Anna Smolarz MIKROKLIMAT

Podobne dokumenty
1/ Mikroklimat

Mikroklimat. dr inż. Magdalena Młynarczyk. Pracownia Obciążeń Termicznych Zakład Ergonomii.

Wykłady z przedmiotu Bezpieczeństwo Pracy i Ergonomia

Rys. 1. Stanowisko pomiarowe do pomiaru parametrów mikroklimatu w pomieszczeniu

4. Ocena i interpretacja wyników pomiarów elementów materialnego środowiska pracy

Nowy ubiór do pracy w zimnym środowisku z możliwością indywidualnego doboru jego ciepłochronności. dr Anna Marszałek

Przygotowanie zakładów pracy do okresu zimowego

Mikroklimat. Magdalena Zwolińska, Joanna Bugajska

PROMIENIOWANIE SŁONECZNE

Badania biegłości przez porównania międzylaboratoryjne z zakresu oceny środowisk cieplnych na stanowiskach pracy

Mikroklimat środowiska pracy

Laboratorium Ergonomii i Ryzyka Zawodowego Politechniki Poznańskiej Wydział Inżynierii Zarządzania

Środowisko pracy Mikroklimat

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI

Spis treści. Rozdział III Drgania mechaniczne i wstrząsy 1. Charakterystyka fizyczna i podstawowe pojęcia Źródła drgań...

Środowisko pracy Mikroklimat

ERGONOMIA Cz. 3. Wybrane czynniki ryzyka

INSTRUKCJA oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy oraz wynikające z niej działania w Starostwie Powiatowym w Gryfinie. Rozdział 1 Definicje

ZAKRES OBOWIĄZKÓW I UPRAWNIEŃ PRACODAWCY, PRACOWNIKÓW ORAZ POSZCZEGÓLNYCH JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH ZAKŁADU PRACY

WYCHŁODZENIE I ODMROŻENIE

Wstępna i szczegółowa ocena zagrożenia klimatycznego w kopalniach

Zarządzenie Nr 7 / 2009 Rektora Uniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątaja w Krakowie z dnia 20 kwietnia 2009 r.

do udzielenia pierwszej pomocy w takich przypadkach. Uraz termiczny może przybrać postać oparzenia słonecznego lub przegrzania.

KOMFORT CIEPLNY. Prof. nzw. dr hab. inż. Tomasz Wiśniewski. Plan wystąpienia

Uniwersalne cechy temperatury śląskiej TŚ w normowaniu czasu pracy i bezpieczeństwa cieplnego górników w środowiskach pracy kopalń głębokich

Środowisko pracy Mikroklimat

Zarządzenie Wewnętrzne nr 33/07. Starosty Raciborskiego z dnia r. zarządzam, co następuje :

Ocena realizacji ogólnych wymogów w kontrolowanych zakładach pracy

Znaki ostrzegawcze: Źródło pola elektromagnetycznego

Napoje i posiłki profilaktyczne

Zarządzenie Nr KW Wójta Gminy Darłowo z dnia 20 stycznia 2014

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1257

Zarządzenie nr 98/2015 Wójta Gminy Czarnocin z dnia 28 października 2015 roku w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy

Czynniki chemiczne rakotwórcze

I. Ramowy program instruktażu stanowiskowego bhp ( minimum 8 godzin)

Zarządzenie Nr 21/2015 Starosty Kolneńskiego z dnia 15 grudnia 2015r. w sprawie zmian w regulaminie pracy w Starostwie Powiatowym w Kolnie

Spis treści. Wstęp 11 Wykaz skrótów użytych w treści 12 Literatura 12

Zarządzenie nr 14/2013 Burmistrza Miasta i Gminy Gąbin z dnia 05 marca 2013 roku

INSTRUKCJA oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy oraz wynikające z niej działania w Starostwie Powiatowym w Gryfinie

HIPOTERMIA definicje, rozpoznawanie, postępowanie

Spis treści. Wstęp 9 Wykaz skrótów użytych w treści 10 Literatura 10

Charakterystyka zanieczyszczeń pyłowych i gazowych wydzielających się przy procesach spawania metali.

Materiały szkoleniowe

Spis treści. Od Autorów... 9

Wpływ sposobu ogrzewania na efektywność energetyczną budynku

Obok przepisów Kodeksu Pracy należy wyróżnić ustawy regulujące kwestie kompetencji i zakresu działania organów nadzoru nad warunkami pracy takie, jak:

Spis treści. Wstęp 11 Wykaz skrótów użytych w treści 12 Literatura 12

BHP na stanowiskach pracy. Regulacje prawne

2. Uczestnicy szkolenia Szkolenie jest przeznaczone dla wszystkich osób, które rozpoczynają pracę w danym zakładzie pracy.

