POWIATOWY URZĄD PRACY

POWIATOWY URZĄD PRACY W OLEŚNICY ul.wojska Polskiego 13, 56-400 Oleśnica, tel. (71) 314-20-89, 314-32-76, fax: wew 281. e'mail: wrol@praca.gov.pl www.pup-olesnica.prv.pl NIP: 911-17-40-383, Regon: 932106659 MONITORING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH W POWIECIE OLEŚNICKIM W 2009 ROKU MARZEC 2010 1

1. WSTĘP Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w art. 8 ust. 1 mówi, iż do zadań samorządu województwa w zakresie polityki rynku pracy należy m.in.: opracowywanie analiz rynku pracy i badanie popytu na pracę, w tym prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych (pkt 3). Natomiast w art. 9 ust. 1 jest mowa o zadaniach samorządu powiatu w zakresie polityki rynku pracy. Należy do nich m.in.: opracowywanie analiz i sprawozdań, w tym prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych oraz dokonywanie ocen dotyczących rynku pracy na potrzeby powiatowej rady zatrudnienia oraz organów zatrudnienia (pkt 9). Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest prowadzony w oparciu o ujednolicone dla całego kraju zalecenia metodyczne opracowane przez Departament Rynku Pracy Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Podstawowym źródłem informacji o liczbie i strukturze bezrobotnych oraz ofert pracy zgłaszanych do powiatowych urzędów pracy jest obowiązujący obecnie w kraju na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 listopada 2008r. w sprawie programu badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2009 (Dz. U. z 2008r. Nr 221, poz. 1436) system statystyczno sprawozdawczy o rynku pracy. Opierając się na powyższych zapisach ustawy oraz systemie statystyczno sprawozdawczym z rynku pracy (sprawozdania: od MPiPS -01 do MPiPS -06) wprowadzono do praktyki działania powiatowych i wojewódzkich urzędów pracy oraz szkół ponadgimnazjalnych jednolitą metodę, służącą bieżącej koordynacji szkolenia bezrobotnych oraz kierunków kształcenia zawodowego z potrzebami rynku pracy, o nazwie: Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Wdrożenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych pozwala w szczególności na: Określenie kierunków i natężenia zmian zachodzących w strukturze zawodowo kwalifikacyjnej na lokalnych, regionalnych i krajowym rynku pracy, Stworzenie bazy informacyjnej dla opracowania przyszłych struktur zawodowo kwalifikacyjnych w układzie lokalnym, regionalnym i krajowym, Określenie odpowiednich kierunków szkolenia bezrobotnych, zapewniając większą efektywność organizowanych szkoleń, 2

Bieżącą korektę poziomu, struktury i treści kształcenia zawodowego (dotyczy władz oświatowych oraz dyrekcji szkół), Usprawnienie poradnictwa zawodowego poprzez wskazanie zawodów deficytowych i nadwyżkowych, Usprawnienie pośrednictwa pracy poprzez uzyskanie informacji o planowanych ofertach pracy na rok przyszły oraz przewidywanej liczbie absolwentów według zawodów, Ułatwienie realizacji programów specjalnych dla aktywizacji osób długotrwale bezrobotnych w celu promowania ich ponownego zatrudnienia. W związku z w/w źródłami prezentowanego raportu są zgromadzone w powiatowym urzędzie pracy dane, dotyczące osób bezrobotnych według zawodów, a także według rodzaju działalności ostatniego miejsca pracy oraz zgłoszonych ofert pracy według zawodów i specjalności i według rodzaju prowadzonej działalności przez pracodawcę zgłaszającego ofertę pracy. Podstawą określenia rodzaju działalności prowadzonej przez pracodawcę jest Polska Klasyfikacja Działalności (PKD) wprowadzona Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) (Dz. U. Nr 251 poz. 1885, z późn. zm.). Używane w tekście nazwy i symbole zawodów zgodne są z Klasyfikacją zawodów i specjalności wprowadzoną Rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004r. w sprawie klasyfikacji i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz. U. Nr 265, poz. 2644). Struktura klasyfikacji jest wynikiem grupowania zawodów na podstawie podobieństwa kwalifikacji zawodowych wymaganych dla realizacji zadań danego zawodu (specjalności), z uwzględnieniem obydwu aspektów kwalifikacji tj., ich poziomu i specjalizacji. Wymienione kryteria posłużyły grupowaniu poszczególnych zawodów i specjalności w grupy elementarne, a te z kolei w bardziej zagregowane grupy średnie, duże i wielkie. W efekcie struktura klasyfikacji obejmuje: 10 grup wielkich (kod jednocyfrowy), 30 grup dużych jako wewnętrzny podział grup dużych (kod dwucyfrowy), 116 grup średnich jako wewnętrzny podział grup dużych (kod trzycyfrowy), 392 grupy elementarne jako wewnętrzny podział grup średnich (kod czterocyfrowy), 1707 zawodów i specjalności tworzących grupy elementarne (kod sześciocyfrowy). 3

