena pozytywna powyżej 70% uzyskanych punktów, praca końcowa na zadany temat. Ocena końcowa to średnia arytmetyczna ocen cząstkowych. OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: Obciążenie pracą Godziny kontaktowe (udział w zajęciach; konsultacjach; egzaminie, itp.) Samodzielna praca studenta (przygotowanie do: zajęć, kolokwium, egzaminu; studiowanie literatury; przygotowanie: pracy pisemnej, projektu, prezentacji, raportu, wystąpienia; itp.) Studia niestacjonarne 76 50 150 160 Łącznie 226 210 Punkty ECTS Studia niestacjonarne Zajęcia z udziałem nauczyciela akademickiego 3 2 Zajęcia bez udziału nauczyciela akademickiego 6 7 Łącznie 9 9 LITERATURA PODSTAWOWA: 1. Falniowski A. Drogi i bezdroża ewolucji mięczaków. Polska Akademia Umiejętności, Kraków, 2001 2. Jura Cz., Encyklopedia Biologiczna, Opres, Kraków 1999 3. Jura Cz., Bezkręgowce, PWN, Warszawa, 2002 4. Rajski A. Zoologia. t. 1, PWN, Warszawa, 1983 (i inne wyd.) LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA: 1. Barnes R. S. K., Calow P., Olive P. J. W.: The Invertebrates, Blackwell Science, 2000 2. Brusca R. C., Brusca G. J.: Invertebrates. Sinauer Associates, Inc., Publishers, Sunderland, 2003 3. Grzimek's Animal Life Encyclopedia (praca zbiorowa). Thomson-Gale 2003 4. Margulis L., Schwartz K. V.: Five Kingdoms. An illustrated guide to the phyla of life on Earth, 3rd edition, W.H. Freeman and Company, New York, 2001 PROGRAM OPRACOWAŁ: PROF. DR HAB. GRZEGORZ GABRYŚ, DR ELŻBIETA ROLAND

Liczba godzin w semestrze Liczba godzin w tygodniu Semestr M O R F O L O G I A P O R Ó W N A W C Z A K R E G O W C Ó W Kod przedmiotu: 13.9-WB-BŚD-MPK Typ przedmiotu: obowiązkowy Język nauczania: polski Odpowiedzialny za przedmiot: prof. dr hab. Grzegorz Gabryś prof. dr hab. Grzegorz Gabryś, Prowadząc y: dr Jan Cichocki zajęć zaliczenia Punkt y ECTS Studia stacjonarn W ykład 30 2 egzamin I Laboratorium 30 2 zaliczenie z oceną studia niestacjonarne 8 W ykład 18 egzamin I Laboratorium 18 zaliczenie z oceną CEL PRZEDMIOTU: Zapoznanie studentów z morfologią zewnętrzną i wewnętrzną (= anatomią) poszczególnych gromad kręgowców. Przedstawienie morfologicznej różnorodności światowych gatunków w obrębie śluzic, minogów, ryb, płazów, gadów, ptaków i ssaków. Zdobycie wiedzy z zakresu systematyki ryb oraz oznaczania krajowych gatunków ryb. Zapoznanie studentów z oznaczaniem przedstawicieli krajowej fauny płazów, gadów, ptaków i ssaków. Zdobycie wiedzy z zakresu przystosowań kręgowców do różnych warunków środowiskowych. Zapoznanie studentów z podstawowym cechami morfologicznymi wykorzystywanymi do oznaczania gatunków (budowa czaszki, budowa włosów). Adaptacje morfologiczne i ewolucja narządów i układów w obrębie kręgowców. Wpływ budowy narządów na tryb życia. WYMAGANIA WSTĘPNE: Podstawowa wiedza z zakresu zoologii i ekologii kręgowców ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: WYKŁAD: Definicja i zakres morfologii kręgowców. Historia badań morfologicznych na świecie i w Polsce. Podstawy klasyfikacji zwierząt. Podstawy zoogeografii. Przegląd systematyczny kręgowców: śluzice, minogi, chrzęstnoszkieletowe, kostnoszkieletowe, dwudyszne, trzonopłetwe, płazy, gady, ptaki, ssaki. LABORATORIUM: Systematyka ryb. Zróżnicowanie budowy aparatu gębowego. Opis, budowa modyfikacje płetw. Budowa łusek. Sposoby oddychania u ryb. Budowa przewodu pokarmowego. Budowa szkieletu ryby. Oznaczanie ryb tropikalnych i morskich na podstawie kluczy i zbiorów, oznaczanie ryb krajowych. Budowa i cykl rozwojowy płazów. Oddychanie u płazów. Budowa anatomiczna płazów. Oznaczanie przedstawicieli krajowej i światowej fauny płazów. Omówienie przystosowań do różnych warunków środowiskowych. Budowa anatomiczna gadów. Budowa układu oddechowego gadów. Oznaczanie przedstawicieli krajowej i światowej fauny gadów. Omówienie przystosowań do różnych warunków środowiskowych. Budowa anatomiczna ptaków i przystosowanie ptaków do lotu, oddychanie u ptaków. Przystosowanie ptaków do różnych warunków środowiskowych i spożywanego pokarmu. Zróżnicowanie budowy dziobów. Budowa uzębienia ssaków, przystosowanie do różnych warunków środowiskowych. Opis narządów. Podstawy kraniometrii.

