Wydatki mieszkaniowe gospodarstw domowych i ubóstwo energetyczne Skala zjawiska i grupy wrażliwe dr Piotr Kurowski Instytut Pracy i Spraw Socjalnych Warszawa 23-VI-2014
Plan 1. Ubóstwo w Polsce: trendy 2. Wydatki mieszkaniowe gospodarstw 3. Warunki mieszkaniowe grup ubogich 4. Ubóstwo energetyczne w Polsce 2
Zagrożenie ubóstwem skrajnym w Polsce (% gospodarstw domowych w 2013) 8 7,8 7,4 6,6 6,8 6,8 6 5,6 5,7 5,8 4 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Źródło: dane GUS.
Grupy zagrożone skrajnym ubóstwem w 2013 r. Samotni Rodzice z dziećmi 7,9 M. z 4 i więcej dzieci 22,8 M. z 3 dzieci 10,2 M z 2 dzieci 4,7 M z 1 dzieckiem M. bez dzieci Gosp. 1-osobowe 2,4 1,9 2,5 Ogółem 7,4 0 5 10 15 20 25 Źródło: dane GUS.
Udział gospodarstw zagrożonych skrajnym ubóstwem w 2013 r. Pomorskie Zachodniopomorskie 7,1 9,2 Warmińsko-Mazurskie 0 13,2 Kujawsko-Pomorskie 9,6 Podlaskie 11,2 Lubuskie 6,4 Wielkopolskie 8,9 Mazowieckie 5,7 Łódzkie Polska = 7,4% Dolnośląskie 6,1 Lubelskie 9,4 pow. 10,0 5,1 Opolskie 6,1 Śląskie Świętokrzyskie 8,5 9-9,9 7,1-8,9 4,9 Małopolskie 6,0 Podkarpackie 9,4 6,1-7,0 Źródło: GUS pon. 6,1
Udział (%) wydatków mieszkaniowych w budżetach gospodarstw 25 20 19,7 18,4 18,9 19,7 20,2 20,8 20,3 20,8 15 12,3 12,1 12,2 10 5 0 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Mieszkanie W tym nośniki energii
Wydatki mieszkaniowe per capita grupy społeczno-ekonomiczne Renciści 242,7 Emeryci 279,7 Pr na wł rachunek 234,0 Rolnicy 138,9 Pracownicy 195,4 Ogółem 213,8 0 50 100 150 200 250 300 Źródło: dane GUS.
Wydatki mieszkaniowe w 2012 r. (miesięcznie na osobę, w zł) 280 25,0 240 200 160 120 80 22,1 21,5 30,6 22,8 24,6 23,2 72,1 64,6 22,0 49,8 28,0 27,6 20,7 89,1 49,4 36,9 94,8 17,3 41,1 31,2 83,5 40 0 24,1 23,0 50,0 28,0 29,7 26,4 40,4 40,4 40,6 43,9 43,3 11,7 Gospodarstwa ogółem Źródło: dane GUS. Pracowników Rolników Pracujących na wł. rach. Emerytów Pozostałe (w tym konserwacja mieszkania/domu) Opał Energia cieplna Energia elektryczna i gaz Zimna woda i kanalizacja Najem mieszkania Rencistów
Struktura wydatków mieszkaniowych w 2012 r. 100% 10,3% 11,0% 15,8% 12,0% 8,9% 7,1% 80% 60% 14,3% 11,7% 11,8% 17,7% 11,5% 11,9% 8,8% 35,8% 13,2% 16,9% 12,9% 40% 33,7% 33,1% 38,1% 33,9% 34,4% 20% 11,3% 11,8% 36,0% 11,9% 10,6% 10,9% 18,9% 20,6% 8,4% 17,3% 15,7% 17,8% 0% Gospodarstwa ogółem Pracowników Rolników Pracujących na wł. rach. Emerytów Rencistów Najem mieszkania Zimna woda i kanalizacja Energia elektryczna i gaz Energia cieplna Opał Pozostałe (w tym naprawy) Źródło: dane GUS.
Struktura zużycia energii w gospodarstwach (2012 r.) 1,5 8,3 6,6 14,8 68,8 Ogrzewanie pomieszczeń Gotowanie posiłków Ogrzewanie wody Ośwetlenie Źródło: Zużycie energii w gospodarstwach dom. w 2012 r. GUS.