W celu dokonania właściwej interpretacji danych należy przytoczyć podstawowe definicje używanych pojęć: Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych proces systematycznego obserwowania zjawisk zachodzących na rynku pracy dotyczących kształtowania popytu na pracę i podaży zasobów pracy w przekroju terytorialno zawodowym oraz formułowania na tej podstawie ocen, wniosków i krótkotrwałych prognoz niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania systemu kształcenia zawodowego, jak również systemu szkolenia bezrobotnych oraz osób poszukujących pracy, Zawód deficytowy zawód, na który występuje na rynku pracy wyższe zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie, Zawód nadwyżkowy zawód, na który występuje na rynku pracy mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie, Zawód wykazujący równowagę (zrównoważony) zawód, dla którego liczba ofert pracy zrównoważy liczbę osób poszukujących pracy. Zgromadzone informacje opierają się na danych sprawozdawczych Urzędu Pracy za okres od 01.01.2009r. do 31.12.2009r. 4

2. ANALIZA BEZROBOCIA W POWIECIE OLEŚNICKIM WG. ZAWODÓW W 2009 R. Na dzień 31.12.2009 roku w rejestrze Powiatowego Urzędu Pracy w Oleśnicy zarejestrowanych było 5 420 osób bezrobotnych, w tym 2 970 kobiet (54,8%). Z kolei na dzień 31.12.2008 roku było to odpowiednio: 4 125 bezrobotnych, w tym 2 510 kobiet (60,8%). Nastąpił wzrost liczby osób bezrobotnych z terenu powiatu oleśnickiego o 1295 osób. Natomiast liczba zarejestrowanych kobiet wzrosła o 460. Stopa bezrobocia na terenie powiatu oleśnickiego wynosiła na dzień 31.12.2009 roku 14,5%, a w analogicznym okresie 2008 roku było to 11,2%. Nastąpił wzrost stopy bezrobocia o 3,3 punktu procentowego. W województwie dolnośląskim w analogicznym okresie nastąpił wzrost stopy bezrobocia o 2,5 punktu procentowego - na dzień 31.12.2009 roku stopa bezrobocia w województwie dolnośląskim wynosiła 10,0 %. W skali całego kraju na dzień 31.12.2009 roku stopa bezrobocia wynosiła 11,9 %. Opisane zmiany stopy bezrobocia ilustruje poniższy wykres. Wykres 1. Stopa bezrobocia 20,0 % 15,0 10,0 11,2 10,0 9,5 14,5 12,5 11,9 5,0 0,0 powiat oleśnicki 11,2 14,5 województwo dolnośląskie na dzień 31.12.2008r. 10,0 12,5 Polska 9,5 11,9 powiat oleśnicki województwo dolnośląskie Polska Źródło: Materiały własne Powiatowego Urzędu Pracy w Oleśnicy. na dzień 31.12.2009r. 5

Tabela 1. Struktura osób zarejestrowanych będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy na koniec 2009r. Lp. Osoby: Ogółem 1. długotrwale bezrobotne 1919 2. do 25 roku życia 1253 3. powyżej 50 roku życia 1202 4. bez kwalifikacji zawodowych 1397 5. samotnie wychowujący dziecko do 18 roku życia 402 6. niepełnosprawni 339 Źródło: Materiały własne Powiatowego Urzędu Pracy w Oleśnicy. Analizując dane zawarte w tabeli 1 zauważa się, iż największą liczbę bezrobotnych stanowią osoby długotrwale bezrobotne (1919 osób, co stanowi 35,4% ogółu bezrobotnych). Osoby bez kwalifikacji zawodowych stanowią 25,8% bezrobotnych (1397 osób), a młodzież do 25 roku życia to 23,1% ogółu zarejestrowanych (1253 osoby). Z kolei osoby powyżej 50 roku życia to 1202 osoby (22,2% ogółu zarejestrowanych). Najmniejszą liczbę bezrobotnych stanowią osoby niepełnosprawne tj. 6,2% (339 osób) ogółu osób bezrobotnych. W 2009r. wśród zarejestrowanych 5420 bezrobotnych 4571 osób posiadało zawód (specjalność). Populacja bezrobotnych nieposiadających zawodu zwiększyła się liczbowo z 779 osób (stan na 31.12.2008r.) do 849 osób (stan na 31.12.2009r.), czyli o 70 osób. Jeżeli porównamy procentowy udział osób bez zawodu w końcu 2008r.- 18,9% i w końcu 2009 15,7% zauważymy, że nastąpił o 3,2% spadek osób bez zawodu. Tabela 2. Bezrobotni posiadający zawód i bez zawodu. Stan na koniec 2008 i 2009r. Osoby bezrobotne 2008 rok 2009 rok liczba % liczba % Ogółem 4125 100 5420 100 Posiadające zawód 3346 81,1 4571 84,3 Bez zawodu 779 18,9 849 15,7 Źródło: Materiały własne Powiatowego Urzędu Pracy w Oleśnicy 6