Ocena obciąŝeń termicznych w środowisku pracy Charakterystyka zjawiska

OCENA KOMFORTU CIEPLNEGO OSÓB W BUDYNKACH MIESZKALNYCH NA PODSTAWIE WSKAŹNIKÓW PMV I PPD

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI I PRACY

Odzież ochronna przeznaczona dla pracowników przemysłu narażonych na działanie czynników gorących.

SUBSTANCJE CHEMICZNE STWARZAJĄCE ZAGROŻENIA

Ryzyko zawodowe i czynniki. szkodliwe dla zdrowia

PODSTAWOWE OBOWIĄZKI PRACODAWCY- podstawa prawna

Agenda. Stres - wybrane stresory - reakcja stresowa (wybrane aspekty) Zaburzenia termoregulacji - przegrzanie - udar cieplny

(Dz. U. z dnia 31 października 2005 r.)

Zarządzanie bezpieczeństwem Laboratorium 2. Analiza ryzyka zawodowego z wykorzystaniem metody trzypunktowej

ZARZĄDZENIE Nr 15/2017 Wójta Gminy Orły z dnia 22 lutego 2017r.

Odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej - wymagania prawne

DZIAŁ DZIESIĄTY Bezpieczeństwo i higiena pracy. Rozdział VI Profilaktyczna ochrona zdrowia

Lista 1 Lista-tematy BHP 2019/2020 po podstawowej. Imię i nazwisko

OPERATOR WĘZŁÓW CIEPLNYCH

Strażnik w Straży Miejskiej -kierowca

WYKAZ PRAC WZBRONIONYCH MŁODOCIANYM

KULTURA BEZPIECZEŃSTWA DRGANIA MECHANICZNE

Tabela 1. Odzież chirurgiczna wyciąg z bazy danych

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy 2)

Syndrom Chorego Budynku

WYKAZ PRAC SZCZEGÓLNIE UCIĄŻLIWYCH

Metodyka pomiarowo-interpretacyjna wyników badań mikroklimatu i zapylenia, jako czynników środowiska w zakładach górnictwa nafty i gazu

Szczegółowy program instruktażu ogólnego W zakresie bhp i ppoż. pracowników zatrudnionych w Urzędzie Miejskim w Zagórowie

OŚWIETLENIE, OGRZEWANIE I KLIMATYZACJA POMIESZCZEŃ PRACY BIUROWEJ

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 967

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1100

HAŁAS W ŚRODOWISKU PRACY

OSZACOWANIE WARTOŚCI TEMPERATURY KOMFORTU W GRUPIE BUDYNKÓW EDUKACYJNYCH

DRGANIA MECHANICZNE W ŚRODOWISKU PRACY

4. WYPADKI PRZY PRACY - CHOROBY ZAWODOWE

Zarządzenie nr 7/2012 Starosty Nowodworskiego z dnia 16 lutego 2012r.

USTAWA z dnia 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych 1) Rozdział I Przepisy ogólne

Zasady organizacji szkoleń w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy zostały ujęte w załączniku do niniejszego zarządzenia.

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 896

Pracuję legalnie. Prawa pracownika. w zakresie bhp

Spis treści. Wstęp Prowadzenie dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem

ZASADY PRZYDZIAŁU ODZIEŻY ROBOCZEJ I OBUWIA ROBOCZEGO ORAZ ŚRODKÓW OCHRONY INDYWIDUALNEJ. Szkolenia bhp w firmie szkolenie wstępne ogólne 128

Skutki przepływu prądu przez ciało człowieka

Wychłodzenie organizmu groźne dla życia!

SOLARIUM DLA KONI WYWIAD Z PRODUCENTEM

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI. z dnia r.

