POMORSKI BAROMETR ZAWODOWY

POMORSKI BAROMETR ZAWODOWY Rozpoznanie potrzeb pomorskiego rynku pracy a działania w zakresie zaspokojenia popytu na pracę Tomasz Gajderowicz Irena Wolińska

Autorzy prezentacji PSDB Sp. z o.o. specjalizuje się w realizacji usług skierowanych do sektora publicznego, dotyczących funkcjonowania administracji i sfery usług publicznych oraz polityki rozwoju, w tym wykorzystania środków unijnych Współpraca ze środowiskami naukowymi i akademickimi Autorzy raportu: Dr Gabriela Grotkowska adiunkt na Wydziale Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego, pracownik Ośrodka Badań Rynku Pracy UW Irena Wolińska ekspert PSDB, politolog, polityk społeczny, były dyrektor Departamentu Programów Rynku Pracy w KUP i dyrektor Departamentu Polityki Rynku Pracy w MPiPS, prezes Stowarzyszenia na Rzecz Rozwoju Rynku Pracy S- TO-S, zrzeszającego osoby związane z publicznymi służbami zatrudnienia. Prezentacja Irena Wolińska, PSDB Tomasz Gajderowicz, WNE UW

Agenda Wprowadzenie Współczesna specyfika problemu dopasowania na rynku pracy Możliwości poprawy dopasowania popytu i podaży: rola publicznych służb zatrudnienia Pomorski barometr zawodowy: cele i metodologia badań Strona podażowa rynku pracy: oferta kształcenia i jej adekwatność do popytu Perspektywy rozwoju poszczególnych sektorów gospodarki Strona popytowa rynku pracy Rekrutujące sekcje, poszukiwane zawody i ich profile kompetencyjne Trudności pracodawców w rekrutacji Współpraca instytucji rynku pracy Wnioski i rekomendacje 4

WPROWADZENIE

Dynamika popytu na pracę Permanentność stanu restrukturyzacji gospodarki Dynamika i zmienność współczesnego procesu gospodarowania: postęp technologiczny (SBTC) handel międzynarodowy (miejsce Polski w światowym podziale pracy) przepływy czynników produkcji: migracje i inwestycje bezpośrednie dynamiczne zmiany preferencji konsumentów: globalne wzorce konsumpcyjne Czy możliwe jest przewidywanie struktury popytu na pracę? Wielkość popytu Struktura zawodowa (kwalifikacyjna) 6

Specyfika współczesnej podaży pracy Wymiar jakościowy, a nie ilościowy Zasoby kapitału ludzkiego, a nie zasoby pracy czy siły roboczej Kapitał ludzki: Jego akumulacja wiąże się z ponoszeniem nakładów (kosztów) Jego akumulacja wymaga czasu Podlega deprecjacji 7

Specyfika współczesnej podaży pracy Wielowymiarowy charakter współczesnych kompetencji: cechy osobowe kompetencje kluczowe kwalifikacje zawodowe 8

Specyfika współczesnej podaży pracy Silne uwarunkowanie przez system edukacji szkolnej i pozaszkolnej Koszty i opóźnienia w czasie w zakresie dostosowań podaży Sztywność tradycyjnego systemu edukacji (opartego w dużej mierze o mechanizmy pozarynkowe) Ograniczone możliwości oddziaływania poprzez szkolenia i kształcenie ustawiczne 9

Niedopasowanie stanem permanentnym Permanentne różnice w położeniu na rynku pracy osób o różnych kwalifikacjach We współczesnej gospodarce niedopasowanie strukturalne jest nie do uniknięcia Choć działają pewne mechanizmy mające ją niwelować, jest to stan będący udziałem wszystkich rynków pracy w krajach o gospodarce rynkowej Powstaje tylko pytanie o skalę tego niedopasowania 10

Rola państwa w ograniczaniu niedopasowań Celem działania władz na szczeblu lokalnym, regionalnym czy krajowym powinno być podjęcie działań zmierzających do redukcji niedopasowań: bieżące reagowanie na niedopasowanie już zgłaszanej podaży i popytu na pracę działania mające na celu ograniczenie niedopasowań w przyszłości konieczność podjęcia próby określenia przyszłego kształtowania się podaży i popytu na pracę Realizacja tych zadań wymaga wiedzy o obecnym i oczekiwanym kształtowaniu się popytu i podaży pracy Możliwość realizacji tych zadań przez PSZ 11