Z kolei analiza populacji bezrobotnych ze względu na płeć wskazuje, że na koniec 2009 roku zawód posiadało więcej kobiet niż mężczyzn 2414 kobiet, tj. 52,8% ogólnej liczby osób posiadających zawód. Tabela 3. Bezrobotni wg zawodów w powiecie oleśnickim. Stan w końcu 2009r. Lp. Kod zawodu Nazwa zawodu Ilość bezrobotnych % w ogólnej liczbie osób zarejestrowanych 1. 000000 Bez zawodu 849 15,7 2. 522107 Sprzedawca 543 10,0 3. 744304 Obuwnik przemysłowy 151 2,8 4. 722204 Ślusarz 148 2,7 5. 341902 Asystent ekonomiczny [zawód szkolny: Technik ekonomista] 130 2,4 6. 743304 Krawiec 116 2,1 7. 742207 Stolarz meblowy 115 2,1 8. 743604 Szwaczka 115 2,1 9. 712102 Murarz 105 1,9 10. 741201 Cukiernik 89 1,6 11. 241102 Ekonomista 83 1,5 12. 743702 Tapicer 79 1,5 13. 932104 Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym 79 1,5 14. 512201 Kucharz 68 1,2 15. 931301 Robotnik budowlany 67 1,2 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 419101 24. 723105 Mechanik samochodów osobowych 66 1,2 742204 Stolarz 66 1,2 913207 Sprzątaczka 66 1,2 311502 Technik mechanik 64 1,2 722304 Tokarz 59 1,1 741203 Piekarz 57 1,0 321208 Technik rolnik 53 1,0 341501 Pracownik biurowy [zawód szkolny: Technik prac biurowych] Handlowiec [zawód szkolny: Technik handlowiec] 53 1,0 51 0,9 7

Rolnik produkcji roślinnej 25. 613101 i zwierzęcej [zawód szkolny: 51 0,9 Rolnik] Źródło: Materiały własne Powiatowego Urzędu Pracy w Oleśnicy. W tabeli wypisano zawody, w których zarejestrowanych było co najmniej 50 osób i stanowi to 61,3% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych. Analizując dane zgromadzone w tabeli 3 można stwierdzić, że największą grupę osób zarejestrowanych stanowią osoby bez zawodu (15,7% osób zarejestrowanych). Zarejestrowani w zawodzie sprzedawca to grupa 10% bezrobotnych. Dużą grupę stanowią także osoby bezrobotne zarejestrowane w zawodach: obuwnik przemysłowy (2,8%), ślusarz (2,7%) i asystent ekonomiczny (2,4% ogółu osób zarejestrowanych). Kolejnymi dużymi grupami zarejestrowanych wg zawodów są: krawiec, stolarz meblowy, szwaczka, murarz, cukiernik, ekonomista, tapicer, robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym, kucharz, robotnik budowlany, mechanik samochodów osobowych, stolarz, sprzątaczka, technik mechanik, tokarz, piekarz, technik rolnik, pracownik biurowy, handlowiec oraz rolnik produkcji roślinnej i zwierzęcej. Pomimo występujących w ostatnich latach wielu nowych placówek handlowych, liczba zarejestrowanych bezrobotnych sprzedawców jest ciągle duża. Z obserwacji naszego rynku pracy oraz dotychczasowych analiz wynika, iż jest to spowodowane dużą rotacją pracowników oraz niskimi płacami. Z kolei spora grupa osób zarejestrowanych w zawodzie obuwnika przemysłowego to skutek likwidacji w latach 90-tych jednej z największych w regionie fabryk obuwia. Powstające w późniejszym okresie zakłady produkujące obuwie nie były w stanie zapewnić pracy wszystkim osobom wykształconym w tym zawodzie. Wykres 2. % 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 18,9 15,7 10 8,8 3,5 2,6 2,2 2,3 2,8 2,4 2,7 2,1 31.12.2008r. 31.12.2009r. bez zawodu sprzedawca obuwnik przemysłowy asystent ekonomiczny ślusarz krawiec Źródło: Materiały własne Powiatowego Urzędu Pracy w Oleśnicy. 8

Na podstawie powyższego wykresu można stwierdzić, że na dzień 31.12.2009r. odsetek osób bezrobotnych bez zawodu w porównaniu do stanu na dzień 31.12.2008r. znacznie spadł. Zauważyć można znaczny wzrost procentowy bezrobotnych zarejestrowanych w zawodzie sprzedawca. W pozostałych zawodach liczba bezrobotnych w porównaniu do 2008r. utrzymuje się na względnie stałym poziomie. Wśród wszystkich zawodów, w których rejestrowane są osoby bezrobotne można wyodrębnić grupę, która generuje długotrwałe bezrobocie. Wykaz 19 zawodów uszeregowanych według liczby zarejestrowanych powyżej 12 miesięcy bezrobotnych przedstawiono w tabeli poniżej. Tabela 4. Bezrobotni pozostający bez pracy powyżej 12 miesięcy wg wybranych zawodów. Stan w końcu 2009 r. Kod zawodu Zawody i specjalności Bezrobotni poprzednio pracujący, pozostający bez pracy powyżej 12 miesięcy Bezrobotni zarejestrowani ogółem Razem Kobiety Razem Kobiety 0 1 2 3 4 5 522107 Sprzedawca 90 87 543 497 744304 Obuwnik przemysłowy 45 41 151 136 743604 Szwaczka 35 35 115 115 913207 Sprzątaczka 30 29 66 65 722204 Ślusarz 24 1 148 5 932104 Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym 23 18 79 41 741201 Cukiernik 21 20 89 66 341902 Asystent ekonomiczny 19 17 130 113 512201 Kucharz 19 18 68 63 743304 Krawiec 18 18 116 112 931301 Robotnik budowlany 15 0 67 0 712102 Murarz 13 0 105 0 311502 Technik mechanik 13 3 64 9 241102 Ekonomista 12 11 83 75 723105 Mechanik samochodów osobowych 12 0 66 0 419101 Pracownik biurowy [zawód szkolny: Technik prac 12 11 53 48 biurowych] 613101 Rolnik produkcji roślinnej i zwierzęcej [zawód szkolny: Rolnik] 12 10 51 35 9

