Przykładowy szkolny plan nauczania* /przedmiotowe kształcenie zawodowe/ Typ szkoły: technikum - 4-letni okres nauczania /1/ Zawód: Technik wiertnik; symbol 311707 Podbudowa programowa: gimnazjum Kwalifikacje: K1 - Wykonywanie prac wiertniczych (M.8.) K2 - Organizacja i prowadzenie prac wiertniczych (M. 34.) Lp Obowiązkowe zajęcia edukacyjne Klasa I II III IV I II I II I II I II Liczba godzin tygodniowo w czteroletnim okresie nauczania Liczba godzin w czteroletnim okresie nauczania Przedmioty ogólnokształcące 1 Język polski 3 3 3 3 3 3 2 4 12 360 2 Język obcy nowożytny 2 2 2 2 3 3 2 4 10 300 3 Drugi język obcy nowożytny 1 1 1 1 1 1 1 3 5 150 4 Wiedza o kulturze 1 1 1 30 5 Historia 2 2 2 60 6 Wiedza o społeczeństwie 1 1 1 30 7 Podstawy przedsiębiorczości 1 1 1 1 2 60 8 Geografia 1 1 1 30 9 Biologia 1 1 1 30 10 Chemia 1 1 1 30 11 Fizyka 1 1 1 30 12 Matematyka 2 2 2 2 3 3 2 4 10 300 13 Informatyka 1 1 1 30 1
14 Wychowanie fizyczne 3 3 3 3 3 3 3 3 12 360 15 Edukacja dla bezpieczeństwa 1 1 1 30 16 Zajęcia z wychowawcą 1 1 1 1 1 1 1 1 4 120 Łączna liczba godzin 23 23 13 13 14 14 11 19 65 1950 Przedmioty realizowane w zakresie rozszerzonym oraz uzupełniające 1 Geografia 2 2 2 2 2 6 8 240 2 Matematyka 1 1 2 1 1 1 1 4 6 180 3 Historia i społeczeństwo - przedmiot uzupełniający 2 2 2 2 4 120 Przedmioty w kształceniu zawodowym teoretycznym Łączna liczba godzin 1 1 4 3 5 5 5 12 18 540 1 Dowiercanie i awarie wiertnicze 4 4 7 7 3 2 13,5 405 2 Podstawy geologii 3 3 2 2 1 1 6 180 5 Bezpieczeństwo pracy w wiertnictwie 1 1 1 30 6 Język obcy zawodowy w wiertnictwie 1 1 1 30 7 Działalność gospodarcza w wiertnictwie 1 1 1 30 8 Podstawy techniki 1 1 2 2 60 Przedmioty w kształceniu zawodowym praktycznym** Łączna liczba godzin 7 7 9 9 8 7 2 0 24,5 735 1 Prace wiertnicze 2 2 4 5 6 4 11,5 345 2 Projektowanie w wiertnictwie 3 13 8 240 3 Maszyny i urządzenia wiertnicze 5 5 1 1 6 180 Łączna liczba godzin 2 2 9 10 7 8 13 0 25,5 765 Łączna liczba godzin kształcenia zawodowego 9 9 18 19 15 15 15 0 50 1500 Tygodniowy wymiar godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych 33 35 34 31 133 3990 2
/1/ do celów obliczeniowych przyjęto 30 tygodni w ciągu jednego roku szkolnego *w szkolnym planie uwzględnia się również wymiar godzin zajęć określonych w par. 4 ust. 2 rozporządzenia w sprawie ramowych planów nauczania, t.j. m.in. religii lub etyki oraz wychowania do życia w rodzinie. **zajęcia odbywają się w pracowniach szkolnych, warsztatach szkolnych, centrach kształcenia praktycznego oraz u pracodawcy Wymiar praktyk zawodowych tyg. godz. kl. I - zgodnie z podstawą programową 0 kl. II - zgodnie z podstawą programową 0 kl. III - zgodnie z podstawą programową 4 160 kl. IV - zgodnie z podstawą programową 0 Razem 4 160 Egzamin potwierdzający pierwszą kwalifikację (M.8.) odbywa się pod koniec klasy trzeciej. Egzamin potwierdzający pierwszą kwalifikację (M.34.) odbywa się pod koniec pierwszego semestru klasy czwartej. 3
