. ~S: 0000324119 Warszawa, 29 września 2013 Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji Departament Prawny Królewska 27, Warszawa Dotyczy projektu rozporzgdzenia Ministra Administraciri Cyfryzacji w sprawie szczegółowych wymagań dotyczgcych świadczenia udogodnień dla osób nie pełnosprawnych przez dostawców publicznie dostępnych usług telefonicznych. Z dużym zadowoleniem obserwujemy ostatnie działania rządu, a w szczególności Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji w zakresie zwiększania dostępności prawa telekomunikacyjnego dla osób niepełnosprawnych. Cieszymy się, że obecne prawo telekomunikacyjne już zawiera zapisy stwarzające warunki, takie, aby użytkownicy końcowi, którzy są osobami niepełnosprawnymi mieli równoważny dostęp do usług telekomunikacyjnych z jakiego korzystają inni użytkownicy końcowi. Postęp technologiczny sprawił, że można stworzyć takie warunki, aby dostęp do usług telekomunikacyjnych był równy dla całego społeczeństwa. Doceniamy to, że rząd dba aby stosowne zapisy i te uwarunkowania już znalazły się w zapisach prawnych tj. ustawie o prawie telekomunikacyjnym. Jesteśmy przekonani, że wspólnymi siłami tj. we współdziałaniu organizacji pozarządowych zajmującymi się osobami niepełnosprawnymi oraz Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji możemy wypracować takie zapisy prawne w rozporządzeniach do ustawy, które w jak najlepszy sposób zrównoważą dostęp do rynku telekomunikacyjnego osobom niepełnosprawnym. W związku z tym pragniemy przedstawić poniższe uwagi do projektu rozporządzenia w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących świadczenia udogodnień dla osób niepełnosprawnych przed dostawców publicznie dostępnych usług telefonicznych. Q) +48 608 52 42 13 (SMS) Q www.fundacjakokon.pl 121 biuro@fundacjakokon.pl Szulborska 3/5 m. 147, Warszawa 01-104
KRS: 0000324119 1. Ad paragraf 1.1.1 projektu: Punkt 1) a) po słowie słabowidzącą dodać "i niewidomą". Punkt 1) b) Sugerujemy, aby urządzenie audiowizualne dla osoby niesłyszącej z tłumaczem języka migowego było oznaczone znakiem migających rąk. Symbol przekreślonego ucha najczęściej odnosi się do pętli indukcyjnej wspomagającej słyszenie. Język migowy to zupełnie inny kanał komunłkacji nie wykorzystujący drogi słuchowej. Osoby chcące porozumiewać się w języku migowym szybciej rozpoznają usługę przeznaczoną dla nich, a tym samym będą z niej częściej korzystać. Obecnie np. przewodnik po Warszawie dla obcokrajowców - Warsaw without Barriers (http://www.warsawtour.pl/en/warsaw-for-evervone/warsaw-withoutbarriers-3900.html) stosuje różne piktogramy oznaczające różne usługi dla różnej grupy odbiorców. Symbol migających rąk jest też rozpowszechniony szeroko w USA, gdzie tym znakiem oznacza się dostęp do tłumacza języka migowego, dotyczy to także usługi audiowizualnej. Podajemy dwie strony gdzie można znaleźć przykłady uniwersalnych symboli https:/iwww.graphicartistsguild.org/tools resources/downloadable-disabilityaccess-symbols oraz http://www.aarts.net.au/resources/universal-access-symbolsl Jeszcze raz podkreślamy, że właściwe oznakowanie jest ważne dla odbiorców w tym przypadku osób głuchych i słabosłyszących. Q) +48 608 52 42 13 (SMS) Q www.fundacjakokon.pl [8] biuro@fundacjakokon.pl
Proponujemy dodanie punktu 1)c) o treści "pętlę indukcyjną zapewniającą komunikację z osobą słabosłyszącą oznaczona znakiem, którego wzór określa załącznik nr 2 do rozporządzenia". Pętla indukcyjna to potoczna nazwa systemu wspomagania słuchu z pętlą indukcyjną (induktofoniczną). Umożliwia ona osobie niedosłyszącej odbiór nieskazitelnie czystego i wyraźnego dźwięku poprzez cewkę telefoniczną (T), w którą wyposażony jest niemal każdy aparat słuchowy. Najczęściej pętle indukcyjne stosuje się w miejscach, gdzie panuje duży hałas, o dużym pogłosie lub po prostu tam, gdzie potrzebna jest dobra zrozumiałość mowy. Europejskie stowarzyszenie osób z uszkodzonym słuchem (EOFHOH) - uznało, że pętle indukcyjne dają osobie niedosłyszącej najwięcej korzyści spośród wszystkich systemów wspomagania słuchu. Wszelkie projekty instalacje systemów z pętlą indukcyjną powinny być wykonywane tylko przez doświadczone i odpowiednio przeszkolone osoby, zgodnie z obowiązującą normą.lec60118-4.koszt montażu - jednorazowy, stanowiska z pętlą indukcyjną to około 1500 zł. Ważne jest aby osoby korzystające z aparatów słuchowych mogły wzmocnić dźwięk i uzyskać swobodę w komunikacji za pomocą pętli. Zaletą korzystania z pętli indukcyjnej jest wyciszenie hałasu środowiska. Jeżeli więc obok trwa rozmowa innych klientów, osobie, słabosłyszącej nie przeszkadza otaczający hałas czy rozmowy. 