722304 Tokarz 11 4 59 14 514102 Fryzjer [zawody szkolne: Fryzjer, Technik usług 11 11 40 39 fryzjerskich] 741203 Piekarz 10 5 57 17 343201 Księgowy [samodzielny] 10 10 32 32 512302 Kelner 10 9 26 25 833104 Kierowca ciągnika rolniczego 10 0 23 0 744301 Cholewkarz 10 10 20 19 ogółem 485 368 2251 1526 Źródło: Materiały własne Powiatowego Urzędu Pracy w Oleśnicy. W tabeli 4 wypisano zawody, w których zarejestrowanych było co najmniej 10 osób zarejestrowanych powyżej 12 miesięcy. Z analizy powyższej tabeli wynika, iż bezrobotni, którzy są zarejestrowani w Powiatowym Urzędzie Pracy w Oleśnicy powyżej 12 miesięcy najczęściej posiadają zawód: sprzedawca 90 osób, obuwnik przemysłowy - 45, szwaczka 35, sprzątaczka 30, ślusarz 24. Należy zauważyć, iż zdecydowaną większość bezrobotnych zarejestrowanych powyżej 12 miesięcy stanowią kobiety 368, natomiast mężczyźni 117. Na terenie powiatu oleśnickiego brak jest zarejestrowanych osób m.in. w następujących zawodach: - kosmetolog, - nauczyciele: geografii, przedmiotów zawodów ekonomicznych, wychowania do życia w rodzinie, upośledzonych umysłowo [oligofrenopedagog], bibliotekarz, - nauczyciele w szkole podstawowej: języka obcego, matematyki, muzyki, plastyki, przyrody, techniki, - specjalista ds. projektów/programów unijnych, - psycholog, - technik geodeta, - technik dróg i mostów kolejowych, - diagnosta samochodowy, - technik fizjoterapii, - florysta, - rejestratorka medyczna, - operator koparek i zwałowarek, - operator myjni, - asystent prawny. 10

3. ANALIZA OFERT PRACY W POWIECIE OLEŚNICKIM WG ZAWODÓW (GRUP ZAWODÓW) W 2009 ROKU. Na koniec 2009r. w Powiatowym Urzędzie Pracy w Oleśnicy zarejestrowano 2076 ofert pracy ogółem. W tej liczbie 905 to oferty pracy subsydiowanej. Pośrednicy pracy w omawianym okresie pozyskali 941 ofert pracy. Tabela 5. Grupy zawodów, w których zgłaszano największe zapotrzebowanie na pracowników w 2009r. Lp. Kod zawodu Nazwa zawodu Oferty pracy zgłoszone w 2009r. (%) 1. 41 Pracownicy obsługi biurowej 17,6375 2. 91 Pracownicy przy pracach prostych w handlu i usługach 12,0482 3. 34 Pracownicy pozostałych specjalności 10,5544 4. 74 Pozostali robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 9,3012 5. 71 Górnicy i robotnicy budowlani 8,2409 6. 52 Modelki, sprzedawcy i demonstratorzy 7,1807 7. 51 Pracownicy usług osobistych i ochrony 4,7712 8. 23 Specjaliści szkolnictwa 4,3856 9. 72 Robotnicy obróbki metali i mechanicy maszyn i urządzeń 3,8555 10. 42 Pracownicy obrotu pieniężnego i obsługi klientów 3,1325 11. 83 Kierowcy i operatorzy pojazdów 2,8435 12. 93 13. 92 Robotnicy pomocniczy w górnictwie, przemyśle, budownictwie i transporcie Robotnicy pomocniczy w rolnictwie, rybołówstwie i pokrewni Źródło: Materiały własne Powiatowego Urzędu Pracy w Oleśnicy. 2,6506 2,5542 Na podstawie danych z tabeli 5 ranking ofert pracy wg grup zawodowych w 2009 roku przedstawia się następująco: pracodawcy najczęściej zgłaszali oferty pracy dla grupy zawodowej: pracownicy obsługi biurowej, jak również dla grup zawodowych: pracownicy przy pracach prostych w handlu i usługach, pracownicy pozostałych specjalności 11