Niedopuszczalne jest stosowanie materiałów i procesów technologicznych bez uprzedniego ustalenia stopnia ich szkodliwości dla zdrowia pracowników i

Karta charakterystyki mieszaniny

USTAWA z dnia 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych 1) Rozdział I Przepisy ogólne

Ocena ryzyka zawodowegoto proste! Copyright by Zdzisław Wiszniewski

Bilans energii komory chłodniczej

Szczegółowy program szkolenia okresowego w zakresie bhp i ppoż. pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych

Transkrypt:

Anna Smolarz MIKROKLIMAT Wrocław 2013

Mikroklimat Pojęcia podstawowe Bilans cieplny organizmu Człowiek jako organizm stałocieplny, utrzymuje stałą temperaturę wewnętrzną ciała w wąskim zakresie, bliskim 37 C. W celu zachowania tego stanu powinna być zachowana równowaga zysków i strat ciepła. Ciało zyskuje ciepło głównie z przemian metabolicznych oraz za pośrednictwem promieniowania cieplnego i konwekcji ze środowiska, gdy jest ono cieplejsze od średniej ważonej temperatury skóry. Utrata ciepła następuje głównie drogą promieniowania i konwekcji do środowiska chłodniejszego, a także przez parowanie wody zarówno z dróg oddechowych, jak i potu na powierzchni skóry. Jeżeli zostanie zakłócona równowaga między zyskami i stratami ciepła, ciało magazynuje ciepło lub ma jego niedobór, czego efektem jest zmiana temperatury ciała. Komfortem cieplnym określamy stan, w którym człowiek nie czuje ani chłodu ani ciepła. W grupie czynników termicznych zostały wyróżnione: mikroklimat gorący mikroklimat zimny Mikroklimat są to warunki termiczne niewielkiego obszaru. Do parametrów mikroklimatu zaliczamy: - temperaturę powietrza - wilgotność powietrza - ruch powietrza - promieniowanie cieplne Poszczególne zakresy środowisk termicznych można rozróżnić za pomocą wskaźnika PMV (przewidywana ocena średnia) określonego w normie PN-EN ISO 7730:2006. Wyliczenie wskaźnika PMV opiera się na znajomości intensywności wykonywanej pracy [PN-EN ISO 8996:2005], izolacyjności cieplnej stosowanej odzieży [PN-EN ISO 9920:2007] i wielkości charakteryzujących środowisko termiczne: temperatury powietrza, średniej temperatury promieniowania, prędkości ruchu powietrza i wilgotności powietrza [PN-ISO 7726:2001]. Gdy te wielkości są znane, można przewidzieć odczucia cieplne całego ciała większości osób poddanych działaniu określonego środowiska termicznego. Wskaźnik PPD (przewidywany odsetek osób niezadowolonych) również określamy na podstawie wymienionej normy, dostarcza on informacji o dyskomforcie cieplnym lub niezadowoleniu z warunków cieplnych przez wyznaczenie odsetek osób, które czują, że jest za ciepło lub za zimno w danym środowisku. 2

Wskaźnik PMV został zaproponowany w szczególności do oceny komfortu cieplnego i środowiska umiarkowanego, ale ze względu na to, że integralnie obejmuje wszystkie czynniki wpływające na obciążenie termiczne, można określać zakres środowisk zimnych i gorących. W szczególności komfort cieplny jest wówczas, gdy wskaźnik PMV przyjmuje wartości od -0,5 do +0,5. Środowisko umiarkowane obejmuje zakres od -2,0 do + 2,0 wskaźnika PMV. Zatem, gdy wskaźnik PMV jest mniejszy od -2,0 mamy do czynienia ze środowiskiem zimnym, a z drugiej strony skali, gdy jest większy od +2,0 wówczas środowisko termiczne należy do gorących. Istota zagrożenia Środowisko termiczne (czyli warunki cieplne miejsca pracy człowieka) jest ważnym czynnikiem wpływającym na jego samopoczucie, zdrowie, wydajność pracy. Dlatego ważną rzeczą jest zapewnienie pracownikowi komfortu cieplnego, czyli takich warunków, w których człowiek ubrany stosownie do rodzaju i warunków pracy nie odczuwa chłodu lub gorąca w czasie jej wykonywania. Występuje więc stan równowagi cieplnej całego ciała. Parametry wpływające na równowagę cieplną: temperatura, wilgotność, prędkość ruchu powietrza, promieniowanie cieplne, aktywność fizyczna człowieka, metabolizm, oporność cieplna odzieży, temperatura powierzchni odzieży. Niestety nie zawsze praca może być wykonywana w warunkach komfortu cieplnego. Czasami ze względów technologicznych, a czasami z konieczności wykonywania zadań na otwartej przestrzeni mamy do czynienia ze zbyt wysoką lub też niską temperaturą otoczenia. Co się dzieje w przypadku spadku temperatury poniżej granicy komfortu termicznego zawężają się naczynia krwionośne pod skórą, skóra staje się blada i sucha, spada temperatura jej powierzchni, organizm oddaje mniej ciepła przez konwekcję i promieniowanie oraz wyparowanie, przy jeszcze bardziej spadającej temperaturze powstaje silne uczucie zimna, które przy długo trwających niskich temperaturach prowadzi do zamarznięcia. Co się dzieje w przypadku wzrostu temperatury powyżej granicy komfortu termicznego więcej krwi dopływa do zewnętrznych naczyń krwionośnych, skóra się zaczerwienia, temperatura jej powierzchni wzrasta, wzrasta oddawanie ciepła przez odparowanie i konwekcję, w dalszym ciągu braku równowagi cieplnej zaczynają działać gruczoły potne, z organizmu wydziela się woda, której wyparowywanie powoduje silne działanie chłodzące, 3