Dynamiczna równowaga na rynku pracy 12

Dynamiczna równowaga na rynku pracy PSZ PSZ 13

CELE I METODOLOGIA BADAŃ

Cel główny: Cele badania zdiagnozowanie zapotrzebowania na kwalifikacje i umiejętności na regionalnym rynku pracy województwa pomorskiego oraz określenie możliwych kierunków działań redukujących niedopasowanie popytu i podaży pracy Cele szczegółowe: uzyskanie pogłębionych informacji na temat zapotrzebowania na zawody w województwie pomorskim oraz ustalenie profilu kompetencyjnego w branżach strategicznych dla rynku pracy rozpoznanie zakresu oraz przyczyn niedostosowania popytu i podaży pracy oraz określenie możliwych sposobów ich eliminacji 15

Metodologia badania Metody gromadzenia danych Analiza danych zastanych Badania ilościowe przedsiębiorstw, agencji zatrudnienia i instytucji szkoleniowych Badania jakościowe: wywiady z przedstawicielami PUP, szkół ponadgimnazjalnych i agencji zatrudnienia, zogniskowane wywiady grupowe Metody analizy zgromadzonych danych Standardowa analiza jakościowa zgromadzonych informacji Standardowa analiza ilościowa (statystyczna) zgromadzonych danych Analiza SWOT, PEST oraz foresight Panel ekspertów 16

PODAŻ PRACY: STRUKTURA KSZTAŁCENIA I JEJ DOSTOSOWANIE DO POPYTU NA PRACĘ 17

Podaż pracy Względnie młode zasoby ludności, relatywnie wysoki przyrost naturalny, atrakcyjność z punktu widzenia przepływów migracyjnych Niższe współczynniki aktywności (aktywność kobiet) Struktura wykształcenia ludności województwa nie odbiega zasadniczo od średniej w Polsce, ale nieznacznie wyższy jest udział osób z wykształceniem średnim ogólnym Względnie skoncentrowana struktura kształcenia zawodowego: wyraźnie silniejsza koncentracja niż w strukturze popytu na pracę, najwięcej młodzieży kształci się w trzech zawodach (technik ekonomista, sprzedawca oraz technik informatyk) Problem jakości kształcenia Aż 28 uczelni wyższych i prawie 100 kierunków studiów; duży udział kierunków ekonomicznych i pedagogicznych 18

Relacja udziału danej grupy wykształcenia w populacji ogółem w województwie pomorskim do analogicznego udziału dla Polski ogółem (2009) 1,3 1,25 1,2 1,15 1,1 1,05 1 0,95 0,9 0,85 0,8 wyższe policealne średnie zawodowe średnie ogólne zasadnicze zawodowe podstawowe i niższe 25-34 lata, POM/PL 45-54 lata, POM/PL 19

Szkolnictwo ponadgimnazjalne w woj. pomorskim w r. szk. 2010/11: podstawowe informacje 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 27,1 28,1 38,1 20,9 24,4 18,3 48,3 36,5 40,8 Liczba szkół Liczba uczniów Liczba absolwentów Ogólnokształcące szkoły artystyczne Szkoły przysposabiające do pracy Technika (wraz z usupełniającymi) Zasadnicze szkoły zawodowe Licea profilowane LO (wraz z uzupełniającymi) 20

Zasadnicze Szkoły Zawodowe W roku szkolnym 2010/2011: W województwie pomorskim funkcjonowało 99 ZSZ Ponad 15 tysięcy uczniów (niecałe 5% mniej niż rok wcześniej i aż o ponad 55% mniej niż 10 lat wcześniej) W roku 2011: absolwenci w 43 różnych zawodach: W przypadku 32 z nich liczba absolwentów wyniosła co najmniej 10 Dziesięć zawodów najczęściej reprezentowanych wśród absolwentów ZSZ skupia aż 80% absolwentów Tendencje i nowe zjawiska w kształceniu w pomorskich ZSZ: pojawienie się nowego zawodu technologa robót wykończeniowych w budownictwie pierwsi absolwenci opuścili siedem ZSZ w 2011 roku, dynamiczny wzrost popularności zawodu fryzjera (ponad dwukrotnie większa liczba absolwentów w ciągu 4 lat), a także murarza i elektryka, relatywnie stabilne liczby absolwentów w dwóch najpopularniejszych zawodach sprzedawcy i kucharza małej gastronomii, spadek o połowę liczby absolwentów ZSZ w zawodzie piekarza, gwałtowny spadek wśród absolwentów liczby monterów kadłubów okrętowych oraz monterów systemów rurociągowych 21