oraz dla grup zawodowych pozostali robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy, a także górnicy i robotnicy budowlani. W poniższej tabeli przedstawiono 23 wybranych zawodów, w których zgłoszono największe zapotrzebowanie na pracowników w 2009 roku. Zostały one uszeregowane ze względu na liczbę ofert pracy zgłoszonych ogółem w 2009 roku. Tabela 6. Ranking ofert pracy wg zawodów w 2009r. Lp. Kod zawodu 1. 419101 Nazwa zawodu Pracownik biurowy [Zawód szkolny: Technik prac biurowych] Liczba ofert pracy zgłoszonych w 2009r. Odsetek ofert pracy w stosunku do ogółu zgłoszonych ofert 299 14,4% 2. 522107 Sprzedawca 147 7,1% 3. 914103 Robotnik gospodarczy 133 6,4% 4. 712102 Murarz 70 3,4% 5. 341201 Agent ubezpieczeniowy 56 2,7% 6. 913207 Sprzątaczka 53 2,5% 7. 921190 Pozostali robotnicy pomocniczy w rolnictwie i pokrewni 49 2,4% 8. 343101 Pracownik administracyjny [zawód szkolny: technik 43 2,1% administracji] 9. 742207 Stolarz meblowy 37 1,8% 10. 421102 Kasjer handlowy 34 1,6% 11. 131901 Kierownik małego gdzie indziej niesklasyfikowany 32 1,5% 12. 413103 Magazynier 31 1,5% 13. 743604 Szwaczka 27 1,3% 14. 832302 Kierowca samochodu 26 1,2% ciężarowego 15. 743702 Tapicer 23 1,1% 16. 341503 Przedstawiciel handlowy 22 1,1% 17. 712501 Meliorant 22 1,1% 18. 812201 Operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej 22 1,1% 12

19. 931301 Robotnik budowlany 22 1,1% 20. 714202 Lakiernik wyrobów drzewnych 21 1,0% 21. 742204 Stolarz 21 1,0% 22. 343201 Księgowy [samodzielny] 20 1,0% 23. 411101 Sekretarka 20 1,0% Źródło: Materiały własne Powiatowego Urzędu Pracy w Oleśnicy. Największe zapotrzebowanie (14,4% wszystkich ofert) dotyczyło zawodu pracownik biurowy (staże i prace interwencyjne). Ponadto poszukiwane były osoby do pracy na stanowisko sprzedawca (7,1%) oraz robotnik gospodarczy (6,4% ofert pracy), a także murarz (3,4% ofert pracy). Zauważyć można także dość dużą ilość ofert pracy dla osób z wykształceniem średnim administracyjno-biurowym i jednocześnie dużą grupę zarejestrowanych bezrobotnych w tych zawodach, co może świadczyć o niedostosowaniu kwalifikacji i umiejętności tej grupy bezrobotnych do wymagań stawianych przez pracodawców oraz o dużej rotacji pracowników w tych zawodach. Poza tym większość z wymienionych ofert dotyczy wolnych miejsc stażowych. Występuje też duża rotacja pracowników w zawodach: agent ubezpieczeniowy, sprzątaczka, pracownik administracyjny, stolarz meblowy i kasjer handlowy. Analizując oferty pracy zgłoszone do urzędu zauważyć można, że nie wszystkie oferty są w pełni realizowane, wynika to przede wszystkim z braku dopasowania wymogów zgłaszanych ofert pracy do rzeczywistego poziomu i rodzaju kwalifikacji zawodowych posiadanych przez osoby bezrobotne. Większość zarejestrowanych bezrobotnych posiada kwalifikacje zdezaktualizowane, które nie odpowiadają wymogom lokalnego rynku pracy. W 2009 roku nie zgłoszono w Powiatowym Urzędzie Pracy ofert m.in. w następujących zawodach: - administrator baz danych, - inżynier budownictwa budownictwo ogóle, - inżynier budowy dróg, - inżynier elektronik, - biolog, - kosmetolog, - pielęgniarka, - nauczyciel chemii, - nauczyciel geografii, 13

- pedagog szkolny, - specjalista bankowości, - doradca personalny, - specjalista do spraw kadr, - laborant chemiczny, - technik geodeta, - monter maszyn elektrycznych, - monter wyrobów z tworzyw sztucznych, - pokojowa [w hotelu], - operator maszyn do obróbki skrawaniem, - rzeźnik wędliniarz, - szlifierz ostrzarz, - robotnik leśny, - betoniarz - zbrojarz, - monter konstrukcji budowlanych, - monter izolacji budowlanych, - pomoc dentystyczna, - fryzjer damski, - fryzjer męski, - telemarketer, - technik logistyk. Biorąc pod uwagę powyższe dane można zauważyć, że w 2009 roku w Powiatowym Urzędzie Pracy w Oleśnicy nie zarejestrowano ofert pracy na stanowiska wymagające wysokich kwalifikacji oraz dodatkowych uprawnień. Dokonana analiza wskazuje, że brak ofert pracy na naszym terenie występuje głównie w zawodach inżynieryjno-technicznych i informatycznych. Na terenie powiatu nie ma zapotrzebowania na osoby z tak wysokimi kwalifikacjami, ponieważ wynika to ze specyfiki lokalnego rynku pracy - braku dużych, nowoczesnych przedsiębiorstw, jak również z faktu, iż przedsiębiorstwa poszukujące pracowników z wyższymi kwalifikacjami rzadko zgłaszają oferty pracy na takie stanowiska do urzędu pracy, rekrutując specjalistów we własnym zakresie. 14

