RAPORT PRAWA AUTORSKIEGO I PRAW POKREWNYCH W POLSCE

RAPORT Zespołu do Spraw Przeciwdziałania Naruszeniom Prawa Autorskiego i Praw Pokrewnych dotyczący przestrzegania PRAWA AUTORSKIEGO I PRAW POKREWNYCH W POLSCE za rok 2004 Warszawa, sierpień 2005 r. 1

I. WSTĘP... 3 II. ZAGADNIENIA WSTĘPNE... 4 1. Obowiązujący stan prawny.... 4 2. Ogólna charakterystyka przestępczości przeciwko prawu autorskiemu i prawom pokrewnym w Polsce.... 5 III DZIAŁANIA PODJĘTE W ROKU 2003 PRZEZ ADMINISTRACJĘ PAŃSTWOWĄ I INNE PODMIOTY W ZWIĄZKU Z WYSTĘPOWANIEM ZJAWISKA PIRACTWA ORAZ EFEKTY TYCH DZIAŁAŃ... 6 1. Ministerstwo Finansów - Służba Celna... 6 2. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji - Policja i Straż Graniczna... 8 3. Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu... 15 4. Ministerstwo Sprawiedliwości - Prokuratura Krajowa... 16 5. Ministerstwo Nauki i Informatyzacji 17 6. Ministerstwo Kultury. 18 7. Inne podmioty zaangażowane w zwalczanie piractwa... 21 7.1 FOTA Fundacja Ochrony Twórczości Audiowizualnej... 21 7.2 ZPAV - Związek Producentów Audio Video... 22 7.3 ANAW Agencja Literacka... 23 7.4 ZAiKS Stowarzyszenie Autorów... 23 7.5 Izba Wydawców Prasy... 26 7.6 Stowarzyszenie PRO Polski Rynek Oprogramowania... 28 7.7 Business Software Alliance (BSA) 28 7.8 Związek Stowarzyszeń Artystów Wykonawców STOART 29 IV. PODSUMOWANIE... 30 2

I. WSTĘP Niniejszy Raport powstał jako wykonanie zadania z 3 Zarządzenia z dnia 9 listopada 2000 r. Prezesa Rady Ministrów tworzącego Zespół do Spraw Przeciwdziałania Naruszeniom Prawa Autorskiego i Praw Pokrewnych 1 (Zespół). Raport powstaje po raz czwarty. Raport został opracowany na podstawie materiałów przekazanych przez podmioty publiczne i prywatne 2. Raport skupia się na ocenie wydarzeń i zjawisk w obszarze prawa autorskiego i praw pokrewnych, jakie miały miejsce w 2004 roku, a także na opisie działań, które zostały zapoczątkowane w 2004 roku a ich zakończenie miało już miejsce w roku 2005. Raport zawiera także szczegółowe dane dotyczące liczby prowadzonych spraw związanych z naruszeniami praw własności intelektualnej oraz ilości zatrzymanych towarów pirackich. Raporty za rok 2002 i 2003 spotkały się z dużym zainteresowaniem zarówno w kraju jak i za granicą. Zostały przedstawione Komisji Europejskiej i administracji Stanów Zjednoczonych. Raport za rok 2004 również zostanie przetłumaczony na język angielski i przesłany do wielu osób i organizacji zajmujących się prawem autorskim. Powołany przez Prezesa Rady Ministrów Zespół ds. Przeciwdziałania Naruszeniom Prawa Autorskiego i Praw Pokrewnych opracował Strategię działań na rzecz ochrony własności intelektualnej w Polsce. Dokument ten został przyjęty przez Radę Ministrów 27 kwietnia 2004r. Jedną z głównych przyczyn powstania Strategii była niepokojąca liczba naruszeń praw własności intelektualnej w Polsce. Funkcjonowanie targowisk i bazarów, na terenie których 1 Zarządzenie nr 83 Prezesa Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2000 r. w sprawie utworzenia Zespołu ds. Przeciwdziałania Naruszeniom Prawa Autorskiego i Praw Pokrewnych (M.P. Nr 36, poz. 727). 3 Do zadań Zespołu należy opracowywanie wniosków i propozycji dotyczących usprawnienia koordynacji działań organów administracji rządowej w zakresie skuteczności zwalczania naruszeń prawa autorskiego i praw pokrewnych, w szczególności: 1) przedstawianie Prezesowi Rady Ministrów bieżącej analizy sytuacji w zakresie przestrzegania prawa autorskiego i praw pokrewnych, 2) przedstawianie propozycji działań mających na celu zapobieganie naruszeniom prawa autorskiego i praw pokrewnych oraz zwalczanie naruszeń, 3) przygotowywanie propozycji zmian legislacyjnych zmierzających do skuteczniejszego egzekwowania prawa autorskiego i praw pokrewnych, dokonywanie okresowej oceny postępów działań w zakresie zwalczania naruszeń prawa autorskiego i praw pokrewnych. 2 Lista osób, których szczególne zaangażowanie przyczyniło się do powstania Raportu znajduje się na jego końcu. 3

odbywa się handel nielegalnymi produktami obniża wiarygodność międzynarodową Polski w zakresie ochrony praw własności intelektualnej. Ochrona praw autorskich i praw pokrewnych staje się również szczególnie istotna w kontekście rozwoju nowych technologii i budowy społeczeństwa informatycznego. W kontekście przystąpienia Polski do Unii Europejskiej podniesienie standardów ochrony praw własności intelektualnej stało się koniecznością. Komisja Europejska oraz Stany Zjednoczone coraz częściej podnoszą problem niedostatecznej ochrony praw własności intelektualnej w Polsce. Strategia zawiera przede wszystkim działania, które mają na celu usystematyzowanie i lepsze skoordynowanie postępowania organów państwa w zakresie ochrony praw własności intelektualnej. Zmniejszenie skali naruszeń praw autorskich i praw pokrewnych stanowi dla polskiego rządu szczególnie istotne wyzwanie i staje się jednym z celów strategicznych, istotnych z punktu widzenia naszej międzynarodowej pozycji gospodarczej i politycznej. Realizacja strategii opiera się na zasadzie partnerstwa publiczno-prywatnego. Działania podejmowane przez władzę publiczną są, w miarę możliwości, konsultowane, uzgadniane oraz realizowane we współpracy z sektorem prywatnym. Bez partnerskiej współpracy organów władzy publicznej z podmiotami uprawnionymi z tytułu praw autorskich lub praw pokrewnych, efektywna walka z przestępstwami przeciwko własności intelektualnej nie byłaby możliwa. Dotychczasowe polskie doświadczenia potwierdzają tę tezę. II. ZAGADNIENIA WSTĘPNE 1. Obowiązujący stan prawny - podstawowe akty prawne dla ochrony prawa autorskiego i praw pokrewnych w Polsce to w szczególności: Konwencja o ochronie dzieł literackich i artystycznych (Akt Paryski) sporządzona w Paryżu w dniu 24 lipca 1971 r. Międzynarodowa Konwencja o ochronie artystów wykonawców, producentów fonogramów oraz organizacji nadawczych, sporządzona w Rzymie w dniu 26 października 1961 r. 4

