Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Częstochowy na lata 2007-2013 RAPORT MONITORINGOWY ZA LATA 2008-2009



Podobne dokumenty
UCHWAŁA NR XXXVII/379/2014 RADY POWIATU W ŚWIDNICY. z dnia 6 maja 2014 r.

POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH Z ZAKRESU REHABILITACJI SPOŁECZNEJ, ZAWODOWEJ I ZATRUDNIANIA ORAZ

WYKAZ ZADAŃ PLANOWANYCH DO REALIZACJI W RAMACH PROGRAMU DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH NA LATA

MIEJSKI PROGRAM NA RZECZ WSPIERANIA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH

POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W ZAKRESIE REHABILITACJI SPOŁECZNEJ, ZAWODOWEJ I ZATRUDNIANIA ORAZ

Uchwała Nr VIII/55/2015 Rady Miasta Nowego Sącza z dnia 24 lutego 2015 r.

Sprawozdanie z realizacji. Miejskiego Programu Wspierania Rodziny na lata za okres I -XII 2017r.

Lp. CEL/DZIAŁANIE TERMIN JEDNOSTKI ODPOWIEDZIALNE ZA REALIZACJĘ I. WSPIERANIE OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH, CHORYCH, STARSZYCH I ICH RODZIN

Cel strategiczny nr 1: Wzmacnianie instytucji rodziny. Cel operacyjny: Poprawa kompetencji i umiejętności wychowawczych rodziców

PFRON, osoba niepełnosprawna. PFRON, osoba niepełnosprawna. PFRON, osoba niepełnosprawna. PFRON, osoba niepełnosprawna

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Powiatu Gorlickiego

UCHWAŁA NR XLI/910/2018 RADY MIASTA GLIWICE. z dnia 8 listopada 2018 r.

Tytuł zrealizowanego projektu / programu:. Całkowity koszt realizacji projektu: zł. Źródła finansowania:

RAPORT MONITORINGOWY. za rok 2011

UCHWAŁA NR XII/302/2015 RADY MIASTA GLIWICE. z dnia 17 grudnia 2015 r.

MIEJSKI PROGRAM NA RZECZ WSPIERANIA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH. na lata

Miejski Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na rok 2014

Łomża, r. RADY MIEJSKIEJ ŁOMŻY

RAPORT MONITORINGOWY za rok 2013

Tytuł zrealizowanego projektu / programu:. Całkowity koszt realizacji projektu: zł. Źródła finansowania: Wskaźnik Wartość wskaźnika w 2014r Uwagi

Rehabilitacja społeczna

Tytuł zrealizowanego projektu / programu:. Całkowity koszt realizacji projektu: zł. Źródła finansowania:

Ośrodek Interwencji Kryzysowej (OIK) Liczba podjętych działań. 2. Propagowanie informacji dotyczących profilaktyki zaburzeń psychicznych.

MIEJSKI PROGRAM NA RZECZ WSPIERANIA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH. na lata /PROJEKT/

RAPORT MONITORINGOWY za rok 2010

Co to jest polityka senioralna?

Szczecin, marzec 2009 r.

Harmonogram działań na rzecz osób niepełnosprawnych w 2004 roku w Gminie Miejskiej Kraków

Cel strategiczny 1. Wspieranie rodzin oraz zapewnienie opieki dzieciom imłodzieży.

Cel szczegółowy 1. Zapobieganie marginalizacji i wykluczeniu społecznemu osób niepełnosprawnych i starszych

Tytuł zrealizowanego projektu / programu:. Całkowity koszt realizacji projektu: zł. Źródła finansowania:

Harmonogram realizacji zadań programu do celu operacyjnego I: PROFILAKTYKA I OŚWIATA ZDROWOTNA

Regulamin Organizacyjny Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Rzeszowie

Aneks do Statutu Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr6 im.gen.józefa Bema w Siedlcach

UCHWAŁA Nr... Rady Powiatu w Ostródzie z dnia...

Kształtowanie i rozwijanie świadomości społecznej w zakresie właściwego postrzegania powszechnego problemu niepełnosprawności. Źródło finansowania

HARMONOGRAM REALIZACJI GMINNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA ROK 2007

STATUT POWIATOWEGO CENTRUM POMOCY RODZINIE W KĘPNIE

XVI. SPRAWOZDANIE Z ZADAŃ REALIZOWANYCH W 2017 ROKU W RAMACH POWIATOWEGO PROGRAMU DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ W POWIECIE ŚWIDNICKIM

Harmonogram realizacji zadań programu do celu operacyjnego I: PROFILAKTYKA I OŚWIATA ZDROWOTNA

Uchwała Nr VI Rady Gminy Stare Kurowo z dnia 19 maja 2015 roku. w sprawie: uchwalenia Gminnego Programu Wspierania Rodziny na lata

GMINNY PROGRAM WSPIERANIA RODZINY. na terenie miasta Legionowo na lata

INSTYTUCJONALNE I POZAINSTYTUCJONALNE FORMY WSPARCIA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE ZAWIERCIAŃSKIM. Zawiercie dnia r.

Uchwała nr XIX/123/2008 Rady Powiatu Sztumskiego z dnia 27 marca 2008 roku

UCHWAŁA NR XI/64/2015 RADY GMINY CISEK. z dnia 23 listopada 2015 r.

w sprawie Programu Przeciwdziałania Narkomanii dla Gminy i Miasta Żuromin na 2015 rok.

Częstochowski program działań na rzecz seniorów na lata "Częstochowa-Seniorom"

1.2.Rozwój środowiskowych form pomocy 2.1.Przeciwdziałanie i profilaktyka uzależnień i współuzależnień

Założenia do Programu Wspierania Rodziny w Łodzi na lata

ZADANIA WŁASNE GMINY Z ZAKRESU POMOCY SPOŁECZNEJ (OBLIGATORYJNE)

POWIATOWY PROGRAM NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH NA LATA

CEL STRATEGICZNY 1. Podwyższenie poczucia bezpieczeństwa mieszkańcom gminy

PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W MIEŚCIE OPOLU na 2003 rok

PROGRAM LOKALNY W ZAKRESIE OPIEKI NAD DZIECKIEM I RODZINĄ W MIEŚCIE OSTROŁĘKA

UCHWAŁA NR XX/170/2012 RADY MIEJSKIEJ W SOŚNICOWICACH. z dnia 24 września 2012 r.

POMOC PEDAGOGICZNA W SZKOŁACH I INNYCH PLACÓWKACH

GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII

POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH NA LATA

Uchwała Nr XXXII/219/2006 Rady Powiatu Średzkiego z dnia 23 marca 2006 roku

4. REALIZACJA ZADAŃ W LATACH

Zarządu Powiatu Lubańskiego uchwala, co następuje:

DZIAŁ IV. CELE STRATEGICZNE I OPERACYJNE

Powiat Janowski. Informator o dostępnych formach opieki zdrowotnej, pomocy społecznej i aktywizacji zawodowej dla osób. z zaburzeniami psychicznymi

UCHWAŁA NR XII/303/2015 RADY MIASTA GLIWICE. z dnia 17 grudnia 2015 r.

DZIENNIK URZĘDOWY. Kielce, dnia 4 czerwca 2012 r. Poz UCHWAŁA NR XXV/21/12 RADY POWIATU W STASZOWIE. z dnia 9 maja 2012 r.

Warszawa, dnia 4 lipca 2017 r. Poz. 5815

MIEJSKI PROGRAM NA RZECZ WSPIERANIA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH

Sprawozdanie z realizacji

UCHWAŁA NR XI/277/2015 RADY MIASTA GLIWICE. z dnia 19 listopada 2015 r.

Dorota Wróblewska Dyrektor Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Toruniu

Powiat Janowski. Informator o dostępnych formach opieki zdrowotnej, pomocy społecznej i aktywizacji zawodowej dla osób. z zaburzeniami psychicznymi

PROGRAM LOKALNY ROZWOJU SIECI OPARCIA SPOŁECZNEGO DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI W MIEŚCIE OSTROŁĘKA

,,Czekam na Was Projekt promocji rodzicielstwa zastępczego.

1. Organizacja pomocy psychologiczno pedagogicznej

PROGRAM WSPÓŁPRACY MIASTA KATOWICE Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI NA 2007 ROK

Uchwała Nr XLII/289/17 Rady Miejskiej w Koniecpolu. z dnia 14 czerwca 2017 roku

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH na 2017 rok

POWIATOWA STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH DLA POWIATU BYDGOSKIEGO NA LATA

Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Pszczyna na lata

ul. Szkolna Środa Wlkp. Tel./fax: SPRAWOZDANIE

Częstochowa Niepełnosprawnym Program Działań Na Rzecz Osób z Niepełnosprawnością na lata

Zespół d/s Wdrażania i Koordynacji Gminnego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego.

Sprawozdanie z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny w Gminie Kozienice w 2014 roku i przedstawienie potrzeb związanych z realizacją zadania.