METODY KSZTAŁCENIA: Podająca (wykład w postaci prezentacji multimedialnej); praktyczna (ćwiczenia laboratoryjne z wykorzystaniem sprzętu optycznego i zgromadzonego materiału biologicznego). EFEKTY KSZTAŁCENIA I METODY WERYFIKACJI OSIĄGANIA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA: OPIS EFEKTU rozumie złożone zjawiska powstawania organów homologicznych i analogicznych, rozumie procesy powstawania i ewolucji poszczególnych układów; ma pogłębioną wiedzę z zakresu morfologii porównawczej i dyscyplin pokrewnych jak antropologia, histologia i fizjologia zwierząt kręgowych; ma wiedzę w zakresie aktualnie dyskutowanych problemów w literaturze dotyczących morfologii porównawczej kręgowców; wykazuje umiejętność formułowania uzasadnionych sądów na temat pochodzenia i przystosowania organów wewnętrznych; potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role; SYMBOLE EFEKTÓW K2A_W02 K2A_W20 K2A_W06 K2A_U14 K2A_U02 METODY WERYFIKACJI WYKŁAD: warunkiem zaliczenia jest uzyskanie pozytywnej oceny z egzaminu. Egzamin przeprowadzany jest w formie ustnej. Student odpowiada na trzy problemowe pytania. LABORATORIUM: warunkiem zaliczenia jest obecność na zajęciach oraz uzyskanie pozytywnej oceny z kolokwium zaliczeniowego w formie testu otwartego (ok. 40 pytań, do zaliczenia konieczna prawidłowa odpowiedź na 60% pytań) WYKŁAD: warunkiem zaliczenia jest uzyskanie pozytywnej oceny z egzaminu. Egzamin przeprowadzany jest w formie ustnej. Student odpowiada na trzy problemowe pytania. LABORATORIUM: warunkiem zaliczenia jest obecność na zajęciach oraz uzyskanie pozytywnej oceny z kolokwium zaliczeniowego w formie testu otwartego (ok. 40 pytań, do zaliczenia konieczna prawidłowa odpowiedź na 60% pytań) WYKŁAD: warunkiem zaliczenia jest uzyskanie pozytywnej oceny z egzaminu. Egzamin przeprowadzany jest w formie ustnej. Student odpowiada na trzy problemowe pytania. LABORATORIUM: warunkiem zaliczenia jest obecność na zajęciach oraz uzyskanie pozytywnej oceny z kolokwium zaliczeniowego w formie testu otwartego (ok. 40 pytań, do zaliczenia konieczna prawidłowa odpowiedź na 60% pytań) WYKŁAD: warunkiem zaliczenia jest uzyskanie pozytywnej oceny z egzaminu. Egzamin przeprowadzany jest w formie ustnej. Student odpowiada na trzy problemowe pytania. LABORATORIUM: warunkiem zaliczenia jest obecność na zajęciach oraz uzyskanie pozytywnej oceny z kolokwium zaliczeniowego w formie testu otwartego (ok. 40 pytań, do zaliczenia konieczna prawidłowa odpowiedź na 60% pytań) WYKŁAD: warunkiem zaliczenia jest uzyskanie pozytywnej oceny z egzaminu. Egzamin przeprowadzany jest w formie ustnej. Student odpowiada na trzy problemowe pytania. LABORATORIUM: warunkiem zaliczenia jest obecność na zajęciach oraz uzyskanie pozytywnej oceny z FORMA ZAJĘĆ wykład i wykład i wykład i wykład i wykład i

charakteryzuje i porównuje budowę morfologiczną podstawowych taksonów szczebla typu, gromady i rzędu reprezentujących główne linie filogenetyczne kręgowców; wyjaśnia pozycję podstawowych taksonów szczebla typu, gromady i rzędu w świecie organizmów żywych; rozumie praktyczne aspekty wykorzystania cech morfologicznych w taksonomii kręgowców; rozumie współczesne koncepcje klasyfikacji zwierząt kręgowych; wykorzystuje znajomość różnorodności morfologicznej we wnioskowaniu o ewolucji świata zwierząt. K2A_W18 K2A_W18 K2A_W18 K2A_W18 K2A_U14 kolokwium zaliczeniowego w formie testu otwartego (ok. 40 pytań, do zaliczenia konieczna prawidłowa odpowiedź na 60% pytań) WYKŁAD: warunkiem zaliczenia jest uzyskanie pozytywnej oceny z egzaminu. Egzamin przeprowadzany jest w formie ustnej. Student odpowiada na trzy problemowe pytania. LABORATORIUM: warunkiem zaliczenia jest obecność na zajęciach oraz uzyskanie pozytywnej oceny z kolokwium zaliczeniowego w formie testu otwartego (ok. 40 pytań, do zaliczenia konieczna prawidłowa odpowiedź na 60% pytań) WYKŁAD: warunkiem zaliczenia jest uzyskanie pozytywnej oceny z egzaminu. Egzamin przeprowadzany jest w formie ustnej. Student odpowiada na trzy problemowe pytania. LABORATORIUM: warunkiem zaliczenia jest obecność na zajęciach oraz uzyskanie pozytywnej oceny z kolokwium zaliczeniowego w formie testu otwartego (ok. 40 pytań, do zaliczenia konieczna prawidłowa odpowiedź na 60% pytań) WYKŁAD: warunkiem zaliczenia jest uzyskanie pozytywnej oceny z egzaminu. Egzamin przeprowadzany jest w formie ustnej. Student odpowiada na trzy problemowe pytania. LABORATORIUM: warunkiem zaliczenia jest obecność na zajęciach oraz uzyskanie pozytywnej oceny z kolokwium zaliczeniowego w formie testu otwartego (ok. 40 pytań, do zaliczenia konieczna prawidłowa odpowiedź na 60% pytań) WYKŁAD: warunkiem zaliczenia jest uzyskanie pozytywnej oceny z egzaminu. Egzamin przeprowadzany jest w formie ustnej. Student odpowiada na trzy problemowe pytania. LABORATORIUM: warunkiem zaliczenia jest obecność na zajęciach oraz uzyskanie pozytywnej oceny z kolokwium zaliczeniowego w formie testu otwartego (ok. 40 pytań, do zaliczenia konieczna prawidłowa odpowiedź na 60% pytań) WYKŁAD: warunkiem zaliczenia jest uzyskanie pozytywnej oceny z egzaminu. Egzamin przeprowadzany jest w formie ustnej. Student odpowiada na trzy problemowe pytania. LABORATORIUM: warunkiem zaliczenia jest obecność na zajęciach oraz uzyskanie pozytywnej oceny z kolokwium zaliczeniowego w formie testu otwartego (ok. 40 pytań, do zaliczenia konieczna prawidłowa odpowiedź na 60% pytań) wykład i wykład i wykład i wykład i wykład i