Tabela efektów kształcenia Tabela przyporządkowania poszczególnym przedmiotom efektów kształcenia dla zawodu: Technik wiertnik; symbol 311707 Nazwa zajęć edukacyjnych Efekty kształcenia /umiejętności, wiedza oraz kompetencje personalne i społeczne/ Uczeń: Efekty wspólne dla wszystkich zawodów / wspólne dla zawodów w ramach obszaru M / kwalifikacje klasa I II III IV semestr I semestr II semestr I semestr II semestr I semestr II semestr I semestr II Liczba godzin przeznaczona na realizację efektów kształcenia Kształcenie zawodowe teoretyczne Dowiercanie i awarie wiertnicze* M.8.6(1) dobiera elementy wgłębnej i napowierzchniowej konstrukcji otworu wiertniczego na podstawie projektu; M.8.6(2) przestrzega procedur przygotowania rur okładzinowych przed zapuszczeniem do otworu wiertniczego; M.8.6(3) przestrzega zasad przygotowania otworu wiertniczego do rurowania i cementowania zgodnie z ustalonymi procedurami; M.8.6(4) przestrzega procedur dotyczących stosowania metod cementowania rur okładzinowych; M.8.6(5) przestrzega procedur wykonania docementowania pod ciśnieniem; M.8. 195 4
M.8.6(6) przestrzega procedur dotyczących wykonania prób ciśnieniowych zacementowanych rur okładzinowych M.8.7(1) rozróżnia zakres prac wiertniczych wykonywanych podczas dowiercania; M.8.8(1) określa zakres prac wiertniczych związanych z procesem dowiercania; M.8.7(2)/M.8.8(3) określa wpływ płuczki wiertniczej na strefę przyotworową; M.8.7(3) charakteryzuje rodzaje i zasadę działania perforatorów; M.8.8(3) wyjaśnia zasadę działania perforatorów; M.8.7(4) charakteryzuje metody intensyfikacji przypływu płynu złożowego do otworu wiertniczego; M.8.8(4) określa metody intensyfikacji przypływu płynu złożowego do otworu wiertniczego; M.8.7(5) określa metody opróbowania otworów wiertniczych; M.8.8(5) dobiera metody opróbowania otworów wiertniczych oraz metody wywołania produkcji; M.8.7(6) określa metody wywołania produkcji; M.8.7(7) określa metody likwidacji otworów wiertniczych; M.8.8(7) ustala metody likwidacji otworów wiertniczych; M.8.7(8) rozróżnia urządzenia stosowane podczas wykonywania szczelinowania i kwasowania; M.8.8(6) dobiera urządzenia do wykonywania szczelinowania i kwasowania; M.8.X(1) określa pojęcie awarii wiertniczej i komplikacji wiertniczej; M.8.X(2) ocenia możliwości wystąpienia awarii wiertniczych i sposoby zapobiegania; M.8.X(3) dobiera metody likwidacji awarii wiertniczych; M.8.X(4) rozpoznaje narzędzia ratunkowe i określa warunki ich użycia; M.8.X(5) określa objawy i przyczyny wystąpienia erupcji wstępnej; M.8.X(6) określa procedury zamknięcia wylotu otworu wiertniczego po ogłoszeniu alarmu; M.8.X(7) charakteryzuje metody przywracania równowagi ciśnień w otworze wiertniczym; PKZ(M.e)(3) rozróżnia procesy technologiczne wydobycia kopalin PKZ(M.e)(4) stosuje programy komputerowe wspomagające wykonywanie zadań KPS(5) potrafi radzić sobie ze stresem KPS(8) potrafi ponosić odpowiedzialność za podejmowane działania PKZ(M.e.) 150 Łączna liczba godzin 345 5
Podstawy geologii Bezpieczeństwo pracy w wiertnictwie Język obcy zawodowy w wiertnictwie PKZ (M.e.)(1) rozpoznaje minerały i skały oraz charakteryzuje budowę geologiczną Ziemi; PKZ (M.e.)