Konsultacje społeczne mój wpływ na jakość życia w miejscu zamieszkania Projekt Doskonalenie mechanizmu konsultacji społecznych w Gminie Pleśna
Realizatorami przedsięwzięcia są Fundacja Biuro Inicjatyw Społecznych oraz Urząd Gminy Pleśna. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
O konsultacjach społecznych Konsultacje społeczne to zorganizowany sposób uzyskiwania przez administrację opinii, stanowisk od podmiotów (a więc osób i instytucji), których pośrednio lub bezpośrednio dotkną skutki proponowanych przez administrację działań. Plany tych działań mogą być zawarte m.in. w projektach aktów prawnych, w projektach różnego rodzaju programów, strategii, ale także w projektach budżetów jednostek publicznych.
Dlaczego warto zmieniać dotychczasowe sposoby prowadzenia konsultacji społecznych? Tworzenie strategii, programów i innych dokumentów często postrzegane jest jako konieczność, którą należy wykonać bez dostrzegania ich wielkiej roli w planowaniu rozwoju lokalnego. Dlatego często tworzone są one w pośpiechu i bez włączenia wszystkich działających w danym obszarze podmiotów: organizacji oraz mieszkańców, dla których dedykowane są działania danego dokumentu. Może to powodować: - Na etapie diagnozy: niedostrzeżenie wszystkich kluczowych problemów wymagających interwencji w społeczności lokalnej. - Na etapie planowania błędne określenie celów, priorytetów, działań. - Na etapie wdrażania realizację działań nieuwzględniających zasad: subsydiarności ( pomoc dla samopomocy ), efektywności (maksimum efektu przy minimum kosztów) oraz partnerstwa.
Dlaczego kładzie się tak duży nacisk na konsultacje społeczne? Konieczność szukania nowych, bardziej partycypacyjnych mechanizmów rządzenia i przełamania wzajemnej nieufności między administracją, a obywatelami. Ewolucja wzajemnych relacji między administracją publiczną, a organizacjami; potrzeba przedefiniowania roli organizacji (od roli grantobiorcy czy wykonawcy zleceń do roli partnera). Konieczność wypełnienia instytucji i rozwiązań regulacyjnych autentycznymi, prowadzonymi w dobrej wierze i skutecznymi praktykami.
Proces konsultacyjny w świetle badań Konsultacje prowadzone są najczęściej w przypadkach, w których wprost nakazują to przepisy prawa, przypadki spontanicznych konsultacji są rzadkie. Zazwyczaj konsultacje społeczne dotyczą ostatecznej wersji dokumentów - organizacje nie mają wpływu na kształt dokumentów w fazie diagnozy i projektowania. Zdecydowanie częściej konsultacje organizowane są w gminach miejskich niż wiejskich. Obywatele są zainteresowani konsultacjami decyzji mających wpływ na ich życie (np. sposób zagospodarowania przestrzeni, jakość usług publicznych), ale nie zawsze mogą odnieść to do konkretnych dokumentów czy strategii.
Zainteresowanie sprawami publicznymi wśród obywateli Jak określił(a)by Pan(i) swoje zainteresowanie polityką krajową; sprawami miasta/gminy; sprawami w najbliższej okolicy/sąsiedztwie (w obrębie 15-20 minut pieszego dystansu od miejsca zamieszkania)? N=1005
Cel projektu Celem głównym projektu jest zwiększenie uspołecznienia procesu konsultacji społecznych w gminie Pleśna do grudnia 2014. W ramach projektu zależy nam na pełniejszym włączeniu organizacji pozarządowych i mieszkańców w rozwój gminy Pleśna oraz na wzmacnianiu roli NGO, jako partnera dla gminy. W ramach projektu wypracowane zostaną w trybie konsultacji społecznych dwa dokumenty: Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2015 Alkoholowych oraz Program Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi na rok 2015 Okres realizacji projektu: 01.01.2014 31.12.2014
Etapy realizacji projektu I Diagnoza wybranych problemów społecznych w Gminie Pleśna oraz potencjału lokalnych organizacji pozarządowych i innych podmiotów realizujących działania pożytku publicznego II Działania informacyjne Szkolenia dla przedstawicieli UG i jednostek org. oraz organizacji pozarządowych III Tworzenie założeń Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii oraz Rocznego Programu Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi w obrębie panelów ekspertów IV Konsultacje społeczne wypracowanych w ramach panelów ekspertów założeń Piknik rodzinny, jako forma zaznajomienia mieszkańców z założeniami Programów oraz zebrania ich opinii
I. Diagnoza NGO Zakres i formy dotychczasowej współpracy samorządu i organizacji pozarządowych Ocena współpracy przez NGO Mocne strony i bariery współpracy Potencjał organizacji pozarządowych: zasoby ludzkie, sytuacja ekonomiczna, współpraca wewnątrzsektorowa, wizerunek organizacji Potencjalne obszary poszerzenia współpracy finansowej i niefinansowej pomiędzy samorządem i organizacjami pozarządowymi
I. Diagnoza NGO Programy Współpracy NGO i JST Gminne dokumenty strategiczne ANALIZA DANYCH ZASTANYCH BADANIA ILOŚCIOWE Ankiety telefoniczne z przedstawicielami organizacji pozarządowych (15) Do 21 marca 2 wywiady grupowe z przedstawicielami organizacji pozarządowych i samorządu Kwiecień 2014 r. BADANIA JAKOŚCIOWE RAPORT CZĄSTKOWY: kwiecień 2014 r. RAPORT KOŃCOWY: maj 2014 r.