4. ANALIZA ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH W POWIECIE OLEŚNICKIM W 2009 R. Aby móc mówić o zawodach deficytowych i nadwyżkowych w powiecie oleśnickim należy obliczyć stosunek średniej miesięcznej liczby ofert pracy w danym zawodzie w badanym okresie do średniej miesięcznej liczby zarejestrowanych bezrobotnych w danym zawodzie w takim samym okresie. W ten sposób możemy określić wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów. Przyjęto, że: - zawody o wskaźniku W < 0,9 to zawody nadwyżkowe, - zawody o wskaźniku 0,9 W 1,1 to zawody zrównoważone, - zawody o wskaźniku W > 1,1 to zawody deficytowe. Przez zawód deficytowy należy rozumieć zawód, na który występuje na rynku pracy wyższe zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Z kolei przez zawód nadwyżkowy należy rozumieć zawód, na który występuje na rynku pracy mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Natomiast przez zawód w równowadze należy rozumieć zawód, na który występuje na danym rynku pracy takie samo zapotrzebowanie jak liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. W ten sposób ustalono listę zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Na terenie powiatu oleśnickiego 81,1% zawodów stanowią zawody nadwyżkowe, 15,6% to zawody deficytowe, a 3,3% zawodów wykazuje równowagę (zawody zrównoważone). Wykres 3. Struktura zawodów deficytowych, nadwyżkowych i zrównoważonych w powiecie oleśnickim w 2009r. 16% 3% 81% nadwyżkowe deficytowe zrównoważone Źródło: Materiały własne Powiatowego Urzędu Pracy w Oleśnicy. 15

Analizując zawody nadwyżkowe i deficytowe wzięto pod uwagę po 30 zawodów wg wskaźnika intensywności deficytu lub nadwyżki zawodu, przy czym nie ujęto zawodów, dla których wskaźniki te wynoszą odpowiednio MAX lub 0 oraz zawodów, które kończą się cyframi 90 (czyli Pozostali ). Tabela 7. Ranking zawodów nadwyżkowych w powiecie oleśnickim w 2009r. Lp. Kod zawodu Nazwa zawodu Wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodu 1. 000000 Bez zawodu 0,0005 2. 744304 Obuwnik przemysłowy 0,0051 3. 311502 Technik mechanik 0,0074 4. 932104 Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym 0,0094 5. 722304 Tokarz 0,0118 6. 341902 Asystent ekonomiczny [zawód szkolny: Technik ekonomista] 0,0138 7. 512202 Kucharz małej gastronomii 0,0244 8. 714103 Malarz - tapeciarz 0,0286 9. 722204 Ślusarz 0,032 10. 312102 Technik informatyk 0,0345 11. 311911 Technik technologii drewna 0,0385 12. 741203 Piekarz 0,0424 13. 311204 Technik budownictwa 0,0476 14. 933104 Robotnik magazynowy 0,0476 15. 723104 Mechanik samochodów ciężarowych 0,05 16. 723105 Mechanik samochodów osobowych 0,0507 17. 311913 Technik technologii odzieży 0,0556 18. 723306 Mechanik operator pojazdów i maszyn rolniczych 0,0556 19. 723106 Mechanik pojazdów samochodowych 0,06 16

20. 311302 Technik elektryk 0,0625 21. 721303 Blacharz samochodowy 0,0625 22. 823205 Operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych 0,0645 23. 244104 Pedagog 0,0667 24. 743304 Krawiec 0,0704 25. 741201 Cukiernik 0,0714 26. 341501 Handlowiec [zawód szkolny: Technik handlowiec] 0,0826 27. 723304 Mechanik maszyn i urządzeń przemysłowych 0,0882 28. 315206 Kontroler jakości wyrobów artykuły przemysłowe 0,0909 29. 346104 Pracownik socjalny 0,01 30. 833104 Kierowca ciągnika rolniczego 0,1071 Źródło: Materiały własne Powiatowego Urzędu Pracy w Oleśnicy. W powyższej tabeli wybrano 30 zawodów, które miały najniższy wskaźnik intensywności nadwyżki (pomijając wskaźniki, które wynoszą 0), ponieważ im mniejszy wskaźnik intensywności nadwyżki, tym bardziej nadwyżkowy jest zawód. Ranking zawodów nadwyżkowych ujęty w tabeli 7 wskazuje, że w zawodach: bez zawodu i obuwnik przemysłowy wskaźnik intensywności nadwyżki jest najmniejszy, co znaczy, że podaż ofert pracy w tych zawodach jest najniższa w stosunku do liczby osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Liczną grupę zawodów nadwyżkowych stanowią zawody techniczne (technik mechanik, tokarz, ślusarz, technik informatyk, technik technologii drewna, technik budownictwa, mechanik samochodów ciężarowych, mechanik samochodów osobowych, mechanik pojazdów samochodowych, technik elektryk) oraz zawody branży gastronomicznej (kucharz małej gastronomii, cukiernik, piekarz). Ranking zawodów deficytowych w powiecie oleśnickim w 2009 r., czyli zawodów, w których liczba bezrobotnych oraz poszukujących pracy nie zaspokajała potrzeb pracodawców, czyli występowała przewaga ofert pracy nad możliwością zatrudnienia pracowników z odpowiednimi kwalifikacjami przedstawia tabela 8. W tabeli nie ujęto zawodów ze wskaźnikiem o wartości MAX, ponieważ wskazuje on, że w danym zawodzie w okresie objętym badaniem, zostały zgłoszone oferty pracy, natomiast nie zarejestrowali się bezrobotni. 17