Wykorzystanie nośników energii do ogrzewania pomieszczeń (% gospodarstw) 90 80 80,0 76,4 Ciepło z sieci 70 60 59,9 Węgiel kamienny 50 40 Drewno opałowe 30 20 10 23,5 20,4 10,4 4,0 5,7 Gaz ziemny Energia elektryczna 0 Miasto Wieś Źródło: Zużycie energii w gospodarstwach dom. w 2012 r. GUS.
w % Ubogie warunki mieszkaniowe Struktura ludności wg pow. użytkowej na osobę w 2011 r. 30 20 21,6 18,8 21,4 22,9 10 13,3% ludności 8,8 0 3,1 1,4 poniżej 5,0 5,0-6,9 7,0-9,9 10,00-14,9 15,00-19,9 20,0-29,9 30,0 i więcej w m² Przeciętna pow. użytkowa na osobę w 2012 r. 25,9 m 2 Źródło: dane GUS Spis powszechny.
Mieszkania i ludność w mieszkaniach o warunkach substandardowych Ludność w mieszkaniach substandardowych - 2002 17,1 Ludność w mieszkaniach substandardowych - 2011 14,1 Mieszkania substandardowe - 2002 15,9 Mieszkania substandardowe - 2011 10,7 0 4 8 12 16 20 Źródło: dane GUS Spis powszechny.
Ubóstwo energetyczne przybliżenie zjawiska
Trudności w ogrzaniu mieszkania w stosunku do potrzeb (2012) pracownicy rolnicy prac na wł rachunek 10,8 11,5 10,9 emeryci 17,7 renciści 25,6 bez źródeł utrzymania 33,8 Ogółem 14,7 0 5 10 15 20 25 30 35 40 Źródło: dane GUS badanie EU-SILC.
Trudności w ogrzaniu mieszkania w stosunku do potrzeb (2012) Wieś Miasta do 20 tys. 16,7 16,7 Miasta 20-100 tys. Miasta 100-200 tys. Miasta 200-500 tys. 13,1 13,7 14,2 Miasta ponad 500 tys. 11,2 Miasta Ogółem 13,8 14,7 0 5 10 15 20 Źródło: dane GUS badanie EU-SILC.
Deklaracje braku możliwości zapewnienia odpowiedniego ogrzania mieszkania (% gospodarstw) Małżeństwa/ związki nieformalne bez dzieci na utrzymaniu Małżeństwa/ związki nieformalne z co najmniej 1 dzieckiem na utrzymaniu Małżeństwa/ związki nieformalne z co najmniej 2 dziećmi na utrzymaniu 7,2% 12,1% 14,2% Małżeństwa/ związki nieformalne z co najmniej 3 dzieci na utrzymaniu Samotni rodzice z co najmniej 1 dzieckiem na utrzymaniu 21,1% 23,5% Małżeństwa/ związki nieformalne z co najmniej 1 dzieckiem na utrzymaniu i innymi osobami 12,5% Samotni rodzice z co najmniej 1 dzieckiem na utrzymaniu i innymi osobami 29,9% Inne osoby z co najmniej 1 dzieckiem na utrzymaniu Pzostałe gospodarstwa bez dzieci na utrzymaniu 14,7% 11,9% źródło: badanie EU - SILC, 2011 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0%
Linia ubóstwa energetycznego Podejście brytyjskie: gospodarstwo ubogie energetycznie to takie, które na utrzymanie odpowiedniego poziomu ogrzewania przeznacza ponad 10% swojego dochodu W Polsce udział wydatków na energię ogółem do dochodu rozporządzalnego sięga 9,96% (2012). Propozycja linii ubóstwa energetycznego: 20% wydatków na energię do dochodu 19
Bieda mieszkaniowa: Podsumowanie 13,3% ludności zamieszkuje pow. mniejszą niż 10 m2 na osobę, 14,1% ludności mieszka w mieszkaniach substandardowych Potencjalnie ubodzy energetycznie: 14,7% gosp. z trudnościami w ogrzaniu mieszkania (2012) 12,2% gosp. rodzinnych zalegało przynajmniej raz w roku z uregulowaniem opłat mieszkaniowych (w 2011 r.) Według wstępnych szacunków ok. 15,7% gospodarstw przeznaczało ponad 20% swych dochodów na energię Gospodarstwa wrażliwe: GD Mało liczne: 1 lub 2 osobowe Wg źródła dochodu: bez dochodów, renciści, emeryci Zamieszkujące wieś i miasteczka, zajmujące lokale stare (sprzed 1960 r.) Posiadające mieszkania własne lub mieszkające w zasobach lokatorskich (gminnych) 20
Wskazane działania: Edukacja społeczna Podsumowanie 2 Wzmocnienie w polityce mieszkaniowej rozwiązań promujących termomoderniczację istniejących zasobów Wyzwanie dla administracji na szczeblu lokalnym - dobre rozpoznanie sytuacji i pomoc w każdym przypadku Poprawa efektywności sektora energetycznego 21
Dziękuję za uwagę Instytut Pracy i Spraw Socjalnych Kurowski.Piotr@ipiss.com.pl www.ipiss.com.pl