HARMONOGRAM REALIZACJI GMINNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA ROK 2012

UCHWAŁA NR XXXII/649/16 RADY MIASTA KATOWICE. z dnia 23 listopada 2016 r.

Cel strategiczny nr 1

UCHWAŁA NR XI/156/15 RADY MIASTA OPOLA. z dnia 28 maja 2015 r.

STATUT POWIATOWEGO CENTRUM POMOCY RODZINIE W WĄBRZEŹNIE

UCHWAŁA NR XII/71/2015 RADY MIEJSKIEJ WIELICHOWA. z dnia 15 grudnia 2015 r.

RADY POWIATU w DĄBROWIE TARNOWSKIEJ z dnia 13 lipca 2006 r. w sprawie Statutu Powiatowemu Centrum Pomocy Rodzinie w Dąbrowie Tarnowskiej.

Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata Rozdział 1. Cele Programu

STATUT Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Łowiczu

Ramowy Powiatowy Program Na Rzecz Pomocy Osobom Niepełnosprawnym na lata

PROGRAM BUDOWANIA MIEJSKIEGO SYSTEMU PROFILAKTYKI I OPIEKI NAD DZIECKIEM I RODZINĄ W LESZNIE NA LATA

2. Plan zadań do realizacji na lata , zawierający cele i kierunki działania

UCHWAŁA NR XXXI/709/2017 RADY MIEJSKIEJ W GLIWICACH. z dnia 19 października 2017 r.

STATUT POWIATOWEGO CENTRUM POMOCY RODZINIE W WOŁOMINIE ROZDZIAŁ I POSTANOWIENIA OGÓLNE

Miejski Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii. cele Programu oraz sposoby ich realizacji

STATUT POWIATOWEGO CENTRUM POMOCY RODZINIE W GRYFINIE. Rozdział I. Postanowienia ogólne

Planowany harmonogram ogłaszania otwartych konkursów na realizację zadań publicznych w 2018r.

Transkrypt:

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Częstochowy na lata 007-013 RAPORT MONITORINGOWY ZA LATA 008-009 010

SPIS TREŚCI WPROWADZENIE... 3 1. METODOLOGIA PRZYGOTOWANIA RAPORTU... 4. OCENA WDROŻENIA ZAPISÓW STRATEGICZNYCH... 7 3. PODSUMOWANIE... 88 WYKAZ SKRÓTÓW... 94 SPIS TABEL I WYKRESÓW... 96

WPROWADZENIE W procesie planowania strategicznego niezbędnym elementem jest monitorowanie, które pozwala stwierdzić, czy wyznaczone działania zmierzają w słusznym kierunku i przynoszą zakładane zmiany. Polega ono na systematycznym zbieraniu i analizowaniu informacji dotyczących realizowanych bądź zrealizowanych już zadań, a jego celem jest zapewnienie zgodności realizacji zapisów strategicznych z wcześniejszymi założeniami. Monitorowanie dostarcza również danych i informacji pozwalających na przeprowadzenie ewaluacji, która z kolei dotyczy oceny jakości realizacji zapisów strategicznych w stosunku do wcześniejszych założeń. Jej celem jest stałe ulepszanie skuteczności i efektywności działań podejmowanych w oparciu o zapisy strategiczne. Stałe gromadzenie i analizowanie informacji do celów kontrolnych i podejmowania decyzji jest jedną z głównych cech odróżniających monitorowanie od ewaluacji. Monitorowanie prowadzone jest cały czas, natomiast ewaluacja przeprowadzana jest w określonych momentach. Monitorowanie realizacji zapisów strategicznych jest zatem integralną częścią codziennego zarządzania. Informacje gromadzone w jego ramach pozwalają stosunkowo wcześnie zidentyfikować i rozwiązywać problemy pojawiające się w trakcie wdrażania dokumentu oraz ocenić postępy w jego realizacji w stosunku do wyznaczonych w nim celów. Monitorowanie zapisów Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych, która w obszarze polityki społecznej pełni zasadniczą rolę wśród planów strategicznych przygotowywanych na różnych szczeblach administracji samorządowej, polega na systematycznej ocenie realizowanych działań oraz ich modyfikacji w przypadku stwierdzenia istotnych zmian społecznych, mogących się pojawić poprzez zmianę regulacji prawnych czy też narastanie poszczególnych dolegliwości społecznych. Podobnie jak w przypadku innych dokumentów strategicznych, podstawowym dokumentem w procesie monitowania zapisów Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych jest raport monitoringowy. Zawiera on ocenę wdrożenia działań wyznaczonych w dokumencie na danym etapie i stanowi jednocześnie podstawę do dokonywania oceny wdrażania strategii w latach następnych oraz podejmowania ewentualnych działań korygujących i wszelkich prac mających na celu aktualizację obowiązującej bądź opracowanie nowej strategii. Raport monitoringowy zawiera ocenę skuteczności polityki społecznej prowadzonej na danym terenie. Jest dokumentem, który stanowi, w razie konieczności, podstawę do jej zmiany, tak by stała się bardziej racjonalna i wychodziła naprzeciw aktualnym potrzebom mieszkańców. 3

1. METODOLOGIA PRZYGOTOWANIA RAPORTU Niniejszy raport monitoringowy zawiera ocenę wdrażania opracowanej na lata 007-013 Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Częstochowy. Ocena obejmuje dwa pierwsze lata realizacji zapisów strategicznych, tj. lata 008-009 1, i została dokonana przez Zespół Opiniująco-Oceniający. W jego skład weszły następujące osoby (kolejno: imię i nazwisko, funkcja w Zespole, reprezentowana instytucja): 1. Małgorzata Długosz Członek Zespołu, Komenda Miejska Policji w Częstochowie,. Jacek Maduzia Członek Zespołu, Straż Miejska w Częstochowie, 3. Agnieszka Pilawska-Błaut Członek Zespołu, Wydział Edukacji i Sportu, Urząd Miasta Częstochowy, 4. Dorota Jałowiec Członek Zespołu, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Częstochowie, 5. Grażyna Klamek Członek Zespołu, Powiatowy Urząd Pracy w Częstochowie, 6. Magdalena Czaj-Kobyłkiewicz Członek Zespołu, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Częstochowie, 7. Agnieszka Świercz Członek Zespołu, Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych, Urząd Miasta Częstochowy, 8. Józef Wojtas Członek Zespołu, Agencja Rozwoju Regionalnego w Częstochowie, 9. Agnieszka Lipińska Członek Zespołu, Wydział Kultury i Promocji, Urząd Miasta Częstochowy, 10. Jarosław Kapsa Członek Zespołu, Wydział Rozwoju Miasta, Urząd Miasta Częstochowy, 11. Barbara Dróżdż Członek Zespołu, Ośrodek Pomocy Osobom z Problemami Alkoholowymi w Częstochowie, 1. Irena Rorat Członek Zespołu, Wydział Komunalny, Urząd Miasta Częstochowy, 13. Justyna Maciejewska Członek Zespołu, Caritas Archidiecezji Częstochowskiej, 14. Elżbieta Ferenc Członek Zespołu, Fundacja Chrześcijańska Adullam w Częstochowie, 15. Anna Kliszewska Członek Zespołu, Polski Komitet Pomocy Społecznej w Częstochowie, 16. Arleta Kasztelan Członek Zespołu, Polski Czerwony Krzyż, Zarząd Rejonowy w Częstochowie, 17. Liliana Olczak Członek Zespołu, Częstochowski Bank Żywności, 18. Kazimierz Słobodzian Członek Zespołu, Stowarzyszenie Wzajemnej Pomocy Agape w Częstochowie, 19. Robert Kępa Członek Zespołu, Pełnomocnik Prezydenta Miasta ds. Organizacji Pozarządowych. 1 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Częstochowy na lata 007-013 została uchwalona 13 grudnia 007 r., dlatego też za pierwszy rok realizacji dokumentu przyjęto rok 008. 4