WARUNKI ZALICZENIA: WYKŁAD: warunkiem zaliczenia jest uzyskanie pozytywnej oceny z egzaminu. Egzamin przeprowadzany jest w formie ustnej. Student odpowiada na trzy problemowe pytania. LABORATORIUM: warunkiem zaliczenia jest obecność na zajęciach oraz uzyskanie pozytywnej oceny z kolokwium zaliczeniowego w formie testu otwartego (ok. 40 pytań, do zaliczenia konieczna prawidłowa odpowiedź na 60% pytań) OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: Obciążenie pracą Godziny kontaktowe (udział w zajęciach; konsultacjach; egzaminie, itp.) Samodzielna praca studenta (przygotowanie do: zajęć, kolokwium, egzaminu; studiowanie literatury; przygotowanie: pracy pisemnej, projektu, prezentacji, raportu, wystąpienia; itp.) Studia niestacjonarne 76 50 150 160 Łącznie 226 210 Punkty ECTS Studia niestacjonarne Zajęcia z udziałem nauczyciela akademickiego 3 2 Zajęcia bez udziału nauczyciela akademickiego 6 7 Łącznie 9 9 LITERATURA PODSTAWOWA: 1. Grzimek's Animal Life Encyclopedia (praca zbiorowa). Thomson-Gale 2003 2. Krysiak K., Kobryń H., Kobryńczuk F. Anatomia zwierząt. t.i,ii,iii. PWN, Warszawa 2005 3. Szarski H. Anatomia porównawcza kręgowców. PWN, Warszawa 1978 4. Szarski H. Historia zwierząt kręgowych. PWN, Warszawa 1989 5. Zamachowski W., Zyśk A. Strunowce Chordata. WNAP, Kraków 2002 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA: 1. Berger L. Płazy i gady Polski. PWN, Warszawa Poznań 2000 2. Brylińska M. (red.). Ryby słodkowodne Polski. PWN, Warszawa 2000 3. Kardong K. V. Vertebrates. Comparative anatomy, function, evolution. McGraw Hill Int. Ed., N. Y. 2012 4. Liem K. F. i in. Functional anatomy of the vertebrates. Harcourt Coll. Publ., Philadelphia 2001 5. Pucek Z. (red.). Klucz do oznaczania ssaków Polski. PWN, Warszawa 1984 PROGRAM OPRACOWAŁ: PROF. DR HAB. GRZEGORZ GABRYŚ, DR JAN CICHOCKI

Liczba godzin w semestrze Liczba godzin w tygodniu Semestr P O D S T A W Y E N D O K R Y N O L O G I I Kod przedmiotu: 13.9-WB-BŚD-PE Typ przedmiotu: obowiązkowy Język nauczania: polski Odpowiedzialny za przedmiot: dr Ewa Nowacka-Chiari Prowadząc y: dr Ewa Nowacka-Chiari zajęć zaliczenia Punkt y ECTS W ykład 15 1 egzamin I Ćwic zenia 15 1 zaliczenie z oceną studia niestacjonarne 3 W ykład 9 egzamin I Ćwic zenia 9 zaliczenie z oceną CEL PRZEDMIOTU: poznanie budowy i funkcji narządów wydzielania wewnętrznego, ich zmienności filogenetycznej, mechanizmów działania hormonów i ich roli w organizmie; rozpoznanie czynników zaburzających prawidłowy stan ustroju. Pogłębienie wiedzy skutkujące możliwością świadomego wyboru zachowań chroniących zdrowie. WYMAGANIA WSTĘPNE: wiedza z zakresu anatomii funkcjonalnej człowieka, podstaw fizjologii człowieka ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: Wykład: specyfika narządów wydzielniczych, rozróżnienie gruczołów wydzielania wewnętrznego i zewnętrznego; substancje wydzielnicze, grupy hormonów; informatory I i II rzędu - mechanizm działania na komórkę efektorową; sposoby uwalniania hormonów, typy oddziaływań hormonów; kontrola wydzielania; pętle sprzężeń zwrotnych; hormon wzrostu, jego rola w rozwoju i metabolizmie ustroju; hormonalny aspekt dojrzewania biologicznego u człowieka. Ćwiczenia: budowa i funkcje narządów wydzielania wewnętrznego z uwzględnieniem zmienności filogenetycznej - podwzgórze, przysadka, szyszynka, tarczyca, przytarczyce, grasica, nadnercza, trzustka; wątroba, nerka, jądra i jajniki - ich znaczenie endokrynne; regulacja hormonalna cyklu miesięcznego(interpretacja przykładów indywidualnych), ciąży i laktacji; ciałka przyzwojowe, komórki układu APUD;). METODY KSZTAŁCENIA: wykład: metoda podająca - wykład informacyjny, metoda eksponująca - film/pokaz multimedialny; ćwiczenia: praca w grupach, pokaz (multimedialny) - przygotowany przez studentów, metoda podająca - pogadanka. EFEKTY KSZTAŁCENIA I METODY WERYFIKACJI OSIĄGANIA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA:

OPIS EFEKTU ma wiedzę z zakresu podstaw zoologii, anatomii i fizjologii człowieka; wskazuje funkcjonalne znaczenie wybranych substancji hormonalnych. rozpoznaje stany fizjologiczne związane z wybranymi elementami gospodarki hormonalnej, objaśnia endokrynną ich naturę korzysta ze źródeł literaturowych - w tym anglojęzycznych oraz innych źródeł (strony internetowe), potrafi interpretować i łączyć w spójną całość uzyskane informacje uczy się samodzielnie w sposób ukierunkowany stosuje metodę samokształcenia i dostrzega potrzebę uczenia się i doskonalenia swoich umiejętności poznawczych; jest świadomy dynamicznych zmian stanu wiedzy, dba o jej uaktualnianie działa w grupie i organizuje pracę w określonym zakresie, słucha uwag prowadzącego zajęcia i stosuje się do jego zaleceń SYMBOLE EFEKTÓW METODY WERYFIKACJI FORMA ZAJĘĆ K2A_W20 egzamin Wykład i ćwiczenia K2A_W05 K2A_U01 K2A_U02 K2A_K01 Bieżąca kontrola na zajęciach, egzamin Ocena indywidualnych wystąpień uwzględniających wskazanie materiałów źródłowych Bieżąca ocena samodzielnie wykonywanych zadań. Bieżąca ocena przygotowanych i prezentowanych prac z uwzględnieniem aspektu merytorycznego, cytowanych źródeł (w tym najnowszych publikacji), sposobu przekazu. Wykład i ćwiczenia ćwiczeni a ćwiczeni a ćwiczeni a K2A_K02 Bieżąca ocena aktywności studenta ćwiczeni a WARUNKI ZALICZENIA: Egzamin końcowy obejmuje treści ćwiczeń i wykładów. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest uprzednie zaliczenie ćwiczeń. Egzamin w formie pisemnej, trwający 60 minut, zawiera 32 zdania do uzupełnienia. Do zaliczenia na ocenę dostateczną konieczne jest uzyskanie 16 pkt na 32 pkt. możliwe do zdobycia. Ćwiczenia - warunkiem zaliczenia jest uzyskanie pozytywnych ocen ze wszystkich ćwiczeń laboratoryjnych, przewidzianych do realizacji w ramach programu. Student oceniany jest na podstawie przygotowanych i przedstawionych prezentacji oraz zadań wykonanych w trakcie ćwiczeń. Ocena końcowa jest średnią ocen uzyskanych z wykładów i ćwiczeń. OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: Obciążenie pracą Godziny kontaktowe (udział w zajęciach; konsultacjach; egzaminie, itp.) Samodzielna praca studenta (przygotowanie do: zajęć, kolokwium, egzaminu; studiowanie literatury; przygotowanie: pracy pisemnej, prezentacji, wystąpienia; itp.) Studia niestacjonarne 36 21 51 66 Łącznie 87 87 Punkty ECTS Studia niestacjonarne Zajęcia z udziałem nauczyciela akademickiego 1 1 Zajęcia bez udziału nauczyciela akademickiego 2 2 Łącznie 3 3