przy wyparowaniu 1l wody ciało traci ok. 2400kJ, przy tej samej temperaturze pocenie się wystąpi tym szybciej, im większa jest jego wilgotność, zdarza się, że mimo intensywnego oddawania ciepła dochodzi do zatoru cieplnego (bóle głowy, osłabienie, zaburzenia w krążeniu krwi, konwulsje cieplne). Przeprowadzając ocenę ryzyka zawodowego związanego z obciążeniem termicznym należy dokonać ogólnej oceny warunków technicznych i stwierdzić, czy mamy do czynienia ze środowiskiem zimnym, gorącym czy umiarkowanym. Należy też rozpoznać, czy środowisko termiczne działa na cały organizm oddziaływanie ogólne, czy działa lokalnie. Mikroklimat gorący Jak już wspomniano wcześniej, z mikroklimatem gorącym mamy do czynienia wtedy, gdy wskaźnik PMV jest większy niż +2,0. Praca w mikroklimacie gorącym może spowodować udar cieplny, wyczerpanie cieplne, kurcze cieplne mięśni, omdlenie cieplne i zmiany na skórze. Dlatego bardzo istotne jest wyznaczenie granic tolerancji niekorzystnego wpływu środowiska pracy na organizm człowieka. W praktyce wykorzystuje się metodę obliczania obciążenia termicznego działającego na człowieka znajdującego się w środowisku gorącym. Obciążenie termiczne jakiemu poddawany jest człowiek znajdujący się w środowisku gorącym zależy od ciepła wytwarzanego wewnątrz organizmu w wyniku pracy fizycznej oraz od właściwości środowiska, które warunkują wymianę ciepła między ciałem człowieka, a jego otoczeniem. Szczegółowa analiza wpływu środowiska na obciążenie termiczne wymaga znajomości następujących parametrów podstawowych: temperatury powietrza, średniej temperatury promieniowania, prędkości powietrza i wilgotności bezwzględnej. Wskaźnik WBGT (wskaźnik obciążenia termicznego) wiąże dwa pochodne parametry, a mianowicie temperaturę wilgotną naturalną i temperaturę poczernionej kuli, a w pewnych sytuacjach także parametr podstawowy jakim jest temperatura powietrza. Relacje między powyższymi parametrami przedstawione są następująco: wewnątrz i na zewnątrz budynków bez nasłonecznienia WBGT = 0,7t nw + 0,3t g na zewnątrz budynków z nasłonecznieniem WBGT = 0,7t nw + 0,3t g + 0,1t a t nw - temperatura wilgotna naturalna t g - temperatura kuli t a - temperatura powietrza Ocena obciążenia termicznego polega na wykonaniu pomiarów środowiska termicznego i porównaniu ich z wartościami zawartymi w Rozporządzeniu w sprawie 4

najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. Ocena uwzględnia: - środowisko termiczne pracy WBGT - poziom ciężkości pracy - aklimatyzację pracownika - ruch powietrza Aklimatyzacja to zachodzące w organizmie człowieka procesy przystosowawcze w wyniku powtarzanej ekspozycji na działanie środowiska termicznego. Co daje aklimatyzacja? Zaaklimatyzowanie do pracy w środowisku gorącym zwiększa tolerancję gorąca oraz zmniejsza ryzyko szkodliwych skutków dla zdrowia. Przeprowadzane jest w komorach aklimatyzacyjnych albo na stanowisku pracy. Sposoby ochrony przed mikroklimatem gorącym 1. Eliminacja zagrożenia u źródła Zmiana technologii. Zmiana maszyny. W przypadku pracy na otwartej przestrzeni - praca w godzinach zmniejszonego nasłonecznienia. 5