Technika zawodowe W roku szkolnym 2010/2011: W województwie pomorskim funkcjonowało 114 techników Ponad 32 tysiące uczniów (podobnie jak rok wcześniej i o blisko 35% mniej niż 10 lat wcześniej) W roku 2011: absolwenci w 43 różnych zawodach: Dziesięć zawodów najczęściej reprezentowanych wśród absolwentów techników skupia aż 70% absolwentów Tendencje i nowe zjawiska w kształceniu w pomorskich technikach: bardzo dynamiczny wzrost liczby absolwentów w kilku zawodach, a w szczególności w zawodzie technika mechatronika (ponad 6-krotny), technika budownictwa okrętowego (ponad 6-krotny), technika architektury krajobrazu (ponad 5-krotny), technika informatyka (prawie 5-krotny), spadek liczby absolwentów w takich zawodach jak: technik mechanik okrętowy, technik ogrodnik, technik ochrony środowiska, technik analityk oraz technik elektronik, pojawienie się nowych zawodów wśród absolwentów: technik logistyk, technik usług fryzjerskich (przeniesienie kształcenia z ZSZ), technik papiernictwa, technik telekomunikacji, technik teleinformatyk, technik pojazdów samochodowych, technik nawigator morski, technik weterynarii, technik technologii chemicznej oraz technik księgarstwa. 22

1200 1000 800 600 400 200 Zmiany liczby absolwentów w pomorskich szkołach zawodowych (ZSZ, technika, technika uzupełniające) Technik ekonomista Sprzedawca Technik informatyk Technik hotelarstwa Kucharz małej gastronomii Mechanik pojazdów samochodowych Technik mechanik Fryzjer Technik handlowiec Technik organizacji usług gastronomicznych Technik budownictwa 0 2012-04-20 2008 2009 2010 2011 Technik żywienia i gospodarstwa domowego

Ranking elementarnych grup zawodów, w których w końcu 2010 r. było zarejestrowanych w PUP województwa pomorskiego najwięcej bezrobotnych: absolwenci versus bezrobotni ogółem Kod elementarnej grupy zawodów Nazwa elementarnej grupy zawodów Ranking wśród bezrobotnych absolwentów Bezrobotni absolwenci (liczba osób) Ranking wśród bezrobotnych ogółem Bezrobotni ogółem (liczba osób) 5223 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 1 629 1 11 056 3314 Średni personel do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych 2 262 4 2 519 5120 Kucharze 3 236 3 2 626 7231 Mechanicy pojazdów samochodowych 4 171 7 2 122 2422 Specjaliści do spraw administracji i rozwoju 5 154 19 961 7522 Stolarze meblowi i pokrewni 6 121 5 2 470 3512 Technicy wsparcia informatycznego i technicznego 7 113 48 460 5141 Fryzjerzy 8 107 26 745 4224 Recepcjoniści hotelowi 9 95 57 370 3220 Dietetycy i żywieniowcy 10 94 27 730 2351 Wizytatorzy i specjaliści metod nauczania 11 87 43 494 3115 Technicy mechanicy 12 79 14 1 206 2631 Ekonomiści 13 76 31 671 7222 Ślusarze i pokrewni 14 69 2 2 974 7112 Murarze i pokrewni 15 65 9 1 853 3112 Technicy budownictwa 16 63 49 441 2330 Nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych 17 60 38 522 2633 Filozofowie, historycy i politolodzy 18 56 56 386 3142 Technicy rolnictwa i pokrewni 19 56 18 976 7512 Piekarze, cukiernicy i pokrewni 20 55 13 1 434 Łącznie - 2 648-35 016 % z ogółem - 40.2-33.4 Ogółem - 6 591-104 694 24

Szkolnictwo zawodowe Problemy w dopasowaniu oferty edukacyjnej szkół zawodowych do oczekiwań pracodawców wynikają m.in. z faktu, iż: długotrwałość procesu kształcenia i trudność w bezpośrednim podążaniem za zmianami w popycie ograniczona wiedza władz szkolnych dot. potrzeb rynku pracy (rola oczekiwań gimnazjalistów), powierzchowność bieżącej (często deklaratywnej) współpracy z pracodawcami organizacja szkolnictwa zawodowego w Polsce (w szczególności zasady jego finansowania) wysokie koszty szkolnictwa zawodowego, trudności w pozyskaniu i zapewnieniu trwałej podaży pracy nauczycieli zawodu 2012-04-20