Porozumienie w Sprawie Handlowych Aspektów Praw Własności Intelektualnej stanowiące załącznik do Porozumienia ustanawiającego Światową Organizację Handlu, sporządzonego w Marakeszu w dniu 15 kwietnia 1994 r. Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 80, poz. 904 z późn. zm.); Dnia 1 maja 2004r. wraz z przystąpieniem Polski do UE, weszła w życie ustawa o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2004r. nr 91, poz. 869). Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.) Ustawa z dnia 16 lipca 1987 r. o kinematografii (Dz. U. z 2003 r., Nr 58, poz. 513). Ustawa z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej (Dz. U. z 2002 r., Nr 171, poz. 1399.) Ustawa z dnia 9 stycznia 1997 r. - Kodeks celny (Dz. U. z 2001 r. Nr 75, poz. 802 z późn. zm.) Ustawa z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (Dz. U. z 2001 r. Nr 101, poz. 1114 z późn. zm.) Ustawa z dnia 5 lipca 2002 roku o ochronie niektórych usług świadczonych drogą elektroniczną opartych lub polegających na dostępie warunkowym (Dz. U. Nr 126, poz. 1068) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 lutego 2002 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania organów celnych przy zatrzymywaniu towarów w wypadku podejrzenia naruszenia przepisów dotyczących ochrony własności intelektualnej, handlowej i przemysłowej (Dz. U. Nr 12, poz. 112 z późn. zm.) 2. Ogólna charakterystyka przestępczości przeciwko prawu autorskiemu i prawom pokrewnym w Polsce. W ocenie Zespołu podobnie jak w roku 2003, najbardziej powszechnym sposobem naruszania prawa autorskiego i praw pokrewnych w Polsce jest w dalszym ciągu produkcja i rozprowadzanie nielegalnych kopii fonogramów i videogramów, programów komputerowych oraz wydawanie i rozpowszechnianie książek bez ważnych licencji, zaniżanie przez legalne wydawnictwa liczby wydrukowanych egzemplarzy i nie zgłaszanie dodruków wbrew 5

warunkom licencji. Niemniej jednak, nie wyczerpuje to wszystkich rodzajów naruszeń praw autorskich i pokrewnych. III. DZIAŁANIA PODJĘTE W ROKU 2004 PRZEZ ADMINISTRACJĘ PAŃSTWOWĄ I INNE PODMIOTY W ZWIĄZKU Z WYSTĘPOWANIEM ZJAWISKA PIRACTWA ORAZ EFEKTY TYCH DZIAŁAŃ 1. Ministerstwo Finansów Dane na temat wykrytych naruszeń praw własności intelektualnej są nadsyłane do Ministerstwa Finansów przez wszystkie Izby Celne w raportach miesięcznych. Ponadto Izby sporządzają statystykę zatrzymań ujętą w raporty kwartalne, które są przekazywane do Komisji Unii Europejskiej. Zarówno analiza naruszeń jak i dotychczas podejmowanych działań jest wysyłana do Ministerstwa Kultury celem umieszczenia tych informacji w Raporcie Zespołu ds. Naruszenia Prawa Autorskiego i Praw Pokrewnych za 2004r. Służba Celna Realizując powyższe zadanie Izba Celna w Warszawie podejmowała działania kontrolne na terenie targowiska Stadion X-lecia. Efektem przeprowadzonych działań było 6 przypadków zatrzymań towarów w I półroczu br. (łączna ilość: 9849 szt. towarów pirackich i 1596 szt. towarów podrobionych) oraz 15 przypadków zatrzymań w III kw. Br. (łączna ilość: 31448 szt. towarów pirackich i 7816 szt. towarów podrobionych). W ramach współpracy w czynnościach kontrolnych uczestniczyli również funkcjonariusze innych izb celnych, tj. Izby Celnej w Białej Podlaskiej i Izby Celnej we Wrocławiu. Jak wskazuje dotychczasowe doświadczenie, w większości przypadków towary naruszające prawa własności intelektualnej oferowane są do sprzedaży przez obcokrajowców. W celu eliminacji tego zjawiska, prócz funkcjonariuszy Policji, włączono do współpracy również funkcjonariuszy Straży Granicznej, uprawnionej do stosowania procedury wydalania z kraju osób prowadzących nielegalną działalność, bądź nielegalnie przebywających w Polsce. Od lipca br. służba celna otrzymała część uprawnień w zakresie kontroli legalności zatrudnienia i pobytu, co również może przyczynić się do wzrostu liczby kontroli, a co za tym idzie, ograniczenia handlu nielegalnym towarem. Ponadto, służby celne podejmują działania kontrolne w innych miejscach w Warszawie i 6

okolicach, m. in. na targowisku przy ul. Wolumen. W wyniku 5 kontroli tego targowiska w I półroczu br. zatrzymano łącznie 19922 szt. pirackich CD, a w trakcie tylko jednej kontroli w III kw. br. 3192 szt. w/w towarów. Służba Celna przeprowadziła również szereg czynności kontrolnych wykonywanych przez Zespoły zadaniowe powołane w tym celu w 2003 roku we wszystkich Izbach Celnych. Zespoły zostały zobowiązane do podejmowania działań na targowiskach i bazarach, co w 2004 roku przyniosło wymierne efekty w postaci zwiększenia o ok. 30% liczby zatrzymań nielegalnych nośników optycznych w porównaniu z rokiem 2003. Do dnia 1 lipca 2004 r. zrealizowany został program szkoleń dla funkcjonariuszy celnych bezpośrednio dokonujących kontroli celnej towarów ze szczególnym uwzględnieniem osób zatrudnionych na granicy wschodniej. Cel ten jest realizowany również w 2005 r. Ponadto zrealizowano cel Strategii polegający na przyznaniu dostępu do bazy danych 150 funkcjonariuszom celnym. Baza ta działa we wszystkich Izbach Celnych. Podmioty uprawnione z tytułu praw autorskich lub praw pokrewnych od początku 2004 r przekazują wersje elektroniczne materiałów niezbędnych do rozpoznania towarów. Materiały te są umieszczane w bazie, która będzie rozbudowywana poprzez: - Przejście z bazy danych typu Access na SQL. Takie rozwiązanie pozwoli znacznie zwiększyć ilość danych w bazie i wpłynie pozytywnie na szybkość przeszukiwania bazy. - Utworzenie możliwości komunikowania się z bazami zewnętrznymi. - Umożliwienie przekazywania zawartych w bazie informacji innym resortom w ramach wzajemnej wymiany informacji. - Spowodowanie udostępnienia poprzez Internet informacji dla właścicieli praw własności intelektualnej. - Uruchomienie systemu informatycznego w całej administracji celnej. Realizacja tego celu odbędzie się w ramach programu pomocowego Unii Europejskiej Transition Facility. Aktualnie Ministerstwo Finansów jest na etapie uzgodnień ze stroną duńską ostatecznej wersji umowy, która następnie będzie zatwierdzona przez Komisję Unii Europejskiej. Podjęcie działań odnośnie rozbudowy bazy danych zaplanowano na I kwartał 2006r. Planowane zakończenie prac nastąpi w 2007r. Realizując cel strategiczny nr 4 dotyczący ograniczenia procederu piractwa na targowiskach, w tym w szczególności na Stadionie Dziesięciolecia w Warszawie, zwiększono liczbę akcji kontrolnych na ww. obiektach. Uwzględniono zmiany, które zaszły w roku 2004, polegające 7