LITERATURA PODSTAWOWA: 1. Bochenek A., Reicher M.: Anatomia człowieka, t. 2, PZWL, Warszawa, 2008 2. Hansen J.T., Koeppen B.M.: Atlas fizjologii człowieka Nettera, Wyd. Medyczne Urban & Partner, Wrocław, 2005 3. Konturek S. Fizjologia człowieka - układ trawienny i wydzielanie wewnętrzne, t.5, Wyd. U.J. Kraków, 2000 4. Korman E.: Podstawy wieku rozwojowego, Biblioteka Pediatry 32, PZWL, Warszawa, 1999 5. Sawicki H., Histologia podręcznik dla studentów medycyny, PZWL, Warszawa, 1997 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA: 1. Bullock J., Boyle J., Wang M. B., Tuganowski W. (red. wyd. pol.): Fizjologia NMS, Wyd. Medyczne Urban & Partner, 2004 2. Konturek S.J. (red.): Fizjologia człowieka. Podręcznik dla studentów medycyny, Wyd. Med. Urban & Partner, W-w, 2007 3. Robakowska Z.: Endokrynologia wieku rozwojowego, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1995 PROGRAM OPRACOWAŁA: DR EWA NOWACKA-CHIARI

Liczba godzin w semestrze Liczba godzin w tygodniu Semestr M E T O D O L O G I A N A U K P R Z Y R O D N I C Z Y C H Kod przedmiotu: 08.4-WB-BŚD-MNP Typ przedmiotu: obowiązkowy Język nauczania: polski Odpowiedzialny za przedmiot: dr hab. Stefan Konstańczak Prowadząc y: dr hab. Stefan Konstańczak zajęć zaliczenia Punkt y ECTS W ykład 30 2 I zaliczenie z oceną studia niestacjonarne 4 W ykład 18 I zaliczenie z oceną CEL PRZEDMIOTU: WYMAGANIA WSTĘPNE: ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: METODY KSZTAŁCENIA: EFEKTY KSZTAŁCENIA I METODY WERYFIKACJI OSIĄGANIA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA: OPIS EFEKTU SYMBOLE EFEKTÓW METODY WERYFIKACJI FORMA ZAJĘĆ WARUNKI ZALICZENIA: OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: Obciążenie pracą Studia niestacjonarne

Godziny kontaktowe (udział w zajęciach; konsultacjach; egzaminie, itp.) Samodzielna praca studenta (przygotowanie do: zajęć, kolokwium, egzaminu; studiowanie literatury; przygotowanie: pracy pisemnej, projektu, prezentacji, raportu, wystąpienia; itp.) Łącznie Punkty ECTS Studia niestacjonarne Zajęcia z udziałem nauczyciela akademickiego Zajęcia bez udziału nauczyciela akademickiego Łącznie LITERATURA PODSTAWOWA: LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA: PROGRAM OPRACOWAŁ:

Liczba godzin w semestrze Liczba godzin w tygodniu Semestr M E T O D Y S T A T Y S T Y C Z N E W B I O L O G I I Kod przedmiotu: 11.2-WB-BŚD-MSwB Typ przedmiotu: obowiązkowy Język nauczania: polski Odpowiedzialny za przedmiot: dr hab. Marian Giertych Prowadząc y: dr hab. Marian Giertych zajęć zaliczenia Punkt y ECTS W ykład 15 1 zaliczenie z oceną Laboratorium 15 1 I zaliczenie z oceną studia niestacjonarne 4 W ykład 9 zaliczenie z oceną Laboratorium 9 I zaliczenie z oceną CEL PRZEDMIOTU: Celem jest przekonanie studenta o istotnej roli statystyki we współczesnej nauce. Przekazanie wiedzy i umiejętność koniecznych podczas opracowywania danych zebranych w trakcie przygotowywania pracy magisterskiej i ewentualnie przyszłej pracy naukowej. WYMAGANIA WSTĘPNE: Znajomość podstaw statystyki z pierwszego stopnia studiów. Znajomość podstaw pakietu Excel. ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: Testowanie hipotez. Testy różnic między średnimi. Testy nieparametryczne. Jednoczynnikowa i dwuczynnikowa analiza wariancji (ANOVA) z układami czynnikowymi i hierarchicznymi. Analiza kowariancji (ANCOVA). Analiza frekwencji parametryczne i nieparametryczne współczynniki korelacji. Analiza regresji. Regresja logistyczna. METODY KSZTAŁCENIA: Zajęcia prowadzone są sali komputerowej z wykorzystaniem programów Excel i Statistica. Każde ćwiczenie poprzedzone jest wykładem w postaci prezentacji multimedialnej. Ćwiczenia praktyczne: samodzielne wykonanie prostych pomiarów biologicznych np. Długości igieł sosny. Wykonanie statystycznego opisu próby. Testowanie hipotez statystycznych z wykorzystaniem różnych testów dostępnych w programie Statistica na bazie danych wcześniej zebranych własnych danych oraz przykładów podawanych przez prowadzącego.