(2) rozróżnia rodzaje skał, określa ich budowę i właściwości; BHP(1) rozróżnia pojęcia związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, ochroną przeciwpożarową, ochroną środowiska i ergonomią; BHP(2) rozróżnia zadania i uprawnienia instytucji oraz służb działających w zakresie ochrony pracy i ochrony środowiska w Polsce; BHP(3) określa prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy; BHP(4) przewiduje zagrożenia dla zdrowia i życia człowieka oraz mienia i środowiska związane z wykonywaniem zadań zawodowych; BHP(5) określa zagrożenia związane z występowaniem szkodliwych czynników w środowisku pracy; BHP(6) określa skutki oddziaływania czynników szkodliwych na organizm człowieka; KPS(1) przestrzega zasad kultury i etyki KPS(2) jest kreatywny i konsekwentny w realizacji zadań JOZ(1) posługuje się zasobem środków językowych (leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiających realizację zadań zawodowych; JOZ(2) interpretuje wypowiedzi dotyczące wykonywania typowych czynności zawodowych artykułowane powoli i wyraźnie, w standardowej odmianie języka; JOZ(3) analizuje i interpretuje krótkie teksty pisemne dotyczące wykonywania typowych czynności zawodowych; JOZ(4) formułuje krótkie i zrozumiałe wypowiedzi oraz teksty pisemne umożliwiające komunikowanie się w środowisku pracy; JOZ(5) korzysta z obcojęzycznych źródeł informacji. PKZ (M.e.) 240 Łączna liczba godzin 240 BHP KPS JOZ 30 Łączna liczba godzin 30 30 Łączna liczba godzin 30 6
Działalność gospodarcza w wiertnictwie Podstawy techniki PDG(1) stosuje pojęcia z obszaru funkcjonowania gospodarki rynkowej; PDG(2) stosuje przepisy prawa pracy, przepisy prawa dotyczące ochrony danych osobowych oraz przepisy prawa podatkowego i prawa autorskiego; PDG(3) stosuje przepisy prawa dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej; PDG(4) rozróżnia przedsiębiorstwa i instytucje występujące w branży i powiązania między nimi; PDG(5) analizuje działania prowadzone przez przedsiębiorstwa funkcjonujące w branży; PDG(6) inicjuje wspólne przedsięwzięcia z różnymi przedsiębiorstwami z branży; PDG(7) przygotowuje dokumentację niezbędną do uruchomienia i prowadzenia działalności gospodarczej; PDG(8) prowadzi korespondencję związaną z prowadzeniem działalności gospodarczej; PDG(9) obsługuje urządzenia biurowe oraz stosuje programy komputerowe wspomagające prowadzenie działalności gospodarczej; PDG(10) planuje i podejmuje działania marketingowe prowadzonej działalności gospodarczej; PDG(11) optymalizuje koszty i przychody prowadzonej działalności gospodarczej. KPS(9) potrafi negocjować warunki porozumień KPS(10) współpracuje w zespole PDG KPS 30 Łączna liczba godzin 30 PKZ(M.a)(1) przestrzega zasad sporządzania rysunku technicznego maszynowego; PKZ(M.a)(2) sporządza szkice części maszyn; PKZ(M.a)(3) sporządza rysunki techniczne z wykorzystaniem technik komputerowych; PKZ(M.a)(4) rozróżnia części maszyn i urządzeń; PKZ(M.a)(5) rozróżnia rodzaje połączeń; PKZ(M.a)(6) przestrzega zasad tolerancji i pasowań; PKZ(M.a)(7) rozróżnia materiały konstrukcyjne i eksploatacyjne; PKZ(M.a)(8) rozróżnia środki transportu wewnętrznego; PKZ(M.a)(9) dobiera sposoby transportu i składowania materiałów; PKZ(M.a)(10) rozpoznaje rodzaje korozji oraz określa sposoby ochrony przed korozją; PKZ(M.a)(11) rozróżnia techniki i metody wytwarzania części maszyn i urządzeń; PKZ(M.a) 60 7
