Biegły sądowy (w skrócie często nazywany biegłym) - osoba posiadająca bogate doświadczenie zawodowe uznana za

Transkrypt

1 PODSTAWA PRAWNA DZIAŁANIA BIEGŁEGO SĄDOWEGO Z ZAKRESU BUDOWNICTWA DR INŻ.KRZYSZTOF MICHALIK BIEGŁY SĄDOWY Decyzja Prezesa Sądu Okręgowego w Katowicach nr Adm /13 z dnia 9 kwietnia 2013 roku o ustanowieniu Biegłym z zakresu Budownictwa. powołanie a podstawie 1 ust.2, 2 i 12 ust.1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia r. w sprawie biegłych sądowych Dz.U. nr 15,poz.133. W szczególności: - technologii robót budowlanych,wykończeniowych i konstrukcyjnych, - konstrukcji budowlanych i inżynieryjnych-realizacja i projektowanie, - diagnostyki budynków, obiektów budowlanych, dróg, - utrzymania, kontroli technicznej obiektów budowlanych, - wykonywania ekspertyz, opinii technicznych, ocen, orzeczeń budowlanych w zakresie stanu technicznego budynków,obiektów budowlanych i inżynieryjnych, -wadliwie wykonanych robót budowlanych, -oceny projektów architektoniczno-budowlanych, - podziały budynków, -odpowiedzialności zawodowej w aspekcie Kodeksu Karnego i Prawa Budowlanego, -określenia kosztów, wycen, robót budowlanych, odszkodowań. Biegły sądowy (w skrócie często nazywany biegłym) - osoba posiadająca bogate doświadczenie zawodowe uznana za

2 eksperta w zakresie swojej działalności, powoływana w postępowaniu sądowym celu przedstawiania fachowych opinii o okolicznościach mających znaczenie dla wyniku sprawy sądowej, a których wyjaśnienie wymaga specjalistycznej wiedzy. Instytucja biegłego sądowego jest instytucją prawa sądowego procesowego. Ustanowiona została dla zapewnienia należytego funkcjonowania organów szeroko rozumianego wymiaru sprawiedliwości i zabezpieczenia warunków prawidłowego wypełniania przez te organy ich ustawowych zadań. Opinia biegłego sądowego sporządzona na potrzeby postępowania cywilnego stanowi zasadniczy środek dowodowy ze względu na wiadomości specjalne w niej zawarte, może być wykonana jedynie przez ustanowionych przy sądzie okręgowym biegłych sądowych. Warunki jakie musi spełniać kandydat na biegłego sądowego, a także procedura ustanowienia biegłego, są określone w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 stycznia 2005 r. w sprawie biegłych sądowych (Dz. U. Nr 15, poz. 133). Wymóg wiadomości specjalnych zawartych w opinii biegłego dotyczących poszczególnej dziedziny nauki, determinuje fakt dla którego opinia biegłego nie może być zastępowana innym środek dowodowym. Ani świadek, ani strony nie posiadają wiadomości specjalistycznych w danej dziedzinie nauki, pozwalających na rozstrzygnięcie zasadniczych kwestii spornych w procesie, mających wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, ostateczny wynik, będący podstawą do wydania przez sąd wyroku. Biegłym sądowym w sprawie może być wyznaczona przez sąd: osoba figurująca na liście biegłych prowadzonej przez prezesów sądów okręgowych tzw. biegły z listy, inna osoba, ale o której wiadomo, że posiada odpowiednią wiedzę w danej dziedzinie nauki tzw. biegły ad hoc, instytucja naukowa lub specjalistyczna tzw. biegły instytucjonalny. Za sporządzenie opinii biegły uzyskuje wynagrodzenie. W sprawach karnych i administracyjnych się z mocy prawa koszty wynagrodzenia biegłego ponosi Skarb Państwa. W sprawach cywilnych wynagrodzenia biegłego ponoszą strony postępowania. W praktyce często zdarza się, że strony postępowania przedstawiają sądowi tzw. opinie prywatne, to znaczy sporządzone przez osoby, których sąd nie powołał na