na pojawieniu się znacznych ilości pirackich nośników optycznych na bazarach usytuowanych wzdłuż zachodniej granicy Polski. Poprzez zwiększenie liczby akcji kontrolnych oraz współpracę międzyresortową ze Strażą Graniczną i Policją wyniki w postaci liczby dokonanych zatrzymań osiągnięte w 2004 roku wzrosły w porównaniu do roku 2003, o ok. 30%. 2. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji - Policja i Straż Graniczna W ramach realizacji Strategii działań na rzecz ochrony własności intelektualnej w Polsce zintensyfikowano działania jednostek organizacyjnych Straży Granicznej w zakresie zwalczania przestępstw naruszających własność intelektualną, zwiększając tym samym ich skuteczność. Dotychczasowe postępowanie opiera się na przepisach Kodeksu postępowania karnego. W przypadku ujawnienia pirackich towarów, jednostki organizacyjne Straży Granicznej podejmują czynności w niezbędnym zakresie, określone w art. 308 k.p.k.. W celu metodycznego zabezpieczenia śladów i dowodów przestępstwa sporządzana jest odpowiednia dokumentacja: notatki urzędowe, protokoły zatrzymania rzeczy, protokoły przeszukania, protokoły oględzin, wykazy dowodów rzeczowych, itp. Następnie, zebrany materiał przekazywany jest do właściwej prokuratury. Straż Graniczna nie prowadzi postępowań przygotowawczych, a wszelkie tego typu sprawy są przekazywane przez prokuratury do jednostek Policji, zgodnie z właściwością rzeczową. W związku z tym, nie wydaje się zasadne tworzenie dodatkowych procedur i przepisów w Straży Granicznej, a tym bardziej instrukcji postępowania w sprawach dotyczących własności intelektualnej. W zakresie działań Policji, opracowanie jednolitej procedury i przygotowanie instrukcji postępowania w sprawach dotyczących własności intelektualnej zostało wykonane w wyniku współpracy prokuratury z Policją i organizacjami zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. POLICJA Metodyka ujawniania faktów naruszeń praw własności intelektualnej w Internecie i zabezpieczania materiałów dowodowych pochodzących z nielegalnej działalności została opracowana jeszcze przed powstaniem programu Strategia działań na rzecz ochrony 8

własności intelektualnej w Polsce w ramach zadań Zespołu do Walki z Przestępczością Intelektualną i Komputerową byłego Wydziału do Walki z Przestępczością Gospodarczą Biura Służby Kryminalnej KGP. W trakcie prowadzonych od 2002 r. szkoleń nt. zwalczania przestępczości komputerowej, organizowanych w ramach przedakcesyjnych porozumień bliźniaczych, oraz w ramach doskonalenia zawodowego policjantów pionu do walki z przestępczością gospodarczą, w zakresie ujawniania przestępstw internetowych i zabezpieczania materiałów dowodowych, przeszkolonych zostało ponad 300 funkcjonariuszy z jednostek terenowych Policji. W dziedzinie zapobiegania i zwalczania przestępczości przeciwko własności intelektualnej oraz w sferze produkcji przemysłowej, w 2004 r. Policja osiągnęła następujące rezultaty: w zakresie obrotu kasetami wideo: zlikwidowano działalność: o 98 nielegalnych kopierni kaset, o 618 punktów sprzedaży wprowadzających do obrotu "pirackie" kasety, w tym - 502 działających na terenie bazarów, o 43 nielegalnych wypożyczalni nośników fonograficznych, o 3 hurtowni wprowadzających do obrotu "pirackie" nośniki. zabezpieczono: o 14.255 szt. "pirackich" kaset wideo o wartości około 611.776 zł, o 222.839 szt. płyt VCR i DVD o wartości 16.231.977 zł, o sprzęt do przegrywania kaset i płyt o wartości 133.940 zł. z ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych wszczęto: o 491 postępowań przygotowawczych (z art. 116), o 33 postępowania przygotowawcze (z art. 117), o 252 postępowania przygotowawcze (z art. 118). w zakresie obrotu kasetami i płytami fonograficznymi: zlikwidowano działalność: o 3 kopierni kaset fonograficznych, o 82 kopierni płyt CD- R, o 664 punktów sprzedaży płyt i kaset, w tym 5 hurtowni z nielegalnymi nośnikami fonograficznymi, o 1 wypożyczalni z "pirackimi" nagraniami. 9

zabezpieczono: o 7.554 szt. nielegalnych kaset magnetofonowych o wartości 486.442 zł, o 452.295 szt. płyt CD i CD-R o wartości 16.991.765 zł, o sprzęt do nagrywania kaset i płyt o wartości 47.010 zł. z ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych wszczęto: o 1.013 postępowań przygotowawczych (z art. 116), o 34 postępowania przygotowawcze (z art. 117), o 243 postępowania przygotowawcze ( z art. 118) w zakresie obrotu programami komputerowymi: przeprowadzono działania kontrolne w kilku dużych firmach wykorzystujących do swojej działalności nielegalne oprogramowanie. zabezpieczono: o 1.017 szt. dyskietek z "pirackimi" programami o wartości 22.566 zł, o 298.485 szt. płyt CD-R o wartości 43.265.138 zł, o 46.168 szt. płyt z grami komputerowymi o wartości 8.277.015 zł, o 550 szt. podrobionych konsoli do gier wartości o 59.810 zł, o sprzęt do powielania nielegalnych programów i gier o wartości 481.069 zł, o 2.138 szt. HDD (twardych dysków komputerowych) o wartości 2.253.956 zł. z Kodeksu karnego wszczęto: o 515 postępowań przygotowawczych (z art. 278 2), o 36 postępowań przygotowawczych (z art. 287). z ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych wszczęto: o 409 postępowań przygotowawczych (z art. 116), o 78 postępowań przygotowawczych (z art. 117), o 324 postępowania przygotowawcze (z art. 118), o 36 postępowań przygotowawczych (z art. 118¹). zlikwidowano działalność: o 333 nielegalnych kopierni programów i gier komputerowych (dyskietki i płyty CD-R), o 593 punktów sprzedaży "pirackich" programów i gier komputerowych. w grupie przestępstw przeciwko nadawcom płatnych programów telewizyjnych: zlikwidowano działalność: 10

o 26 nielegalnych nadawców programów telewizyjnych (retransmisje), o 15 punktów sprzedaży podrobionych kart do dekoderów telewizyjnych, o 14 producentów podrobionych kart do dekoderów. zabezpieczono: o 185 szt. podrobionych kart do dekoderów TV o wartości 4.830 zł, o 189 szt. fałszywych kart o wartości 26.620 zł, o 89 szt. nielegalnie wykonanych zestawów do dekodowania programów TV o wartości 37.008 zł, o 12szt. filtrów (dekoderów częstotliwości) o wartości 5.609zł. wszczęto: o 35 postępowań przygotowawczych z art. 116 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, o 48 postępowań z art. 118¹ ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, o 93 postępowania przygotowawcze z art. 284 1 kk, o 5 postępowań przygotowawczych z art. 52 ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji. w zakresie przestępstw związanych z działalnością telekomunikacyjną: zlikwidowano działalność: o 11 nielegalnych nadawców telekomunikacyjnych, o 2 hakerów (wyłudzenia impulsów telefonicznych). zabezpieczono: o 373 szt. sprzętu nadawczego o wartości 11.270 zł, o 892 szt. podrobionych kart do automatów telefonicznych. wszczęto: o 21 postępowań z art. 267 1 kk, o 3 postępowania z art. 267 2 kk. w zakresie ochrony znaków towarowych: przeprowadzono działania kontrolne w stosunku do producentów i hurtowników wprowadzających do obrotu podrobione produkty znanych firm, m.in.: "Reebok", "Fila", "Nike", "Adidas", "Levi's Strauss", "Red Bull", "Big Star", "Wrangler", "Polmos", "Nivea" i innych. zlikwidowano nielegalną działalność: 11