I. Diagnoza - Badania mieszkańców Gminy Pleśna Diagnoza postaw dorosłych mieszkańców gminy Pleśna wobec spożywania substancji psychoaktywnych (alkohol, narkotyki). Diagnoza problemów społecznych wśród młodzieży z gminy Pleśna. Ocena działań podejmowanych przez różne instytucje i organizacje z terenu gminy na rzecz profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, przeciwdziałania narkomanii oraz współpracy w tym zakresie.
I. Diagnoza - Badania mieszkańców Gminy Pleśna Analiza danych zastanych Badania ankietowe mieszkańców Dokumenty programowe, sprawozdania Luty / marzec 2014 r. Dorośli mieszkańcy Gminy (powyżej 18 roku życia) Ankieta telefoniczna Marzec / kwiecień 2014 r. Badania ankietowe młodzieży Uczniowie 6 klas szkół podstawowych oraz gimnazjów Ankieta audytoryjna Marzec 2014 r. Badania instytucji 12 wywiadów pogłębionych Kwiecień 2014 r.
II. Podnoszenie wiedzy i umiejętności nt. konsultacji społecznych Szkolenia w zakresie konsultacji społecznych: technik i narzędzi; planowanie konsultacji; ewaluacji; aktywne formy dotarcia dostosowane do specyfiki adresatów oraz zasad tworzenia polityk publicznych we współpracy gminy z organizacjami pozarządowymi. Terminy szkoleń: 11-12.03.2014 i 20-21.03.2014. Doradztwo z zakresu planowania konsultacji społecznych; wykorzystania metod i technik konsultacji społecznych (realizowane przez cały okres trwania projektu) Grupa docelowa: przedstawiciele Urzędu Gminy Pleśna, jednostek organizacyjnych gminy, przedstawiciele organizacji pozarządowych działających na terenie gminy, mieszkańcy.
III. Proces konsultacji społecznych Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii Panel ekspertów 4 spotkania robocze mające na celu wypracowania celów, działań, założeń budżetowych, harmonogramu realizacji oraz wskaźników monitorowania realizacji Programu Program Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi Panel ekspertów 3 spotkania robocze mające na celu wypracowania celów, priorytetów, działań, założeń budżetowych, harmonogramu realizacji oraz wskaźników monitorowania realizacji Programu Warsztaty konsultacyjne 3 spotkania z mieszkańcami mające na celu zebranie opinii nt. wypracowanych założeń Spotkanie konsultacyjne z NGO mające na celu konsultację zaproponowanych rozwiązań i zebranie opinii osób z NGO nie zaangażowanych w prace panelu ekspertów
III. Proces konsultacji społecznych Piknik informacyjno-promocyjny - gry, zabawy, konkursy, wspólne grillowanie oraz zapoznania się z planami działań, jakie mają być podjęte w obszarze przeciwdziałania uzależnieniom oraz ożywienia społecznego gminy. Wydarzenie otwarte dla wszystkich mieszkańców gminy Pleśna (realizacja planowana w czerwcu br.)
Krótko o powstających Programach Roczny Program Współpracy z NGO Program współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi jest podstawowym dokumentem regulującym współpracę na poziomie lokalnym. Jest przewodnikiem samorządu w zakresie realizacji zadań publicznych (art. 5a ust. 1 Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie) Dzięki zastosowaniu takiego rozwiązania organizacje pozarządowe są włączone w systemowe myślenie o wykonywaniu zadań publicznych przez samorząd.
Roczny Program Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi Dla rozpoczęcia prac nad programem kluczowe jest określenie podmiotów współpracy. Są to: organy administracji publicznej, organizacje pozarządowe (zarówno posiadające, jak i nieposiadające osobowości prawnej podmioty, które nie działają dla zysku oraz nie są jednostkami sektora finansów publicznych. Są to więc stowarzyszenia, fundacje, uczniowskie kluby sportowe, ochotnicza straż pożarna, ale również nieposiadające osobowości prawnej oddziały, koła stowarzyszeń czy koła gospodyń wiejskich.) podmioty wymienione w art.3 ust.3 (spółdzielnie socjalne, spółki non profit)
Roczny Program Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi Zasady współpracy - zgodnie z art. 5 ust. 3: Współpraca ( ) odbywa się na zasadach: pomocniczości, suwerenności stron, partnerstwa, efektywności, uczciwej konkurencji i jawności. Zasady te powinny być wspólnie zdefiniowane przez przedstawicieli samorządu i organizacji pozarządowych. Patrzenie na cały proces współpracy przez te sześć zasad stanowi na każdym etapie podstawę uznania wspólnych działań za faktyczną współpracę.