3 biegłych. Opinie takie nie stanowią dowodu w postępowaniu, chyba że sąd uzna, że należy powołać ich autorów na biegłych. Co do zasady opinia nie powinna dotyczyć wykładni przepisów prawa, to ostatnie bowiem powinien znać sam sąd. Jednak dopuszczalne niekiedy jest powoływanie biegłych z zakresu prawa, jeżeli istnieje potrzeba dokonania ustaleń w zakresie prawa zagranicznego lub wąskiej, wyspecjalizowanej dziedziny prawa polskiego. Instytucja biegłego sądowego jest instytucją prawa sądowego procesowego. Ustanowiona została dla zapewnienia należytego funkcjonowania organów szeroko rozumianego wymiaru sprawiedliwości i zabezpieczenia warunków prawidłowego wypełniania przez te organy ich ustawowych zadań. Sąd zasięga opinii w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych u biegłych sądowych. Z przepisów tych wynika, że od biegłego wymagane jest posiadanie nie tylko niekwestionowanej wiedzy i najwyższych kwalifikacji zawodowych (art i 2, art. 195 oraz art pkt 1 kpk i art oraz art kpc), ale także: zaufania publicznego, sumienności i bezstronności (art i art kpk oraz art kpc), a ponadto zaufania sądu do osoby biegłego (art kpk i art. 284 kpc). Biegli powoływani są zarówno przy rozstrzyganiu spraw cywilnych, jak i karnych. Opinia biegłego powinna zawierać uzasadnienie. Jeżeli w sprawie powołano kilku biegłych, to mogą oni złożyć łączną opinię. Sąd może się jednak domagać, aby biegły ustnie wyjaśnił opinię złożoną na piśmie bądź jeszcze sporządził dodatkową opinię. W postępowaniu cywilnym strona może domagać się wyłączenia biegłego z tych samych przyczyn, na podstawie których wyłącza się sędziego. Biegły sam może nie przyjąć nałożonego na niego obowiązku przez sąd z tych samych powodów, z których świadek ma prawo odmówić złożenia zeznań (np. jest małżonkiem, wstępnym, zstępnym lub rodzeństwem strony) bądź gdy wskaże na przeszkodę, która uniemożliwia mu wydanie opinii. W sprawach karnych biegłym może być nie tylko biegły sądowy, lecz również każda osoba, o której wiadomo, że ma odpowiednią wiedzę z danej dziedziny. W sprawach karnych biegłymi nie mogą być m.in.: -obrońcy, co do faktów, o których dowiedzieli się udzielając porady prawnej lub prowadząc sprawę, -duchowni, co do faktów, o których dowiedzieli się przy spowiedzi, -osoba najbliższa dla oskarżonego lub pozostająca z nim w szczególnie bliskim kontakcie osobistym, -małżonkowie, krewni, powinowaci, osoby będące świadkami czynu. Gdyby biegły złożył opinię, a potem ujawniły się w/w przyczyny lub inne osłabiające zaufanie do wiedzy lub bezstronności biegłego, wówczas opinia biegłego nie stanowi dowodu i należy powołać innego biegłego. Gdyby jego opinia była niejasna lub niepełna albo występowały w niej sprzeczności, wówczas sąd może wezwać ponownie tych samych biegłych lub