2. Ad paragraf 1.1.2 projektu rozporządzenia Słowa "udostępnia w sposób jednoznaczny, łatwy i zrozumiały:" zastąpić słowami "udostępnia w sposób jednoznaczny, łatwy i zrozumiały, w tym także na stronach internetowych operatora, jeżeli je posiada.:" Podpunkt 2 a) na końcu dopisać analogicznie jak w podpunkcie 2b - "także sporządzone przy użyciu dużej czcionki lub w postaci elektronicznej w formacie tekstowym". 3. Ad paragraf 2.1. - Ten paragraf odnosi się do załącznika nr 3, który mówi o przystosowaniu aparatów publicznych. Natomiast załącznik nr 4 mimo, że istnieje w Q) +48 608 52 42 13 (SM S) Q www.fundacjakokon.pl l8j biuro@fundacjakokon.pl
-, Fundacja Promocji Kultury Głuchych KOKON projekcie, to w rozporządzeniu nie zostaje przywołany. Jeżeli więc zmienić w tym paragrafie odwołanie do załącznika nr 4 to należy go rozbudować: W odniesieniu do osób niewidomych i słabowidzących poprzez treść: II W przypadku osób niewidomych i słabowidzących powinno posiadać co najmniej: modele klasyczne - klawiaturę wybiorczą z jednym przyciskiem wyróżnionym w sposób umożliwiający jego rozpoznanie przez osoby niewidome i słabowidzące (w przypadku wyróżnienia tylko jednego przycisku, powinien to być przycisk oznaczony cyfrą pięć) lub równoważną funkcjonolność umożliwiającą wybronie określonego numeru; modele dotykowe i inne urządzenia telekomunikacyjne posiadające rozbudowane menu - oprogramowanie asystujące, tj. program odczytu ekronu, opcje powiększenia i dostosowania obrazu do indywidualnych potrzeb, umożliwiające osobom niewidomym i słabo widzącym obsługę menu urządzenia i jego podstawowych funkcji jak telefonowanie lub wysyłanie i odczytywanie wiadomości tekstowych; W odniesieniu do osób głuchych Osoby porozumiewające się za pomocą języka migowego są, jak dotychczas, całkowicie wykluczone z możliwości kontaktu z osobami słyszącymi, Tak wynika również z treści tego rozporządzenia. Proponowany zakres dostosowania nie zawiera wymogów, które mogłyby pomóc wotrzymaniu osobom głuchym równoważnego dostępu do usług telekomunikacyjnych. Rozporządzenie skupia się na osobach słabosłyszących, które rozumieją mowę w aparatach słuchowych i mogą rozmawiać przez telefon uzyskując dodatkowe wzmocnienie za pomocą pętli indukcyjnej. Prawo telekomunikacyjne, a konkretnie art 79c pkt 1 ustawy z dnia 16 lipca 2004 z późno zm. mówi o tym, że dostawca publicznie dostępnych usług telefonicznych zapewnia, w miarę możliwości technicznych, użytkownikom końcowym będącym osobami niepełnosprawnymi dostęp do świadczonych przez siebie usług telefonicznych równoważny dostępowi do usług telefonicznych, z jakiego korzysta większość użytkowników końcowych. Q) +48608 52 42 13 (SMS) ~ www.fundacjakokon.pl lei biuro@fundacjakokon.pl ~ Szulborska 3/5 m. 147, Warszawa 01-104
, KJRS:0000324119 Operatorzy usług telefonicznych obecnie oferują krótkie wiadomości tekstowe - SMS oraz możliwość wysyłania faksów, a także rozmowy wideokonferencyjne, Z tych usług osoby głuche korzystają do komunikacji najczęściej między sobą tj. pomiędzy osobą głuchą/słabosłyszącą a inną osobą głuchą/słabosłyszącą lub członkiem rodziny. Natomiast wykluczone są z możliwości zadzwonienia w miejsca, gdzie większość użytkowników końcowych ma możliwość porozumiewania się za pomocą połączenia głosowego. Użytkownicy głusi rzadko też korzystają z usług operatora usługi powszechnej, gdyż jego oferta nie jest w ogóle dopasowana do ich potrzeb (brak SMS, brak wideokonferencji, konieczność utrzymywania urządzeń operatora komórkowego i usługi powszechnej). Postęp technologiczny umożliwia nam jednak skorzystanie z usług pośrednika. Zawsze w przypadku osób, które nie rozumieją mowy na tyle dobrze by komunikować się głosowo zachodzi konieczność skorzystania z osoby pośredniczącej w rozmowie. W przypadku osób głuchych porozumiewających się za pomocą język migowego, osoba pośrednicząca musi znać język migowy. Obecnie urzędy administracji