Zadania biegłego sądowego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy przy sporządzaniu opinii w sprawach karnych Poznań, Targi SAWO 24-25.04.2012 r. mgr Andrzej Dziedzic wpisany na listę biegłych sądowych, Prezesa Sądu Okręgowego w Tarnowie ekspert ds. BHP certyfikowany przez CIOP-PIB właściciel Biura D-U BHP Dąbrowa Tarnowska www.bhpdziedzic.pl
Bieg łyczyli kto? zdjęcie Andrzej Dziedzic Instytucja biegłego sądowego została ustanowiona w celu zapewnienia należytego funkcjonowania organów szeroko rozumianego wymiaru sprawiedliwości i zabezpieczenia warunków prawidłowego wypełniania przez nie ich ustawowych zadań. zdjęcia - www.google.pl biegły sądowy Biuro Doradczo-Usługowe BHP Andrzej Dziedzic www.bhpdziedzic.pl 2
Zadania biegłego z zakresu bezpieczeństwa i higieny Biegłym moŝe osoba, która: być ustanowiona korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich, ukończyła 25 lat Ŝycia, posiada teoretyczne i praktyczne wiadomości specjalne w danej gałęzi nauki, techniki sztuki, rzemiosła, a takŝe innej umiejętności, dla której ma być ustanowiona, daje rękojmię naleŝytego wykonywania obowiązków biegłego, wyraziła zgodę na ustanowienie biegłym sądowym. Biuro Doradczo-Usługowe BHP Andrzej Dziedzic www.bhpdziedzic.pl rysunek Renata Dziedzic 3
Na podstawie art. 157 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz.1070 z późn. zm.): 1. Prezes Sądu Okręgowego ustanawia biegłych sądowych i prowadzi ich listę. zdjęcia - www.google.pl biegły sądowy Biuro Doradczo-Usługowe BHP Andrzej Dziedzic www.bhpdziedzic.pl 4
Biegły przed objęciem funkcji składa wobec prezesa sądu okręgowego przyrzeczenie według następującej roty: Świadomy znaczenia mych słów i odpowiedzialności przed prawem przyrzekam uroczyście, Ŝe powierzone mi obowiązki biegłego sądowego wykonywać będę z całą sumiennością i bezstronnością". Biuro Doradczo-Usługowe BHP Andrzej Dziedzic www.bhpdziedzic.pl 5
Szczegółowe kwestie dotyczące biegłych sądowych reguluje rozporządzenie ministra sprawiedliwości z 24.01.2005 r. w sprawie biegłych sądowych (Dz. U. nr 15, poz. 133). zdjęcia - www.google.pl - proces Biuro Doradczo-Usługowe BHP Andrzej Dziedzic www.bhpdziedzic.pl 6
Zgodnie z 15 wymienionego rozporządzenia ministra sprawiedliwości jednostkami uprawnionymi do wydawania zleceńbiegłym sądowym sąwyłączniesądy lub organy prowadzące postępowanie przygotowawcze w sprawach karnych. zdjęcia Andrzej Dziedzic zdjęcia - www.google.pl - sądy Biuro Doradczo-Usługowe BHP Andrzej Dziedzic www.bhpdziedzic.pl 7
Sąd zasięga opinii biegłych sądowych w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych. Z przepisów tych wynika, że od biegłego wymagane jest posiadanie nie tylko niekwestionowanej wiedzy i najwyższych kwalifikacji zawodowych (art. 193 1 i 2, art. 195 oraz art. 200 2 pkt 1 kpk i art. 278 1 oraz art. 290-291 kpc), ale także: zaufania publicznego, sumienności i bezstronności (art. 196 3 i art. 197 1 kpk oraz art. 282 1 kpc), a ponadto zaufania sądu do osoby biegłego(art. 198 1 kpki art. 284 kpc). Biuro Doradczo-Usługowe BHP Andrzej Dziedzic www.bhpdziedzic.pl 8 zdjęcia - www.google.pl - proces