EFEKTY KSZTAŁCENIA I METODY WERYFIKACJI OSIĄGANIA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA: OPIS EFEKTU SYMBOLE EFEKTÓW METODY WERYFIKACJI FORMA ZAJĘĆ Opierając się na podstawach empirycznych student, rozumie znaczenie metod matematycznych i statystycznych w metodologii badań biologicznych K2A_W08 Kolokwia cząstkowe i zaliczenie końcowe zadania do rozwiązania z wykorzystaniem komputerów i oprogramowania statystycznego. Wykład oraz w sali komputerowej Student zna zasady formułowania hipotez statystycznych, dobiera odpowiednie testy w zależności od przeprowadzanego eksperymentu, opisuje zaobserwowane zjawiska w kontekście analizy statystycznej K2A_W04 Kolokwia cząstkowe i zaliczenie końcowe zadania do rozwiązania z wykorzystaniem komputerów i oprogramowania statystycznego. Wykład oraz w sali komputerowej Student zna pakiet statystyczny Statistica w zakresie rozszerzonym. K2A_W07 Kolokwia cząstkowe i zaliczenie końcowe zadania do rozwiązania z wykorzystaniem komputerów i oprogramowania statystycznego. Wykład oraz w sali komputerowej Student potrafi zastosować pakiet statystyczny Statistica, właściwie dobiera testy statystyczne w zależności od rozwiązywanego problemy badawczego K2A_U01 Kolokwia cząstkowe i zaliczenie końcowe zadania do rozwiązania z wykorzystaniem komputerów i oprogramowania statystycznego. Wykład oraz w sali komputerowej Student prawidłowo interpretuje zjawiska i procesy przyrodnicze na podstawie analizy statystycznej K2A_U03 Kolokwia cząstkowe i zaliczenie końcowe zadania do rozwiązania z wykorzystaniem komputerów i oprogramowania statystycznego. Wykład oraz w sali komputerowej Student rozumie znaczenie analizy statystycznej we współczesnej pracy biologa. K2A_K01 Kolokwia cząstkowe i zaliczenie końcowe zadania do rozwiązania z wykorzystaniem komputerów i oprogramowania statystycznego. Wykład oraz w sali komputerowej Student potrafi myśleć i działać w sposób przedsiębiorczy K2A_K08 Kolokwia cząstkowe i zaliczenie końcowe zadania do rozwiązania z wykorzystaniem komputerów i oprogramowania statystycznego. Wykład oraz w sali komputerowej WARUNKI ZALICZENIA: Weryfikacja wiedzy i umiejętności studenta odbywać się będzie w trakcie kolokwiów cząstkowych i kolokwium końcowego. Podczas kolokwiów student na podstawie zestawu danych numerycznych i podanego problemu badawczego będzie musiał prawidłowo postawić hipotezy statystyczne, dobrać odpowiedni test i zinterpretować wynik. Wszystkie kolokwia odbywają się z wykorzystaniem komputerów i pakietu statystycznego Statistica. Zaliczenie przedmiotu wymaga: obecności na zajęciach (dopuszczalna absencja 20%), pozytywnego (50% punktów + 1) zaliczenia kolokwiów cząstkowych oraz kolokwium końcowego. OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: Obciążenie pracą Godziny kontaktowe (udział w zajęciach; konsultacjach; egzaminie, itp.) Samodzielna praca studenta (przygotowanie do: zajęć, kolokwium, egzaminu; studiowanie literatury; przygotowanie: pracy pisemnej, projektu, prezentacji, raportu, wystąpienia; itp.) Studia niestacjonarne 30 18 76 88 Łącznie 106 106

Punkty ECTS Studia niestacjonarne Zajęcia z udziałem nauczyciela akademickiego 1 1 Zajęcia bez udziału nauczyciela akademickiego 3 3 Łącznie 4 4 LITERATURA PODSTAWOWA: 1. Stanisz A. Przystępny kurs statystyki tom I, II i III z zastosowaniem STATISTICA PL StatSoft Kraków 2. Foryś U. Matematyka w biologii PWT Warszawa 2005 3. Watała C. Biostatystyka Wykorzystanie metod statystycznych w pracy badawczej w naukach biomedycznych alfa-medica press Warszawa 2002 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA: 1. Żuk B. Biometria stosowana PWN Warszawa 1989 2. Łomnicki A., Wprowadzenie do statystyki dla przyrodników, PWN, 2010 PROGRAM OPRACOWAŁ: DR HAB. MARIAN GIERTYCH PROF. UZ

Liczba godzin w semestrze Liczba godzin w tygodniu Semestr F I Z JJ O G R A F I A P O L S K I Kod przedmiotu: 13.9-WB-BŚD-FP Typ przedmiotu: obowiązkowy Język nauczania: polski Odpowiedzialny za przedmiot: dr Jerzy Tonder Prowadząc y: dr Jerzy Tonder, mgr Olaf Ciebiera zajęć zaliczenia Punkt y ECTS W ykład 30 2 egzamin II Ćwic zenia 15 1 zaliczenie z oceną studia niestacjonarne 6 W ykład 18 egzamin II Ćwic zenia 9 zaliczenie z oceną CEL PRZEDMIOTU: Celem przedmiotu jest wyjaśnienie sposobów wydzielania przestrzennych jednostek przyrodniczych i określenie ich charakterystyki. Wykorzystanie metody integracji a posteriori i integracji a priori oraz podziału przestrzeni przyrodniczej według modelu "matryc-płatów-korytarzy". Pełnienie roli poszczególnych komponentów / przewodniej i podporządkowanej/przy planowaniu zabiegów zmierzających do zmiany istniejących układów przyrodniczych. WYMAGANIA WSTĘPNE: podstawy geografii fizycznej, ochrony środowiska, ekologii. ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: fizjografia urbanistyczna i ruralistyczna. Ekofizjograficzne kierunki i metody badań. Analiza zagospodarowania terenu. Wskaźniki wartości fizjograficznych obszaru analiza topografii terenu analiza stosunków wodnych szata roślinna METODY KSZTAŁCENIA: PODAJĄCA - DYSKUSJA EFEKTY KSZTAŁCENIA I METODY WERYFIKACJI OSIĄGANIA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA: OPIS EFEKTU SYMBOLE EFEKTÓW METODY WERYFIKACJI FORMA ZAJĘĆ