o 33 producentów, o 76 hurtowników, o 1.231 dystrybutorów wprowadzających na rynek podrobione wyroby. wszczęto: o 65 postępowań przygotowawczych z art. 306 kk, o 1.208 postępowań z art. 305 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej, o 23 postępowania przygotowawcze z art. 24 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. zabezpieczono podrobione towary oraz urządzenia do ich produkcji o wartości 17.305.837 zł. o zabezpieczono maszyny służące do nielegalnej produkcji podrobionych wyrobów o wartości 279.261 zł. Ogółem, w wyniku policyjnych działań mających na celu przeciwdziałanie i zwalczanie przestępczości przeciwko własności intelektualnej w 2004 r., zabezpieczono nielegalne produkty o szacunkowej wartości około 105,6 mln zł oraz urządzenia służące do ich produkcji o wartości ponad 904 tys zł. Nastąpiła wyraźna poprawa sytuacji na terenie Stadionu X-lecia w Warszawie, gdzie znacznie zmalała podaż na pirackie produkty. Jest to wynikiem zarówno intensyfikacji działań operacyjno-wykrywczych prowadzonych przez Policję na tym obiekcie, jak również poprawy egzekwowania przestrzegania regulaminu targowiska przez dzierżawcę obiektu. Odnotowano pojawienie się nowego zjawiska wzrostu podaży nielegalnych produktów na terenie bazarów i targowisk zlokalizowanych przy zachodniej granicy RP nastawionych przede wszystkim na klientów z Niemiec. Coraz częściej nielegalne produkty oferowane są również na aukcyjnych witrynach internetowych. Udowodnienie działalności przestępczej w takim przypadku, poza ustaleniem danych personalnych i adresu oferenta, wymaga nawiązania z nim kontaktu i dokonania zakupu nielegalnego produktu w celu dokonania jego ekspertyzy. 12

STRAŻ GRANICZNA W ramach podejmowanych działań na rzecz ochrony własności intelektualnej w Polsce w 2004 r. jednostki organizacyjne Straży Granicznej zrealizowały szereg przedsięwzięć mających na celu przeciwdziałanie naruszeniom prawa autorskiego i praw pokrewnych, jak również zintensyfikowały dotychczasową współpracę z Policją i Służbą Celną w tym zakresie. W 2004 r. wzmożono również działania zmierzające do ujawniania i wykrywania przestępstw związanych z naruszeniem własności intelektualnej, podejmowane wspólnie z właściwymi izbami celnymi, na podstawie 1 pkt 5 Porozumienia Nr 2 między Komendantem Głównych Straży Granicznej a Ministrem Finansów z dnia 28 stycznia 2004 r. w sprawie współdziałania Służby Celnej i Granicznej. Miały one na celu ograniczenie przemytu pirackich fonogramów i wideogramów oraz programów komputerowych przez granicę i ich dystrybucji na terenie kraju. Równocześnie rozszerzono współpracę z właściwymi terytorialnie jednostkami Policji w celu ograniczenia dystrybucji wyżej wymienionych towarów na terenie kraju. Inicjowane były także wspólne szkolenia na temat podniesienia poziomu koordynacji działań i wymiany informacji w zakresie przeciwdziałania i zwalczania zjawiska piractwa. Wspólne działania zmierzające do ujawniania przestępstw związanych z naruszeniem prawa własności intelektualnej podejmowane były najczęściej na przygranicznych bazarach i targowiskach miejskich, m.in. w Katowicach, Raciborzu, Opolu, Wrocławiu, Rudzie Śląskiej, Sieniawce, Porajowie, Lubawce, Gubinie, Kostrzynie, Poznaniu, Pile, Szczecinie, Świnoujściu, Trójmieście, Elblągu. Jednocześnie, w ramach kontroli legalności pobytu cudzoziemców przeprowadzonej na terytorium RP, funkcjonariusze Straży Granicznej niejednokrotnie ujawniali w mieszkaniach prywatnych i środkach transportu pirackie przedmioty oraz akcesoria świadczące o zamiarze ich sprzedaży (okładki, opakowania itp.). W wyniku działań podjętych przez Straż Graniczną w 2004 r. zabezpieczono przedmioty pochodzące z przestępstwa o szacunkowej wartości 6.391.394,48 zł, w tym: o 121.609 szt. płyt kompaktowych z muzyką, o 9.739 szt. płyt kompaktowych z oprogramowaniem komputerowym, o 5.883 szt. płyt kompaktowych z grami na PC, o 2.673szt. płyt kompaktowych z grami na Play Station, o 18.666 szt. płyt DVD, 13

o 115szt. płyt kompaktowych z nagranymi filmami, o 465 szt. kaset magnetofonowych, o 1.408 szt. kaset video VHS, o 3.803 szt. tzw.oprogramowania, o 121 szt płyt CD-R Z dokonanej analizy zabezpieczonych nielegalnych płyt CD i DVD wynika, że w większości przypadków są one produkowane w sposób nieprofesjonalny ( płyty są niekiedy uszkodzone, bądź zawierają materiał niezgodny z deklarowanym na opisie). Na uwagę zasługuje również fakt, że znaczna część płyt CD zawiera nadruki w języku rosyjskim. Sprzedający najczęściej nie są właścicielami towarów, a do handlu wynajmowani są bezrobotni obywatele polscy lub cudzoziemcy. W trakcie przeprowadzanych czynności uzyskano dane wskazujące na zorganizowany udział w tego rodzaju procederze obywateli Litwy, Łotwy, Ukrainy, Armenii oraz Polski. Realizując pozostałe cele określone w Strategii w 2004 r. kontynuowano szkolenia organizowane przez ZPAV - Związek Producentów Audio Video i FOTA - Fundacja Ochrony Twórczości Audiowizualnej bezpośrednio w oddziałach Służby Granicznej dla funkcjonariuszy pionu granicznego i operacyjno-śledczego. Opracowanie jednolitej procedury i przygotowanie instrukcji postępowania w sprawach własności intelektualnej zostało wykonane poprzez opublikowanie przez Oficynę Wydawniczą MS 2003 r. Metodyki prowadzenia postępowań przygotowawczych w niektórych kategoriach przestępstw pod redakcją Jerzego Ziętka. W rozdziale IV opracowano metodykę prowadzenia postępowań przygotowawczych w sprawach o przestępstwa przeciwko własności intelektualnej (problematyka wniosków o ściganie, zabezpieczenia majątkowe, postępowanie z dowodami rzeczowymi, współpraca ze służbami celnymi i urzędami skarbowymi, przykłady niektórych zarzutów w sprawach o przestępstwa skierowane przeciwko własności intelektualnej). Powyższa instrukcja będzie sukcesywnie wdrażana w jednostkach organizacyjnych Straży Granicznej w 2005 r. Ponadto Straż Graniczna wspierała w 2004 r. przedsięwzięcia podejmowane przez inne organy ścigania na Stadionie X-lecia, mające na celu ograniczenie dystrybucji pirackich towarów. 14

3. Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu poprzez Centralny Ośrodek Sportu, jako podmiot trwale zarządzający nieruchomością Stadion X lecia podejmowało działania systemowe i doraźne, mające na celu wyeliminowanie nielegalnego handlu na Stadionie. Podpisana 27 maja br. 3 letnia umowa dzierżawy z firmą DAMIS zawiera międzyresortowe uzgodnienia dotyczące konkretnych działań, mających na celu wyeliminowanie z obrotu towarów naruszających Ustawę o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz Ustawę o prawie własności przemysłowej. Wspomniany dokument uzyskał akceptację MENiS, MSWiA, MK, Koalicji Antypirackiej. W umowie zawarto zapisy mające zapewnić wprowadzenie i skuteczne kontrolowanie zakazu obrotu towarami i innymi dobrami, naruszającymi prawo w rozumieniu obowiązujących w tym zakresie ustaw. Wprowadzono po raz pierwszy definicję i wykaz nośników optycznych, którymi handel jest zabroniony. Zobowiązano dzierżawcę do prowadzenia i realizowania Programu działań w zakresie dbania o przestrzeganie ustaw o prawie autorskim i prawach pokrewnych, o prawie własności przemysłowej Od chwili podpisania umowy dzierżawy, działania COS w zakresie egzekwowania realizacji jej postanowień i monitorowania działalności handlowej na Stadionie X lecia, przedstawiają się następująco: Z dniem 12 lipca br. oddelegowano na stałe do pracy na stadionie osobę, której zadaniem jest kontrolowanie i dokumentowanie przypadków handlu nielegalnymi towarami. Pracownik ten niezależnie od codziennych raportów (wpisy do książki), sporządza okresowe informacje dla Kierownictwa COS, Wprowadzono zasadę cyklicznych roboczych spotkań na szczeblu ścisłych Kierownictw i średniej kadry kierowniczej COS i DAMIS. Podczas spotkań na bieżąco omawiane są sprawy wymagające rozstrzygnięcia wynikające z umowy, jak również z regulaminu funkcjonowania targowiska. Spotkania są protokołowane, a podejmowane ustalenia rozliczane. W odniesieniu do ustaleń podejmowanych w trakcie wspomnianych spotkań zrealizowano: o Z dniem 1 lipca wprowadzono w życie Regulamin funkcjonowania targowiska, do podpisania którego zobowiązany jest każdy sprzedawca. o Na stadionie działa system monitorowania. 15

o Od 1 lipca br. obowiązuje zarządzenie dzierżawcy o zakazie przebywania na terenie Jarmarku Europa osób, które notorycznie handlują towarami naruszającymi prawo. o Doprowadzono do współpracy służb porządkowych DAMIS z Policją i ZPAV. o DAMIS wystąpił o pomoc i współpracę do: Zastępcy Prezydenta m.st. Warszawy, Burmistrza Urzędu Dzielnicy Praga Południe, Dyrektora Izby Skarbowej, Wicedyrektora Izby Celnej, Dzielnicowego Urzędu Skarbowego, Komendanta Rejonowego Policji Warszawa VI, Związku Producentów Audio Video, Komendanta Wojewódzkiego Policji, Komendanta Stołecznego Policji. o 28 września br. DAMIS wystąpił do Izby Celnej o nawiązanie bliższej współpracy i zorganizowanie szkolenia dla swoich pracowników z zakresu identyfikacji nielegalnych towarów. o Organizowane są szkolenia dla pracowników służb porządkowych przy udziale Komendanta Posterunku Policji Stadion. o Prowadzona jest nieustanna weryfikacja pracowników służb porządkowych. o Nawiązano bieżącą współpracę ze Stowarzyszeniem Kupców Jarmarku Europa PKG mającą na celu włączenie się handlowców w walkę z piractwem. 4. Ministerstwo Sprawiedliwości Prokuratura Krajowa Wdrożenie jednolitej procedury postępowania w zakresie własności intelektualnej. Podstawą działania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury w sprawach naruszeń prawa autorskiego i praw pokrewnych jest wdrożona od 2004 r. do praktyki, a opracowana przez Prokuraturę Krajową, Metodyka prowadzenia postępowań przygotowawczych w sprawach o przestępstwa przeciwko własności intelektualnej. Dokument ten jest obecnie w dyspozycji wszystkich prokuratur w kraju. Niezależnie od tego, w bieżącej praktyce, prokuratury rejonowe prowadząc śledztwa i dochodzenia o przestępstwa przeciwko własności intelektualnej i przemysłowej, stosują się do zaleceń i wytycznych zawartych w pismach instruktażowych prokuratur okręgowych, będących wynikiem systematycznego badania - w ramach sprawowanego nadzoru służbowego - akt spraw o te przestępstwa. Ponadto w ramach bieżącej działalności, w okręgach wszystkich prokuratur apelacyjnych, funkcjonują wyznaczeni konsultanci, których 16

zadaniem jest służyć pomocą prawną prokuratorom prowadzącym postępowania przygotowawcze o przestępstwa przeciwko własności intelektualnej. W opinii Prokuratury Krajowej wyżej wymienione zadania przyczyniły się do skrócenia czasu postępowań w sprawach związanych z własnością intelektualną (w tym przemysłową), lecz wymierne wyniki będą znane w przyszłych latach. Podniesienie wiedzy i umiejętności pracowników organów ścigania oraz sądów. W roku 2004 kontynuowano cykl szkoleń pracowników i sędziów zajmujących się problematyką przestępstw przeciwko własności intelektualnej. W dniach 1-2 kwietnia 2004 r. prokuratorzy z Prokuratury Krajowej uczestniczyli w Międzynarodowej Konferencji Regionalnej zorganizowanej pod hasłem Korzystanie z praw własności intelektualnej w dobie Internetu. Departament - Centrum Szkolenia Kadr Wymiaru Sprawiedliwości w terminach 5-6 i 7-8 kwietnia 2004 r. zorganizował wspólnie z Ambasadą Stanów Zjednoczonych seminaria dla sędziów i prokuratorów poświecone ochronie własności intelektualnej. Należy jednak zauważyć, że z uwagi na dynamikę rozwoju tego rodzaju przestępstw rodzące się nieustannie ich nowe formy tych przestępstw niezbędne są dalsze szkolenia w tym zakresie prokuratorów, funkcjonariuszy policji, jak również sędziów. Opracowanie odpowiednich zmian w prawie związanych z implementacją Dyrektywy w zakresie środków i procedur zapewniających egzekwowanie praw własności intelektualnej Ministerstwo Sprawiedliwości podkreśla, że zadanie to powinno w Strategii na 2005 r. pozostać w zakresie właściwości Ministerstwa Kultury. 5. Ministerstwo Nauki i Informatyzacji Minister Nauki i Informatyzacji w 2004 roku powołał Zespół do Spraw Etyki w Nauce promujący działania na rzecz ochrony praw autorskich. Zespół ten przygotował opracowanie pt. Dobra praktyka badań naukowych. Rekomendacje, które dotyczy problematyki przestrzegania praw autorskich w sferze nauki. 17

