Iwona Kossowska Prawo a zwierzęta. Gdzie znajdę akty prawne obowiązujące w Polsce? Jak korzystać z polskich i europejskich baz danych? Które ustawy są istotne? Stan prawny grudzień 2010 1
2
O autorce Iwona Kossowska Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego oraz Centrum Prawa Angielskiego i Europejskiego Uniwersytetu Cambridge. Autorka publikacji na temat prawa lub zwierząt w czasopismach Rynek Zoologiczny i e!stilo. Działa aktywnie na rzecz humanitarnej ochrony zwierząt i idei praw zwierząt w Stowarzyszeniu Empatia oraz w Stowarzyszeniu Pomocy Królikom. Zarządza Biblioteką Praw Zwierząt i o Zwierzętach iwona.kossowska@kroliki.net 3
/pl/prawo 4
5
6
7
8
9
10
11
12
Spis treści Nauka korzystania z Internetowego Systemu Aktów Prawnych Omówienie poszczególnych polskich ustaw i rozporządzeń dotyczących zwierząt Nauka korzystania z europejskiej bazy danych aktów prawnych Prawo międzynarodowe stosowane w Polsce Zagadnienia szczególne Polecana literatura Polecane serwisy informacyjne Informacje o Wydawcy - Stowarzyszeniu Pomocy Królikom 13
Prawo polskie Ustawy i rozporządzenia do pobrania z: www.sejm.gov.pl 14
15
16
Praca z wyszukiwarką zakładka Prawo Internetowy System Aktów Prawnych Baza zawiera: opisy aktów prawnych opublikowanych w Dzienniku Ustaw i Monitorze Polskim od roku 1918 oraz ujednolicone teksty ustaw. 17
18
19
20
21
22
Po kliknięciu na wyszukiwanie otwiera się strona właściwej już wyszukiwarki aktów prawnych. 23
24
Praca z wyszukiwarką http://isap.sejm.gov.pl/search.jsp Szukamy aktów prawnych dotyczących zwierząt : Status aktu prawnego: obowiązujący Adres publikacyjny: Dziennik Ustaw Hasła: zwierzęta Ilość wyników: zaznaczamy 500 Klikamy: Szukaj 25
26
27
Wyniki Ukaże się ponad dwieście tytułów aktów prawnych (ustaw i rozporządzeń) dotyczących zwierząt 28
29
Zobaczmy teraz, ile jest samych ustaw (i ich nowelizacji) dotyczących zwierząt 30
31
32
33
A teraz sprawdźmy ilość samych rozporządzeń 34
35
36
37
Każdy plik jest w formacie.pdf Potrzebny program o nazwie Adobe Acrobat Reader ze strony: http://get.adobe.com/reader 38
Ustawa z 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. 1997 nr 111 poz. 724 z późn. zm.) (Dz. U. 2003 nr 106 poz. 1002 tekst jednolity) 39
Bezpośrednio w wyszukiwarce Status: obowiązujące Adres publikacyjny: Dziennik Ustaw Tytuł: ustawa o ochronie zwierząt Rodzaj: ustawa 40
41
42
Wynik wyszukiwania Ukaże się link do kilku ustaw, wybieramy najbardziej pasujący. 43
44
45
Po kliknięciu na link ukażą się pliki w.pdf: Tekst ogłoszony Tekst ujednolicony Interesuje nas wyłącznie tekst ujednolicony 46
Czasem ustawa bądź rozporządzenie nie posiada tekstu ujednoliconego Wtedy zapisujemy plik o nazwie tekst ogłoszony 47
48
49
Klikamy na link i otwieramy od razu bądź zapisujemy na dysku tekst ustawy. Dobrze jest utworzyć sobie zawczasu na pulpicie folder o nazwie PRAWO. Nazwę pliku zmieniamy na tytuł ustawy, czyli na Ustawa o ochronie zwierzat.pdf 50
51
Ustawa była zmieniana już wiele razy. Należy raz na pół roku pobierać nową wersję, czyli tekst ujednolicony, według podanych wcześniej zasad. Tekst ujednolicony to nie to samo, co tekst jednolity. Zwracamy bacznie uwagę na prawy margines (daty zmian), zapoznajemy się też z prawem europejskim (stopka). 52
53
