Płyty główne rodzaje 1. Płyta główna w formacie AT Jest formatem płyty głównej typu serwerowego będącej następstwem płyty XT o 8-bitowej architekturze. Została stworzona w celu obsługi 16-bitowej architektury systemu w połowie lat 80-tych XX wieku. Umożliwia instalację wszystkich typów procesorów od 8088 do Pentium III i Athlon. Cechami charakterystycznymi płyty głównej w formacie AT są: prostopadłe ułożenie gniazd rozszerzeń PCI i ISA tylko jeden widoczny interfejs (klawiatury i myszy) zazwyczaj typu DIN (5-cio pinowe poprzednik PS/2) bezpośrednio podłączony do płyty głównej. pozostałe gniazda umieszczone w obudowie są podłączone z płytą główną za pomocą taśm elementy na płycie są nieuporządkowane napięcie zasilania 5V, 12V włącznik zasilania pozycyjny złącze zasilania jednorzędowe 2x6 pinów Rys. 1. Schemat budowy płyty głównej w formacie AT Chipset to zestaw układów scalonych o bardzo wysokiej skali integracji. W konstrukcji płyt głównych odpowiadają za zapewnienie współpracy poszczególnych elementów składających się na system komputerowy. Jego zadaniem jest organizacja przepływu informacji pomiędzy poszczególnymi komponentami komputera. Pełni on funkcję pośrednika pomiędzy procesorem, a współpracującymi z nim urządzeniami. W skład chipsetu wchodzi najczęściej od jednego do czterech odrębnych układów (chipów) rozmieszczonych czasem w różnych częściach płyty. W zależności od rodzaju, chipsetu może on zawierać następujące elementy: - kontroler pamięci cache; - kontroler procesora; - kontroler magistrali PCI, ISA - szerokość magistrali, częstotliwość taktowania; - kontroler IDE - kontroler przerwań IRQ; - kontroler kanałów DMA;
- zegar czasu rzeczywistego RTC; - kontroler klawiatury; - kontroler myszy - port (PS/2); - kontroler napędu dysków elastycznych (FDD); - kontroler portów szeregowych - oszczędne zarządzanie energią (power management). Do właściwości chipsetu należy również możliwość obsługi systemów składających się z więcej niż jednego procesora. Gniazda i złącza na płycie AT: Gniazdo/złącze Opis Rysunek DIN 5-cio pinowe złącze audio i komputerowe (wejście klawiatury) AGP PCI ISA ZIF SDRAM 32-bitowa, 132-pinowa równoległa magistrala PCI służąca do przesyłania danych pomiędzy pamięcią operacyjną, a kartą graficzną, transfer 264MB/s-2GB/s 32 lub 64-bitowa równoległa magistrala kart rozszerzeń, transfer 133 MB/s-528 MB/s 8 lub 16-bitowa równoległa magistrala kart rozszerzeń, transfer do 8MB/s (kolor czarny) Podstawka procesora 168 pinowe, 64-bitowe gniazdo pamięci SDRAM AT Jednorzędowe złącze zasilania 2x6 pinów 2. Płyta główna w formacie ATX Płyty główne w formacie ATX, wprowadzone w połowie lat 90-tych zastąpiły płyty AT. Elementy na płycie są uporządkowane, zwłaszcza lokalizacja procesora. Płyta jest zasilana przewodem 20-sto pinowym z dodatkowym 4-pinowym złączem do zasilania procesorów Pentium IV i nowszych. W nowszych wersjach płyty złącze główne jest 24-bitowe w celu umożliwienia zasilania szyny PCI-e. Na płycie zastosowano funkcję Soft Power pozwalającą na kontrolę zasilania z poziomu systemu operacyjnego (stan uśpienia) oraz wydajniejszą metodę chłodzenia. Cechami charakterystycznymi płyty głównej w formacie ATX są: interfejsy urządzeń zintegrowane na płycie włącznik zasilania impulsowy
elementy na płycie uporządkowane gniazdo zasilania dwurzędowe 2x10 pinów (lub 2x12 pinów) napięcie zasilania 5V, 12V, 3,3V Rys. 2. Schemat budowy płyty głównej w formacie ATX Gniazda i złącza na płycie ATX: IDE FDD DDR Gniazdo/złącze Opis Rysunek 39-pinowe złącze do komunikacji z urządzeniami masowymi i optycznymi, transfer do 133MB/s 34-pinowe złącze do komunikacji ze stacją dyskietek, szybkość 40KB/s 184-pinowa, 64 bitowa szyna danych, przepustowość do 3200 MB/s ATX 4-pin 4-pinowe złącze zasilania
