Metodyka opracowania i stosowania metadanych w Polsce Adam Iwaniak Szkolenie w Luboradzy, ZCPWZ, 12-13.02.2009r. Metadane Metadane sumaryczny opis lub charakterystyka zbioru danych. Odpowiedź na pytania: co, kto, dlaczego, kiedy, jak? Zastosowanie, m.in.: Katalogi biblioteczne Zasób geodezyjny i kartograficzny (mapy przeglądowe, mapy przeglądowe szkiców polowych, mapy indeksowe, załączniki do zgłaszanych robót geodezyjnych, legendy map, itp) Różnica pomiędzy zbiorem metadanych bibliotecznych a informacją geograficzną gdzie? Co, kto, kiedy, jak, gdzie? Co? Gdzie? Kto? Jak? Gdzie? Kto? Kiedy? 1
Mapa przeglądowa Metadane wyszukania Metadane wyszukania - służą do wybierania zbiorów, które mogą być przedmiotem zainteresowania użytkownika o określonych wymaganiach, obejmują: Nazwę i opis zbioru danych Podstawowe przeznaczenie i zakres stosowania danych Datę pozyskania danych i ich aktualizacji Producenta, dostawcę i głównych użytkowników danych Obszar do którego dane się odnoszą (współrzędne) Nazwy geograficzne lub jednostki podziału administracyjnego Strukturę zbiorów i sposób dostępu do danych Metadane rozpoznania Metadane rozpoznania zawierają bardziej szczegółowe informacje o zbiorze, które umożliwiają: Ocenę jakości danych Określenie przydatności zbioru danych pod względem wymagań użytkowników Nawiązanie kontaktu z dysponentem danych celem uzyskania dalszych informacji, w szczególności informacji na temat warunków korzystania z danych 2
Metadane stosowania Metadane stosowania określają te właściwości zbioru, które są potrzebne do: Odczytania danych oraz ich transferu Interpretacji danych i praktycznego korzystania z nich w aplikacji użytkownika Korzyści Ułatwia organizację i zarządzanie zbiorami danych Ułatwia wyszukiwanie, rozpoznanie i ponowne wykorzystanie danych. Użytkownicy będą w stanie lepiej lokalizować, uzyskiwać dostęp, oceniać, nabywać i wykorzystywać dane geograficzne Pozwala użytkownikom ustalić, czy dane geograficzne znajdujące się w zbiorze będą dla nich przydatne Ułatwia korzystanie z nagromadzonych zasobów zgodnie z aktualnymi potrzebami Stwarza możliwości korzystania z nich w przyszłości, gdy będą stanowiły materiały historyczne Pozwala na lepsze planowanie przedsięwzięć dotyczących pozyskiwania i aktualizacji danych Rozszerza krąg użytkowników danych przestrzennych Umożliwia realizację istotnych usług w ramach infrastruktury danych przestrzennych Standardy metadanych Korzyści Standardy dostarczają producentowi informacje właściwe do poprawnego scharakteryzowania danych geograficznych Standardy pozwalają na łatwe porównanie uzyskanych wyników wyszukania Powszechne stosowanie standardów sprawia, że zostają one zaimplementowane w używanym przez nas oprogramowaniu Najczęściej używane ISO 19115 (międzynarodowy standard), ISO 19139 (opis technicznej implementacji) Content standard for Digital Geospatial Metadata, opracowany przez FGDC (1994, 1998) 3
ISO 19115 Norma ta ma zastosowanie wobec: opisu i katalogowania zbiorów danych zbiorów danych geograficznych, serii zbiorów i indywidualnych obiektów geograficznych oraz właściwości obiektów Norma definiuje: obligatoryjne i warunkowe sekcje metadanych, encje metadanych i elementy metadanych podstawowy zbiór metadanych wymagany do zapewnienia pełnego zakresu zastosowań metadanych (wyszukiwania, rozpoznania, stosowania i transferu danych) fakultatywne elementy metadanych umożliwiające szczegółowy normatywny opis danych geograficznych, jeśli taki jest wymagany; metodę rozbudowy metadanych w celu zaspokojenia specyficznych potrzeb. ISO 19139 standaryzuje wyrażenia normy ISO 19115 w języku Ograniczony dostęp do norm ISO Content standard for Digital Geospatial Metadata Content standard for Digital Geospatial Metadata 4