W taki sam sposób jak podany przy okazji ustawy o ochronie zwierząt wyszukujemy i zapisujemy na dysku inne akty prawne, co pół roku sprawdzamy też, czy są aktualne. Baza danych służy do bezpłatnego, niekomercyjnego użytku. ISAP nie jest źródłem prawa. Jedyne źródło prawa na terenie Rzeczypospolitej Polskiej stanowią, na podstawie ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. "O ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych" (Dz. U. 2007 r. Nr 68, poz. 449) akty prawne ogłaszane i wydawane w Dzienniku Ustaw i Monitorze Polskim. Ich wydawcą i dystrybutorem jest Kancelaria Prezesa Rady Ministrów - www.cokprm.gov.pl. Elektroniczna wersja tych wydawnictw ukazująca się na stronie sejmowej może być dla naszych użytkowników jedynie materiałem informacyjnym i pomocniczym. 54
Ustawa o ochronie zwierząt konstrukcja Tematyka Rozdziałów: Przepisy ogólne Zwierzęta domowe Zwierzęta gospodarskie 1: 2: 3: 4: Zwierzęta wykorzystywane do celów rozrywkowych, filmowych, sportowych i specjalnych 55
5: (uchylony zwierzęta w ogrodach zoologicznych, tematyka przeniesiona do ustawy o ochronie przyrody z 2004 r.) 6: 7: 8: Zwierzęta wolno żyjące (dzikie) Transport zwierząt Zabiegi na zwierzętach 56
9: (uchylony tematyka przeniesiona do ustawy o doświadczeniach na zwierzętach z 2005 r.) 10: Ubój, uśmiercanie i ograniczenie populacji zwierząt 10 a: Nadzór nad przestrzeganiem przepisów o ochronie zwierząt 11: Przepisy karne (Art.35 40) m.in. kara pozbawienia wolności do lat 2. 12: Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe 57
Akty powiązane Jeszcze raz spójrzmy na wyniki w wyszukiwarce 58
59
60
Kilkanaście aktów wykonawczych, czyli przede wszystkim rozporządzeń. A także Informacja o aktach: zmienionych, zmieniających, uchylonych (wśród nich interesujące Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. o ochronie zwierząt), oraz o dyrektywach europejskich i tekście jednolitym Ustawy. 61
62
Akty wykonawcze do ustawy o ochronie zwierząt: (w nawiasie organ wydający) Rozporządzenie w sprawie zasad i warunków wyłapywania bezdomnych zwierząt. (MSWiA) Rozporządzenie w sprawie wykazu ras psów uznawanych za agresywne (MSWiA) Rozporządzenie w sprawie minimalnych warunków utrzymywania gatunków zwierząt gospodarskich innych niż te, dla których normy ochrony zostały określone w przepisach Unii Europejskiej (MRiRW) Rozporządzenie w sprawie minimalnych warunków utrzymywania poszczególnych gatunków zwierząt wykorzystywanych do celów rozrywkowych, widowiskowych, filmowych, sportowych i specjalnych (MŚ) Rozporządzenie w sprawie kwalifikacji osób uprawnionych do zawodowego uboju oraz warunków i metod uboju i uśmiercania zwierząt + 2 rozporządzenie zmieniające (MRiRW) Rozporządzenie w sprawie sposobu ustalania poziomu obsady kurcząt brojlerów w kurniku, w którym są one utrzymywane (MRiRW) 63
Akty wykonawcze do ustawy o ochronie zwierząt: Rozporządzenie w sprawie warunków kadrowych, organizacyjnych i technicznych, jakie powinien spełniać podmiot upoważniony do prowadzenia szkolenia w zakresie przepisów dotyczących ochrony kurcząt brojlerów, oraz wzoru zaświadczenia o ukończeniu szkolenia (MRiRW) Rozporządzenie w sprawie powołania komisji egzaminacyjnej, która przeprowadza egzamin kończący szkolenie osób wykonujących czynności w zakresie transportu lub obsługi zwierząt (MRiRW) Rozporządzenie w sprawie warunków, trybu i sposobu wydawania zezwoleń na wprowadzenie dotychczas niestosowanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej technologii chowu zwierząt (MRiRW) Obwieszczenie Ministra Nauki w sprawie wykazu jednostek organizacyjnych uprawnionych do przeprowadzania doświadczeń i testów na zwierzętach Obwieszczenie Ministra Nauki w sprawie wykazu jednostek organizacyjnych uprawnionych do przeprowadzenia doświadczeń i testów na zwierzętach Obwieszczenie Ministra Nauki i Informatyzacji w sprawie wykazu jednostek organizacyjnych uprawnionych do przeprowadzania doświadczeń i testów na zwierzętach 64