Członkowie Zespołu Opiniująco-Oceniającego, formułując ocenę wdrożenia strategii, korzystali z czteropunktowej skali oceny skuteczności przeprowadzonych działań. Skala ta obejmowała następujące oceny: 0 brak efektu, 1 efekt osiągnięty częściowo, efekt osiągnięty w znacznym stopniu, 3 efekt osiągnięty w pełni. Wybór właściwej oceny ze skali mógł odbywać się w drodze uzgadniania stanowiska pomiędzy członkami Zespołu Opiniująco-Oceniającego, a gdy jego wypracowanie nie było możliwe, daną kwestię rozstrzygało głosowanie. Po dokonaniu właściwego wyboru członkowie Zespołu uzasadniali swoją decyzje, przedstawiając informacje o podjętych działaniach. Oceny dokonane przez członków Zespołu Opiniująco-Oceniającego i ich uzasadnienia zostały uzupełnione o dane obiektywne z lat 008-009, pozyskane od podmiotów biorących udział w realizacji zapisów strategicznych. Dane te odpowiadają wyznaczonym w strategii wskaźnikom monitoringowym. Sam dokument raportu został przygotowany w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Częstochowie, który zgodnie z art. 110 pkt 4 i art. 11 pkt 9 ustawy z dnia 1 marca 004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 009 r. Nr 175, poz. 136 ze zmianami) jest odpowiedzialny za koordynację realizacji strategii. Prace nad nim prowadził Zespół roboczy ds. monitorowania, oceny i ewaluacji Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Częstochowy w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Częstochowie, który został powołany Zarządzeniem Nr 19/10 Dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Częstochowie z dnia 17 czerwca 010 r. W skład Zespołu weszły następujące osoby (kolejno: imię i nazwisko, funkcja w Zespole, reprezentowana instytucja): 1. Elżbieta Różycka, Przewodnicząca Zespołu, Dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Częstochowie,. Agnieszka Kowal-Smugowska, Członek Zespołu, Zastępca Dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Częstochowie, 3. Marcin Dudek Członek Zespołu, Zastępca Dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Częstochowie, 4. Dominik Bilecki, Członek Zespołu, Ośrodek Kształcenia Służb Publicznych i Socjalnych Centrum AV w Częstochowie, 5. Katarzyna Bojur, Członek Zespołu, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Częstochowie, 6. Bernadeta Ciejka, Członek Zespołu, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Częstochowie, 7. Ewa Mikuta, Członek Zespołu, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Częstochowie. 5

Raport monitoringowy składa się z dwóch zasadniczych części. Pierwsza z nich obejmuje ocenę wdrożenia działań wyznaczonych w ramach strategii i jej uzasadnienie w postaci informacji o zrealizowanych przedsięwzięciach. Druga zawiera natomiast podsumowanie realizacji zapisów strategicznych w latach 008-009, które obok zbiorczego odniesienia się do poziomu realizacji działań wyznaczonych w ramach poszczególnych celów strategicznych i operacyjnych, uwzględnia m.in. opinię członków Zespołu Opiniująco-Oceniającego na temat trudności napotkanych podczas wdrażania strategii. 6

. OCENA WDROŻENIA ZAPISÓW STRATEGICZNYCH Dokonana przez Zespół Opiniująco-Oceniający ocena skuteczności polityki społecznej prowadzonej w mieście Częstochowie w latach 008-009 odnosi się do wszystkich działań, które zostały wyznaczone w ramach sformułowanych w Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych celów strategicznych i operacyjnych (wyjątek stanowi.4.5. Utworzenie placówki stacjonarnej przeznaczonej dla osób bezdomnych, które z uwagi na schorzenia somatyczne nie mogą samodzielnie funkcjonować, którego wdrożenie zaplanowano na 013 r.). Prezentują ją zamieszczone poniżej zestawienia tabelaryczne, które obok samej oceny, uwzględniają informacje o podjętych działaniach, podmiotach koordynujących ich wdrożenie i współdziałających w ich wdrożeniu (w przypadku Wydziałów Urzędu Miasta użyto nazewnictwa obowiązującego do 4 stycznia 010 r.) oraz źródłach ich finansowania. W większości przypadków zestawienia te zawierają również dane odpowiadające wyznaczonym w strategii wskaźnikom monitoringowym. Wyniki prac Zespołu Opiniująco-Oceniający, obejmujące ocenę wdrożenia działań wyznaczonych w ramach poszczególnych celów operacyjnych, zostały dodatkowo, dla lepszego zobrazowania poziomu realizacji zapisów strategicznych, przedstawione w formie graficznej, w postaci wykresów. Na ich osiach zostały umieszczone wybrane przez Zespół Opiniująco- Oceniający oceny, które odnoszą się do poszczególnych działań. Cel strategiczny 1. AKTYWNA POLITYKA PRORODZINNA. Cel operacyjny 1.1. Podnoszenie świadomości społecznej dotyczącej roli rodziny. 1.1.1. Promocja Karty Praw Rodziny poprzez: propagowanie rodziny jako wartości, wskazywanie pozytywnego obrazu rodziny poprzez organizację spotkań integracyjnych, turniejów, festynów, wzmacnianie więzi rodzinnych różnych pokoleń, rozwijanie form zatrudnienia umożliwiających łączenie pracy zawodowej i wychowywania dzieci. Tabela 1. Ocena wdrożenia działania 1.1.1. w latach 008-009. Koordynator działań: Komisja ds. Rodziny. Partnerzy: placówki edukacyjne i opiekuńczo-wychowawcze, organizacje pozarządowe, MOPS, PUP, Ed, ZSS. Źródła finansowania: budżet miasta, środki własne organizacji pozarządowych. 3 3 7

Działania podjęte w 008 roku (rodzaj działań: organizacyjne, edukacyjne) Działania w zakresie Promocji Karty Praw Rodziny realizowane są przez szkoły i inne placówki oświatowe. Na ich terenie działają pedagodzy szkolni, którzy prowadzą zajęcia profilaktyczno-edukacyjne. Bardzo dobrze jest rozwinięta współpraca z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi. Zdecydowanie została zwiększona dostępność poradnictwa rodzinnego i pedagogiczno-psychologicznego. Działania podjęte w 009 roku (rodzaj działań: edukacyjne, promocyjne, inwestycyjne, organizacyjne) Propagowanie rodziny jako wartości. Wskazywane pozytywnego obrazu rodziny poprzez organizację spotkań integracyjnych, turniejów, festynów. Organizacja częstochowskich dni rodziny. Rozwijanie form zatrudnienia umożliwiających łączenie pracy zawodowej i wychowania dzieci. 7.804,80 zł.708,48 zł Liczba rodzin uczestniczących w organizowanych imprezach rodzinnych. 575 75 1.1.. Wzmocnienie procesów edukacyjnych i wychowawczych poprzez: włączanie rodziców do zadań realizowanych przez placówki edukacyjne i opiekuńczowychowawcze, wspieranie działań samopomocowych wśród rodziców, działania profilaktyczne wśród rodziców poprzez ich aktywizację w zakresie poszukiwania efektywniejszych modeli opieki i wychowania dzieci, radzenia sobie z problemami wychowawczymi i wzajemnej wymiany doświadczeń, zwiększenie jakości działań w zakresie prowadzonego poradnictwa rodzinnego i pedagogicznopsychologicznego. Tabela. Ocena wdrożenia działania 1.1.. w latach 008-009. Koordynator działań: Wydział Edukacji UM. Partnerzy: placówki edukacyjne i opiekuńczo-wychowawcze, PPP, organizacje pozarządowe. Źródła finansowania: budżet miasta, środki własne organizacji pozarządowych, środki ze źródeł zewnętrznych. 3 3 Działania podjęte w 008 roku (rodzaj działań: edukacyjne, organizacyjne) Działalność pedagogów szkolnych prowadzenie zajęć profilaktycznoedukacyjnych. Współpraca z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi. Organizacja imprez integracyjnych. Samorządowy Konkurs Nastolatków 8 Wspaniałych. Realizacja 74 programów profilaktycznych w szkołach. Zwiększenie dostępności poradnictwa rodzinnego i pedagogicznopsychologicznego. 8

Działania podjęte w 009 roku (rodzaj działań: edukacyjne, organizacyjne) Działalność pedagogów szkolnych prowadzenie zajęć profilaktycznoedukacyjnych. Współpraca z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi. Organizacja imprez integracyjnych. Samorządowy Konkurs Nastolatków 8 Wspaniałych. Realizacja 314 programów profilaktycznych w szkołach. Liczba porad udzielonych rodzicom. Liczba zadań realizowanych z udziałem rodziców przez placówki edukacyjne i opiekuńczo-wychowawcze. 34 według potrzeb 964 według potrzeb 1.1.3. Zwiększenie efektywności edukacji społecznej, m. in. uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, na rzecz budowania pozytywnego wizerunku rodziny. Tabela 3. Ocena wdrożenia działania 1.1.3. w latach 008-009. Koordynator działań: Wydział Edukacji UM. Partnerzy: placówki edukacyjne, PPP. Źródła finansowania: budżet miasta. 3 3 Działania podjęte w 008 roku (rodzaj działań: edukacyjne, organizacyjne) Wspieranie realizacji szkolnych programów wychowawczych, profilaktycznych i integracyjnych, obejmujących zajęcia szkolne, pozalekcyjne i pozaszkolne, kształcących pozytywne wzorce postaw i zachowań młodzieży. Podnoszenie świadomości społecznej dotyczącej roli rodziny. Inicjowanie i wspieranie przedsięwzięć promujących i umożliwiających wspólne spędzanie czasu wolnego dzieci z rodzicami. Aktywna polityka prorodzinna i prospołeczna. Działania podjęte w 009 roku (rodzaj działań: edukacyjne, organizacyjne) Wspieranie realizacji szkolnych programów wychowawczych, profilaktycznych i integracyjnych, obejmujących zajęcia szkolne, pozalekcyjne i pozaszkolne, kształcących pozytywne wzorce postaw i zachowań młodzieży. Podnoszenie świadomości społecznej dotyczącej roli rodziny. Inicjowanie i wspieranie przedsięwzięć promujących i umożliwiających wspólne spędzanie czasu wolnego dzieci z rodzicami. Aktywna polityka prorodzinna i prospołeczna. Liczba programów edukacyjnych dla uczniów dotyczących rodziny. Liczba młodzieży biorącej udział w zajęciach pozalekcyjnych. 14.996 3 15.069 9

