Na początku należy sprecyzować grupę sprzętową, której poświęcimy uwagę. Jak zostało już zostało wspomniane, przyjrzymy się bliżej wózkom podnośnikowym prowadzonym ręcznym i z napędem elektrycznym. Nazewnictwo urządzeń techniki magazynowej nie jest sprecyzowane w każdej firmie występuje inna terminologia. Przykładowo, w zależności od producenta opisywane urządzenia można znaleźć w kategorii produktów: wózki wysokiego podnoszenia, wózki paletowe typu Stacker lub wózki podnośnikowe. W celu uniknięcia niejasności, wózkami podnośnikowymi prowadzonymi nazywać będziemy wózki ręczne i elektryczne, prowadzone przez operatora, wyposażone w maszt, ramiona podporowe (zależnie od rodzaju konstrukcji) oraz widły robocze (lub całą karetkę), przystosowane do przewozu palet, skrzyń i koszy. Wózki te pozwalają na podniesienie ładunku na maksymalną wysokość ok. 5,5 m. W grupie wózków, którym poświęcimy uwagę, znajdą się także modele z rozkładaną platformą dla operatora. Zobaczymy również inne, zmodyfikowane konstrukcje, dostosowane do określonej specyfiki prac. Chociaż na pierwszy rzut oka prowadzone i kierowane wózki podnośnikowe nie wyglądają imponująco, to jest to wrażenie jak najbardziej mylne. Urządzenia, które śmiało można nazwać ekonomiczną wersją wózków widłowych wysokiego składowania, znajdują bowiem zastosowanie nie tylko w magazynach i zakładach produkcyjnych, ale również sklepach, centrach ogrodniczych, hurtowniach i warsztatach samochodowych, czyli wszędzie tam, gdzie istnieje konieczność względnie wysokiego składowania towaru. A czemu ekonomiczna? Cena wózka podnośnikowego jest kilkakrotnie mniejsza od wózków widłowych o podobnym przeznaczeniu. Jednoznacznie określenie wartości nowego sprzętu jest jednak utrudnione, gdyż w zależności od istnienia napędu (ręczne lub elektryczne), konstrukcji układu podnoszenia, udźwigu, konstrukcji wideł, dodatkowego osprzętu i producenta, może ona wynosić od kilku do kilkudziesięciu tysięcy złotych. Istotne jest natomiast to, że najdroższe modele (do 40 tys. zł) są tańsze od standardowych wózków widłowych wysokiego składowania. W dalszej części wskażemy przybliżoną cenę poszczególnych urządzeń. Stosunkowo niewielka cena to znacząca, choć nie jedyna zaleta wózków podnośnikowych. Na ich korzyść wpływają również małe gabaryty, niewielka przestrzeń wymagana do manipulowania wózkiem oraz niskie koszty eksploatacyjne. Krótkie cykle transportowe, umiarkowana liczba towarów oraz wysokość składowania nie większa niż 5,5 m, to główne cechy środowiska pracy, któremu dedykowane są te urządzenia. Proces magazynowy jest bardzo ważnym i wymagającym ogniwem całego łańcucha dostaw. Od dobrej organizacji, zarówno przestrzennej jak i sprzętowej, zależy praca całego obiektu logistycznego. A logistyka lubi różnorodność, nie znosi za to rutyny, więc nic dziwnego, że pozornie zamknięta grupa urządzeń jest boga-
ta w cały szereg rozwiązań technologicznych, dostosowanych do pracy w rożnych warunkach i z różnymi jednostkami logistycznymi. Główny podział wózków podnośnikowych podyktowany jest istnieniem elektrycznego napędu jazdy i podnoszenia. W związku z tym można wyróżnić wózki podnośnikowe ręczne, z podnoszeniem elektrycznym i wózki z elektrycznym napędem jazdy i podnoszenia. Najpierw przyjrzymy się standardowym wózkom podnośnikowym ręcznym, wyposażonym w hydrauliczny układ podnoszenia. Urządzenia stosunkowo niedrogie, gdyż konstrukcyjnie bardzo zbliżone do zwykłych