Rozporządzenie MRiRW z 2010 r. w sprawie minimalnych warunków utrzymywania gatunków zwierząt gospodarskich innych niż te, dla których normy ochrony zostały określone w przepisach UE Dotyczy: krów, byków, koni, owiec, kóz, indyków, gęsi, kaczek (jeśli ptaki danego gatunku z 3 wymienionych przebywają w gospodarstwie w liczbie osobników większej niż 100), strusi, przepiórek, perlic, lisów polarnych, lisów pospolitych, jenotów, norek, tchórzy, królików, szynszyli, nutrii, jeleni, danieli. Nie dotyczy: świń; cieląt; indyków, gęsi i kaczek, jeśli ptaki przebywają w liczbie mniejszej niż 100 osobników danego gatunku w gospodarstwie. 65
Zawiera bardzo szczegółowe nakazy co do: Wymiarów klatek, pomieszczeń i wybiegów, Ich konstrukcji i rodzaju materiałów, Urządzeń, w które muszą być wyposażone, Temperatury i wilgotności pomieszczeń, Stężenia dwutlenku węgla i amoniaku, Ilości i doboru zwierząt w zależności od płci, wieku i wagi, 66
Dostosowanie do rozporządzenia Podczas kontroli sklepu na pewno atutem nie będą ambicje nie wykraczające poza minimum ustawowe. Wskazane jest zapewnienie lepszych warunków, zwłaszcza odnośnie wielkości klatek. 67
Rozporządzenie MRiRW z 2010 r. w sprawie wymagań i sposobu postępowania przy utrzymywaniu gatunków zwierząt gospodarskich, dla których normy ochrony zostały określone w przepisach UE Dotyczy: cieląt; świń; kur niosek oraz kurcząt brojlerów. Zawiera szczegółowe wymogi co do: wymiarów i wyposażenia pomieszczeń, oświetlenia, temperatury, stężenia gazów, wilgotności, zagęszczenia zwierząt w pomieszczeniu i ich doboru w zależności od wieku, płci i wagi, zabiegów zootechnicznych, karmienia i pojenia. 68
Ustawy dotyczące zwierząt Ustawa o ochronie zwierząt 1997 Ustawa o ochronie zdrowia zwierząt 2004 Ustawa o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich 2007 Ustawa o doświadczeniach na zwierzętach 2005 Ustawa o Inspekcji Weterynaryjnej 2004 Ustawa o ochronie przyrody 2004 Ustawa o weterynaryjnej kontroli granicznej 2003 Ustawa o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt 2004 Ustawa Prawo łowieckie 1995 Ustawa o produktach pochodzenia zwierzęcego 2005 Ustawa o zakładach leczniczych dla zwierząt 2003 Ustawa o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych 1990 Ustawa o kontroli weterynaryjnej w handlu 2003 Ustawa o rybactwie śródlądowym 1985 Ustawa o czystości i porządku w gminach 1996 69
Inne istotne ustawy Kodeks cywilny 1964 Kodeks karny 1997 Kodeks postępowania karnego 1997 Kodeks Prawo wykroczeń 1971 Ustawa o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie kodeksu cywilnego 2002 70
Ustawa o ochronie zdrowia zwierząt oraz o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt z 2004 r. Dotyczy m.in. sprzedaży zwierząt, handlu i przewozu zwierząt, w tym ryb, także podróży ze zwierzętami w celach niehandlowych, oraz np. zwierząt cyrkowych, Zasady identyfikacji zwierząt i świadectwa zdrowia, paszporty, Posiada 4 załączniki z wymienionymi chorobami, np. myksomatozą królików. Bardzo dużo informacji o poszczególnych chorobach zwierząt (także akty wykonawcze na ten temat). 71