1.1.4. Podnoszenie poziomu wiedzy na temat prawidłowego funkcjonowania rodziny wśród nauczycieli oraz prawidłowych relacji między rodziną a nauczycielem, wychowawcą. Tabela 4. Ocena wdrożenia działania 1.1.4. w latach 008-009. Koordynator działań: Wydział Edukacji UM. Partnerzy: placówki edukacyjne, SOD. Źródła finansowania: budżet miasta, środki ze źródeł zewnętrznych. 3 3 Działania podjęte w 008 roku (rodzaj działań: organizacyjne) Zwiększenie dostępności poradnictwa rodzinnego i pedagogicznopsychologicznego. Podnoszenie kwalifikacji przez pracowników placówek. Działania podjęte w 009 roku (rodzaj działań: organizacyjne) Zwiększenie dostępności poradnictwa rodzinnego i pedagogicznopsychologicznego. Podnoszenie kwalifikacji przez pracowników placówek. 1.1.5. Inicjowanie i wspieranie przedsięwzięć promujących i umożliwiających wspólne spędzanie czasu wolnego dzieci z rodzicami poprzez: zwiększanie dostępności do placówek kulturalnych i obiektów sportowo-rekreacyjnych, wspieranie działań na rzecz integracji rodziny, podejmowanych przez placówki opiekuńczowychowawcze. Tabela 5. Ocena wdrożenia działania 1.1.5. w latach 008-009. Koordynator działań: Komisja ds. Rodziny. Partnerzy: KS, placówki opiekuńczo-wychowawcze, ST, organizacje pozarządowe działające w obszarze kultury i sportu. Źródła finansowania: budżet miasta, środki własne organizacji pozarządowych, środki ze źródeł zewnętrznych. 3 3 Działania podjęte w 008 roku (rodzaj działań: organizacyjne, edukacyjne) Wszystkie działania w zakresie inicjowania i wspierania przedsięwzięć promujących i umożliwiających wspólne spędzanie czasu wolnego dzieci z rodzicami realizowane są przez szkoły i inne placówki oświatowe. Działania podjęte w 009 roku (rodzaj działań: organizacyjne, edukacyjne) Wszystkie działania w zakresie inicjowania i wspierania przedsięwzięć promujących i umożliwiających wspólne spędzanie czasu wolnego dzieci z rodzicami realizowane są przez szkoły i inne placówki oświatowe. 10

Liczba imprez szkolnych i pozaszkolnych z udziałem dzieci i rodziców. Liczba nowych obiektów sportowo-rekreacyjnych. 4 3 6 Cel operacyjny 1.. Zwiększenie pomocy rodzinom będącym w trudnej sytuacji. 1..1. Ukierunkowanie pomocy celowej dla rodzin z dziećmi poprzez: aktywne uczestnictwo w programach dożywiania i wsparcia rzeczowego oraz usługowego dla dzieci wychowujących się w rodzinach o niskim statusie materialnym, lepszą dostępność zajęć wyrównawczych i korekcyjno-kompensacyjnych dla dzieci i młodzieży z deficytami edukacyjnymi, pełniejsze wykorzystanie bazy szkół na zajęcia pozalekcyjne. Tabela 6. Ocena wdrożenia działania 1..1. w latach 008-009. Koordynator działań: Wydział Edukacji UM. Partnerzy: KS, placówki edukacyjne, MOPS. Źródła finansowania: budżet miasta, środki ze źródeł zewnętrznych. 3 3 Działania podjęte w 008 roku (rodzaj działań: organizacyjne, zgodnie z ustawą o pomocy społecznej) Realizacja Programu Pomoc Państwa w zakresie dożywiania. Akcja wypoczynek letni 008 organizowanie wyjazdów kolonijnych. Działania podjęte w 009 roku (rodzaj działań: organizacyjne, edukacyjne, inne zgodnie z ustawą o pomocy społecznej) Realizacja Programu Pomoc Państwa w zakresie dożywiania. Uczestnictwo dzieci w Spotkaniach Mikołajkowych paczki świąteczne i mikołajkowe. Akcja wypoczynek letni 009 półkolonie, wyjazdy dzieci na wypoczynek. Realizacja programów Szklanka mleka i Owoce w szkole. Organizacja zajęć wyrównawczych, korekcyjno-kompensacyjnych i różnego rodzaju zajęć pozalekcyjnych. Liczba dzieci objętych dożywianiem. Liczba uczniów korzystających z zajęć korekcyjnokompensacyjnych i wyrównawczych..405.533 zł 16.150 zł.468.685 zł 9.330,87 zł 6.800 zł.106 1.50 3.363 10.39 11

1... Pomoc rodzinie w przezwyciężaniu trudności materialnych, emocjonalnych i wychowawczych, w szczególności poprzez: rozwój różnych form doradztwa, tworzenie programów współpracy pomiędzy podmiotami i instytucjami wspierającymi rodzinę, rzeczową i żywnościową pomoc materialną, wspieranie i rozwój dziennej opieki nad dziećmi i młodzieżą, tworzenie alternatywnych form usług oraz projektów socjalnych. Tabela 7. Ocena wdrożenia działania 1... w latach 008-009. Koordynator działań: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej. Partnerzy: organizacje pozarządowe działające w obszarze pomocy społecznej, ZSS, placówki opiekuńczo-wychowawcze. Źródła finansowania: budżet miasta, środki własne organizacji pozarządowych, środki ze źródeł zewnętrznych. Działania podjęte w 008 roku (rodzaj działań: zgodnie z ustawą o pomocy społecznej) 3 3 Udzielanie różnorodnych form pomocy rodzinie w celu zabezpieczenia jej potrzeb przyznawanie zasiłków celowych, okresowych, stałych. Prowadzenie placówek opiekuńczo-wychowawczych wsparcia dziennego. Działania podjęte w 009 roku (rodzaj działań: zgodnie z ustawą o pomocy społecznej) Udzielanie różnorodnych form pomocy rodzinie w celu zabezpieczenia jej potrzeb udzielanie pomocy w formie finansowej, rzeczowej, usług opiekuńczych, dożywianie dzieci. Prowadzenie placówek opiekuńczo-wychowawczych wsparcia dziennego. Realizacja programu z zakresu opieki nad dzieckiem i rodziną. 11.764.958 zł 15.30.316 zł 1.115.000 zł 13.644,0 zł Liczba osób objętych pomocą materialną. 11.383 1.637 1

Wykresy 1-. podjętych w latach 008-009 w ramach celu strategicznego 1. i celów operacyjnych 1.1. i 1.. 1.1.1. 3 1.1.1. 3 1... 1 1.1.. 1... 1 1.1.. 1..1. 0 1.1.3. 1..1. 0 1.1.3. 1.1.5. 1.1.4. 1.1.5. 1.1.4. ocena skuteczności działao w 008 r. ocena skuteczności działao w 009 r. 1.1.1. Promocja Karty Praw Rodziny. 1.1.. Wzmocnienie procesów edukacyjnych i wychowawczych. 1.1.3. Zwiększenie efektywności edukacji społecznej, m. in. uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, na rzecz budowania pozytywnego wizerunku rodziny. 1.1.4. Podnoszenie poziomu wiedzy na temat prawidłowego funkcjonowania rodziny wśród nauczycieli oraz prawidłowych relacji między rodziną a nauczycielem, wychowawcą. 1.1.5. Inicjowanie i wspieranie przedsięwzięd promujących i umożliwiających wspólne spędzanie czasu wolnego dzieci z rodzicami. 1..1. Ukierunkowanie pomocy celowej dla rodzin z dziedmi. 1... Pomoc rodzinie w przezwyciężaniu trudności materialnych, emocjonalnych i wychowawczych. Cel operacyjny 1.3. Opieka nad dziećmi i młodzieżą. 1.3.1. Wspieranie działań zmierzających do wyrównania szans wychowawczych i edukacyjnych dzieci i młodzieży. Tabela 8. Ocena wdrożenia działania 1.3.1. w latach 008-009. Koordynator działań: Wydział Edukacji UM. Partnerzy: placówki edukacyjne, PPP. Źródła finansowania: budżet miasta, środki ze źródeł zewnętrznych. 3 3 Działania podjęte w 008 roku (rodzaj działań: organizacyjne, edukacyjne) Przyznawanie pomocy materialnej dla dzieci i młodzieży. Aktywne uczestnictwo w programach dożywiania. Likwidacja barier architektonicznych. Wspieranie uczniów uzdolnionych. Organizacja zajęć wyrównawczych, korekcyjno-kompensacyjnych i różnego rodzaju zajęć pozalekcyjnych. 13