Tabela 8. Ranking zawodów deficytowych w powiecie oleśnickim w 2009r. Lp. Kod zawodu Nazwa zawodu Wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodu 1. 341201 Agent ubezpieczeniowy 56,0000 2. 714202 Lakiernik wyrobów drzewnych 21,0000 3. 322704 Technik elektroradiolog 17,0000 4. 348202 Bibliotekarz 11,0000 5. 911202 Sprzedawca na telefon 10,0000 6. 815101 Operator urządzeń granulujących 8,0000 7. 131301 Kierownik małego przedsiębiorstwa w budownictwie 8,0000 8. 131901 Kierownik małego przedsiębiorstwa gdzie indziej 6,4000 niesklasyfikowany 9. 832301 Kierowca ciągnika siodłowego 6,0000 10. 811102 Operator koparek i zwałowarek 6,0000 11. 421301 Asystent usług pocztowych 6,0000 12. 232110 Nauczyciel matematyki 6,0000 13. 233201 Nauczyciel przedszkola 4,2500 14. 419101 Pracownik biurowy [zawód szkolny: Technik prac biurowych] 4,1528 15. 411101 Sekretarka 4,0000 16. 341901 Asystent bankowości 4,0000 17. 812201 Operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej 3,6667 18. 233104 Nauczyciel języka obcego w szkole podstawowej 3,0000 19. 213901 Administrator sieci informatycznej 3,0000 20. 914103 Robotnik gospodarczy 2,5094 21. 743703 Tapicer meblowy 2,2000 18

22. 932114 Pomocnik piekarza 2,0000 23. 932101 Konserwator części 2,0000 24. 915105 Goniec 2,0000 25. 821104 Operator maszyn do produkcji wyrobów z drutu, lin, siatek i kabli 2,0000 26. 742205 Stolarz galanterii drzewnej 2,0000 27. 513902 Pomoc farmaceutyczna 2,0000 28. 322301 Asystentka stomatologiczna 2,0000 29. 232108 Nauczyciel języka obcego 2,0000 30. 712501 Meliorant 1,6923 Źródło: Materiały własne Powiatowego Urzędu Pracy w Oleśnicy. Zawody deficytowe wymienione w tabeli 8 charakteryzuje niewielki napływ bezrobotnych przy jednoczesnym wielokrotnie większym napływie ofert pracy. Analizując powyższą tabelę można zauważyć, iż zawody: agent ubezpieczeniowy i lakiernik wyrobów drzewnych są zawodami deficytowymi. Zawodami deficytowymi są również zawody dotyczące obsługi biura, chociaż statystyka ofert pracy wskazuje, że większość ofert pracy dotycząca tego obszaru to oferty stażu lub prac interwencyjnych. Dużą grupę zawodów deficytowych stanowią również zawody z obszaru szkolnictwa tj. bibliotekarz, nauczyciel matematyki, nauczyciel przedszkola, nauczyciel języka obcego. Do innych zawodów deficytowych należą takie zawody jak: sekretarka, operator koparek i zwałowarek, asystent bankowości, tapicer meblowy, goniec oraz asystentka stomatologiczna. Natomiast 24 zawody były zawodami zrównoważonymi, czyli popyt na osoby bezrobotne o danym zawodzie był równy podaży m.in.: - cholewkarz, - technik farmaceutyczny, - ratownik medyczny, - fakturzystka, - kosmetyczka, - przedstawiciel handlowy, - pracownik administracyjny, - monter wyrobów z drewna, - farmaceuta farmacja apteczna. 19

5. WNIOSKI Wnioski wynikające z monitoringu stanowią podstawę do działań podejmowanych przez urząd na rzecz aktywizacji osób bezrobotnych. W oparciu o dokonane analizy i dostępne statystyki rynku pracy Powiatowy Urząd Pracy we właściwy sposób, wychodząc naprzeciw potrzebom osób bezrobotnych, aktywizuje je w ramach szkoleń, staży lub przygotowania zawodowego dorosłych. Analiza populacji bezrobotnych w powiecie oleśnickim wykazała, że ich sytuacja na lokalnym rynku pracy jest nadal trudna i w porównaniu z rokiem ubiegłym uległa znacznemu pogorszeniu. W końcu 2009 r. w powiecie oleśnickim odnotowano znaczny wzrost liczby bezrobotnych w porównaniu do stanu z końca 2008 roku. Na tym etapie można powiedzieć, że obserwowane od kilku lat zjawisko w postaci zmniejszania bezrobocia zostało zahamowane przez obserwowane spowolnienie gospodarcze. Od kilku lat zaobserwować również można znaczny spadek liczby zgłaszanych przez pracodawców ofert pracy. W okresie od stycznia do grudnia 2009 r. liczba bezrobotnych w powiecie oleśnickim zwiększyła się o 1295 osób w porównaniu do stanu z końca grudnia 2008 r., osiągając poziom bezrobocia z końca kwietnia 2007 roku. W oparciu o sporządzony ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych, analizę bezrobotnych oraz ofert pracy według zawodów, wynikają następujące spostrzeżenia: 1. Liczba bezrobotnych zarejestrowanych na koniec badanego okresu zwiększyła się o 1295 osób bezrobotnych w stosunku do końca 2008 roku. 2. Stopa bezrobocia w tym samym czasie zwiększyła się o 3,3 pkt procentowego i wyniosła w dniu 31.12.2009r. 14,5%. 3. Najliczniejszymi grupami bezrobotnych, podobnie jak w roku ubiegłym, byli bezrobotni bez zawodu oraz bezrobotni zarejestrowani w zawodach: sprzedawca, obuwnik przemysłowy i ślusarz. 4. Bezrobocie w powiecie oleśnickim dotyka w głównej mierze kobiet stanowią one 54,8% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych. 5. Długotrwałe bezrobocie dotyczy 35,4% ogółu bezrobotnych, którzy niechętnie poddają się aktywizacji, ale też niechętnie zatrudniani są przez pracodawców. Zaobserwować można jednak znaczny spadek procentowy tej grupy bezrobotnych w porównaniu do końca 2008 roku, gdzie długotrwałe bezrobocie obejmowało 41,8% ogółu bezrobotnych. 6. Do zawodów nadwyżkowych zaliczyć możemy w pierwszej kolejności następujące zawody: obuwnik przemysłowy, technik mechanik, robotnik pomocniczy w przemyśle 20