ATX 24-pin 2-rzędowe złącze zasilania PS/2 6-cio pinowy, szeregowy port komunikacji z klawiaturą i myszą Socket A Podstawka procesora typu ZIF 3. Płyta główna w formacie WTX. Format WTX jest rozwinięciem formatu ATX i powstał pod koniec lat 90-tych XX wieku. Został zaprojektowany w celu obsługi wielu procesorów i dysków twardych (zastosowanie m.in. w komputerach serwerowych). Płyta w formacie WTX posiada szczegółową specyfikację określającą rozmiary i interfejsy zewnętrzne oraz umożliwia łatwą zmianę konfiguracji poprzez wymianę modułu specjalnej karty rozszerzającej zawierającej złącza oraz komponenty. Płyty są znacznie większe od płyt w formacie ATX. Obudowa posiada wiele wycięć umożliwiających łatwą wymianę modułów i kart rozszerzeń oraz dysków twardych. Cechy charakterystyczne płyt w formacie WTX: kilka procesorów serwerowych (od 1 do 8) kilka dysków twardych duża ilość pamięci, z kontrolą błędów ECC (kod korekcji błędów w trakcie transmisji danych) duża liczba gniazd rozszerzeń gniazda PCI 64-bitowe (2 klucze) i AGP Pro kontrolery SCSI (magistrala do przesyłania danych między urządzeniami, transfer do 640 MB/s) jeden lub kilka zasilaczy dużej mocy duże rozmiary płyty głównej o obudowy (waga do 35 kg) AGP Pro przyspieszone w stosunku do AGP gniazdo grafiki wyposażone w 48 więcej pinów (głównie służących do zasilania) 4. Płyta główna w formacie NLX Płyta w formacie NLX została opracowana w drugiej połowie lat 90-tych w celu zastąpienia płyty w formacie LPX. Jest zdolna do wykorzystywania najnowszych technologii oraz umożliwia łatwą wymianę modułów. Cechy charakterystyczne płyty w formacie NLX: obsługa najnowszych typów procesorów obsługa modułów pamięci DIMM i RIMM grafika wsparta przez złącze AGP płyta dostosowana do różnych wariantów obudowy brak złączy dla kart rozszerzeń (gniazda rozszerzeń na karcie rozszerzającej dołączanej do płyty za pomocą specjalnego złącza) zintegrowane karty sieciowe, graficzne, wideo i muzyczne
łatwa wymiana komponentów Schemat budowy płyty w formacie NLX 5. Płyty główne do procesorów Intel Rodzaje płyt głównych w zależności od gniazda procesora Intel: płyta z gniazdem Socket 7 (procesory Intel Pentium, Pentium MMX) płyta z gniazdem Slot 1 (procesory Intel Pentium II i Pentium III, Celeron) płyta z gniazdem Socket 370 (procesory Intel Pentium III,Celeron) płyta z gniazdem Socket 423 (procesory Intel Pentium 4 z rdzeniem Willamette) płyta z gniazdem Socket 478 (procesory Intel Pentium 4, Celeron, Pentium 4 Extreme Edition, Pentium M) płyta z gniazdem LGA 775 (procesory Intel Pentium 4, Pentium D, Celeron D, Pentium Extreme Edition, Pentium Dual Core, Core 2 Duo, Core 2 Extreme, Celeron Dual Core, Xeon seria 3000, Core 2 Quad) płyta z gniazdem LGA 1366 (procesor Intel Core i7) 6. Płyty główne do procesorów AMD Rodzaje płyt głównych w zależności od gniazda procesora AMD Socket 7 (AMD K6) Slot A (AMD Athlon) Socket A (AMD Athlon, Duron, Athlon XP, Athlon XP-M, Athlon MP, Sempron) Socket 754 (AMD Athlon 64, Sempron, Turion 64) Socket 939 ( AMD Athlon 64, Athlon 64 FX, Athlon 64 X2, Sempron, Turion 64, Opteron seria 100) Socket AM2 ( AMD Athlon 64 FX, Athlon 64 X2, Sempron, Turion 64, Opteron seria 100) Socket AM2+ (AMD Athlon X2, Phenom X3, Phenom X4, Sempron) Sockem AM3 (AMD Phenom IIX3, PhenomIIX4, Athlon X4)