4 ustanowić nowych. Aby wydać opinię o stanie zdrowia psychicznego oskarżonego, powołuje się co najmniej dwóch biegłych psychiatrów. Robi to sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator. Regulacje prawne dotyczące biegłych Lista biegłych sądowych. Na podstawie art. 157 ustawy z dnia 27 lipca 2001r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. Nr98, poz.1070 z późniejszymi zmianami): 1. Prezes Sądu Okręgowego w Warszawie ustanawia biegłych sądowych i prowadzi ich listę. 2. Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, tryb ustanawiania biegłych sądowych, pełnienia przez nich czynności oraz zwalniania ich z funkcji. W tym samym trybie Kwestie dotyczące biegłych sądowych reguluje rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia roku w sprawie biegłych sądowych (Dz.U. Nr 15, poz. 133). Na podstawie w/w rozporządzenia:1. Prezes prowadzi listy biegłych sądowych - według poszczególnych gałęzi nauki, techniki, sztuki, rzemiosła, a także innych umiejętności. Prezes prowadzi również wykazy biegłych sądowych na kartach założonych dla każdego biegłego; w listach i wykazach podaje się adres biegłego i termin, do którego został ustanowiony, a także inne dane dotyczące specjalizacji.2. Prezes skreśla z listy biegłego oraz usuwa jego kartę z wykazu: - z chwilą zwolnienia z funkcji; - w razie śmierci; - z upływem okresu ustanowienia biegłego, chyba że nastąpiło ponowne ustanowienie.3. Listy biegłych sądowych są dostępne dla zainteresowanych w sekretariatach sądowych. W szczególności listy te udostępnia się stronom, uczestnikom postępowania oraz organom prowadzącym postępowanie przygotowawcze w sprawach karnych i sądom wojskowym. Zgodnie z 15 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z r. w sprawie biegłych sadowych (DZ.U ), jednostkami uprawnionymi do wydawania zleceń biegłym sądowym są wyłącznie sądy lub organy prowadzące postępowanie przygotowawcze w sprawach karnych ( 8 ust. 3 rozporządzenia w sprawie biegłych sądowych). Listy biegłych sądowych ustanowionych w okręgu Sądu Okręgowego w Katowicach znajduje się w sekretariatach wydziałów procesowych Sądu Okręgowego oraz Sądów Rejonowych. Listy biegłych są udostępniane stronom postępowania oraz pełnomocnikom procesowym wyłącznie w sekretariatach sądowych w godzinach pracy sekretariatów. Biegły sądowy z zakresu budownictwa to osoba posiadająca bogate doświadczenie zawodowe i uznana za eksperta w zakresie budownictwa.

5 Jest powoływana w postępowaniu sądowym w celu przedstawiania fachowych opinii o okolicznościach mających znaczenie dla wyniku sprawy sądowej, a których wyjaśnienie wymaga specjalistycznej wiedzy. Właściciel lub zarządca obiektu budowlanego jest obowiązany udostępniać dokumenty, przedstawicielom właściwego organu oraz innych jednostek organizacyjnych i organów upoważnionych do kontroli utrzymania obiektów budowlanych we właściwym stanie technicznym oraz do kontroli przestrzegania przepisów obowiązujących w budownictwie. Opinia biegłego sądowego sporządzona na potrzeby postępowania cywilnego zawisłego przed sądem, stanowiąca zasadniczy środek dowodowy ze względu na wiadomości specjalne w niej zawarte, może być wykonana jedynie przez ustanowionych przy sądzie okręgowym biegłych sądowych. Procedury ustanowienia biegłego, są określone w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 stycznia 2005 r. w sprawie biegłych sądowych (Dz. U. Nr 15, poz. 133). Forma opinii Zgodnie z art Kodeksu Postępowania Cywilnego (kpc) forma opinii zależy od sądu, który w postanowieniu będącym podstawą do wydania opinii, oznaczy czy opinia ma być przedstawiona ustnie, czy na piśmie. Sąd przy wyborze jednej z powyższych form opinii bierze pod uwagę całokształt tematyki, a więc złożony charakter sprawy będącej przedmiotem opinii, a także spodziewany rozmiar. Mając na uwadze te okoliczności, opinie biegłych w postępowaniu cywilnym są najczęściej sporządzane na piśmie. W przypadku złożenia przez biegłego opinii w formie pisemnej, powinna być ona złożona w odpisach, dla doręczenia ich stronom postępowania w celu zagwarantowania stronom czynnego udziału w toku przeprowadzania postępowania dowodowego. Strony po doręczeniu im odpisów opinii mogą składać zastrzeżenia co do treści opinii, przede wszystkim kwestionując niekorzystne dla stron wnioski, zawarte w opinii. Treść opinii elementy składowe Do elementów treści opinii biegłego należą: dokładne oznaczenie biegłego sporządzającego opinię a zatem imię, nazwisko, adres zamieszkania, siedziba, a także wskazanie, czy biegły jest wpisany na listę biegłych sądowych. Ponadto opinia zawiera: oznaczenie specjalności biegłego (np. z zakresu medycyny, geodezji i kartografii), miejsce i datę sporządzenia opinii, dokładne oznaczenie sądu zlecającego wykonaną opinię i postanowienia będącego podstawą wydania opinii, a także sygnaturę akt.