Student rozumie strukturę środowiska przyrodniczego oraz rolę poszczególnych komponentów przyrody. Rozumie i przedstawia podstawowe definicje i symbole stosowane w fizjografii. Rozumie rolę opracowań ekofizjograficznych w zagospodarowaniu przestrzennym kraju. Opisuje poszczególne komponenty fizjograficzne i szacuje wartość fizjograficzną przestrzeni. Interpretuje topografię krajobrazu pod kątem zagospodarowania przestrzennego i erozji. Analizuje stosunki wodne w skali lokalnej. Wyciąga wnioski z opracowań fitosocjologicznych, florystycznych. Student analizuje związki między komponentami i związki pomiędzy jednostkami przyrodniczymi / geosystemami/, Określa rolę poszczególnych komponentów na przykładzie wydzielonej przestrzeni przyrodniczej. Potrafi zanalizować i wyciągnąć wnioski z danych literaturowych i map dotyczących analizy zagospodarowania terenu. Szacuje wskaźnik wartości fizjograficznej obszaru. Analizuje topografię terenu oraz zagrożenie erozją. Rozumie obieg wody w przyrodzie i wyciąga z niego wnioski w skali lokalnej. Stosuje metodę samokształcenia i dostrzega potrzebę uczenia się. Działa w grupie i organizuje pracę w określonym zakresie, słucha uwag prowadzącego zajęcia i stosuje się do jego zaleceń. K2A_W15 K2A_U01, K2A_U07 dyskusja, bieżąca, kontrola na zajęciach kolokwium ćwiczenia ćwiczenia K2A_K01 egzamin wykład K2A_K02 prezentacje multimedialne ćwiczenia WARUNKI ZALICZENIA: Wykład - egzamin zaliczony na ocenę pozytywną. Ćwiczenia warunkiem zaliczenia jest uzyskanie pozytywnych ocen z prezentacji wykonywanych na poszczególne zajęcia oraz kolokwium końcowe. Kolokwium końcowe: ocena pozytywna powyżej 60% uzyskanych punktów. OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: Obciążenie pracą Godziny kontaktowe (udział w zajęciach; konsultacjach; egzaminie, itp.) Samodzielna praca studenta (przygotowanie do: zajęć, kolokwium, egzaminu; studiowanie literatury; przygotowanie: pracy pisemnej, projektu, prezentacji, raportu, wystąpienia; itp.) Studia niestacjonarne 90 45 60 105 Łącznie 150 150 Punkty ECTS Studia niestacjonarne Zajęcia z udziałem nauczyciela akademickiego 4 2 Zajęcia bez udziału nauczyciela akademickiego 2 4

Łącznie 6 6 LITERATURA PODSTAWOWA: 1. Kondracki J.: Geografia fizyczna Polski, PWN, Warszawa. 2002 2. Kostrowicki A.S.: Geografia biosfery, PWN. Warszawa. 1999 3. Richling A.: Kompleksowa geografia fizyczna, PWN. Warszawa. 1992 4. Szponar I.: Fizjografia urbanistyczna, PWN. Warszawa. 2003 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA: 1. Bartkowski T.: Rozwój środowiska fizyczno-geograficznego Polski, PWN, Warszawa. 1978 2. Matuszkiewicz J.M.: Zespoły leśne Polski, PWN. Warszawa. 2008 3. Richling A. ( red.): Geograficzne badania środowiska przyrodniczego. PWN. Warszawa. 2007 PROGRAM OPRACOWAŁ: MGR OLAF CIEBIERA

Liczba godzin w semestrze Liczba godzin w tygodniu Semestr E K O L O G I A R O Ś L I N Z F I T O S O C JJ O L O G I Ą Kod przedmiotu: 13.9-WB-BŚD-ERzF Typ przedmiotu: obowiązkowy Język nauczania: polski Odpowiedzialny za przedmiot: dr hab. Grzegorz Iszkuło Prowadząc y: dr hab. Grzegorz Iszkuło zajęć zaliczenia Punkt y ECTS W ykład 15 1 egzamin II Ćwic zenia 30 2 zaliczenie z oceną studia niestacjonarne 6 W ykład 9 egzamin II Ćwic zenia 18 zaliczenie z oceną CEL PRZEDMIOTU: Celem jest zapoznanie studentów z ekologią roślin jako programem badawczym biologii oraz nauczenie studentów umiejętności zastosowanie tego programu w badaniach i wnioskowaniu z zakresu ekologii roślin. WYMAGANIA WSTĘPNE: Podstawowe wiadomości z zakresu ekologii ogólnej i botaniki systematycznej. ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: Wykład Podstawowe mechanizmy rządzące procesami ekologicznymi z udziałem roślin i roślinności. Zależności rośliny-środowisko. Podstawowe zasady dotyczących struktury, funkcji i dynamiki roślinności. Historie i strategie życia. Ćwiczenia Fitocenoza jako strukturalny i funkcjonalny składnik ekosystemu. Metody wyróżniania i klasyfikowania jednostek roślinności. Bioindykacyjna rola gatunków i jednostek roślinności w ocenie stanu środowiska przyrodniczego. METODY KSZTAŁCENIA: Podająca: wykład w formie prezentacji multimedialnej. Praktyczna: ćwiczenia w formie dyskusyjnej, pomiary i obserwacje w terenie, opracowanie naukowe i jego prezentacja. EFEKTY KSZTAŁCENIA I METODY WERYFIKACJI OSIĄGANIA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA: OPIS EFEKTU Student poznaje podstawowe mechanizmy rządzące procesami SYMBOLE EFEKTÓW K2A_W13 METODY WERYFIKACJI Egzamin, kolokwium, praca pisemna własna, prezentacja multimedialna, FORMA ZAJĘĆ Wykład, ćwiczenia,