2. Eliminacja pracownika ze strefy zagrożenia poprzez automatyzację, robotyzację procesów lub zastosowanie zdalnego sterowania. 3. Stosowanie barier skierowanych na źródło, a mianowicie: stosowanie ekranów termoizolacyjnych, wentylacja, klimatyzacja, hermetyzacja. 4. Stosowanie barier odsuwających pracownika od źródła zagrożenia, a mianowicie: - wyposażenie pracowników w odpowiednio dobrane środki ochrony indywidualnej, - ograniczanie czasu i poziomu narażenia oraz liczby osób narażonych przez właściwą organizację pracy, w szczególności stosowanie skróconego czasu pracy lub przerw w pracy i rotacji na stanowiskach pracy, - właściwie przeprowadzona ocena ryzyka i informowanie pracowników o ryzyku, - badania lekarskie i szkolenia w zakresie bhp, - posiłki profilaktyczne i napoje, - zmniejszenie obciążenia pracą. W przypadku zatrudniania pracowników w warunkach mikroklimatu gorącego pracodawca zobowiązany jest nieodpłatnie dostarczać posiłki i napoje profilaktyczne. Posiłki powinny być dostarczane pracownikom, gdy wskaźnik WBGT jest większy od 25 C, a prace wykonywane w pomieszczeniach zamkniętych powodują wydatek energetyczny co najmniej 1500kcal u mężczyzn i 1000kcal u kobiet. Pracodawca zapewnia napoje pracownikom zatrudnionym: - w warunkach gorącego mikroklimatu, charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia termicznego (WBGT) powyżej 25 o C, - przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia powyżej 25 o C, - na stanowiskach pracy, na których temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza 28 o C. Mikroklimat zimny Mikroklimat zimny występuje na tych stanowiskach pracy, na których temperatura powietrza nie przekracza 10 C [PN-87/N-08009] lub też gdy wskaźnik PMV jest mniejszy od -2,0. Do środowisk pracy, w których panuje mikroklimat zimny, zaliczamy sektory gospodarki związane z przemysłową produkcją żywności (np. chłodnie), rolnictwem, 6

transportem czy budownictwem. Osoby narażone na pracę w zimnym klimacie nie zawsze są świadome ryzyka jakie on stwarza. Ze względu na sposób oddziaływania mikroklimatu na organizm człowieka wyróżnia się chłodzenie miejscowe, przy którym działanie środowiska na organizm człowieka oceniane jest za pomocą wskaźnika siły chłodzącej WCI. Oznaczenie tego wskaźnika jest konieczne do oceny miejscowego chłodzenia ciała, np. powierzchni twarzy, czy rąk. Wraz ze wzrostem wartości wskaźnika WCI rośnie niebezpieczeństwo (ryzyko) odmrożenia skóry. Metodę jego wyliczenia podaje Polska Norma PN-N 08009:1987. Natomiast dozwolony czas ekspozycji, umożliwiający realizację podstawowych funkcji przez pracownika na danym stanowisku, jest uregulowany zgodnie z zapisami Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. Według danych zamieszczonych w Rozporządzeniu przy wartości liczbowej wskaźnika WCI mniejszej od 1200 jest możliwa ekspozycja ciągła (ryzyko małe), do wartości liczbowej 2000 jest dopuszczalna ekspozycja skrócona (ryzyko średnie). Jeżeli natomiast wskaźnik WCI jest liczbowo równy 2000 lub przekracza tę wartość, to ekspozycja na miejscowe działanie środowiska zimnego jest wzbroniona (ryzyko duże). Przekroczenie wskazanych wartości grozi odmrożeniami poszczególnych powierzchni ciała. chłodzenie ogólne, przy którym działanie mikroklimatu zimnego oceniane jest za pomocą wskaźnika wymaganej ciepłochłonności odzieży IREQ. Sposób jego wyznaczania jest opisany w przytaczanej Polskiej Normie PN-N 08009:1987. Wymaganą ciepłochronność odzieży IREQ określa się w jednostkach clo w zależności od szybkości metabolicznej produkcji ciepła i parametrów środowiska zewnętrznego (prędkość ruchu powietrza i jego temperaturę). Zastosowanie wymaganej ciepłochronności odzieży ma zapobiegać hipotermii i obniżeniu temperatury wewnętrznej ciała nie więcej niż o 1,0 C, czyli do 36,0 C. Skutki zdrowotne działania środowisk zimnych: odmrożenia najczęściej rąk i stóp, rzadziej podudzi i nosa, objawy odmrożenia I stopnia to fioletowe zabarwienie skóry, pęcherze i mocny ból, przy odmrożeniach II stopnia: biała łamliwa skóra, po rozgrzaniu czerniejąca, brak czucia; hipotermia - objawy hipotermii pojawiają się kiedy temperatura wewnętrzna obniży się poniżej 34 O C, początkowo gdy temperatura obniży się do 34-36 O C 7