Struktura kształcenia na poziomie wyższym 2007/08 Kierunek Liczba studentów studiów stacjonarnych Liczba studentów studiów niestacjonarnych Liczba studentów ogółem Zarządzanie 3 185 6 943 10 128 Turystyka i rekreacja 2 303 3 895 6 198 Filologia ogółem 2 133 955 3 088 Pedagogika ogółem 2 130 6 861 8 991 Budownictwo 2 024 912 2 936 Ekonomia 1 753 3 254 5 007 Kierunek lekarski 1 736 218 1 954 Elektronika i telekomunikacja 1 702 224 1 926 Informatyka 1 642 1 038 2 680 Prawo 1 496 1 641 3 137 Mechanika i budowa maszyn 1 381 669 2 050 Administracja 1 267 3 785 5 052 Matematyka 1 262 48 1 310 Architektura i urbanistyka 1 165 0 1 165 Elektrotechnika 1 159 829 1 988 Łącznie 26 338 31 272 57 610 % z ogółem 49.8 63.6 56.5 Ogółem absolwenci szkół wyższych 52 862 49 166 102 028 26

POPYT NA PRACĘ: OCZEKIWANIA PRACODAWCÓW WZGLĘDEM KANDYDATÓW DO PRACY 27

Gospodarka województwa pomorskiego: wnioski dla struktury popytu na pracę Względnie wysoki poziom rozwoju (PKB per capita) Względnie wysokie nasycenie kapitałem fizycznym Struktura gospodarki w zasadzie zbieżna z przeciętną dla Polski: ponad przeciętny udział przemysłu, a z usług - transportu i magazynowania, hoteli i restauracji oraz obsługi nieruchomości (PKD-2004) Struktura populacji pracujących: ponadprzeciętny udział usług publicznych (edukacja, ochrona zdrowia, administracja) oraz niektórych usługi rynkowych: handel, doradztwo prawne, finansowe i gospodarcze, obsługa nieruchomości, transport oraz pośrednictwo finansowe; mniejszy udział przemysłu i rolnictwa 2012-04-20

Gospodarka województwa pomorskiego: wnioski dla struktury popytu na pracę Względnie dobra pozycja jeśli chodzi o innowacyjność, zastosowania nowoczesnych technologii i nakłady na B+R Względnie duże wykorzystanie komputerów w firmach Względnie duży udział nowoczesnych produktów i nowoczesnych technologii Względnie duża otwartość na handel międzynarodowy 2012-04-20

Popyt na pracę na Pomorzu Ponad połowa popytu z 4 sekcji: przetwórstwa przemysłowego, budownictwa, handlu i transportu Ponad 1/5 z tzw. usług publicznych Rosnące znaczenie usług (zwłaszcza handlu, hotelarstwa, gastronomii, obsługi nieruchomości) oraz malejące znaczenie przetwórstwa przemysłowego. Większość popytu na pracę pochodzi z przemysłu i usług i obejmuje miejsca pracy wymagające wykształcenia na poziomie zasadniczym i średnim Waga kształcenia na poziomie ponadgimnazjalnym, zwłaszcza zawodowym 2012-04-20

Struktura popytu na pracę wg PKD 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 AR AP B C D E F G H I J K L M N O P Wyższe Średnie LO ZSZ Gim Q R S Inne Gim ZSZ LO Średnie Wyższe 31

Prognoza zmiany liczby pracujących w wybranych branżach w województwie pomorskim (rok 2009 = 100) 125 120 115 110 105 100 Obsługa nieruchomości Budownictwo Hotele i restauracje Handel i naprawy Transport Przemysł Ogółem 95 2009 2010 2011 2012 2013 2014 32