Wybrane akty wykonawcze do ustawy o ochronie zdrowia zwierząt oraz o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt: Rozporządzenie w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych dla prowadzenia miejsc gromadzenia zwierząt Rozporządzenie w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych dla prowadzenia działalności w zakresie zarobkowego przewozu zwierząt lub przewozu zwierząt wykonywanego w związku z prowadzeniem innej działalności gospodarczej Rozporządzenie w sprawie szczegółowych wymagań przy przywozie i przemieszczaniu koniowatych Rozporządzenie w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych przy przywozie bydła, świń, owiec i kóz oraz wymagań, jakim powinny odpowiadać świadectwa zdrowia takich zwierząt Rozporządzenie w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych dla prowadzenia schronisk dla zwierząt Rozporządzenie w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych dla chowu lub hodowli zwierząt dzikich utrzymywanych przez człowieka jak zwierzęta gospodarskie 72
Wybrane akty wykonawcze do ustawy o ochronie zdrowia zwierząt oraz o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt: Rozporządzenie w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych w handlu owcami i kozami Rozporządzenie w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych w handlu bydłem i świniami Rozporządzenie w sprawie wykazu przejść granicznych, na których organy celne przeprowadzają kontrolę przemieszczanych w celach niehandlowych zwierząt domowych towarzyszących podróżnym Rozporządzenie w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych dla prowadzenia działalności w zakresie organizowania targów, wystaw, pokazów lub konkursów zwierząt Rozporządzenie w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych dla prowadzenia działalności w zakresie obrotu zwierzętami, pośrednictwa w tym obrocie lub skupu zwierząt Rozporządzenie w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych dla prowadzenia działalności w zakresie sektora akwakultury Rozporządzenie w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych dla prowadzenia miejsc kwarantanny, stacji kwarantanny, miejsc odpoczynku zwierząt, miejsc przeładunku zwierząt oraz miejsc wymiany wody przy transporcie zwierząt akwakultury 73
Akty wykonawcze do ustawy o doświadczeniach na zwierzętach: Rozporządzenie w sprawie znakowania psów, kotów i zwierząt naczelnych Rozporządzenie w sprawie kwalifikacji osób nadzorujących doświadczenie na zwierzętach, przeprowadzających doświadczenie i uczestniczących w doświadczeniu oraz wzoru zezwolenia indywidualnego dla osób przeprowadzających doświadczenia Rozporządzenie w sprawie wzoru wniosku o wpisanie do wykazu jednostek doświadczalnych uprawnionych do przeprowadzania doświadczeń na zwierzętach Rozporządzenie w sprawie Krajowej Komisji Etycznej do Spraw Doświadczeń na Zwierzętach oraz lokalnych komisji etycznych do spraw doświadczeń na zwierzętach Rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków utrzymywania zwierząt laboratoryjnych w jednostkach doświadczalnych, jednostkach hodowlanych i u dostawców Rozporządzenie w sprawie kwalifikacji osób sprawujących opiekę nad zwierzętami doświadczalnymi i osób sprawujących nadzór nad tymi osobami 74
Ustawa o ochronie przyrody z 2004r. Artykuły 61 do 64 Zasady importu zwierząt i ich części, tzw. okazów. Surowe przepisy karne Art. 128 od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności za przewóz lub sprzedaż zwierząt chronionych. Art. 129 i 131 między innymi przepadek zwierzęcia oraz nawiązka do 10 tysięcy zł na rzecz organizacji społecznej. 75