Działania podjęte w 009 roku (rodzaj działań: organizacyjne, edukacyjne) Aktywne uczestnictwo w programach dożywiania. Zwiększanie dostępności zajęć korekcyjno-kompensacyjnych i pozalekcyjnych. Realizacja programów: Szklanka mleka i Owoce w szkole. Organizacja zajęć wyrównawczych, korekcyjno-kompensacyjnych i różnego rodzaju zajęć pozalekcyjnych. Realizacja projektów opracowanych w ramach programu operacyjnego Kapitał Ludzki. Przyznawanie pomocy materialnej dla dzieci i młodzieży. 1.3.. Podejmowanie działań mających na celu utrzymanie dziecka w rodzinie biologicznej. Tabela 9. Ocena wdrożenia działania 1.3.. w latach 008-009. Koordynator działań: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej. Partnerzy: ośrodki adopcyjno-opiekuńcze, PO, domy dziecka, organizacje pozarządowe działające na rzecz dziecka i rodziny. Źródła finansowania: budżet miasta, środki własne organizacji pozarządowych, środki ze źródeł zewnętrznych. Działania podjęte w 008 roku (rodzaj działań: promocyjne, informacyjne, edukacyjne, organizacyjne) 3 Zdrowa, silna, aktywna rodzina propagowanie rodziny jako wartości. Wspieranie rodziny we wszystkich jej funkcjach oraz wzmacnianie umiejętności wychowawczych w rodzinie. Trening umiejętności wychowawczych Jak mówić żeby dzieci nas słuchały, jak słuchać żeby dzieci do nas mówiły. Wskazywanie pozytywnego obrazu rodziny poprzez organizację spotkań integracyjnych, festynów, turniejów. Wzmocnienie procesów edukacyjnych i wychowawczych. Działania profilaktyczne wśród rodziców poprzez aktywizację w zakresie poszukiwania efektywniejszych modeli opieki i wychowania dzieci, radzenia sobie z problemami wychowawczymi i wzajemnej wymiany doświadczeń. Popularyzowanie modelu rodziny zdrowej społecznie. Wzmocnienie więzi rodzinnych różnych pokoleń. Wspieranie rodziny w pełnieniu funkcji opiekuńczo-wychowawczej. Zapobieganie dysfunkcjom rodzinnym. W ramach powyższych działań zorganizowane zostały następujące przedsięwzięcia: Piknik integracyjny rodzin zastępczych i rodzin objętych wsparciem MOPS-u, Wycieczka integracyjna do Warszawy, Wycieczka integracyjna do Ogrodu doświadczeń, Impreza Mikołajkowa. prowadzenie placówek opiekuńczo-wychowawczych wsparcia dziennego. Działania podjęte w 009 roku (rodzaj działań: promocyjne, informacyjne, edukacyjne, organizacyjne) 5.603,06 zł.9,71 zł 1.050 zł 4.017,45 zł Zdrowa, silna, aktywna rodzina propagowanie rodziny jako wartości. Wspieranie rodziny we wszystkich jej funkcjach oraz wzmacnianie umiejętności wychowawczych w rodzinie. Trening umiejętności wychowawczych Jak mówić żeby dzieci nas słuchały, jak słuchać żeby dzieci do nas mówiły. Wskazywanie pozytywnego obrazu rodziny poprzez organizację spotkań integracyjnych, festynów, turniejów. 14

Wzmocnienie procesów edukacyjnych i wychowawczych. Działania profilaktyczne wśród rodziców poprzez aktywizację w zakresie poszukiwania efektywniejszych modeli opieki i wychowania dzieci, radzenia sobie z problemami wychowawczymi i wzajemnej wymiany doświadczeń. Popularyzowanie modelu rodziny zdrowej społecznie. Wzmocnienie więzi rodzinnych różnych pokoleń. Wspieranie rodziny w pełnieniu funkcji opiekuńczo-wychowawczej. Zapobieganie dysfunkcjom rodzinnym. W ramach powyższych działań zorganizowane zostały następujące przedsięwzięcia: Piknik integracyjny rodzin zastępczych i rodzin objętych wsparciem MOPS-u, Wycieczka integracyjna do Krakowa, Wycieczka integracyjna do Ogrodu doświadczeń, Impreza Mikołajkowa. prowadzenie placówek opiekuńczo-wychowawczych wsparcia dziennego. 1.115.000 zł 1.3.3. Propagowanie rodzinnych form opieki zastępczej. Tabela 10. Ocena wdrożenia działania 1.3.3. w latach 008-009. Koordynator działań: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej. Partnerzy: ośrodki adopcyjno-opiekuńcze, ZSS. Źródła finansowania: budżet miasta, środki ze źródeł zewnętrznych. 3 3 Działania podjęte w 008 roku (rodzaj działań: promocyjne, edukacyjne, informacyjne) IV Konferencja poświęcona Rodzicielstwu zastępczemu Moje Serce Dało Ci Dom. VI Edycja Akcji pozyskiwania rodzin zastępczych Masz Serce Otwórz do Niego Drzwi. Działania podjęte w 009 roku (rodzaj działań: promocyjne, edukacyjne, informacyjne) Organizacja IV Konferencji poświęconej Rodzicielstwu zastępczemu Moje Serce Dało Ci Dom. Organizacja VI edycji akcji pozyskiwania rodzin zastępczych Masz Serce Otwórz do Niego Drzwi. Organizacja Konferencji Miłość nie kłuje, spotkanie z pisarką Panią Katarzyną Kotowską. Organizacja spotkań rodzin zastępczych i dzieci w nich umieszczonych w ramach Grupy Wsparcia ( razy w miesiącu). Organizacja III Pikniku Integracyjnego rodzin zastępczych i rodzin objętych pomocą MOPS-u. 1.489 zł 49 zł 1.935 zł 49 zł 1.65 zł 7.000 zł 15

1.3.4. Minimalizowanie instytucjonalnych form opieki na rzecz rozwoju różnorodnych rodzinnych form opieki zastępczej. Tabela 11. Ocena wdrożenia działania 1.3.4. w latach 008-009. Koordynator działań: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej. Partnerzy: ZSS, ośrodki adopcyjno-opiekuńcze. Źródła finansowania: budżet miasta, środki ze źródeł zewnętrznych. 3 Działania podjęte w 008 roku (rodzaj działań: organizacyjne, edukacyjne, promocyjne) Zapewnienie opieki i wychowania dzieciom pozbawionym częściowo lub całkowicie opieki rodziców z zachowaniem priorytetu parorodzinnych form opieki zastępczej. Zagwarantowanie dzieciom i młodzieży właściwych warunków opiekuńczo-wychowawczych poprzez umieszczenie w parorodzinnych formach opieki, najbardziej zbliżonych do środowiska rodzinnego, na czas kryzysu rodziny naturalnej. Reintegracja rodziny poprzez ponowne podjęcie funkcji opiekuńczowychowawczych przez rodzinę naturalną dziecka po przezwyciężeniu problemów życiowych stanowiących przyczynę umieszczenia dziecka poza rodziną oraz odtworzenie i wzmocnienie funkcji rodziny naturalnej. Promowanie idei rodzicielstwa zastępczego. Pomoc wychowankom placówek opiekuńczo-wychowawczym i rodzin zastępczych w przygotowaniu się do pełnienia ról społecznych. Udzielanie pomocy finansowej i rzeczowej. Powyższe zadania zrealizowane zostały dzięki następującym przedsięwzięciom: V Edycja Akcji Masz Serce otwórz do Niego Drzwi, III Konferencja poświęcona rodzicielstwu zastępczemu Moje serce Dało Ci Dom. Działania podjęte w 009 roku (rodzaj działań: organizacyjne, edukacyjne, promocyjne) Zapewnienie opieki i wychowania dzieciom pozbawionym częściowo lub całkowicie opieki rodziców z zachowaniem priorytetu parorodzinnych form opieki zastępczej. Zagwarantowanie dzieciom i młodzieży właściwych warunków opiekuńczo-wychowawczych poprzez umieszczenie w parorodzinnych formach opieki, najbardziej zbliżonych do środowiska rodzinnego, na czas kryzysu rodziny naturalnej. Reintegracja rodziny poprzez ponowne podjęcie funkcji opiekuńczowychowawczych przez rodzinę naturalną dziecka po przezwyciężeniu problemów życiowych stanowiących przyczynę umieszczenia dziecka poza rodziną oraz odtworzenie i wzmocnienie funkcji rodziny naturalnej. Promowanie idei rodzicielstwa zastępczego. Doposażenie Rodzinnych Domów Dziecka nr 4 i 5. Pomoc wychowankom placówek opiekuńczo-wychowawczym i rodzin zastępczych w przygotowaniu się do pełnienia ról społecznych. Udzielanie pomocy finansowej i rzeczowej. Powyższe zadania zrealizowane zostały dzięki następującym przedsięwzięciom: VI Edycja Akcji Masz Serce otwórz do Niego Drzwi, IV Konferencja poświęcona rodzicielstwu zastępczemu Moje serce Dało Ci Dom, Konferencja Miłość nie kłuje spotkanie z pisarką Panią Katarzyną Kotowską. 45 zł 1.767 zł 41.57 zł 1.110.108,0 zł 49 zł 1.935 zł 1.65 zł 16