Pracujący według wykonywanego zawodu: województwo pomorskie (POM) na tle całego kraju (PL) (BAEL 2009, przy zastosowaniu KZiS 2005) Nazwa grupy zawodów Kod grupy zawodów POM (%) PL (%) POM/PL Sprzedawcy i demonstratorzy 5221 8.0 7.4 1.08 Rolnicy produkcji roślinnej i zwierzęcej 6131 4.4 8.1 0.54 Kierowcy samochodów ciężarowych 8323 3.0 2.9 1.03 Pracownicy obsługi biurowej gdzie indziej niesklasyfikowani 4191 2.6 2.5 1.04 Księgowi 3432 2.6 1.9 1.37 Pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i podobne 9132 2.5 2.3 1.09 Murarze i pokrewni 7121 2.0 1.3 1.54 Nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych 2321 2.0 1.7 1.18 Nauczyciele szkół podstawowych 2331 1.8 1.6 1.13 Stolarze i pokrewni 7422 1.7 1.0 1.70 Ślusarze i pokrewni 7222 1.5 1.1 1.36 Robotnicy przy pracach prostych w przemyśle 9321 1.5 1.6 0.94 Specjaliści do spraw finansowych 2412 1.4 1.3 1.08 Magazynierzy i pokrewni 4131 1.4 1.5 0.93 Mechanicy pojazdów samochodowych 7231 1.3 1.0 1.30 Pracownicy administracyjni, sekretarze i pokrewni 3431 1.3 0.9 1.44 Pielęgniarki 2241 1.3 1.4 0.93 Agenci do spraw sprzedaży (handlowcy) 3415 1.3 1.4 0.93 Spawacze i pokrewni 7212 1.2 0.9 1.33 Pracownicy usług ochrony gdzie indziej niesklasyfikowani 5159 1.2 1.1 1.09 Żołnierze zawodowi 111 1.1 0.5 2.20 Specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania gdzie indziej niesklasyfikowani 2419 1.1 1.1 1.00 Masarze, robotnicy w przetwórstwie ryb i pokrewni 7411 1.0 0.5 2.00 Rolnicy produkcji roślinnej 6111 1.0 1.2 0.83 Kierownicy małych przedsiębiorstw w handlu hurtowym i detalicznym 1314 0.9 0.8 1.13 Mechanicy-monterzy maszyn i urządzeń 7233 0.9 0.5 1.80 Kucharze 5122 0.9 0.8 1.13 33

Branże strategiczne (wg CATI firm) Jako branże strategiczne uznano branże, których: Bieżąca zdolność do generowania popytu na pracę jest największa Udział w strukturze popytu na pracę wzrasta C: przetwórstwo przemysłowe, M: działalność profesjonalna, naukowa i techniczna, S: pozostała działalność usługowa, J: informacja i komunikacja, K: działalność finansową i ubezpieczeniową, F: budownictwo Perspektywa 6 miesięcy 34

Największy względny przyrost popytu w 2011 r. w firmach objętych badaniem CATI Nazwy grup zawodów według roboczej klasyfikacji badania oraz grup elementarnych wg KZiS 2010 Opiekunowie Kod grupy elementarnej wg KZiS 2010 Kod grupy elementarnej wg KZiS 2005 Opiekunowie dziecięcy 5311 5131 Pracownicy opieki osobistej w ochronie zdrowia i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 5329 5132 Kierownicy w instytucjach opieki nad osobami starszymi 1343 1319 Pracownicy domowej opieki osobistej 5322 5133 Kasjerzy Kasjerzy bankowi i pokrewni 4211 4212 Kasjerzy i sprzedawcy biletów 5230 4211 Ratownicy Specjaliści ratownictwa medycznego 2240 2239 Ratownicy medyczni 3256 3229 Fizjoterapeuci Fizjoterapeuci 2283 2239 Technicy fizjoterapii i masażyści 3254 3224 Sekretarki Sekretarki (ogólne) 4120 4111 Pracownicy obsługi biurowej 4110 4191 Psycholodzy Psycholodzy i pokrewni 2634 2444 Pracownicy działów kadr i płac Pracownicy działów kadr 4415 4191 Specjaliści do spraw szkoleń zawodowych i rozwoju kadr 2424 2413 Doradcy Doradcy finansowi i inwestycyjni 2412 2412 Informatycy Instruktorzy technologii informatycznych 2356 2321 Technicy wsparcia informatycznego i technicznego 3512 3121 Specjaliści do spraw rozwoju systemów informatycznych 2512 2131 35