Pojęcie wiadomości specjalnych Przez wiadomości specjalne należy rozumieć nie tylko wiadomości teoretyczne zdobyte w wyniku nauki, ale także określone umiejętności praktyczne określonej osoby biegłego. Jak podnosi się w orzecznictwie Sądu Najwyższego, do wiadomości specjalnych nie należą te wiadomości, które są dostępne dla dorosłego człowieka o odpowiednim doświadczeniu życiowym, wykształceniu i zasobie wiedzy ogólnej. zdjęcia - www.google.pl - bieglły Biuro Doradczo-Usługowe BHP Andrzej Dziedzic www.bhpdziedzic.pl 9
Obowiązki i prawa biegłego stawiennictwo na wezwanie uprawnionego organu procesowego i złożenie opinii, pozostawanie w dyspozycji organu procesowego, przeprowadzanie badań i czynności zgodnie z najnowszą wiedzą, jaką dysponuje, oraz wskazaniami nauki w tej dziedzinie i opracowanie opinii osobiście, wydanie i przekazanie opinii organowi procesowemu, zachowanie w tajemnicy informacji uzyskanej w toku postępowania, składanie prawdziwych oświadczeń. zdjęcia - www.google.pl - biegły Biuro Doradczo-Usługowe BHP Andrzej Dziedzic www.bhpdziedzic.pl 10
Podstawowym obowiązkiem biegłego jest wydanie opinii, czyli udzielenie odpowiedzi na pytania postawione przez organ procesowy. Funkcja procesowa biegłego sprowadza się do wydania konkretnej, wyczerpującej i jasnej opinii, opracowanej obiektywnie i przekonywująco pod względem dowodowym i zgodnie z aktualnym najwyższym stanem wiedzy w dziedzinie, którą biegły reprezentuje. zdjęcia - www.google.pl opinia biegłego Biuro Doradczo-Usługowe BHP Andrzej Dziedzic www.bhpdziedzic.pl 11
Należy pamiętać, że biegły nie jest sędzią ani też pomocnikiem sądu, nie jest również świadkiem, a jego opinia nie jest wyrokiem ani też formą oględzin sądowych. Biegły i jego opinia stanowią dowód szczególnego rodzaju! zdjęcia - www.google.pl biegły sądowy, opinia sądowa Biuro Doradczo-Usługowe BHP Andrzej Dziedzic www.bhpdziedzic.pl 12
Opracowując opinię, biegły nie powinien brać odpowiedzialności za dane, które nie zostały ujawnione podczas prowadzonego dochodzenia i dokumenty, których biegły nie uzyskałpodczas prowadzonego postępowania. Biegły powinien także pilnować stron postępowania, aby nie rozszerzały swymi pytaniami tezy dowodowej, tym samym próbując dyskredytowaćopiniębiegłego. W takiej sytuacji biegły ma prawo zwrócić się do sądu z prośbą o zwrócenie pełnomocnikom stron uwagi o niestosowności ich postępowania. zdjęcia - www.google.pl - proces Biuro Doradczo-Usługowe BHP Andrzej Dziedzic www.bhpdziedzic.pl 13
Strony procesu w związku z dbaniem o własny interes procesowy mogą wskazywać na brak: odpowiednich kwalifikacji, wiedzy fachowej, wykształcenia i doświadczenia zawodowego biegłego. Ma to na celu podważenie całej opinii, osłabienie zaufania do jego wiedzy lub bezstronności, pominięcie wydanej opinii jako dowodu. Opinia biegłego może być poddana krytyce stron, które będą ją zwalczać wszelkimi dostępnymi środkami dowodowymi, jak równieżżądaćpowołania innego biegłego, co może doprowadzić do konfrontacji biegłych. zdjęcia - www.google.pl - proces Biuro Doradczo-Usługowe BHP Andrzej Dziedzic www.bhpdziedzic.pl 14