Content standard for Digital Geospatial Metadata Katalog danych przestrzennych W infrastrukturze danych znajduje zastosowanie koncepcja katalogu rozproszonego. Korzystając z odpowiedniego interfejsu użytkownik zainteresowany odnalezieniem pewnych danych przestrzennych określa swoje pytania i życzenia, które są przekazywane do portalu katalogowego. W rezultacie działania portalu niektóre z zarejestrowanych serwerów, zwane katalogowymi, przeszukują swoje zasoby metadanych, odnajdując dane odpowiadające życzeniom użytkownika. Metadane w praktyce 5
Bazy metadanych w Polsce ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROZWOJU REGIONALNEGO I BUDOWNICTWA z dnia 12 lipca 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad, trybu założenia i prowadzenia krajowego systemu informacji o terenie. (Dz. U. z dnia 2 sierpnia 2001 r.) 3. Dla obszaru kraju zakłada się i prowadzi: bazę metadanych, obejmującą istniejące bazy danych i systemy, w odniesieniu do systemów informacji przestrzennej już funkcjonujących i danych o terenie tworzonych na obszarze kraju, zawierających informacje dotyczące: nazwy systemu, administratora, zakresu tematycznego danych, dostępnego formatu danych, stanu aktualności, formy dostępu i statusu prawnego systemu. Krajowy standard metadanych BDO (GRID) mapy tematyczne 6
- Skorowidze GIS Mazowsza Opolski SIP 7
TBD - metadane Polski (krajowy) system metadanych www serwer IIS (HTTP) metadane dane opisowe (tekst lub xml) Web Browser www serwer ArcIMS (ArcExpolorer) metadane dane graficzne arcview/arcinfo www serwer GM WebMap (ACGM, SVG) dane/metadane dane graficzne GeoMedia Polski (krajowy) system metadanych Zalety Prosty (szybki) w budowie - z wykorzystaniem komercyjnych oprogramowania dystrybucji danych przestrzennych w Internecie Nie wymaga standaryzacji Intuicyjny w obsłudze Wady Ograniczony zakres zastosowania (metadane wyszukiwania) Brak możliwości zadania tego samego pytania do różnych baz metadanych wymaga samodzielnego znalezienia serwisów metadanych i opanowania zadawania pytań indywidualnie dla każdego serwisu Brak spójności w bazach metadanych (np. poziom wojewódzki i centralny) 8
Model proponowany przez GSDI Web Browser HTTP Catalog Services-Web Z39.50 (ISO 23950) CORBA PL DE DGM/FGDC DGM/FGDC - SZDF Projekt systemu metadanych dla Metadane Wyszukiwanie danych Organizacja zamówień serwer katalogowy Internet Explorer różnicowa aktualizacja metadanych opracowanych zgodnych z ISO 19115 9
Projekt systemu metadanych dla Metadane ISO 19115 serwer katalogowy Wyszukiwanie danych Organizacja zamówień portal katalogowy Internet Explorer Metadane ISO 19115 serwer katalogowy Metadane ISO 19115 serwer katalogowy Internet Explorer Projekt systemu metadanych dla Portal katalogowy Serwer katalogowy materiały fotolotnicze Wyszukiwanie danych Podgląd danych Organizacja zamówień TerraShare Metadane Z39.50 różnicowa aktualizacja metadanych ISO 19115 Serwer katalogowy Projekt systemu metadanych dla Portal katalogowy Serwer katalogowy materiały fotolotnicze Wyszukiwanie danych Podgląd danych Organizacja zamówień TerraShare Metadane Z39.50 Metadane TBD i VMAP2 różnicowa aktualizacja metadanych ISO 19115 Serwer katalogowy 10
Polski model metadanych Model metadanych wg GSDI 11