Liczba wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych. Liczba nowo powstałych rodzin zastępczych. Liczba dzieci w rodzinach zastępczych. Liczba adopcji. Liczba rodzinnych domów dziecka. 31 55 470 76 01 5 453 64 5 1.3.5. Dążenie do zapewnienia w zasobach gminy mieszkań dla wychowanków opuszczających placówki opiekuńczo-wychowawcze i rodziny zastępcze, w tym organizacja mieszkań chronionych. Tabela 1. Ocena wdrożenia działania 1.3.5. w latach 008-009. Koordynator działań: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej. Partnerzy: KM, placówki opiekuńczo-wychowawcze, organizacje pozarządowe działające w obszarze pomocy dziecku i rodzinie. środki własne organizacji pozarządowych. 1 1 Działania podjęte w 008 roku (rodzaj działań: organizacyjne, inwestycyjne) Utrzymanie dwu istniejących mieszkań chronionych dla pełnoletnich wychowanków rodzin zastępczych i placówek opiekuńczo-wychowawczych. Utworzenie trzeciego mieszkania chronionego dla pełnoletnich wychowanków rodzin zastępczych i placówek opiekuńczo-wychowawczych. Przydzielenie lokalu komunalnego 8 wychowankom Domu Dziecka. 8.05,45 zł 14.800 zł Działania podjęte w 009 roku (rodzaj działań: organizacyjne, inwestycyjne) Utrzymanie trzech istniejących mieszkań chronionych dla pełnoletnich wychowanków rodzin zastępczych i placówek opiekuńczo-wychowawczych. Przydzielenie lokalu komunalnego 14 wychowankom Domu Dziecka. 15.003,56 zł Liczba mieszkań chronionych dla młodzieży opuszczającej rodziny zastępcze i placówki opiekuńczo-wychowawcze. 3 3 17

Wykresy 3-4. podjętych w latach 008-009 w ramach celu strategicznego 1. i celu operacyjnego 1.3. 1.3.1. 3 1.3.1. 3 1.3.5. 1 0 1.3.. 1.3.5. 1 0 1.3.. 1.3.4. 1.3.3. 1.3.4. 1.3.3. ocena skuteczności działao w 008 r. ocena skuteczności działao w 009 r. 1.3.1. Wspieranie działao zmierzających do wyrównania szans wychowawczych i edukacyjnych dzieci i młodzieży. 1.3.. Podejmowanie działao mających na celu utrzymanie dziecka w rodzinie biologicznej. 1.3.3. Propagowanie rodzinnych form opieki zastępczej. 1.3.4. Minimalizowanie instytucjonalnych form opieki na rzecz rozwoju różnorodnych rodzinnych form opieki zastępczej. 1.3.5. Dążenie do zapewnienia w zasobach gminy mieszkao dla wychowanków opuszczających placówki opiekuoczo-wychowawcze i rodziny zastępcze, w tym organizacja mieszkao chronionych. Cel operacyjny 1.4. Zapewnienie równych szans osobom niepełnosprawnym. 1.4.1. Ułatwienie dostępu do edukacji, kultury i sportu poprzez: upowszechnianie szkolnictwa integracyjnego od opieki przedszkolnej po studia, zapewnienie bazy szkolnictwa specjalnego, obejmowanie opieką i wsparciem rodzin z dziećmi niepełnosprawnymi oraz wczesna pomoc w diagnozowaniu niepełnosprawności, pomoc w podnoszeniu poziomu wykształcenia osób niepełnosprawnych, tworzenie warunków umożliwiających korzystanie przez osoby niepełnosprawne z imprez kulturalnych i sportowych w mieście. Tabela 13. Ocena wdrożenia działania 1.4.1. w latach 008-009. Koordynator działań: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej. Partnerzy: KS, Ed, ST. Źródła finansowania: budżet miasta, środki ze źródeł zewnętrznych. 18

Działania podjęte w 008 roku (rodzaj działań: diagnostyczne, edukacyjne, profilaktyczne, integracyjne, organizacyjne, inwestycyjne) Diagnozowanie dzieci z różnorakimi problemami rozwojowymi, przeprowadzanie konsultacji logopedycznych (30), psychologicznych (45), pedagogicznych (05), medycznych (440) oraz świadczenie usług rehabilitacyjnych (8.918). Spotkania szkoleniowo-instruktażowe dla rodziców. Działalność Klubu Dziecka i Rodzica SŁONECZKO ze wsparcia skorzystało ponad 37 rodzin posiadających dzieci z różnorakimi deficytami rozwojowymi. III Konferencja Integracyjna Interdyscyplinarna Wspólnie przełamujemy bariery. Mieszkania chronione dla osób z niepełnosprawnością intelektualną. Mieszkania chronione adaptacyjne dla osób z niepełnosprawnością intelektualną. Gabinety rehabilitacji usprawniającej. Działania podjęte w 009 roku (rodzaj działań: diagnostyczne, edukacyjne, profilaktyczne, integracyjne, organizacyjne, inwestycyjne) Diagnozowanie dzieci z różnorakimi problemami rozwojowymi, przeprowadzanie konsultacji logopedycznych (10), psychologicznych (315), pedagogicznych (05), medycznych (310) oraz świadczenie usług rehabilitacyjnych (8.440). Spotkania szkoleniowo-instruktażowe dla rodziców. Działalność Klubu Dziecka i Rodzica SŁONECZKO ze wsparcia skorzystały ponad 3 rodziny posiadające dzieci z różnorakimi deficytami rozwojowymi. X Ogólnopolskie Sympozjum Genetyczne Możliwości wspomagania rozwoju dzieci z zespołami uwarunkowanymi genetycznie. Zespół Downa oraz konsultacje diagnostyczne dla dzieci specjalnej troski. Hotel dla osób z zaburzeniami psychicznymi (ogólnodostępny). Mieszkania chronione dla osób z niepełnosprawnością intelektualną. Mieszkania adaptacyjne chronione dla osób z niepełnosprawnością intelektualną. Gabinety rehabilitacji usprawniającej. Liczba osób korzystających z transportu w celu dojazdu do placówek oświatowych. Liczba klas integracyjnych. środki własne w ramach budżetu MOPS-u na 008 r., w tym na zatrudnienie kadry środki własne w ramach budżetu MOPS-u na 009 r., w tym na zatrudnienie kadry 36 47 38 49 1.4.. Poprawa warunków opieki medycznej i rehabilitacji poprzez: zwiększanie dostępu osób niepełnosprawnych do usług medycznych i rehabilitacyjnych, rozszerzanie środowiskowych form pomocy w zakresie pielęgnacji i opieki dla osób niepełnosprawnych oraz wspieranie rozwoju placówek obejmujących opieką osoby niepełnosprawne, podnoszenie jakości świadczonych usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych, dla osób niepełnosprawnych, dofinansowanie uczestnictwa w turnusach rehabilitacyjnych w celu poprawy psychofizycznej sprawności osób niepełnosprawnych, wspieranie realizacji programów na rzecz rehabilitacji osób niepełnosprawnych, podnoszenie jakości usług dla osób z zaburzeniami psychicznymi, Wkład własny współorganizatora oraz opłaty uczestników.500 zł 19

dofinansowanie zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i sprzęt rehabilitacyjny. Tabela 14. Ocena wdrożenia działania 1.4.. w latach 008-009. Koordynator działań: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej. Partnerzy: PFRON, ZOZ, organizacje pozarządowe działające w obszarze pomocy społecznej i ochrony zdrowia. Źródła finansowania: budżet miasta, środki własne organizacji pozarządowych, środki ze źródeł zewnętrznych. 3 3 Działania podjęte w 008 roku (rodzaj działań: inwestycyjne, zgodnie z ustawą o pomocy społecznej) Zwiększenie zakresu usług opiekuńczych poprzez świadczenie usług w godzinach popołudniowych. Wykonanie łazienki dla osób niepełnosprawnych w Centrum Rehabilitacji Osób z zaburzeniami Psychicznymi w Częstochowie. Dofinansowanie uczestnictwa.70 osób niepełnosprawnych w turnusie rehabilitacyjnym, w tym 160 dzieci i 676 opiekunów osób niepełnosprawnych. Dofinansowanie zakupu sprzętu rehabilitacyjnego dla 84 osób niepełnosprawnych oraz stowarzyszeń działających na rzecz niepełnosprawnych. Dofinansowanie zaopatrzenia w sprzęt ortopedyczny dla.404 osób niepełnosprawnych. Działania podjęte w 009 roku (rodzaj działań: inne zgodnie z ustawą o pomocy społecznej) Zwiększenie zakresu usług opiekuńczych poprzez świadczenie usług w godzinach popołudniowych. Dofinansowanie zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz sprzęt rehabilitacyjny. Dofinansowanie uczestnictwa osób niepełnosprawnych w turnusach rehabilitacyjnych. Liczba osób objętych usługami opiekuńczymi. Liczba nowych inicjatyw dotyczących poszerzenia usług dla osób z zaburzeniami psychicznymi. 6.319 zł 1.59.445,50 zł 3.189,48 zł 1.709.83,87 zł 1.57.496 zł 08.508 zł 687 0 558 1.4.3. Wspieranie osób niepełnosprawnych na rynku pracy poprzez: pośrednictwo pracy i poradnictwo zawodowe, organizowanie szkoleń i kursów dla bezrobotnych oraz poszukujących pracy, udzielanie informacji w zakresie możliwości podjęcia własnej działalności gospodarczej, udzielanie pomocy ze środków PFRON na rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej, tworzenie nowych i przystosowanie stanowisk pracy dla potrzeb osób niepełnosprawnych, udział miasta w programach wspierających zatrudnienie osób niepełnosprawnych. 0