Spodziewany większy popyt (w ujęciu brutto) w kolejnych 6 miesiącach niż w okresie od początku 2011 roku (wg CATI firm) Nazwy grup zawodów według roboczej klasyfikacji badania oraz grup elementarnych wg KZiS 2010 Kod grupy elementarnej wg KZiS 2010 Kod grupy elementarnej wg KZiS 2005 Inspektorzy, pracownicy nadzoru lub kontroli Urzędnicy państwowi do spraw nadzoru gdzie indziej niesklasyfikowani 3359 3151 Windykatorzy i pokrewni 4214 4214 Kierownicy do spraw budownictwa 1323 1313, 1223 Mistrzowie produkcji w budownictwie 3123 3112 Doradcy i konsultanci Doradcy finansowi i inwestycyjni 2412 3411, 2412 Technolodzy Specjaliści do spraw sprzedaży z dziedziny technologii teleinformatycznych 2434 2419 Technicy technologii żywności 3144 3213 Kierownicy ds. technologii informatycznych i telekomunikacyjnych 1330 1236 Projektanci Projektanci wzornictwa przemysłowego i odzieży 2163 3471 Projektanci grafiki i multimediów 2166 3118 Projektanci aplikacji sieciowych i multimediów 2513 2132 Projektanci i administratorzy baz danych 2521 2131 36

Spodziewany większy popyt (w ujęciu brutto) w kolejnych 6 miesiącach niż w okresie od początku 2011 roku (wg CATI firm), cd. Nazwy grup zawodów według roboczej klasyfikacji badania oraz grup elementarnych wg KZiS 2010 Kod grupy elementarnej wg KZiS 2010 Kod grupy elementarnej wg KZiS 2005 Rybacy Rybacy śródlądowi 6222 6322 Rybacy morscy 6223 6331 Kadra zarządzająca, menedżerowie, kierownictwo Wyżsi urzędnicy administracji publicznej 1112 1112 Wyżsi urzędnicy władz samorządowych 1113 1112 Kierownicy pozostałych wewnętrznych jednostek organizacyjnych gdzie indziej niesklasyfikowani* x 1239 Dyrektorzy generalni i wykonawczy 1120 1211 Kierownicy do spraw zarządzania i handlu; Kierownicy do spraw produkcji i usług; grupy duże: Kierownicy w instytucjach usług wyspecjalizowanych gdzie 12,13,14 x indziej niesklasyfikowani** Kierownicy w handlu detalicznym i hurtowym 1420 1224, 1314 Kierownicy w hotelarstwie 1411 1315 Kierownicy w gastronomii 1412 1225 Technicy (bliżej nie sprecyzowani szeregowi pracownicy techniczni) Technicy budownictwa 3112 3112 Technicy elektrycy 3113 3113 Oficerowie pokładowi, piloci żeglugi i pokrewni 3152 3142 Średni personel ochrony środowiska, medycyny pracy i bhp 3255 3112 Technicy analityki medycznej 3212 3211 Technicy medyczni i dentystyczni 3214 3229 Technicy fizjoterapii i masażyści 3254 3224 Technicy elektronicy i pokrewni 3114 3114 Księgowi 3313 3432 Monterzy, instalatorzy Monterzy konstrukcji budowlanych i konserwatorzy budynków 7111 7129 Monterzy budownictwa wodnego 7117 7125 Monterzy izolacji 7124 7134 Hydraulicy i monterzy instalacji sanitarnych 7126 7136 Monterzy instalacji klimatyzacyjnych i chłodniczych 7127 7233 Elektromechanicy i elektromonterzy 7412 7241 Monterzy maszyn i urządzeń mechanicznych 8211 8281 Monterzy sprzętu elektronicznego 8213 8283 Monterzy gdzie indziej niesklasyfikowani 8219 8284 Monterzy i serwisanci sieci instalacji i urządzeń 7422 7252 telekomunikacyjnych 37 * nazwy grup według KZiS 2005 ** nazwy grup dużych według KZiS 2010

Zawody poszukiwane poprzez agencje zatrudnienia 0 10 20 30 40 Pracownicy żeglugi, marynarze Spawacze Operatorzy maszyn i urządzeń, robotnicy Pielęgniarki, personel medyczny Pracownicy budowlani Pracownicy działów Monterzy, instalatorzy Opiekunowie Elektrycy lub elektronicy Inżynierowie, specjaliści ds. technicznych Magazynierzy, logistycy, zaopatrzeniowcy Pracownicy obsługi klienta Kucharze, przygotowujący Sprzedawcy Sprzątacze 38