pojawiają się dreszcze, bóle w rękach i nogach, podwyższone tętno, płytki oddech, poniżej temperatury 34 O C może wystąpić utrata przytomności, poniżej temperatury 27 O C występuje zatrzymanie krążenia, migotanie komór serca. Sposoby ochrony przed mikroklimatem zimnym 1. Eliminacja zagrożenia u źródła: zmiana technologii zmiana maszyny 2. Eliminacja pracownika ze strefy zagrożenia poprzez automatyzację, robotyzację procesów lub zastosowanie zdalnego sterowania. 3. Stosowanie barier skierowanych na źródło zagrożenia, a mianowicie: hermetyzacja klimatyzacja lokalne ogrzewanie stosowanie przenośnych namiotów na czas pracy termoizolacyjne rękojeści urządzeń i narzędzi termoizolacyjne siedziska maszyny zaprojektowane tak, aby pracownik mógł je obsługiwać w rękawicach 4. Stosowanie barier odsuwających pracownika od źródła zagrożenia, a mianowicie: - wyposażenie pracowników w odpowiednio dobrane środki ochrony indywidualnej, - ograniczanie czasu i poziomu narażenia oraz liczby osób narażonych przez właściwą organizację pracy, w szczególności stosowanie skróconego czasu pracy lub przerw w pracy i rotacji na stanowiskach pracy, - właściwie przeprowadzona ocena ryzyka i informowanie pracowników o ryzyku, - badania lekarskie i szkolenia w zakresie bhp, - posiłki profilaktyczne i napoje. W przypadku zatrudniania pracowników w warunkach mikroklimatu zimnego pracodawca zobowiązany jest nieodpłatnie dostarczać posiłki i napoje profilaktyczne. 8

Pracodawca zapewnia posiłki pracownikom wykonującym prace: - związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kj) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kj) u kobiet, wykonywane w pomieszczeniach zamkniętych, w których ze względów technologicznych utrzymuje się stale temperatura poniżej 10 o C, - związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kj) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kj) u kobiet, wykonywane na otwartej przestrzeni w okresie zimowym; za okres zimowy uważa się okres od dnia 1 listopada do dnia 31 marca. Pracodawca zapewnia napoje pracownikom zatrudnionym: - w warunkach mikroklimatu zimnego, charakteryzującego się wartością wskaźnika siły chłodzącej powietrza (WCI) powyżej 1000, - przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia poniżej 10 o C Metodyka postępowania inspektora pracy Do najczęściej stwierdzanych podczas kontroli nieprawidłowości, związanych z nieprzestrzeganiem przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w przypadku pracowników pracujących w narażeniu na czynniki termiczne tj. mikroklimatu gorącego lub zimnego, należą: - niewyposażenie pracowników w odpowiednie środki ochrony indywidualnej, - niedostarczanie pracownikom posiłków profilaktycznych i napoi, - niezapewnienie pomieszczeń do ogrzania się (w przypadku mikroklimatu zimnego) lub pomieszczeń do odpoczynku (w przypadku mikroklimatu gorącego), - niezapewnienie nawiewnej wentylacji miejscowej w pomieszczeniach pracy, gdzie wydzielane jest ciepło przez promieniowanie. Dokonajmy analizy w/w nieprawidłowości pod kątem zagrożeń i sposobów przeciwdziałania oraz metodyki postępowania inspektora pracy pod kątem dokumentowania stwierdzonych nieprawidłowości oraz wydania niezbędnych środków prawnych na 2 przykładach. Sytuacja nr 1 Opis problemu Poddajmy analizie następującą sytuację. Pracownik wykonuje prace związane z obsługą maszyn w pomieszczeniu produkcyjnym gdzie ze względów technologicznych temperatura powietrza wynosi nie więcej niż 5 C. Pracownika wyposażono w odzież roboczą, dla której nie została określona ciepłochronność. 9