6. Ministerstwo Kultury Działania podjęte w 2004r. przez Ministerstwo Kultury na rzecz ochrony własności intelektualnej, w szczególności na rzecz ochrony praw autorskich i praw pokrewnych: Zmiany legislacyjne: Z dniem 1 maja 2004r. weszła w życie ustawa o zmianie prawa autorskiego i praw pokrewnych z dnia 1 kwietnia 2004r. (Dz. U. z 2004r. nr 91, poz. 869.) Minister Kultury dnia 30 kwietnia 2004r. wydał rozporządzenie w sprawie prowadzenia rejestru informacji o produkcji nośników optycznych oraz rodzajów kodów identyfikacyjnych. Rejestr nośników optycznych został utworzony w Departamencie Prawno Legislacyjnym Ministerstwa Kultury. Proponowane w rozporządzeniu rozwiązania są zgodne ze standardami międzynarodowymi opracowanymi przez Międzynarodową Federację Przemysłu Fonograficznego (International Federation of the Phonographic Industry) i stosowanymi przez największe tłocznie płyt w Polsce i na świecie. Zakłada się, że regulacja spowoduje pozytywne skutki polegające na zahamowaniu i zapobieżeniu w przyszłości produkcji nielegalnych nośników optycznych przez tłocznie znajdujące się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Minister Kultury zajmuje się gromadzeniem i analizą informacji nadsyłanych przez producentów nośników optycznych. Przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą w omawianym zakresie, obowiązani są do stosowania kodów identyfikacyjnych we wszystkich urządzeniach i elementach podczas procesu produkcji nośników optycznych. Ustawa obliguje producentów do przekazania ministrowi danych dotyczących posiadanych urządzeń do produkcji i zwielokrotniania nośników oraz zastosowanych podczas procesu produkcji kodów identyfikacyjnych. W terminie do dziesiątego dnia każdego miesiąca przedsiębiorca jest zobowiązany do przekazania informacji za okres miesiąca poprzedzającego odnośnie zbiorczej wielkości produkcji i jej rodzaju, wykonywania zamówień poza miejscem prowadzenia działalności oraz rozporządzenia urządzeniami do produkcji i zwielokrotniania nośników optycznych. Obecnie w Ministerstwie Kultury opracowywane są procedury prawne określające sposoby korzystania z rejestru dysków optycznych. Minister Kultury, w ramach sprawowanej kontroli, może, z uwzględnieniem przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, zarządzić przeprowadzenie kontroli działalności 18

przedsiębiorcy, w zakresie zgodności ze stanem faktycznym udzielonych informacji. Do końca 2004 r. przeprowadzono 6 kontroli, w tym jedną z udziałem funkcjonariuszy Policji (rozpoznanie terenowe i ustalenie adresu nielegalnego producenta). Na podstawie zabezpieczonej dokumentacji ustalono, że w okresie od maja do września 2004 r. wyprodukowano 125 624 sztuk dysków optycznych. Istnieją przesłanki pozwalające oszacować wysokość produkcji na 500 000 sztuk. O ujawnionym naruszeniu prawa powiadomiono Prokuraturę Rejonową oraz Urząd Skarbowy. Szkolenia: 15 lipca zorganizowano, we współpracy ze ZPAV, szkolenie dla pracowników Ministerstwa Kultury na temat rozpoznawania i identyfikacji nośników optycznych. W ramach zajęć terenowych 22 lipca 2004r. odbyła się wizyta w tłoczni płyt kompaktowych, gdzie zapoznano się z procesem technologicznym wytwarzania nośników optycznych. Ograniczenie procederu piractwa na targowiskach (bazarach) w tym w szczególności na Stadionie Dziesięciolecia - rozstrzygnięcie przetargu; opracowanie warunków umowy z przyszłym dzierżawcą; monitorowanie działalności handlowej prowadzonej na terenie Stadionu X-lecia Jarmark Europa. Ministerstwo Kultury na podstawie informacji nadsyłanych przez organizacje państwowe i pozarządowe stwierdziło znaczącą poprawę w zakresie przestrzegania prawa autorskiego i praw pokrewnych. Było to możliwe dzięki przygotowaniu przez Komisję Przetargową nowej umowy z dzierżawcą terenu Jarmark Europa. W pracach komisji przetargowej aktywnie uczestniczył przedstawiciel Departamentu Prawno Legislacyjnego Ministerstwa Kultury. Przetarg z nowym dzierżawcą terenu Stadion X lecia został rozstrzygnięty 1 kwietnia 2004r. Specjalista z Ministerstwa Kultury brał udział w przygotowaniu umowy pomiędzy zarządcą nieruchomości, a najemcą. Głównymi punktami umowy, które Ministerstwo Kultury zaproponowało, były następujące zagadnienia: 1. Wprowadzenie na terenie Stadionu X-lecia bezwzględnego zakazu prowadzenia wszelkiej działalności handlowej nośnikami optycznymi. 2. W umowie z Zarządcą zawarto zapis mówiący o możliwości wcześniejszego rozwiązania umowy ze skutkiem natychmiastowym w przypadku rażącego naruszania przez Zarządcę jej warunków. 19

3. Okres wypowiedzenia umowy z Zarządcą Stadionem nie będzie dłuższy niż 3 miesiące. 4. Definicja i opis nośników optycznych muszą stanowić integralną część umowy. Zapisy te zostały włączone do podpisanej umowy. Definicję i opis nośników optycznych umieszczono w regulaminie targowiska podpisywanym przez handlujących oraz umieszczonym na tablicach ogłoszeń. Prace nad implementacją Dyrektywy w zakresie środków i procedur zapewniających egzekwowanie praw własności intelektualnej. W roku 2004 przedstawiciele Ministerstwa Kultury uczestniczyli w pracach grupy roboczej ds. własności intelektualnej, mającej na celu wypracowanie projektu dyrektywy w zakresie środków i procedur zapewniających egzekwowanie praw własności intelektualnej. Celem dyrektywy jest ujednolicenie na terenie UE środków i procedur zapewniających właściwe egzekwowanie praw własności intelektualnej, aby umożliwić skuteczną walkę z piractwem i podrabianiem towarów. W dyrektywie wprowadzono jednolite środki tymczasowe umożliwiające natychmiastowe przerwanie działań stanowiących naruszenie jednolitych środków zabezpieczenia dowodów, jednolitych zasad w zakresie obliczania odszkodowań oraz zasad stosowania nakazów i zakazów, a także środków zapobiegawczych i naprawczych, takich jak konfiskata, wycofanie towarów z obiegu handlowego, czy też zniszczenie podrabianych towarów i przedmiotów. Dnia 26 kwietnia 2004r. dyrektywa ta została ostatecznie przyjęta przez Radę UE; podpisano ją 29 kwietnia 2004r. W/w dyrektywę opublikowano w Dzienniku Urzędowym UE w części L nr 157 z 30 kwietnia 2004r. Po przyjęciu dyrektywy trwały prace analityczne mające na celu wypracowanie metody dostosowania prawa polskiego do wymogów dyrektywy. Współpraca: Ministerstwo Kultury współpracuje z organami UE, administracją amerykańską i na bieżąco informuje o czynionych postępach w zakresie ochrony własności intelektualnej. 20