PKZ(M.a)(12) rozróżnia maszyny, urządzenia i narzędzia do obróbki ręcznej i maszynowej; PKZ(M.a)(13) rozróżnia przyrządy pomiarowe stosowane podczas obróbki ręcznej i maszynowej; PKZ(M.a)(14) wykonuje pomiary warsztatowe; PKZ(M.a)(15) rozróżnia metody kontroli jakości wykonanych prac; PKZ(M.a)(16) określa budowę oraz przestrzega zasad działania maszyn i urządzeń; PKZ(M.a)(17) posługuje się dokumentacją techniczną maszyn i urządzeń oraz przestrzega norm dotyczących rysunku technicznego, części maszyn, materiałów konstrukcyjnych i eksploatacyjnych; PKZ(M.a)(18) stosuje programy komputerowe wspomagające wykonywanie zadań. KPS(3) przewiduje skutki podejmowanych działań KPS(6) aktualizuje wiedzę i doskonali umiejętności zawodowe KPS Łączna liczba godzin 60 Łączna liczba godzin przeznaczona na kształcenie zawodowe teoretyczne 735 Kształcenie zawodowe praktyczne Prace wiertnicze M.8.3(1) posługuje się geologiczno-technicznym projektem otworu; M.8.3(2) charakteryzuje narzędzia wiertnicze i elementy przewodu wiertniczego; M.8.3(3) określa zastosowanie narzędzi i poszczególnych elementów przewodu wiertniczego; M.8.3(4) dobiera elementy zestawu przewodu wiertniczego; M.8.3(5) ocenia stan techniczny elementów przewodu wiertniczego; M.8.3(6) określa rodzaj i wielkość połączeń gwintowych; M.8.3(7) ocenia stan techniczny świdrów i koronek wiertnicznych; M.8.3(8) dobiera optymalne parametry wiercenia; M.8.3(9) uczestniczy w wykonaniu testu zwiercalności. M.8.4(1) charakteryzuje budowę oraz określa przeznaczenie urządzeń kontrolno-pomiarowych; M.8.3 M.8. 4 340 8
M.8.4(2) kontroluje wskazania urządzeń kontrolno-pomiarowych stosowanych w procesie wiercenia; M.8.4(3) odczytuje i interpretuje dane uzyskane z przyrządów kontrolno-pomiarowych; M.8.4(4) kontroluje poziom płuczki w zbiornikach; M.8.4(5) wykonuje pomiary z zastosowaniem inklinometru wrzutowego; M.8.4(6) posługuje się przyrządami do wykrywania gazów toksycznych i wybuchowych M.8.5(1) określa rodzaje i przeznaczenie płuczek wiertniczych; M.8.5(2) określa zastosowanie obiegów płuczki wiertniczej; M.8.5(3) określa przeznaczenie zaczynów uszczelniających i cieczy technologicznych; M.8.5(4) sporządza płuczki wiertnicze i zaczyny uszczelniające; M.8.5(5) dokonuje pomiarów parametrów płuczek wiertniczych i zaczynów cementowych; M.8.5(6) wykonuje obliczenia dotyczące gęstości płuczki wiertniczej, ciśnienia hydrostatycznego i złożowego; M.8.5(7) reguluje parametry płuczki wiertniczej i zaczynu uszczelniającego BHP(7) organizuje stanowisko pracy zgodnie z obowiązującymi wymaganiami ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska; BHP(8) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań zawodowych; BHP(9) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosuje przepisy prawa dotyczące ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska; BHP(10) udziela pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy oraz w stanach zagrożenia zdrowia i życia. KPS(1) przestrzega zasad kultury i etyki; KPS(3) przewiduje skutki podejmowanych działań; KPS(6) aktualizuje wiedzę i doskonali umiejętności zawodowe KPS(7) przestrzega tajemnicy zawodowej; KPS(10) współpracuje w zespole M.8.5 BHP KPS Łączna liczba godzin 345 5 9