Tabela 15. Ocena wdrożenia działania 1.4.3. w latach 008-009. Koordynator działań: Powiatowy Urząd Pracy. Partnerzy: PFRON, zakłady pracy, w tym ZPCh, organizacje pozarządowe działające na rzecz osób niepełnosprawnych. środki własne organizacji pozarządowych. 3 Działania podjęte w 008 roku (rodzaj działań: organizacyjne, inwestycyjne, promocyjne, informacyjne, edukacyjne) Świadczenie usług pośrednictwa pracy. Prowadzenie poradnictwa i doradztwa zawodowego dla osób niepełnosprawnych edukacja w zakresie poruszania się na otwartym rynku pracy. Udzielanie porad umożliwiających ustalenie indywidualnych ścieżek rozwoju zawodowego. Diagnozowanie preferencji zawodowych osób niepełnosprawnych. Inicjowanie i organizowanie szkoleń dla bezrobotnych oraz poszukujących pracy osób niepełnosprawnych. Kierowanie osób niepełnosprawnych na kursy umożliwiające podniesienie lub zmianę posiadanych kwalifikacji. Udzielanie informacji w zakresie możliwości podjęcia własnej działalności gospodarczej. Udzielanie jednorazowych środków na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Przyznawanie dofinansowania do oprocentowania kredytu bankowego zaciągniętego przez osoby niepełnosprawne na kontynuowanie działalności gospodarczej. Refundacja kosztów wyposażenia stanowiska pracy dla osoby niepełnosprawnej. Zwrot kosztów wynagrodzenia i składek ZUS osoby niepełnosprawnej. Finansowanie instrumentów rynku pracy poprzez organizację miejsc stażu, przygotowania zawodowego oraz prac interwencyjnych. Działania podjęte w 009 roku (rodzaj działań: organizacyjne, inwestycyjne, promocyjne, informacyjne, edukacyjne) Prowadzenie pośrednictwa pracy i poradnictwa zawodowego. Organizowanie szkoleń i kursów dla osób bezrobotnych i poszukujących pracy. Udzielanie informacji w zakresie możliwości podjęcia własnej działalności gospodarczej. Organizowanie stażu dla osób niepełnosprawnych. Udzielanie ze środków PFRON na rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej. Tworzenie nowych i przystosowanie stanowisk pracy dla potrzeb osób niepełnosprawnych. Liczba osób niepełnosprawnych objętych szkoleniami zawodowymi. Liczba osób niepełnosprawnych (bezrobotnych i poszukujących pracy) objętych wsparciem przy rozpoczynaniu działalności gospodarczej oraz podejmujących zatrudnienie w ramach refundacji kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy. 30.000 zł 613.000 zł 1.80.000 zł 18.198 zł 13.4 zł 37.850 zł 13.850 zł 71.000 zł 334.000 zł 85 44 88 31 1

1.4.4. Tworzenie niepełnosprawnym warunków umożliwiających samodzielne funkcjonowanie w społeczeństwie poprzez: dofinansowanie likwidacji barier architektonicznych, technicznych i w komunikowaniu się w miejscu zamieszkania osoby niepełnosprawnej, likwidację barier architektonicznych i urbanistycznych na ulicach i w obiektach użyteczności publicznej, udostępnianie usług przewozowych dla osób niepełnosprawnych, zwiększanie taboru niskopodłogowego w komunikacji miejskiej, zapewnienie alternatywnych, w stosunku do komunikacji miejskiej, form transportu, udział miasta w programie pn. Program wyrównywania różnic między regionami oraz w innych programach wspierających osoby niepełnosprawne, wspieranie działalności warsztatów terapii zajęciowej. Tabela 16. Ocena wdrożenia działania 1.4.4. w latach 008-009. Koordynator działań: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej. Partnerzy: PFRON, MZD, ZGM, MPK, Ed, KS, ZSS, ST, organizacje pozarządowe działające na rzecz osób niepełnosprawnych. środki własne podmiotów realizujących zadania. 3 3 Działania podjęte w 008 roku (rodzaj działań: inwestycyjne, zgodnie z ustawą o pomocy społecznej) Dofinansowanie budowy wind oraz 3 podjazdów dla osób poruszających się na wózku inwalidzkim oraz dostosowanie mieszkań do potrzeb 39 osób niepełnosprawnych. Dofinansowanie zakupu komputerów oraz specjalistycznego oprogramowania komputerowego, telefonów, czytaków, schodołazów dla 414 osób niepełnosprawnych. Dofinansowanie działalności Warsztatu Terapii Zajęciowej Działania podjęte w 009 roku (rodzaj działań: inwestycyjne, organizacyjne, zgodnie z ustawą o pomocy społecznej) Dofinansowanie likwidacji barier architektonicznych, technicznych i w komunikowaniu się w miejscu zamieszkania osoby niepełnosprawnej. Zwiększanie taboru niskopodłogowego w komunikacji miejskiej Zapewnienie alternatywnych, w stosunku do komunikacji miejskiej, form transportu. Udział miasta w programie pn. Program wyrównywania różnic między regionami II. Wspieranie działalności warsztatu terapii zajęciowej 1.047.7,79 zł 50.000 zł 53.881 zł 11.731.087 zł 109.800 zł 493.00 zł 1.4.5. Integracja osób niepełnosprawnych ze społeczeństwem poprzez: organizację imprez integracyjnych o charakterze sportowym, turystycznym, rekreacyjnym i kulturalnym, kształtowanie i rozwijanie świadomości społecznej w zakresie dostrzegania i rozumienia problemów niepełnosprawnych,

zapewnienie dostępu do informacji i usług internetowych, tworzenie sieci wolontariuszy pomagających osobom niepełnosprawnym, wspieranie inicjatyw kulturalnych organizacji pozarządowych działających na rzecz osób niepełnosprawnych, utworzenie galerii twórczości osób niepełnosprawnych. Tabela 17. Ocena wdrożenia działania 1.4.5. w latach 008-009. Koordynator działań: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej. Partnerzy: organizacje pozarządowe działające na rzecz osób niepełnosprawnych, ZSS, KS, ST. Źródła finansowania: budżet miasta, środki własne organizacji pozarządowych, środki ze źródeł zewnętrznych. 3 3 Działania podjęte w 008 roku (rodzaj działań: organizacyjne, edukacyjne, integracyjne, inwestycyjne, promocyjne, zgodnie z ustawą o pomocy społecznej) Prowadzenie i uaktualnianie Banku Informacji o możliwościach uzyskania pomocy i wsparcia przez rodziny dzieci niepełnosprawnych. Festiwal dla dzieci specjalnej troski Muzyczna Scena Integracji 3. Dzień Dziecka w Klubie Muzycznym Don Kichot Baw się razem z nami 4. Galeria Twórczości osób niepełnosprawnych. Realizacja usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób psychicznie chorych oraz rozwój wolontariatu. Systematyczna współpraca z placówkami służby zdrowia. Realizacja programu Akademia Świadomego Rozwoju w ramach budowania sieci oparcia społecznego dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Dofinansowanie organizacji 15 imprez o charakterze sportowym i rekreacyjnym, 15 imprez turystycznych oraz 16 kulturalnych Działania podjęte w 009 roku (rodzaj działań: organizacyjne, edukacyjne, integracyjne, inwestycyjne, promocyjne, zgodnie z ustawą o pomocy społecznej) Prowadzenie i uaktualnianie Banku Informacji o możliwościach uzyskania pomocy i wsparcia przez rodziny dzieci niepełnosprawnych. Festiwal dla dzieci specjalnej troski Muzyczna Scena Integracji. Dzień Dziecka w Klubie Muzycznym Don Kichot Baw się razem z nami. Galeria Twórczości osób niepełnosprawnych. Realizacja usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób psychicznie chorych oraz rozwój wolontariatu. Systematyczna współpraca z placówkami służby zdrowia. Realizacja programu Akademia Świadomego Rozwoju w ramach budowania sieci oparcia społecznego dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Organizacja imprez integracyjnych o charakterze sportowym, turystycznym, rekreacyjnym i kulturalnym. środki własne w ramach budżetu MOPS-u na 008 r. 60.000 zł (III transza Program Metaforfoza) 3.61.655 zł 130.000 zł 77.11,8 zł środki własne w ramach budżetu MOPS-u na 009 r., 60.000 zł 9.000 zł 08.508 zł 3 Środki pozyskane przez współorganizatora 17.000 zł 4 Wkład własny współorganizatora 4.000 zł 3