Roczny Program Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi Przedmiot programu współpracy - zgodnie z art. 5 ust. 1: Organy administracji publicznej prowadzą działalność w sferze zadań publicznych ( ). Zadania publiczne powinny wynikać z analizy problemów lokalnych, jakie zostały zdefiniowane w danej społeczności. Podstawą określającą główne problemy oraz kierunki zmian jest strategia rozwoju gminy. Na jej podstawie oraz na podstawie odrębnych przepisów powstają w samorządzie programy i strategie branżowe wskazujące jak określone konkretne problemy będą rozwiązywane. Program współpracy powinien w sposób przekrojowy odnosić się do poszczególnych dokumentów i wskazywać rolę organizacji podczas realizacji konkretnych zadań publicznych.
Roczny Program Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi Zakres przedmiotowy programu wskazuje w jakich sferach zadań publicznych z art. 4 (od 1 do 33) samorząd i organizacje pozarządowe zamierzają współpracować. Priorytetowe zadania publiczne są to wyznaczone najważniejsze zdania w danym roku, co zwykle łączy się z alokowaniem w tych zadaniach większych środków.
Roczny Program Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi Formy współpracy i sposób realizacji programu Zapisy programu powinny wskazywać sposób, w jaki będą realizowane zadania w danym roku. Formy współpracy można podzielić na finansowe i niefinansowe. Program współpracy określając realizację poszczególnych zadań powinien wskazywać jaki charakter będzie miała współpraca w danym działaniu. Często to niefinansowe formy współpracy pokazują jaka jest rola i miejsce organizacji pozarządowych w realizacji zadań publicznych, a nie faktycznie zaangażowane środki. W przypadku współpracy finansowej w trybie konkursowym obowiązkowe jest określenie w programie trybu powoływania i zasad działania komisji konkursowych do opiniowania ofert w otwartych konkursach ofert. Program współpracy oprócz opisanego sposobu powołania komisji musi zawierać również zasady jej działania. Częścią programu będą więc główne założenia regulaminu komisji.
Roczny Program Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi Programy roczne obejmują rok budżetowy równy kalendarzowemu. Wysokość środków przeznaczanych na realizację programu obejmuje wszystkie wydatki budżetowe na zadania wskazane w programie, niezależnie od formy ich finansowania. Na kwotę składają się więc środki pochodzące z trybów konkursowych, pozakonkursowych, jak i planowane na zakupy usług. W programie kwoty mogą być wpisywane globalnie lub przypisywane do konkretnych zadań. Wskazanie wysokości środków przy poszczególnych zadaniach publicznych powoduje, że program jest bardziej czytelny i daje możliwość lepszego planowania współpracy.
Roczny Program Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi Program musi zawierać sposób oceny realizacji programu. Przedmiotem oceny powinny być: zadania, formy i sposób realizacji programu, zakładane cele współpracy, które powinny być osiągnięte w wyniku zastosowanych form i sposobów współpracy. Należy pamiętać, że powinna zostać poddana ocenie efektywność stosowanych rozwiązań. Wyniki przeprowadzonej oceny są prezentowane do 30 kwietnia każdego roku organowi stanowiącemu. Oceny realizacji programu dokonują radni. Jest to dobry moment, by wskazać które z rozwiązań przyjętych w programie się sprawdzają, a które nie.
Roczny Program Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi Program współpracy jest kluczowym narzędziem do rozwoju współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi. Kluczem do współpracy nie jest jednak sam dokument, tylko proces jego powstawania i realizacji zapisów w nim zawartych.
Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii GPPiRPAiPN określa lokalną strategię w zakresie profilaktyki uzależnień oraz minimalizacji szkód społecznych i indywidualnych wynikających z używania substancji psychoaktywnych. Stanowi integralna część Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Podstawą dokumentu są zadania własne gminy wynikające z ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (z dn. 26 października 1982r.) oraz ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii (z dn. 29 lipca 2005r.) Powinien być spójny z Narodowym Programem Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata 2011-2015 oraz dwoma Małopolskimi Programami: Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomani.
Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii - główne zadania gminy Pomoc terapeutyczna i rehabilitacyjna dla os. uzależnionych Pomoc psychologiczna, prawna, społeczna dla rodzin, w których występuje problem Profilaktyczna działalność informacyjna i edukacyjna Wspomaganie działalności organizacji zajmujących się rozwiązywaniem problemów uzależnień Podejmowanie interwencji Wspieranie zatrudnienia socjalnego w CIS
Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii Do przygotowania i realizacji Programu powinni być włączeni (poza członkami Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych) przedstawiciele: szkół, bibliotek, ośrodków zdrowia, świetlicy terapeutycznej, domu kultury, organizacji pozarządowych, policji, Kościoła.
Dziękujemy za uwagę. Dane kontaktowe: Koordynator Projektu z ramienia Gminy: P. Oliwia Tańska, tel.: 14 629 28 34 Koordynator Projektu z ramienia Fundacji BIS: Joanna Iwańska, tel.: 12 418 00 77 Animator procesu konsultacji: Marta Lulewicz, tel.: 503-166-424