Czynności, które biegły może wykonywać podczas sporządzania opinii Oględziny są sposobem uzyskania wiedzy o wypadku. Polegają na przeprowadzeniu swoistego badania fragmentu rzeczywistości miejsca, rzeczy lub zwłok, a następnie utrwaleniu wyników tego badania. Niejednokrotnie dokonywanie oględzin przez biegłego przeprowadzane jest po pewnym okresie czasu od zaistnienia wypadku. Dlatego ważne jest, aby biegły, zadając odpowiednie pytania osobie reprezentującej pracodawcę ustalił, czy ma do czynienia z właściwym urządzeniem lub maszyną. Następnie biegły sporządza protokół oględzin miejsca wypadku, który jest dokumentem procesowym, stanowiącym sprawozdanie z przeprowadzonych na miejscu zdarzenia czynności procesowych, zdjęcia Andrzej Dziedzic Biuro Doradczo-Usługowe BHP Andrzej Dziedzic www.bhpdziedzic.pl 15
Dokumentacja fotograficzna miejsca zdarzenia, jest bardzo pożądanym elementem pracy biegłego, jako że stanowi ilustrację miejsca zdarzenia, jest nośnikiem dodatkowych informacji o samym miejscu i zastanej na nim sytuacji, stanowi uzupełnienie protokołu oględzin, stanowi cenny materiał poglądowy dla uczestników procesu, którzy nie mieli bezpośredniego kontaktu z miejscem zdarzenia i w końcu pomaga w rekonstrukcji przebiegu zdarzenia, w eksperymencie procesowym, zdjęcia Andrzej Dziedzic Biuro Doradczo-Usługowe BHP Andrzej Dziedzic www.bhpdziedzic.pl 16
Eksperyment to specyficzna czynność dowodowa, która jest podejmowana wówczas, gdy na jej podstawie można ustalić okoliczności istotne dla sprawy. Eksperyment może być przeprowadzony w postaci doświadczenia albo próby odtworzenia przebiegu zdarzenia, względnie jego fragmentów. zdjęcia - www.google.pl grafika, eksperyment procesowy Rysunek - Andrzej Dziedzic Biuro Doradczo-Usługowe BHP Andrzej Dziedzic www.bhpdziedzic.pl 17
PRZESŁUCHANIE PRZED SĄDEM 1.ETAP WSTĘPNY odebranie danych osobowych, efekt pierwszego wraŝenia 2.ETAP ZEZNAŃ SPONTANICZNYCH swobodna wypowiedź (przedstaw problem badawczy, metody badawcze, wnioski, zwróć uwagę na istotne dla opinii kwestii). NIE rezygnuj z tej fazy to jest ten moment, w którym moŝesz wyprzedzić niewygodne pytania, przedstawić najwaŝniejsze argumenty 3.ETAP PYTAŃ - pytania zadają strony postępowania i sąd (zawsze odpowiadasz sądowi) Pytania mogą być: precyzujące, sprawdzające, dotyczące kompetencji biegłego dotyczące jakości materiału badawczego naukowych podstaw badań metod badawczych stopnia pewności wyników i wniosków uzasadnienia opinii ewentualnych wewnętrznych sprzeczności w opinii kompetencji i doświadczenia eksperta dopuszczalności i weryfikowalności metod zdjęcie Andrzej Dziedzic Biuro Doradczo-Usługowe BHP Andrzej Dziedzic www.bhpdziedzic.pl 18
Biegły dobrowolnie zobowiązuje się do działalności opiniodawczej. Podpisując opinię i przekazując ją organowi procesowemu powinien pamiętać, że na jej podstawie niejednokrotnie organ prowadzący postępowanie procesowe opiera osąd (wydaje wyrok). Zdjęcia - www.google.pl grafika, więzienie, kary Biuro Doradczo-Usługowe BHP Andrzej Dziedzic www.bhpdziedzic.pl 19
Dziękuję za uwagę Kontakt: Andrzej Dziedzic Biuro Doradczo-Usługowe BHP ul. Zazamcze 24 33-200 Dąbrowa Tarnowska e-mail: bhp.andrzej@wp.pl www: www.bhpdziedzic.pl tel.: 603 93 93 15 Biuro Doradczo-Usługowe BHP Andrzej Dziedzic www.bhpdziedzic.pl 20