Kluczowe zawody W perspektywie krótkookresowej (najczęściej wskazywane w różnych źródłach): doradcy finansowi i inwestycyjni (2412), oficerowie pokładowi, piloci żeglugi i pokrewni (3152), technicy fizjoterapii i masażyści (3254), Księgowi (3313), pracownicy obsługi biurowej (4110), kasjerzy bankowi i pokrewni (4211), pracownicy centrów obsługi telefonicznej (pracownicy callcenter) (4222), sprzedawcy sklepowi (5223), kasjerzy i sprzedawcy biletów (5230), pracownicy domowej opieki osobistej (5322), hydraulicy i monterzy instalacji sanitarnych (7126), robotnicy budowlani robót wykończeniowych i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani (7129), stolarze i pokrewni (7422), masarze, robotnicy w przetwórstwie ryb i pokrewni (7511). 39

Profile kompetencyjne w branżach strategicznych Najczęściej wymienianym wymogiem było posiadanie doświadczenia W przeważającej większości przypadków płeć kandydatów jest czynnikiem bez znaczenia (wyjątek stanowi sekcja S, czyli pozostałe usługi, gdzie częściej poszukiwane są kobiety) Pracodawcy najczęściej poszukują pracowników w wieku 26 45 lat, Z cech osobowych najważniejsze dla pracodawców są pracowitość, uczciwość, samodzielność i odpowiedzialność Wymagania te nie różnią się między sekcjami; w niektórych sekcjach (działalność finansowa i ubezpieczeniowa oraz pozostałe usługi) ważna jest także komunikatywność Z kompetencji kluczowych umiejętność uczenia się, kultura ogólna, kompetencje interpersonalne, posługiwanie się komputerem 40

znajomość języków obcych technologie komunikacyjne kompetencje matematyczne i przedsiębiorczość kompetencje interpersonalne umiejętność uczenia się kultura ogólna trudno powiedzieć otwartość na nowe doświadczenia kreatywność samodzielność odpowiedzialność przedsiębiorczość uczciwość prawość uporządkowanie komunikatywność asertywność pracowitość wytrwałość konsekwencja samokontrola ciekawość poznawcza trudno powiedzieć Wymogi w stosunku do pracowników w świetle badań agencji zatrudnienia 35 30 25 20 15 10 5 0 Kompetencje kluczowe Cechy osobowe 41

Czego poszukują pracodawcy? 8000 7000 6000 30% 6 973 26% 6 078 23% 5 340 5000 4000 3000 10% 2 381 10% 2 381 2000 1000 0 Preferowana płeć Preferowany wiek Cechy osobowe Kompetencje kluczowe Kwalifikacje zawodowe 42

Determinanty wartości pracownika z punktu widzenia firmy V i KO KK KZ 0 1 2 3 0.6 0.5 0.4 0.5 0.3 0.2 0.3 0.4 0.3 0.1 0.2 0.7 i 43

Determinanty wartości pracownika z punktu widzenia firmy V i KO KK KZ 0 1 2 3 i 0.6 0.5 0.4??? 0.5 0.3 0.2 0.3 0.4 0.3 0.1 0.2 0.7????????? 44

Na co mają wpływ działania PSZ? V i KO KK KZ 0 1 2 3 i znikomy mały duży przyrost przyrost przyrost 45

Determinanty wartości pracownika z punktu widzenia firmy Vi KO KK 0 1 2 3 0.6 0.5 0.4 KZ i Najskuteczniejsze działanie to takie, w którym maksymalna jest wartość iloczynu parametru i zmiany wielkości danego składnika kompetencji na skutek działań PSZ 46

DOPASOWANIE POPYTU I PODAŻY PRACY 47

Firmy doświadczające trudności w rekrutacji pracowników według PKD 2007 A C D E F G H I J K L M N O P Q R S Ogółem 0% 20% 40% 60% 80% 48

Deklarowane przez pracodawców najczęstsze problemy z rekrutacją W sektorze prywatnym: operatorzy maszyn i urządzeń, robotnicy obróbki metali, mechanicy, pracownicy działów finansowych, marketingu lub sprzedaży, monterzy, instalatorzy, kierowcy, informatycy, inżynierowie, specjaliści ds. technicznych, pracownicy produkcji, pracownicy budowlani, W sektorze publicznym: lekarze i pokrewni, instruktorzy, trenerzy, nauczyciele, pedagodzy. 49