Ustawa o ochronie przyrody Jest powiązana z Konwencją Waszyngtońską CITES z 1973 r. oraz z 3 Rozporządzeniami Wspólnot Europejskich, obowiązującymi w Polsce bezpośrednio. Niedawna nowelizacja pod koniec 2008 r. wzbudziła duże kontrowersje wokół zagadnienia posiadania zwierząt niebezpiecznych. 76
Wybrane akty wykonawcze do ustawy o ochronie przyrody Rozporządzenie w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną Rozporządzenie w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 + rozporządzenie zmieniające Rozporządzenie w sprawie warunków hodowli i utrzymywania poszczególnych grup gatunków zwierząt w ogrodzie zoologicznym Rozporządzenie w sprawie typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, wymagających ochrony w formie wyznaczenia obszarów Natura 2000 + rozporządzenie zmieniające Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie obrączkowania ptaków 77
W sprawie warunków hodowli i utrzymywania poszczególnych grup gatunków zwierząt w ogrodzie zoologicznym z 2004 r. Wydaje się, że należy je odpowiednio stosować przy utrzymywaniu zwierząt egzotycznych w sklepach. Zawiera szczegółowe tabele dotyczące m.in. różnych gatunków papug i innych ptaków, gadów (np. węże), płazów, zajęczaków, gryzoni, koniowatych, kotowatych, łasicowatych, psowatych. 78
Wyszukiwarka międzynarodowa Prawo europejskie w języku polskim http://eur-lex.europa.eu Tu szukamy rozporządzeń obowiązujących w Polsce oraz dyrektyw i decyzji. 79
Unia Europejska, http://eur-lex.europa.eu/ Za autentyczne uważa się wyłącznie przepisy prawne Unii Europejskiej opublikowane w papierowych wydaniach Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej. Baza danych służy do bezpłatnego, niekomercyjnego użytku. 80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
CITES Konwencja Waszyngtońska (Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora), Międzynarodowa Konwencja o Handlu Gatunkami Zagrożonymi Wyginięciem z 1973 r. Cel: ochrona dziko występujących populacji zwierząt i roślin gatunków zagrożonych w skali świata wyginięciem. Metoda: kontrola i ograniczanie międzynarodowego handlu żywymi zwierzętami i roślinami, ich częściami i produktami pochodnymi (np.: wyroby skórzane, drewniane, instrumenty muzyczne, kości, muszle, nasiona, produkty żywnościowe lub medyczne). Różne stopnie ochrony dla ponad 30 tys. gatunków zwierząt i roślin. Zasięg obowiązywania: ponad 160 krajów. Ratyfikowana przez Polskę w 1989r. 99
Konwencja Waszyngtońska CITES Jej postanowienia wprowadzono do prawa Unii Europejskiej w postaci 3 rozporządzeń: 1.Rozporządzenie Rady (WE) Nr 338/97 wraz z nowelizacjami w sprawie ochrony gatunków dzikiej fauny i flory poprzez reglamentację handlu nimi (wersja zaktualizowana w Rozp. 1497/2003); 2. Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 1808/2001 ustanawiające szczegółowe zasady dotyczące implementacji Rozporządzenia Rady (WE) Nr 338/97; 3. Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 776/2004 wstrzymujące wprowadzanie do Wspólnoty określonych gatunków dzikiej fauny i flory. 100
Przepisy prawa wspólnotowego dotyczące handlu dziką przyrodą są ostrzejsze niż CITES. Między innymi w Rozporządzeniu nr 1497/2003 wprowadza się nowe rozbudowane aneksy (A-D) obejmujące również gatunki nie uwzględnione w CITES. 101
Aneks A : wszystkie gatunki z załącznika I CITES; niektóre gatunki z załączników II i III CITES, dla których Wspólnota przewiduje ostrzejsze środki kontroli; określone gatunki nie uwzględnione przez CITES Aneks B : wszystkie pozostałe gatunki z załącznika II CITES niektóre gatunki z załącznika III CITES określone gatunki nie uwzględnione przez CITES Aneks C : wszystkie pozostałe gatunki z załącznika III CITES Aneks D : niektóre gatunki z załącznika III CITES, wobec których Wspólnota złożyła zastrzeżenia określone gatunki nie uwzględnione przez CITES 102