Biuro Przedstawiciela Handlowego USA (USTR) opublikowało coroczny raport o przestrzeganiu przepisów dot. ochrony własności intelektualnej IPR - 2004 Special 301 Report. W Raporcie tym podkreślono postęp i wysiłki podejmowane przez władze Polski na rzecz lepszej ochrony własności intelektualnej. Wobec tego z dniem 1 maja 2004r. Polska została przesunięta z listy Priority Watch List na listę Watch List. W zakresie ochrony własności intelektualnej Ministerstwo Kultury współpracuje z sektorem prywatnym, w szczególności z organizacjami zbiorowego zarządzania, które przeprowadziły szkolenia dotyczące technik produkcji, rodzajów maszyn oraz stosowanych kodów cyfrowych, a także przekazują informacje o powstaniu nielegalnych tłoczni. 7. Inne podmioty zaangażowane w zwalczanie piractwa Ministerstwo Kultury, będąc koordynatorem realizacji Strategii, ma szeroki dostęp do informacji z wykonania jej celów. W ocenie MK na uwagę zasługują zsynchronizowane działania służb państwowych i organizacji pozarządowych. Na szczególne wyróżnienie zasługuje postawa funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej i Służby Celnej. Ich zaangażowanie i profesjonalizm przyczyniły się do wielu sukcesów w likwidowaniu procederu piractwa intelektualnego i przemysłowego. 7.1 FOTA Fundacja Ochrony Twórczości Audiowizualnej W opinii FOTA, aktywność służb państwowych w zakresie zwalczania piractwa jest wyższa niż w 2003 roku. Dotyczy to zwłaszcza służb celnych, które aktywnie włączają się w działania prowadzone na targowiskach i bazarach. Ze statystyk FOTA wynika, że w okresie trzech kwartałów 2004r. zarejestrowano 1056 spraw, w których ujawniono i zatrzymano 180 114 nośników filmów i gier PlayStation o wartości przekraczającej 12 500 000 zł. Zabezpieczony został sprzęt w postaci komputerów i urządzeń towarzyszących wartości ponad 150 000 zł. Dla porównania w 2003 roku w tym samym okresie zarejestrowanych było 945 spraw w których zatrzymano 94 283 nośniki. 21

7.2 ZPAV - Związek Producentów Audio Video Z punktu widzenia ZPAV, aktywność działania jest na podobnym poziomie jak w roku 2003. Ze statystyk ZPAV wynika, że w okresie pierwszego półrocza 2004r. wszczęto: 567 postępowań karnych i karnoskarbowych, ujawniono i zatrzymano 232923 nośniki o wartości ponad 6 mln PLN, stosując przy ocenie szkód wartość dla jednego nośnika pirackiego jako szacunkową cenę producenta fonograficznego, bez uwzględnienia podatku oraz VAT. Zabezpieczono komputery i urządzenia towarzyszące o wartości 118000PLN. W ocenie ZPAV Straż Graniczna aktywnie uczestniczy w przedsięwzięciach mających na celu ograniczenie procederu piractwa na targowiskach (bazarach). W ramach ustawowych zadań w związku z kontrolą legalności pobytu cudzoziemców na terytorium RP, bierze udział we wspólnych akcjach z Izbą Celną na terenie Stadionu Dziesięciolecia (ostatnie działania zostały przeprowadzone we wrześniu 2004r.). W trakcie tych działań ujawniane są nielegalnie skopiowane płyty CD, DVD i inne pirackie materiały. Zadanie polegające na egzekwowaniu od zarządcy targowiska należytego wykonywania obowiązków wynikających z umowy oraz przestrzegania przepisów prawa - Straż Graniczna, zgodnie ze swoimi kompetencjami, realizuje poprzez wspólne kontrole z podmiotami uczestniczącymi w realizacji Strategii, najczęściej ze Służbą Celną i Policją. Równocześnie, Straż Graniczna w dalszym ciągu podtrzymuje gotowość udziału we wszystkich przedsięwzięciach podejmowanych przez organy ścigania na Stadionie X lecia, mających na celu ograniczenie dystrybucji pirackich towarów. W wyniku uzgodnień podjętych na spotkaniu tzw. Grupy Warszawskiej, które odbyło się w dniu 4 lutego br., dotyczących intensyfikacji działań antypirackich na terenie Stadionu X lecia w Warszawie podejmowanych przez Policję i służby celne, podaż nielegalnych nośników znacznie spadła. Zostało to zauważone przez organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi oraz Ministerstwo Kultury, co znalazło swój wyraz w piśmie Ministra Kultury do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji Nr DP.WPA.026/P/14/04/AP z dnia 14 września 2004 r. Duży wpływ na sytuację na terenie bazaru na Stadionie X lecia miało także jednoznaczne stanowisko Urzędu Miasta st. Warszawy w związku z podpisaniem nowej umowy z zarządcą targowiska i konsekwetnym egzekwowaniem obowiązków, jakie spoczywają na dzierżawcy tego obiektu w zakresie przestrzegania prawa. 22

Koalicja Antypiracka przekazała wykonany na podstawie własnych ustaleń materiał multimedialny dotyczący funkcjonowania targowisk wzdłuż granicy zachodniej. ZPAV do chwili obecnej nie posiada informacji co do sposobu realizacji przez administrację rządową celu określonego w dokumencie Strategii. Niepokój budzą zmiany w strukturach Komendy Głównej Policji, gdzie zespół odpowiedzialny za koordynację działań w zakresie zwalczania przestępczości przeciwko własności intelektualnej działa w strukturach Centralnego Biura Śledczego, podczas gdy w terenie zagadnienia te nadal analizowane są w Wydziałach d/w z Przestępczością Gospodarczą Komend Wojewódzkich Policji. Stan taki, z punktu widzenia ZPAV, może stwarzać problemy w koordynacji działań. 7.3 ANAW Agencja Literacka Agencja ANAW podkreśla, że zasadnicze znaczenie w przypadku postępowań dotyczących piractwa książkowego ma czas trwania postępowania. Piractwo książkowe różni się od piractwa fonograficznego tym, że jest dokonywane przez legalnie i oficjalnie działające wydawnictwa. W związku z powyższym znaczna część materiału dowodowego znajduje się w oficjalnych dokumentach fakturach, zamówieniach itp. Przedłużające się postępowania powodują, że część materiału dowodowego ginie dokumenty nie są przechowywane (po 5 latach są niszczone). Należy więc dążyć do maksymalnego skrócenia postępowania i wypracowania skutecznych metod zabezpieczania dokumentów tuż po rozpoczęciu postępowania. 7.4 ZAiKS Stowarzyszenie Autorów Stowarzyszenie ZAiKS współpracuje z jednostkami Policji, Prokuraturą, Sądami oraz Urzędami Celnymi w zwalczaniu tzw. piractwa fonograficznego. Wydawanie opinii dotyczących legalności zabezpieczonych nośników dźwięku. 23