6 W dalszej kolejności biegły powinien uwzględnić w opinii: wyszczególnienie zadać zleconych biegłemu w postanowieniu, wskazanie dowodów, będących częścią materiału dowodowego, na podstawie których biegły jest zobowiązany wydać opinię. Następnie biegły w sposób zwięzły przedstawia w opinii stan faktyczny, będący przedmiotem postępowania. Wskazuje źródła wiedzy specjalistycznej, z których korzystał przy sporządzaniu opinii. Dodatkowo podaje dokładny opis przeprowadzonych badań, uwzględniając metodę badania i urządzenia lub aparaturę, którymi się posługiwał przy przeprowadzonych przez niego badaniach. Zasadniczym elementem opinii biegłego są wnioski, które zawierają wyjaśnienie okoliczności faktycznych sprawy określone w zleceniu sądu, ze wskazaniem toku rozumowania biegłego przy dochodzeniu do przedmiotowych wniosków, zgodnie z zasadami logiki, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej. W formie załączników do opinii biegły dołącza wykaz dokumentów, którymi posługiwał się przy sporządzeniu opinii. Nieodzownym elementem opinii jest podpis biegłego. Wnioski w opinii biegłego Zasadniczym elementem opinii biegłego są wnioski, które zawierają wyjaśnienie okoliczności faktycznych sprawy określone w zleceniu sądu, ze wskazaniem toku rozumowania biegłego przy dochodzeniu do przedmiotowych wniosków, zgodnie z zasadami logiki, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej. Wnioski winny być ustalone wskutek rozpatrzenia wszystkich dowodów, zgłoszonych przez strony w danej sprawie. Biegły w toku sporządzania opinii nie jest upoważniony do oceny materiału dowodowego. Nie może więc odmówić wiarygodności niektórym z dowodów. Ocena wiarygodności dowodów należy do sądu. Wnioski opinii muszą być spójne, a zatem nie mogą powodować luk w przedmiocie rozstrzygnięcia opinii. Wnioski biegłego oprócz zgodności z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, powinny być oparte na wiedzy specjalistycznej, którą posiada biegły, z uwagi na fakt, że wymóg wiadomości specjalnych stanowi podstawą przesłankę sporządzenia opinii w postępowaniu. Wnioski powinny być ponadto usystematyzowane pod względem kolejności podejmowanych działań przez biegłego, powodujących dostrzeżenie poszczególnych wniosków. Wnioski powinny być sformułowane w sposób kategoryczny, a ponadto prowadzić do wyeliminowania kilku wariantów istnienia danych okoliczności faktycznych, będących przedmiotem sprawy. Jednakże w przypadku braku jednoznaczności wniosków, biegły powinien w opinii określić stopień prawdopodobieństwa w/w wariantów i ocenę, który z wariantów w sposób najbardziej całkowity odpowiada koncepcji adekwatnego, normalnego związku przyczynowego.

7 Wnioski biegłego powinny być sformułowane w jasny sposób. Pojęcia z fachowych dziedzin powinny być w opinii wyjaśnione z uwagi na fakt sporządzenia tej opinii na potrzeby sądu, który nie posiada wiedzy fachowej z danej dziedziny, a także przekazania opinii stronom postępowania. Sąd, ale przede wszystkim strony muszą prawidłowo zrozumieć wnioski zawarte w opinii, wpływającej bezpośrednio na ich sytuację w toczącym się postępowaniu.