przetwórczym, tokarz i asystent ekonomiczny. Natomiast wśród zawodów deficytowych przeważają: agent ubezpieczeniowy, lakiernik wyrobów drzewnych, technik elektroradiolog i bibliotekarz. 7. Dużą grupę zarejestrowanych stanowią osoby, których kwalifikacje i umiejętności są niedostosowane do wymagań stawianych przez pracodawców. Większość zarejestrowanych bezrobotnych posiada kwalifikacje zdezaktualizowane, które nie odpowiadają wymaganiom lokalnego rynku pracy. Z drugiej strony pracodawcy w wielu przypadkach poszukują osób, które nie mają szczególnie wygórowanych kwalifikacji, ale chętnych do pracy za stosunkowo niskie wynagrodzenie. Realizacja takich ofert jest trudna. 8. Duża liczba ofert pracy dla osób z wykształceniem zawodowym nie wpływa na zmniejszenie poziomu bezrobocia w tej grupie. 9. Pracodawcy najczęściej zgłaszali zapotrzebowanie na zatrudnienie osób do wykonywania prac prostych (pracownicy obsługi biurowej, pracownicy przy pracach prostych w handlu i usługach). 10. Pracodawcy coraz częściej zainteresowani są zatrudnianiem pracowników wykwalifikowanych z doświadczeniem zawodowym. Kwalifikacje i doświadczenie zawodowe zwiększają możliwość znalezienia zatrudnienia. Bezrobotni, którzy ich nie posiadają mają coraz mniejsze szanse na znalezienie pracy. Szansą na poprawienie ich sytuacji są różne formy aktywizacji zawodowej, a przede wszystkim szkolenia. Należy zwiększyć kształcenie w zawodach deficytowych. 11. Nadal zgłaszane jest zapotrzebowanie na pracowników administracyjno-biurowych. Osoby bezrobotne nie spełniają jednak oczekiwań pracodawców, co do rodzaju kwalifikacji. Bardzo często są to osoby o niskich kwalifikacjach, małej mobilności, które nie nabyły odpowiednich kwalifikacji zawodowych. Ponadto większość ofert pracy zarejestrowanych na stanowisko pracownika biurowego to oferty prac subsydiowanych. 12. Z analizy monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych wynika również, że osoby bezrobotne o niskich kwalifikacjach zawodowych są często długotrwale bezrobotne i najpóźniej zdobywają pracę. 13. W 2009 r. dużą grupę zawodów stanowiły zarówno zawody deficytowe jak i nadwyżkowe. Na lokalnym rynku pracy, bowiem od dłuższego czasu zauważalny jest duży rozdźwięk między popytem a podażą. Wynika to z niedopasowania umiejętności i kwalifikacji osób pozostających bez zatrudnienia oraz oczekiwań pracodawców. Na zakończenie należy jeszcze raz podkreślić, że monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych oraz wnioski sformułowane w trakcie analizy przedmiotu badania, stanowią 21

obraz lokalnego rynku pracy, który charakteryzuje tylko pewien fragment rzeczywistości. Wolne miejsca pracy, którymi dysponował Powiatowy Urząd Pracy w Oleśnicy w 2009 r. nie odzwierciedlały struktury wszystkich ofert dostępnych na lokalnym rynku pracy. Duża część bezrobotnych podjęła zatrudnienie w ramach ofert pracy, które nie były ewidencjonowane w Powiatowym Urzędzie Pracy w Oleśnicy. Poza tym część bezrobotnych z terenu powiatu oleśnickiego podjęła pracę poza jego obszarem, co sprawia, że monitoring tworzony dla lokalnego rynku pracy nie pokazuje faktycznego zapotrzebowania pracodawców na pracowników w określonych zawodach. Zanalizowanie rynku pracy, nawet lokalnego, jest zadaniem trudnym, czasochłonnym i kosztownym. Aby monitoring w sposób dokładniejszy charakteryzował rzeczywistą sytuację należałoby uzyskać takie dane jak: informacje dotyczące liczby i struktury wszystkich ofert pracy występujących na lokalnym rynku pracy, a także planowane w kolejnym roku przyjęcia do pracy przez pracodawców. 22