W tym przypadku pracownik narażony jest na działanie mikroklimatu zimnego oddziaływującego na cały organizm. Analiza nieprawidłowości i zagrożeń Nieprawidłowością, stanowiącą bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia, jest przebywanie pracownika w pomieszczeniu w mikroklimacie zimnym bez odzieży o wymaganej ciepłochronności, czyli bez wymaganych środków ochrony indywidualnej. Sposób przeciwdziałania zagrożeniu Ważna dla podjęcia niezbędnych i skutecznych działań jest identyfikacja zagrożeń oraz ich ocena pod kątem zagrożeń dla zdrowia i życia. W rozpatrywanym przypadku mamy do czynienia z zagrożeniem zdrowia pracownika. Niezbędnym jest zatem niezwłoczne usunięcie stwierdzonej nieprawidłowości. W Ustawie o Państwowej Inspekcji Pracy przewidziano dla takich sytuacji decyzję skierowania do innych robót. Zapis w protokole z kontroli Przykładowy zapis może brzmieć: ( ) W czasie kontroli pomieszczeń i stanowisk pracy stwierdzono, że w pomieszczeniach (wymieniamy jakich) ze względów technologicznych związanych z przetwórstwem owoców i warzyw temperatura w pomieszczeniu stale wynosi 5 C. W dniu kontroli prace na stanowisku związanym z obsługą.(nazwa urządzenia ), wykonywał.( imię i nazwisko pracownika). Z kartoteki przydziału odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej wynika, że pracownika wyposażono w odzież i obuwie robocze. Pracodawca nie posiada żadnych dokumentów potwierdzających, że wydana odzież posiada wymaganą ciepłochronność. Ze względu na fakt, że pracownicy wykonują prace w warunkach mikroklimatu zimnego oddziaływującego na cały organizm, odzież jest środkiem ochrony indywidualnej i powinna posiadać wymaganą ocenę zgodności. Środek prawny Fragment decyzji terminowej, zawierający treść, termin wykonania oraz podstawy prawne brzmi następująco: Na podstawie art. 11 pkt. 1, 2, 3, 6, 6a (*) w związku z art. 33 ust. 1 pkt. 1 Ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. z 2012r. poz. 404), po przeprowadzeniu kontroli w dniu(ach): 15,19.10.2012 r 10

nakazuję: 1. Skierować pracownika. do innych prac nie związanych z pracą w warunkach mikroklimatu zimnego do czasu wyposażenia go w odzież ciepłochronną. Termin wykonania: decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu z mocy art. 11 pkt. 2 Ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. z 2012 r. poz. 404 ze zmianami z 2012 r. poz. 769). Podstawa prawna: - art. 11 pkt. 2 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. z 2012 r. poz. 404 ze zmianami z 2012 r. poz. 769), - art. 273 6 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zmianami oraz z 2012 r. poz. 908), - 39 ust.2 oraz załącznik nr 2 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 ze zmianami oraz z 2011 r. Nr 173, poz. 1034), Sytuacja nr 2 Opis problemu Sytuacja jest bardzo podobna do sytuacji nr 1 z tą różnicą, że w tym przypadku na stanowisku pracy, w pomieszczeniu gdzie ze względów technologicznych temperatura powietrza wynosi nie więcej niż 5 C, nie zastajemy pracownika. Wiemy jednak, że w tym pomieszczeniu zostało zorganizowane stanowisko pracy stałej związane z obsługą maszyn. Analiza zasad przydziału odzieży i obuwia roboczego i środków ochrony indywidualnej oraz kartoteki ich przydziału wykazała, że pracownika wyposażono w odzież roboczą, dla której nie została określona ciepłochronność. W tym przypadku pracownik narażony jest na działanie mikroklimatu zimnego oddziaływującego na cały organizm. Analiza nieprawidłowości i zagrożeń Nieprawidłowością jest niewyposażenie pracownika w odzież ochronną o wymaganej ciepłochronności, czyli w środek ochrony indywidualnej. 11