Projektowanie w wiertnictwie M.34.1(1) przestrzega przepisów prawa dotyczących wykonywania prac i zabiegów wiertniczych M.34.1(2) korzysta z dokumentacji i planów sytuacyjnych, dotyczących montażu i demontażu urządzeń wiertniczych; M.34.1(3) analizuje projekt wykonania prac i zabiegów wiertniczych; M.34.1(4) zamawia części zamienne podzespołów urządzeń wiertniczych; M.34.1(5) organizuje logistykę utrzymania ciągłego ruchu zakładu wiertniczego; M.34.1(6) sporządza dokumentację czasu pracy załogi wiertniczej. M.34.2(1) analizuje dokumentacje procesu wiercenia; M.34.2(2) analizuje i interpretuje dane zamieszczone w dokumentacji wierceń; M.34.2(3) przestrzega zasad gospodarki materiałowej wiertni; M.34.2(4) posługuje się terminologią specjalistyczną dotyczącą procesu wiercenia; M.34.2(5) dokonuje analizy wskaźników wiercenia M.34.2(6) dokonuje analizy i interpretacji wyników pomiarów geofizycznych; M.34.2(7) analizuje wykresy rozkładu ciśnień, dotyczące opróbowania otworu wiertniczego; M.34.2(8) sporządza raporty wiertnicze, dotyczące pracy elementów przewodu wiertniczego oraz zużycia narzędzi wiertniczych; M.34.2(9) sporządza raport płuczkowy i raport energetyczny M.34.3(1) kontroluje działanie przyrządów pomiarowych; M.34.3(2) dokonuje analizy i interpretacji wskazań przyrządów kontrolno-pomiarowych; M.34.3(3) dokonuje analizy raportów serwisów kontrolno-pomiarowych; M.34.3(4) uczestniczy w sporządzaniu bilansu płuczki wiertniczej; M.34.3(5) wykonuje pomiary z zastosowaniem inklinometrów wrzutowych oraz interpretuje uzyskane dane; M.34.3(6) uczestniczy w wykonywaniu prób ciśnieniowych i sporządza protokoły wykonania prób M.34.4(1) projektuje przewód wiertniczy dla różnych warunków wiercenia; M.34.4(2) określa liczbę kolumn rur okładzinowych, ich średnice i głębokość ich zapuszczenia; M.34.4 M.34.3 M.34.2 M.34.1 240 10
M.34.4(3) wykonuje obliczenia dotyczące ciężaru systemów rurowych w otworze wiertniczym; M.34.4(4) oblicza obciążenia i naprężenia występujące w systemach rurowych stosowanych w procesie wiercenia; M.34.4(5) dobiera parametry hydrauliczne wiercenia; M.34.4(6) oblicza ilość zaczynu cementowego, przybitki, cementu i cieczy zarobowej do wykonania cementowania rur okładzinowych; M.34.4(7) dobiera elementy zabezpieczenia przeciwerupcyjnego z uwzględnieniem klasy zagrożenia erupcyjnego, kategorii zagrożenia siarkowodorowego, dopuszczalnego ciśnienia głowicowego; M.34.4(8) dobiera optymalne parametry wiercenia na podstawie danych z testu zwiercalności; M.34.4(9) oblicza i analizuje koszty wiercenia; M.34.4(10) pobiera rdzenie i próbki okruchowe, opisuje i magazynuje skrzynki rdzeniowe; M.34.4(11) charakteryzuje cele i określa podział kierunkowych otworów wiertniczych; M.34.4(12) dobiera technologię wykonania otworów kierunkowych; M.34.4(13) dobiera narzędzia do wykonania otworów kierunkowych; M.34.4(14) charakteryzuje morskie jednostki wiertnicze; M.34.4(15) określa technologię wykonania wierceń morskich; M.34.4(16) przestrzega zasad profilaktyki przeciwerupcyjnej i ochrony środowiska podczas wierceń morskich; M.34.4(17) charakteryzuje systemy wierceń KPS(4) jest otwarty na zmiany KPS(6) aktualizuje wiedzę i doskonali umiejętności zawodowe KPS(7) przestrzega tajemnicy zawodowej OMZ(1) planuje pracę zespołu w celu wykonania przydzielonych zadań; OMZ(2) dobiera osoby do wykonania przydzielonych zadań; OMZ(3) kieruje wykonaniem przydzielonych zadań; OMZ(4) ocenia jakość wykonania przydzielonych zadań; KPS OMZ 11