ekologicznymi z udziałem roślin i roślinności, dotyczących struktury, funkcji i dynamiki roślinności. Rozumie złożoność zależności ekologicznych oraz podstawowe prawa nimi rządzące. Student rozumie, że ekologia roślin jest programem badawczym biologii. Uczy się umiejętności obserwowania faktów, stawiania hipotez i wnioskowania naukowego z zakresu ekologii roślin. Student potrafi wyróżniać i klasyfikować jednostki roślinności oraz zastosować bioindykację w ocenie stanu środowiska przyrodniczego Student potrafi dokonać pomiarów i obserwacji terenowych, wykonać opracowanie naukowe i je zaprezentować. Student potrafi obserwować fakty, stawiać hipotezy i wnioskować naukowo z weryfikacją tych wyników na podstawie literatury w języku polskim i angielskim z zakresu ekologii roślin oraz dziedzin powiązanych. Student stosuje metody samokształcenia i dostrzega potrzebę uczenia się i doskonalenia swoich umiejętności w zakresie ekologii roślin Student działa w grupie i organizuje prace wykazując dbałość o bezpieczeństwo pracy, słucha uwag prowadzącego i stosuje się do jego zaleceń K2A_W14 K2A_U05 K2A_U04 K2A_U07 K2A_U08 K2A_U06 K2A_K01 dyskusja Egzamin, kolokwium, praca pisemna własna, prezentacja multimedialna, dyskusja Egzamin, kolokwium, praca pisemna własna, prezentacja multimedialna, dyskusja Praca pisemna własna, prezentacja multimedialna, dyskusja Praca pisemna własna, prezentacja multimedialna, dyskusja Egzamin, kolokwium, praca pisemna własna, prezentacja multimedialna, dyskusja praca własna Pomiary i obserwacje w terenie Pomiary i obserwacje w terenie Wykład, ćwiczenia, praca własna Wykład, ćwiczenia, praca własna K2A_K02 Prezentacja multimedialna, dyskusja Wykład, ćwiczenia, praca własna WARUNKI ZALICZENIA: Wykład - egzamin końcowy, do którego student jest dopuszczany na podstawie uprzedniego zaliczenia ćwiczeń, przeprowadzony w formie pisemnej. Egzamin trwający 60 minut zawiera 50 zamkniętych pytań. Do zaliczenia na ocenę dostateczną konieczne jest uzyskanie 30 pkt (60%) na 50 pkt. możliwych do zdobycia. Ćwiczenia - warunkiem zaliczenia jest uzyskanie pozytywnych ocen z: kolokwium, pracy pisemnej na podstawie aktualnie dyskutowanych w literaturze tematów związanych z ekologią roślin oraz prezentacji multimedialnej z wyników prac terenowych. Ocena końcowa to średnia arytmetyczna ocen cząstkowych. OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: Obciążenie pracą Godziny kontaktowe (udział w zajęciach; konsultacjach; egzaminie, itp.) Samodzielna praca studenta (przygotowanie do: zajęć, kolokwium, egzaminu; studiowanie literatury; przygotowanie: pracy pisemnej, projektu, prezentacji, raportu, wystąpienia; itp.) Studia niestacjonarne 55 37 102 120 Łącznie 157 157 Punkty ECTS Studia niestacjonarne Zajęcia z udziałem nauczyciela akademickiego 2 2 Zajęcia bez udziału nauczyciela akademickiego 4 4 Łącznie 6 6

LITERATURA PODSTAWOWA: 1. Weiner J., Życie i ewolucja biosfery. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa,1999 2. Krebs Ch.J., Ekologia. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa,1997 3. Mackenzie A., Ball A.S., Virdee S.R., Ekologia. Krótkie wykłady. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2000 4. Falińska K., Ekologia roślin. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1996 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA: 1. Begon B, Mortimer M., Ekologia populacji. Studium porównawcze roślin i zwierząt. PWRiL, Warszawa, 1989 2. Roo-Zielińska E.,. Fitoindykacja jako narzędzie oceny środowiska fizycznogeograficznego. Podstawy teoretyczne i analiza porównawcza stosowanych metod Prace Geograficzne IGiPZ PAN, 199, 2004 3. Falińska K., Przewodnik do badań biologii populacji roślin. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2002 PROGRAM OPRACOWAŁ: DR HAB. GRZEGORZ ISZKUŁO

Liczba godzin w semestrze Liczba godzin w tygodniu Semestr E K O L O G I A Z W I E R Z Ą T Kod przedmiotu: 13.9-WB-BŚD-EkZ Typ przedmiotu: obowiązkowy Język nauczania: polski Odpowiedzialny za przedm iot: dr Agnieszka Ważna Prowadząc y: dr Agnieszka Ważna zajęć zaliczenia Punkt y ECTS W ykład 15 1 egzamin II Ćwic zenia 30 2 zaliczenie na ocenę studia niestacjonarne 6 W ykład 9 egzamin II Ćwic zenia 18 zaliczenie na ocenę CEL PRZEDMIOTU: Celem kształcenia jest zapoznanie studenta z ekologią populacji podstawowych grup zwierząt oraz zaznajomienie z zastosowaniem metod badawczych wykorzystywanych w ekologii zwierząt. WYMAGANIA WSTĘPNE: Student posiada wiedzę z zakresu ekologii ogólnej. ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: WYKŁAD Rozmieszczenie populacji. Liczebność populacji. Metody szacowania liczebności populacji różnych grup zwierząt. Oznaczanie tropów i śladów zwierząt. Struktura wiekowa populacji. Struktura płciowa populacji. Czynniki abiotyczne. Drapieżnictwo. Metody analizy diety zwierząt drapieżnych. Roślinożerność. Metody analizy diety zwierząt roślinożernych. Pasożytnictwo. LABORATORIUM Analiza wybranych parametrów ekologicznych na drodze samodzielnie wykonanych doświadczeń oraz obliczeń i obserwacji. METODY KSZTAŁCENIA: podająca: wykład w formie prezentacji multimedialnej praktyczna: w trakcie zajęć student przeprowadza modelowe doświadczenia. Samodzielnie rozwiązuje zadania z zakresu ekologii zwierząt. EFEKTY KSZTAŁCENIA I METODY WERYFIKACJI OSIĄGANIA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA: OPIS EFEKTU Student definiuje podstawowe pojęcia z zakresu ekologii zwierząt. Student zna podstawowe procesy zachodzące w populacjach zwierząt SYMBOLE EFEKTÓW K2A_W02, K2A_W11 test METODY WERYFIKACJI FORMA ZAJĘĆ wykład