Sposób przeciwdziałania zagrożeniu Ważna dla podjęcia niezbędnych i skutecznych działań jest identyfikacja zagrożeń oraz ich ocena pod kątem zagrożeń dla zdrowia i życia. W rozpatrywanym przypadku mamy do czynienia z zagrożeniem zdrowia pracownika. Niezbędnym jest zatem niezwłoczne usunięcie stwierdzonej nieprawidłowości. W Ustawie o Państwowej Inspekcji Pracy przewidziano dla takich sytuacji decyzję terminową. Zapis w protokole z kontroli Przykładowy zapis może brzmieć: ( ) W czasie kontroli pomieszczeń i stanowisk pracy stwierdzono, że w pomieszczeniach (wymieniamy jakich) ze względów technologicznych związanych z przetwórstwem owoców i warzyw temperatura w pomieszczeniu stale wynosi 5 C. W czasie kontroli ustalono, że w pomieszczeniu zorganizowane zostały stałe stanowiska pracy związane z obsługą..(wskazujemy nazwę maszyny lub urządzenia). W dniu kontroli (podajemy datę) prace na stanowisku nie były wykonywane. Ustalono, że obsługa stanowiska została powierzona (imię i nazwisko pracownika lub pracowników). Z kartoteki przydziału odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej wynika, że pracownika wyposażono w odzież i obuwie robocze. Pracodawca nie posiada żadnych dokumentów potwierdzających, że wydana odzież posiada wymaganą ciepłochronność. Ze względu na fakt, że pracownicy wykonują prace w warunkach mikroklimatu zimnego oddziaływującego na cały organizm, odzież jest środkiem ochrony indywidualnej i powinna posiadać wymaganą ocenę zgodności. Środek prawny Fragment decyzji terminowej, zawierający treść, termin wykonania oraz podstawy prawne brzmi następująco: Na podstawie art. 11 pkt. 1, 2, 3, 6, 6a (*) w związku z art. 33 ust. 1 pkt. 1 Ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. z 2012r. poz. 404), po przeprowadzeniu kontroli w dniu(ach): 15,19.10.2012 r. nakazuję: 1. Wydać pracownikom.. odzież ciepłochronną posiadającą wymaganą ocenę zgodności. 12

Termin wykonania: decyzji nadaję rygor natychmiastowej wykonalności na podstawie art. 108 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zmianami oraz z 2011 r. Nr 186, poz. 1100), bo jest to niezbędne ze względu na ochronę zdrowia lub życia ludzkiego. Podstawa prawna: - art. 11 pkt. 1 Ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. z 2012 r. poz. 404 ze zmianami z 2012 r. poz. 769), - art. 273 6 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zmianami oraz z 2012 r. poz. 908), - 39 ust.2 oraz załącznik nr 2 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 ze zmianami oraz z 2011 r. Nr 173, poz. 1034), Sytuacja nr 3 Opis problemu Poddajmy analizie następującą sytuację. Pracownicy wykonują ciężkie prace fizyczne w warunkach mikroklimatu gorącego. Pracownikom nie zapewniono posiłków profilaktycznych. Analiza nieprawidłowości i zagrożeń Nieprawidłowością jest niezapewnienie pracownikom wykonującym ciężką pracę fizyczną w warunkach mikroklimatu gorącego posiłków profilaktycznych. Sposób przeciwdziałania zagrożeniu Niezbędnym jest usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości. W Ustawie o Państwowej Inspekcji Pracy przewidziano dla takich sytuacji decyzję terminową. Zapis w protokole z kontroli Przykładowy zapis może brzmieć: ( ) W czasie kontroli w zakresie czynników szkodliwych dla zdrowia ustalono, że pracownicy wykonujący prace w wydziale.(podajemy nazwę) na stanowiskach pracy..(wyszczególniamy stanowiska) pracują w warunkach mikroklimatu gorącego. Z przedstawionych pomiarów i badań, które zostały wykonane przez (wskazujemy laboratorium) 13

..(kiedy) wynika, że wskaźnik WBGT wynosi: (podajemy stanowiska i wartość wskaźnika). Pracownicy wykonują prace związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny powyżej 1500kcal. Pracodawca dotychczas nie wydawał pracownikom posiłków profilaktycznych. Dotyczyło to.(wymieniamy imiona i nazwiska pracowników, których badany problem dotyczy). Środek prawny Fragment decyzji terminowej, zawierający treść, termin wykonania oraz podstawy prawne brzmi następująco Na podstawie art. 11 pkt. 1, 2, 3, 6, 6a (*) w związku z art. 33 ust. 1 pkt. 1 Ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. z 2012r. poz. 404), po przeprowadzeniu kontroli w dniu(ach): 15,19.10.2012 r. nakazuję: 1. Zapewnić pracownikom pracującym w warunkach mikroklimatu gorącego, którzy wykonują prace związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny powyżej 1500kcal, posiłki profilaktyczne. Termin wykonania: decyzji nadaję rygor natychmiastowej wykonalności na podstawie art. 108 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zmianami oraz z 2011 r. Nr 186, poz. 1100), bo jest to niezbędne ze względu na ochronę zdrowia lub życia ludzkiego. Podstawa prawna: - art. 11 pkt. 1 Ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. z 2012 r. poz. 404 ze zmianami z 2012 r. poz. 769), - art. 232 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zmianami oraz z 2012 r. poz. 908), - 3 ust.1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. Nr 60, poz. 279) 14