Liczba wolontariuszy wspierających osoby niepełnosprawne 1 1 Wykresy 5-6. podjętych w latach 008-009 w ramach celu strategicznego 1. i celu operacyjnego 1.4. 1.4.1. 3 1.4.1. 3 1.4.5. 1 0 1.4.. 1.4.5. 1 0 1.4.. 1.4.4. 1.4.3. 1.4.4. 1.4.3. ocena skuteczności działao w 008 r. ocena skuteczności działao w 009 r. 1.4.1. Ułatwienie dostępu do edukacji, kultury i sportu. 1.4.. Poprawa warunków opieki medycznej i rehabilitacji. 1.4.3. Wspieranie osób niepełnosprawnych na rynku pracy. 1.4.4. Tworzenie niepełnosprawnym warunków umożliwiających samodzielne funkcjonowanie w społeczeostwie. 1.4.5. Integracja osób niepełnosprawnych ze społeczeostwem. Cel operacyjny 1.5. Zapewnienie profesjonalnego wsparcia dla osób starszych i ich aktywizacja. 1.5.1. Rozwój środowiskowych form opieki. Tabela 18. Ocena wdrożenia działania 1.5.1. w latach 008-009. Koordynator działań: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej. Partnerzy: organizacje pozarządowe działające w obszarze pomocy społecznej, ZSS. Źródła finansowania: budżet miasta, środki własne organizacji pozarządowych, środki ze źródeł zewnętrznych. Działania podjęte w 008 roku (rodzaj działań: zgodnie z ustawą o pomocy społecznej) 3 3 Utrzymywanie kontaktu z pensjonariuszami w czasie ich choroby (odwiedziny w domu i szpitalu). Zwiększenie zakresu opieki, usług opiekuńczych. Nawiązanie współpracy z podmiotami realizującymi pomoc seniorom w ramach pracy socjalnej. 4

Pomoc w załatwieniu spraw urzędowych, poradnictwo. Zapewnienie osobom korzystającym z usług opiekuńczych dodatkowej pomocy związanej z realizacją potrzeb wyższego rzędu (przy udziale wolontariuszy) Działania podjęte w 009 roku (rodzaj działań: zgodnie z ustawą o pomocy społecznej) Utrzymywanie kontaktu z pensjonariuszami w czasie ich choroby (odwiedziny w domu i szpitalu). Zwiększenie zakresu opieki, usług opiekuńczych. Nawiązanie współpracy z podmiotami realizującymi pomoc seniorom w ramach pracy socjalnej. Pomoc w załatwieniu spraw urzędowych, poradnictwo. Zapewnienie osobom korzystającym z usług opiekuńczych dodatkowej pomocy związanej z realizacją potrzeb wyższego rzędu (przy udziale wolontariuszy). 1.5.. Wzbogacanie oferty świadczonej przez placówki wsparcia dziennego. Tabela 19. Ocena wdrożenia działania 1.5.. w latach 008-009. Koordynator działań: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej. Partnerzy: parafie i organizacje pozarządowe działające w obszarze pomocy społecznej, ZSS. Źródła finansowania: budżet miasta, środki własne organizacji pozarządowych, środki ze źródeł zewnętrznych. 3 3 Działania podjęte w 008 roku (rodzaj działań: organizacyjne, zgodnie z ustawą o pomocy społecznej) Klub Seniora. Dzienny Dom Pomocy Społecznej. Działania podjęte w 009 roku (rodzaj działań: organizacyjne, zgodnie z ustawą o pomocy społecznej) Klub Seniora. Dzienny Dom Pomocy Społecznej. Realizacja usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób psychicznie chorych oraz rozwój wolontariatu. Systematyczna współpraca z placówkami służby zdrowia. Realizacja usług opiekuńczych w godzinach popołudniowych. Współpraca z podmiotami realizującymi pomoc seniorom. Pomoc w załatwieniu spraw urzędowych. Liczba placówek świadczących pomoc osobom starszym Liczba osób korzystających z zajęć prowadzonych w ramach klubów seniora 3.779.136 zł 110 10 5

1.5.3. Dostosowanie systemu opieki zdrowotnej do potrzeb osób starszych. Tabela 0. Ocena wdrożenia działania 1.5.3. w latach 008-009. Koordynator działań: Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych UM. Partnerzy: ZOZ, organizacje pozarządowe działające w obszarze ochrony zdrowia i pomocy społecznej. Źródła finansowania: budżet miasta, środki własne organizacji pozarządowych, środki ze źródeł zewnętrznych. Działania podjęte w 008 roku (rodzaj działań: profilaktyczne) Propagowanie szczepień ochronnych i poprawa stanu odporności mieszkańców Częstochowy wykonanie nieodpłatnych profilaktycznych szczepień ochronnych przeciwko grypie dla mieszkańców Częstochowy w wieku powyżej 65 roku życia, poprzedzonych badaniem lekarskim. Działania podjęte w 009 roku (rodzaj działań: profilaktyczne) Propagowanie szczepień ochronnych i poprawa stanu odporności mieszkańców Częstochowy wykonanie nieodpłatnych profilaktycznych szczepień ochronnych przeciwko grypie dla mieszkańców Częstochowy w wieku powyżej 65 roku życia, poprzedzonych badaniem lekarskim. 44.776 zł 46.197,45 zł 1.5.4. Rozwój wolontariatu oraz pracy socjalnej na rzecz pomocy seniorom. Tabela 1. Ocena wdrożenia działania 1.5.4. w latach 008-009. Koordynator działań: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej. Partnerzy: parafie i organizacje pozarządowe działające w obszarze pomocy społecznej. Źródła finansowania: budżet miasta, środki własne organizacji pozarządowych, środki ze źródeł zewnętrznych. 3 3 Działania podjęte w 008 roku (rodzaj działań: informacyjne, organizacyjne) Współpraca z Kołem Naukowym studentów pracy socjalnej Akademii im. J. Długosza w ramach pozyskiwania wolontariuszy do Programu Wnuczek Wnuczka. Działania podjęte w 009 roku (rodzaj działań: informacyjne, organizacyjne) Współpraca z Kołem Naukowym studentów pracy socjalnej Akademii im. J. Długosza w ramach pozyskiwania wolontariuszy do Programu Wnuczek Wnuczka. Liczba wolontariuszy wspierających osoby starsze 1 4 6

1.5.5. Realizacja programu Wnuczek-wnuczka jako sposób na lepszą jakość życia seniora. Tabela. Ocena wdrożenia działania 1.5.5. w latach 008-009. Koordynator działań: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej. Partnerzy: AJD, organizacje pozarządowe działające w obszarze pomocy społecznej. środki własne organizacji pozarządowych. 3 3 Działania podjęte w 008 roku (rodzaj działań: wspierające) Aktywizacja osób starszych poprzez pracę Wolontariuszy z Akademii im. J. Długosza Działania podjęte w 009 roku (rodzaj działań: wspierające) Aktywizacja osób starszych poprzez pracę Wolontariuszy z Akademii im. J. Długosza Liczba osób biorących udział w programie Wnuczek-Wnuczka 15 17 1.5.6. Wspieranie organizacji pozarządowych w realizacji opieki nad osobami starszymi. Tabela 3. Ocena wdrożenia działania 1.5.6. w latach 008-009. Koordynator działań: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej. Partnerzy: parafie i organizacje pozarządowe działające w obszarze pomocy społecznej. Źródła finansowania: budżet miasta, środki własne organizacji pozarządowych, środki ze źródeł zewnętrznych. Działania podjęte w 008 roku (rodzaj działań: wspierające) Bezpłatne użyczenie pomieszczeń dla Klubu Seniora wspieranego przez Stowarzyszenie Profilaktyki i Wspierania Rodzin Prometeusz Działania podjęte w 009 roku (rodzaj działań: wspierające) Bezpłatne użyczenie pomieszczeń dla Klubu Seniora wspieranego przez Stowarzyszenie Profilaktyki i Wspierania Rodzin Prometeusz Liczba wspieranych inicjatyw organizacji działających na rzecz seniorów 1 1 7