Maszyny i urządzenia wiertnicze OMZ(5) wprowadza rozwiązania techniczne i organizacyjne wpływające na poprawę warunków i jakość pracy; OMZ(6) komunikuje się ze współpracownikami. M.8.1(1) rozpoznaje typy urządzeń wiertniczych; M.8.1(2) korzysta z dokumentacji technicznej montażu i demontażu urządzeń wiertniczych; M.8.1(3) wykonuje prace montażowe i demontażowe urządzeń wiertniczych; M.8.1(4) przestrzega zasad komunikowania się w trakcie wykonywania prac montażowych i demontażowych; M.8.1(5) rozpoznaje rodzaje zawiesi i określa ich zastosowanie; M.8.1(6) ocenia stan techniczny zawiesi i dokonuje ich konserwacji; M.8.1(7) przestrzega zasad montażu systemów napędowych i płuczkowych; M.8.1(8) przestrzega zasad przemieszczania i składowania elementów rurowych, narzędzi i osprzętu wiertniczego; M.8.1(9) określa zagrożenia występujące podczas prac montażowych i demontażowych, załadowczych i wyładowczych M.8.2(1) określa wymagania techniczne dotyczące działania pomp płuczkowych, urządzeń przeciwerupcyjnych, stołu wiertniczego i wiertniczego napędu górnego (ang. top drive); M.8.2(2) ocenia sprawność techniczną narzędzi i osprzętu wiertniczego oraz urządzeń do sporządzania i oczyszczania płuczki wiertniczej; M.8.2(3) ocenia stan techniczny maszyn i urządzeń dźwigowych oraz liny wiertniczej; M.8.2(4) określa parametry pracy maszyn i urządzeń wiertniczych KPS(4) jest otwarty na zmiany KPS(6) aktualizuje wiedzę i doskonali umiejętności zawodowe M.8.1 M.8.2 Łączna liczba godzin 240 180 KPS Łączna liczba godzin 180 Łączna liczba godzin przeznaczona na kształcenie zawodowe praktyczne 765 Łączna liczba godzin przeznaczona na kształcenie zawodowe 1500 12
* w przedmiocie uwzględniono treści wykraczające poza podstawę programową kształcenia w zawodzie technik wiertnik (oznaczone symbolem M.8.X) Łączna liczba godzin przeznaczona na efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów oraz efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru mechanicznego i górniczo-hutniczego stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie 540 zawodów Łączna liczba godzin przeznaczona na kwalifikację K1 (M.8.) 720 Łączna liczba godzin przeznaczona na kwalifikację K2 (M.34.) 240 Razem 1500 1) 2) Minimalna liczba godzin kształcenia zawodowego Efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów oraz efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru mechanicznego i górniczo-hutniczego stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów M.8. Wykonywanie prac wiertniczych M.34. Organizacja i prowadzenie prac wiertniczych Razem 480 godz. 650 godz. 220 godz. 1350 godz. 1) W szkole liczbę godzin kształcenia zawodowego należy dostosować do wymiaru godzin określonego w przepisach w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych, przewidzianego dla kształcenia zawodowego, zachowując minimalną liczbę godzin wskazanych w tabeli odpowiednio dla efektów kształcenia: wspólnych dla wszystkich zawodów i wspólnych dla zawodów w ramach obszaru kształcenia stanowiących podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów oraz właściwych dla kwalifikacji wyodrębnionych w zawodzie. 13
2) Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach (Dz.U. z 2012 r., poz. 184) 14