Student interpretuje wyniki uzyskane drogą doświadczalną i potrafi oszacować parametry populacji Student wykorzystuje narzędzia matematyczne i statystyczne do opisania procesów ekologicznych Student działa w grupie i organizuje pracę w określonym zakresie. K2A_U07 K1A_U10 test ćwiczenia K2A_U09 test ćwiczenia K2A_K02 aktywność na zajęciach ćwiczenia WARUNKI ZALICZENIA: Na ocenę z przedmiotu składa się ocena zaliczeniowa z wykładu oraz ćwiczeń. Wykład - warunkiem zaliczenia jest zdanie pisemnego egzaminu (50 pytań pozytywna odpowiedź 60%). Ćwiczenia - warunkiem zaliczenia jest uzyskanie pozytywne zaliczenie kolokwium zaliczeniowego (30 pytań pozytywna odpowiedź 60%) oraz obecność i aktywność na zajęciach. OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: Obciążenie pracą Godziny kontaktowe (udział w zajęciach; konsultacjach; egzaminie, itp.) Samodzielna praca studenta (przygotowanie do: zajęć, kolokwium, egzaminu; studiowanie literatury; przygotowanie: pracy pisemnej, projektu, prezentacji, raportu, wystąpienia; itp.) Studia niestacjonarne 75 67 107 107 Łącznie 182 174 Punkty ECTS Studia niestacjonarne Zajęcia z udziałem nauczyciela akademickiego 3 3 Zajęcia bez udziału nauczyciela akademickiego 3 3 Łącznie 6 6 LITERATURA PODSTAWOWA: 1. Krebs, R. 1997. Ekologia, PWN, Warszawa. 2. Weiner, J. 1999. Życie i ewolucja biosfery, PWN, Warszawa 3. Begon M., Mortimer M. 1989. Ekologia populacji. Studium porównawcze zwierząt i roślin, PWRiL, Warszawa. LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA: PROGRAM OPRACOWAŁ: DR AGNIESZKA WAŻNA

Liczba godzin w semestrze Liczba godzin w tygodniu Semestr H Y D R O B I O L O G I A Kod przedmiotu: 13.9-WB-BŚD-Hyd Typ przedmiotu: obowiązkowy Język nauczania: polski Odpowiedzialny za przedmiot: dr Jerzy Tonder Prowadząc y: dr Jerzy Tonder, zajęć zaliczenia Punkt y ECTS W ykład 15 1 egzamin II Laboratorium 30 2 zaliczenie z oceną studia niestacjonarne 5 W ykład 9 egzamin II Laboratorium 18 zaliczenie z oceną CEL PRZEDMIOTU: Celem zajęć z hydrobiologii jest nabycie przez studenta wiedzy teoretycznej i praktycznej, w wyniku czego student powinien opisać cechy charakterystyczne wybranych ekosystemów wodnych oraz głównych grup organizmów wodnych, a także scharakteryzować organizację troficzną biocenoz słodkowodnych. W wyniku przeprowadzonych zajęć z hydrobiologii student powinien wykorzystać zdobytą wiedzę teoretyczną w praktycznej charakterystyce wybranego ekosystemu wodnego. W ramach zajęć laboratoryjnych student powinien poznać podstawowe zasady bezpiecznej pracy w biologicznym, opanować techniki mikroskopowania oraz samodzielnego wykonywania preparatów mikroskopowych. Student powinien nauczyć się analizować preparaty gotowe i sporządzone samodzielnie i wykonywać poprawnie rysunki spod mikroskopu. WYMAGANIA WSTĘPNE: Znajomość podstawowych wiadomości z zakresu biologii, chemii, ekologii oraz ochrony środowiska. ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: Przedmiot i zakres hydrobiologii. Środowisko wodne. Zbiorniki wodne wody płynące, jeziora, stawy, zbiorniki zaporowe, zbiorniki powyrobiskowe, zbiorniki astatyczne. cje ekologiczne. Organizmy wodne jako wskaźniki czystości wód powierzchniowych. Biologia organizmów wodnych. Organizacja troficzna biocenoz słodkowodnych. METODY KSZTAŁCENIA: Wykład - metody podające (wykład informacyjny w formie prezentacji multimedialnej). Laboratoria - metody podające (pogadanka), metoda praktyczna (laboratoryjna, prezentacja multimedialna, pokaz, praktyka).

EFEKTY KSZTAŁCENIA I METODY WERYFIKACJI OSIĄGANIA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA: OPIS EFEKTU Opisuje złożone zjawiska i procesy przyrodnicze z zakresu hydrobiologii. Opisuje cechy charakterystyczne głównych typów wód śródlądowych oraz poszczególnych formacji ekologicznych organizmów wodnych. Opisuje cechy charakterystyczne organizmów wodnych. Stosuje zasady ergonomii w pracy laboratoryjnej, planuje i przeprowadza eksperyment, potrafi wykorzystać poznane techniki badawcze (preparacja materiału biologicznego, analiza z wykorzystaniem mikroskopu), interpretuje i wyciąga wnioski. Wykorzystuje nabyte umiejętności w środowisku zawodowym oraz w innych środowiskach. Rozpoznaje i klasyfikuje organizmy wodne do właściwych formacji ekologicznych. Korzysta ze źródeł literaturowych oraz innych źródeł, potrafi interpretować i łączyć w spójną całość uzyskane informacje. Przygotowuje i prezentuje prezentację multimedialną na temat wybranego zbiornika wodnego. Docenia istotność posiadania wiedzy z zakresu hydrobiologii i widzi możliwość jej wykorzystania w praktyce oraz dostrzega powiązania hydrobiologii z innymi dziedzinami nauk biologicznych. Działa w grupie i organizuje pracę w określonym zakresie, słucha uwag prowadzącego zajęcia i stosuje się do jego zaleceń. SYMBOLE EFEKTÓW METODY WERYFIKACJI K2A_W16 egzamin wykład FORMA ZAJĘĆ K2A_W13 kolokwium K2A_W13 praca laboratoryjna K2A_K03 K2A_U05 K2A_U08 K2A_U10 wypełnienie kart pracy K2A_U11 kolokwium K2A_U01 prezentacja multimedialna K2A_U12 prezentacja multimedialna K2A_K04 K2A_K06 dyskusja wykład K2A_K02 praca laboratoryjna WARUNKI ZALICZENIA: Wykład -Pozytywna ocena z egzaminu Laboratoria - warunkiem zaliczenia jest aktywny udział w zajęciach, uzyskanie pozytywnych ocen z kolokwiów (pytania zamknięte i otwarte), samodzielnie opracowanych kart pracy oraz prezentacji multimedialnej. W celu uzyskania oceny dostatecznej za kolokwia i karty pracy konieczne jest uzyskanie 60% punktów możliwych do zdobycia. Ocena końcowa to średnia arytmetyczna ocen cząstkowych. OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: Obciążenie pracą Godziny kontaktowe (udział w zajęciach; konsultacjach; egzaminie, itp.) Samodzielna praca studenta (przygotowanie do: zajęć, kolokwium, egzaminu; studiowanie literatury; przygotowanie: pracy pisemnej, projektu, prezentacji, raportu, wystąpienia; itp.) Studia niestacjonarne 55 42 75 88