Elementy oczekiwań pracodawców, które trudno jest spełnić kandydatom do pracy w opinii przedstawicieli agencji zatrudnienia Obszar braków kandydatów do pracy Odsetek wskazań przedstawicieli agencji zatrudnienia KOMPETENCJE KLUCZOWE Znajomość języków obcych 61.4 Kompetencje matematyczne i naukowotechniczne 33.0 Kultura ogólna 26.1 Kompetencje interpersonalne 25.0 Umiejętność uczenia się 14.8 Posługiwanie się technologiami komunikacyjnymi i komunikacyjnymi 12.5 Przedsiębiorczość 12.5 Trudno powiedzieć 14.8 CECHY OSOBOWE Uczciwość/prawość 21.6 Pracowitość 20.5 Samokontrola 20.5 Wytrwałość 19.3 Konsekwencja 12.5 Przedsiębiorczość 11.4 Komunikatywność 11.4 Uporządkowanie 8.0 Asertywność 6.8 Ciekawość poznawcza 6.8 Trudno powiedzieć 15.9 50

WSPÓŁPRACA INSTYTUCJI RYNKU PRACY 51

Współpraca agencji zatrudnienia z innymi IRP Współpraca agencji zatrudnienia z innymi instytucjami rynku pracy generalnie jest dość umiarkowana Ponad 41% agencji deklaruje, iż nie współpracuje z żadną instytucją rynku pracy Pozostałe najczęściej utrzymują kontakty: z publicznymi służbami zatrudnienia (30,6%) z innymi agencjami zatrudnienia (25,9%) z instytucjami szkoleniowymi (23,5%) Współpraca z publicznymi służbami zatrudnienia polega przede wszystkim na wymianie informacji o ofertach pracy 52

Współpraca instytucji szkoleniowych z innymi IRP 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Publiczne służby zatrudnienia Ochotniczne hufce pracy Agencje zatrudnienia Inne instytucje szkoleniowe Instytucje dialogu społecznego Instytucje partnerstwa społecznego 53

REKOMENDACJE 54

Jak poprawić dopasowanie podaży do popytu? Rekomendacje podzielić można na trzy części: dotyczące osób, które już są na rynku pracy, dotyczące osób, które obecnie podejmują decyzje dotyczące swojej przyszłej ścieżki edukacyjnej, dotyczące osób, które kształcą się obecnie na poziomie podstawowym (ogólnym). 55

Rekomendacje Dotyczące osób, które już są na rynku pracy: Podniesienie efektywności (jakości) szkoleń (odejście od cenowego kryterium oceny) Wzmocnienie strony praktycznej szkoleń i zdobywania doświadczenia przez uczestników Oferowanie szkoleń umożliwiających zdobycie konkretnych certyfikatów i uprawnień Oferowanie szkoleń w zakresie zawodów kluczowych, w odniesieniu do których oferta szkoleniowa jest niewystarczająca Prowadzenie szkoleń rozwijających umiejętności miękkie (przede wszystkim motywację do pracy, zaangażowanie, zdolność uczenia się) 56

Rekomendacje Dotyczące osób wybierających ścieżkę edukacyjną: Wzmocnienie poradnictwa zawodowego Podniesienie jakości kształcenia zawodowego poprzez: Podnoszenie jakości nauczania przez nauczycieli zawodu Zwiększenie zakresu zajęć praktycznych Zwiększenie zakresu odbywania praktyk u pracodawców Większą współpracę szkół z pracodawcami (program, wyposażenie, praktyki) Większą współpracę szkół z samorządem gospodarczym Motywowanie uczniów i studentów do zdobywania doświadczenia zawodowego we własnym zakresie, w tym poprzez wolontariat i pracę na rzecz organizacji pozarządowych Rozwijanie cech osobowych uczniów/studentów związanych ze zdolnością do absorbowania nowej wiedzy i dostosowywania się realnych wymogów 57

Rekomendacje Dotyczące uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych: działania nakierowane na rozwój cech osobowych: praca w grupie, zdolności interpersonalne, odpowiedzialność, pracowitość, uczciwość oraz samodzielność działania nakierowane na rozwój kompetencji kluczowych: umiejętności analityczne, rysunek techniczny, języki obce, obsługa komputera itd. 58

PSDB Sp. z o.o. ul. Sienna 64 00-825 Warszawa tel.: 022 492 71 04 fax: 022 492 71 39 www.psdb.com.pl e-mail: psdb@psdb.com.pl 59