publicznej, część dworców czy urzędów pocztowych korzysta z usług wideo tłumacza poprzez urządzenie audiowizualne. Podobne rozwiązanie można zastosować w przypadku odbiorcy indywidualnego - użytkownika końcowego. Urządzeniem końcowym może być aparat komórkowy, laptop, tablet, czy inne specjalne urządzenie. Osoba głucha płaci taki sam abonament jak osoba słysząca, korzystająca bez ograniczeń z usług operatorów komórkowych. Powinna mieć zatem wg. istniejącego prawa telekomunikacyjnego równoważny dostęp do usług telekomunikacyjnych, co pozostali odbiorcy. Obecnie część firm świadczących usługi wideo tłumacza świadczy także usługi dla użytkowników indywidualnych. Jesteśmy przekonani, że podobną usługę mogą świadczyć operatorzy telekomunikacyjni w porozumieniu z firmą pośredniczącą. Zaletą tej metody, jest to że instytucja pośrednicząca może być jedna, umiejscowiona w konkretnym miejscu, a może świadczyć usługi dla odbiorców z całej Polski, co minimalizuje koszty. Użytkownik końcowy będący osobą głuchą ma potrzeby by dzwonić w miejsca przede wszystkim takie jak - służba zdrowia, urzędy, administracja publiczna, reklamacje skargi np. na zamówiony towar, rozmowy w trakcie poszukiwania pracy, sprawy nagłe, w mniejszym stopniu rozmowy prywatne. Q) +48608 52 42 13 (SMS) ~ www.fundacjakokon.pl [8J biuro@fundacjakokon.pl ~ Szulborska 3/5 m. 147, Warszawa 01-104
Proponujemy aby projekt rozporządzenia (działając w oparciu o art. 79c, pkt 3 ustawy prawo telekomunikacyjne) zawierał takie wymagania dotyczące świadczeń udogodnień dla osób niepełnosprawnych przez dostawców publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych, które biorą pod uwagę zapewnienie osobom głuchym porozumiewającym się głównie za pomocą języka migowego równoważnego dostępu do usług telefonicznych z jakiego korzysta większość użytkowników końcowych. W odniesieniu do osób słabosłyszących Zapis z załącznika numer 4 zawiera propozycję, instalacji pętli indukcyjnej w słuchawce. Takie rozwiązania są bardzo rzadko obecnie stosowane przy aparatach telefonicznych cyfrowych. Rynek zarówno aparatów słuchowych jak i telefonicznych analogowych został niemal całkowicie wyparty przez urządzenia cyfrowe. W takim przypadku stosowanie programu w aparacie cyfrowym - pętli indukcyjnej powoduje sprzężenie zwrotne z aparatem telefonicznym cyfrowym i tym samym niemożliwość skorzystania z pętli. Montaż pętli indukcyjnej był idealnym rozwiązaniem w przypadku analogowych aparatów cyfrowych. Innym rozwiązaniem jest stosowanie tzw. pętli krawatowej podłączanej niezależnie do aparatu komórkowego lub słuchawki. Należy zatem dostosować ten przepis tak, aby odnosił się do faktycznie funkcjonujących na rynku urządzeń. Operator powinien oferować urządzenie dla osób słabosłyszących wraz z pętlą krawatową, jako jedno urządzenie. Należy dodać, że stopnie rozumienia mowy oraz stopnie ubytku słuchu w przypadku osób słabosłyszących są bardzo różne. Dodatkowo zależą także od wieku użytkowników i przeprowadzonej rehabilitacji. Nie zawsze wystarczy pętla indukcyjna aby móc prowadzić rozmowy telefoniczne. Podobnie jak w poprzednim punkcie należy zaproponować rozwiązanie alternatywne z wykorzystaniem usług pośrednika (niekoniecznie drugiej firmy). W takim przypadku pośrednik to odpowiednio przeszkolona osoba z zakresu obsługi osób słabosłyszących, która komunikuje się z użytkownikiem końcowym za pomocą tekstu (SMS, laptop i program - komunikator, tablet czy inne urządzenie) i wykonuje połączenie telefoniczne głosowe do osoby Q) +48608 52 42 13 (SMS) Q www.fundacjakokon.pll8lbiuro@fundacjakokon.pl
trzeciej. Rozwiązanie to jest także korzystne dla osób niemówiących oraz osób głuchoniewidomych, które korzystają z programów odqytujących tekst z komputera. Biorąc pod uwagę fakt, że niniejsze pismo zawiera rozwiązania nowe, pragniemy zapewnić że jesteśmy otwarci na rozmowy i dyskusję, a także skłonni do zorganizowania spotkań, które na drodze dyskusji mogłyby wypracować jak najlepsze rozwiązania zapewniające równoważny dostęp do usług telekomunikacyjnych w Polsce. _Fundacja Promocji KlMtury Głuchych KOKON- 01~'04 Warszawa, Szulborska 3/5 m. 147 REGON: 14176673ą, NIP: 5242673484 Za Zarząd jj, ~ Margani1~.e"c Q) +48 608 52 42 13 (SMS) Q www.fundacjakokon.pl [8J biuro@fundacjakokon.pl