www.wwf.pl Tu znajdują się wyczerpujące informacje na temat zasad importu i handlu gatunkami zagrożonymi. 103
Rozporządzenie Rady Wspólnot Europejskich na temat transportu zwierząt z 2004r. Pełny tytuł: Rozporządzenie Rady (WE) nr 1/2005 w sprawie ochrony zwierząt podczas transportu i związanych z tym działań oraz zmieniające dyrektywy 64/432/EWG i 93/119/WE oraz rozporządzenie (WE) nr 1255/97 Zastąpiło obowiązujące wcześniej polskie Rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i sposobu transportu zwierząt z 2003 r. 104
Tendencje W Wielkiej Brytanii zaostrzenie przepisów dotyczących sprzedaży zwierząt w sklepach zoologicznyc: właściciele sklepów zoologicznych będą musieli prowadzić rejestr wszystkich sprzedanych zwierząt. Każdy klient ma podpisać oświadczenie, że jest w wieku powyżej 16 lat i zapoznał się z zasadami opieki nad zwierzęciem, które kupuje. Od 2002 i 2003 r. zakaz hodowli i likwidacja wszystkich ferm zwierząt futerkowych. We Włoszech zakaz utrzymywania ryb akwariowych w kulistych akwariach W całej Austrii od 2005 r. zakaz występów zwierząt egzotycznych w cyrkach. Całkowity zakaz hodowli kur niosek w klatkach od 2009 r. Od 2005 r. całkowity zakaz hodowli zwierząt na futra. W Chorwacji od 2005 i 2006 r. w 29 miastach całkowity zakaz występów zwierząt w cyrkach W USA, stan Kalifornia już od 1998 r. zakaz zabijania koni na rzeź, a także eksportu takich koni poza granicę stanu. 105
Polecana literatura Radecki: Ustawy: o ochronie zwierząt, o doświadczeniach na zwierzętach z komentarzem Mozgawa: Prawna ochrona zwierząt i Prawnokarna ochrona zwierząt Węglowski: Przestępstwa przeciwko humanitarnej ochronie zwierząt Białocerkiewicz: Status prawny zwierząt Pietrzykowski: Spór o prawa zwierząt Singer: Wyzwolenie zwierząt Można zamówić w internetowych księgarniach wysyłkowych, wystarczy www.google.pl i tytuł książki. Można także wypożyczyć w Bibliotece Praw Zwierząt i o Zwierzętach w Warszawie. 106
107
Polecane serwisy informacyjne www.sejm.gov.pl Baza danych polskich aktów prawnych http://eur-lex.europa.eu Baza danych aktów prawnych UE /pl/prawo/akty-prawne/prawo-polskie Polskie prawo dotyczące zwierząt www.bibliotekaprawzwierzat.pl Biblioteka Praw Zwierząt i o Zwierzętach 108
Ćwiczenia 1. Potrącenie psa przez samochód możliwe implikacje prawne 2. Przepisy o transporcie koni gdzie ich szukać? 3. Przepisy o zakazie importu skór foczych na teren Unii Europejskiej odnalezienie według podanego numeru dyrektywy 4. Jak znaleźć rozporządzenie o warunkach utrzymywania zwierząt gospodarskich bez użycia bezpośredniego wyszukiwania? 5. Sprzedaż gryzoni i królików na karmę dla gadów/płazów 6. Umowa adopcji zwierząt porównanie zapisów stosowanych przez wybrane organizacje: SPK, SPF i HRS 7. Dobrostan i idea praw zwierząt futerkowych - możliwe szczegółowe rozwiązania prawne na przykładzie innych krajów (Wielka Brytania, Austria, Szwajcaria, Chorwacja) ćwiczenie z przeszukiwania niemiecko i anglojęzycznych baz danych oraz zapoznanie się z odnalezionymi aktami prawnymi 109
Dziękuję za uwagę Copyright 2010 Iwona Kossowska iwona@kroliki.net 110
Stowarzyszenie Pomocy Królikom KRS 0000237887 REGON 140196581 tel. (22) 22 60 179 NIP 52 72 479 953 zarzad@kroliki.net 111
112