W 2004 r. poddano oględzinom 83.354 szt. Nośników dźwięku w tym: 79.619 sztuk płyt CD i 3.735 kaset MC. Wydano ogółem 316 opinii i przeprowadzono przesłuchania dotyczące rozpoznawania legalności zabezpieczonych nośników dźwięku, z czego 86 to opinie do protokołu przesłuchania świadka, z jednoczesnym złożeniem zawiadomienia o popełnionym przestępstwie. Wydano dla: - jednostek Policji 212 opinii i przeprowadzono 85 przesłuchań - prokuratur 8 opinii - sądów - 6 opinii - urzędu celnego 1 opinię - żandarmerii wojskowej 2 opinie - straży granicznej 1 opinię i przeprowadzono 1 przesłuchanie Złożono 325 wniosków o ściganie karne. Spadła liczba wydawanych opinii lub przesłuchań na potrzeby Sądów. Znacznie wzrosła natomiast liczba wydawanych opinii na potrzeby jednostek Policji z terenu Warszawy. Kwota strat jakie ponieśli twórcy z tytułu bezprawnego wykorzystywania ich utworów na nośnikach występujących w omawianych sprawach wyniosła 809. 558,83 zł w stawce potrójnej (zgodnie z art. 79 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r o prawie autorskim i prawach pokrewnych). Jest to liczba prawie dwukrotnie większa w porównaniu do strat naliczonych w roku 2003 tj. do 437.314, 02 zł. Liczba płyt CD poddanych oględzinom wzrosła o ponad 60% w stosunku do roku 2003. Liczba kaset MC zabezpieczonych jako nielegalne kopie w porównaniu z rokiem 2003 utrzymuje się na podobnym, bardzo niskim poziomie. Na podstawie analizy wydanych opinii można dojść do następujących wniosków: Największą liczbę opinii (105) wydano dla jednostek Policji z terenu województwa mazowieckiego, w tym 90 opinii dla samych jednostek Policji z terenu Miasta Stołecznego Warszawy tj. ponad 33% z ogólnej liczby wydanych opinii w skali kraju. Jest to ponad dwukrotny wzrost liczby wydanych opinii w porównaniu do roku 2003 dla tego województwa. Dla jednostek z terenu województwa dolnośląskiego wydano 58 opinii i przesłuchań tj. o 28% mniej opinii w porównaniu z rokiem 2003. Dla jednostek z terenu województwa śląskiego wydano ogółem 47 opinii i przeprowadzono przesłuchania. Łącznie dla tych trzech województw oszacowano blisko 85% wszystkich 24

naliczonych strat. Prawie wszystkie pozostałe województwa w statystyce wydanych opinii występują w przedziale od 1 do 14 wydanych opinii w skali całego roku. W stosunku do roku 2003 zarysował się wyraźny wzrost liczby wydawanych opinii dotyczących naruszeń prawa autorskiego i liczby nośników poddanych oględzinom o 43 opinie więcej, przy dużym wzroście liczby nośników poddanych oględzinom. Pracownicy Sekcji Kontroli uczestniczyli w 25 sprawach karnych w różnych sądach na terenie całego kraju w charakterze świadków w zakresie wydanych opinii. Ponadto Kierownik Sekcji Kontroli został wyznaczony do reprezentowania Stowarzyszenia Autorów ZAiKS w sprawach karnych prowadzonych przez policję i prokuraturę oraz do występowania jako oskarżyciel posiłkowy w rozpoznawanych sprawach w sądach. W omawianym okresie sprawozdawczym w 106 sprawach został przesłuchany w charakterze świadka strony poszkodowanej, uczestniczył w 8 sprawach karnych (w 32 rozprawach sądownych jako oskarżyciel posiłkowy i powód cywilny). Zasądzone przez Sądy kwoty i wyegzekwowane dla autorów należności w 2004 roku z tytułu wydanych opinii wyniosły 9.686, 80 tj. o blisko 19% więcej w stosunku do wpłat z tego tytułu w roku 2003. Pracownicy Sekcji Kontroli wraz z funkcjonariuszami Policji bezpośrednio uczestniczyli w 2 akcjach antypirackich na terenie województwa mazowieckiego: w Warszawie wspólnie z inspektorem z warszawskiej Dyrekcji Okręgowej oraz w Płońsku. Ponadto na terenie Warszawy wielokrotnie dokonywano kontroli legalności nośników dźwięku dostępnych w hipermarketach. Wybrane hipermarkety objęto cykliczną kontrolą w tym zakresie. Zatrzymanie płyt CD sprowadzanych z Rumunii. Pracownicy Sekcji Kontroli na wniosek funkcjonariuszy celnych z Dąbrowy Górniczej zakwestionowali legalności 69 000 szt. Płyt CD, które zostały wprowadzone na terytorium Polski. W sprawie tej prowadzone przez Prokuraturę Rejonową w Sosnowcu jest postępowanie karne. Płyty CD zostały zwielokrotnione przez byłą tłocznię SNAKE S MUSIC (obecnie PRYZMAT). Środek transportu wykorzystany do przewiezienia płyt należał do polskiego przewoźnika, który przedmiotowe płyty CD wywiózł z Polski do Rumunii i bez rozładowania, tym samym transportem, wwiózł do Polski celem wprowadzenia do obrotu handlowego. Operacja ta została zrealizowana przez firmę PRYZAMT w celu 25

zalegalizowania produkcji wspomnianych ilości płyt CD przez firmę rumuńską, gdyż ZAiKS z dniem 23 lutego 2004 rozwiązał z nią umowę na wykorzystywanie utworów chronionych. Szkolenia w zakresie rozpoznawania nośników dźwięku. - Szkolenia funkcjonariuszy celnych W wyniku podpisania porozumienia zawartego pomiędzy Stowarzyszeniem Autorów ZAiKS a Głównym Urzędem Ceł, podobnie jak w latach ubiegłych, kontynuowano szkolenia pracowników Urzędów Celnych. W marcu 2004 r. przeprowadzono szkolenie na terenie urzędu Celnego w Hrebennem dla 30 funkcjonariuszy celnych. Szkolenie miało na celu zapoznanie celników z problematyką regulacji prawnych w zakresie prawa autorskiego dotyczących eksportu i importu nośników dźwięku przez firmy fonograficzne, zapoznanie z procedurą udzielania licencji przez Stowarzyszenie Autorów ZAiKS, praktyczne rozpoznawanie nielegalnych nośników dźwięku oraz zapoznanie z możliwymi nadużyciami przy realizacji zawartych umów licencyjnych nakładowych w przypadku dokonania zwielokrotnień poza granicami terytorium RP. Szkolenia funkcjonariuszy Straży Granicznej. W kwietniu 2004 r przeprowadzono szkolenie w Centrum Szkolenia Straży Granicznej w Kętrzynie dla 168 funkcjonariuszy Straży Granicznej. Zakres odbytego szkolenia był podobny jak w przypadku szkoleń przeprowadzonych dla funkcjonariuszy celnych. Tego rodzaju szkolenia odbywają się cyklicznie od 2003 roku. Szkolenia funkcjonariuszy Policji. W roku 2004 przeprowadzono następujące szkolenia funkcjonariuszy Policji w zakresie rozpoznawania nośników dźwięku: - w styczniu 2004 przeprowadzono szkolenie funkcjonariuszy Policji na terenie KPP w Mrągowie, z udziałem funkcjonariuszy z Komend Powiatowych z Kętrzyna, Szczytna, Giżycka oraz KWP z Olsztyna. Szkoleniem tym objęto 24 funkcjonariuszy Policji, - we wrześniu 2004, w Ośrodku Wczasowym w Białobrzegach przeprowadzono szkolenie dla funkcjonariuszy Policji z Komend Powiatowych i Miejskich z województwa mazowieckiego. W szkoleniu uczestniczyło 55 funkcjonariuszy Policji. 7.5. Izba Wydawców Prasy 26