paleciaków. Różnica sprowadza się do posiadania przez te pierwsze masztu i ramion podporowych, ale tylko wizualnie, gdyż ich zastosowanie jest już całkowicie odmienne. Zakres podnoszenia wideł ręcznych wózków podnośnikowych wynosi od 85 mm do 1600 mm dla standardowych modeli, jednak istnieją również takie, które potrafią podnieść ładunek na wysokość 3 metrów. Udźwig mniejszy niż w przypadku paleciaków, bo w przedziale od 800 do 1500 kg. Cena również inna, co najmniej dwukrotnie wyższa. W zależności od opisanych parametrów wynosi od 2000 do 3500 zł. Poza standardowymi modelami ręcznych wózków podnośnikowych w ofercie producentów znajdą się również wózki przystosowane do transportu beczek (ok. 2200 zł), wyposażone w platformę (ok.1600 zł), z regulowanym rozstawem wideł (ok. 2600 zł) oraz modele z dwoma trybami podnoszenia: normalnym i szybkim dla lżejszych ładunków (ok. 2400 zł). Wielu producentów daje swoim klientom możliwość produkcji na zamówienie, uwzględniającej indywidualne wymagania klientów w kwestii udźwigu i wysokości podnoszenia oraz opcjonalnego osprzętu. Następną, bardziej zaawansowaną technologicznie grupą są wózki podnośnikowe z napędem elektrycznym, który obejmować może sam układ jazdy lub/i układ podnoszenia. Wózki ręczne z podnoszeniem elektrohydraulicznym posiadają podobny udźwig i wysokość podnoszenia, co modele z układem hydraulicznym. Z oczywistych przyczyn są natomiast droższe (6000 8000 zł). Standardowe akumulatory 12 V o pojemności 120 Ah pozwalają na 8-godzinną pracę. Stan naładowania baterii pokazuje sygnalizator świetlny. Przykładem urządzenia tego typu jest wózek BT Ministacker SHM080 firmy Toyota Material Handling Polska, o maksymalnym udźwigu 800 kg i wysokości podnoszenia 1600 mm. BT Ministacker został wyposażony w elektrohydrauliczny układ podnoszenia, przy pozostawieniu ręcznego napędu jazdy. Do ostatniej grupy nalezą wózki z elektrycznym napędem jazdy i podnoszenia, prowadzone lub kierowane przez pracownika, stojącego na rozkładanej platformie. Wózki te, dzięki dużej mobilności sprawdzają się nie tylko przy składowaniu blokowym lub w regałach paletowych, ale również na podukładach przeładunkowych. Oferta producentów w zakresie tych urządzeń jest bardzo szeroka, znacznie większa niż w przypadku wózków ręcznych, których często trzeba szukać w mniejszych przedsiębiorstwach produkcyjnych i giełdach ze sprzętem magazynowym. Przyjrzyjmy się zatem ofercie producentów, najpierw w zakresie wózków prowadzonych do prac nie tylko związanych z typowym składowaniem towarów. Również ich osiągi są umiarkowane, wózkom o największych możliwościach przyjrzymy się później. Podobnie, jak w przypadku elektrycznych wózków unoszących, ciekawym produktem jest kompaktowy BT Minimover od firmy Toyota, który dla wózków podnośnikowych oznaczony został kodem identyfikacyjnym HWE100/ HWE100S (model HWE100S posiada identyczne cechy jak HWE100, ale ponadto jest wyposażony w poszerzony rozstaw ramion podporowych w celu umożliwienia wózkowi pracy z różnymi typami palet oraz obsłu-
gi palet od strony zamkniętej). To niewielkie urządzenie (długość całkowita to zaledwie 1530 mm dla modelu HWE100 i 1680 mm dla modelu HWE100S, szerokość całkowita korpusu wózka dla obydwu wersji 700 mm) łączy w sobie cechy wózka paletowego, do kompletacji oraz składowania. Niewielkie rozmiary nie zmniejszają jednak jego możliwości BT Minimover jest w stanie podnieść ładunek o masie do 1000 kg na wysokość 2 m. Urządzenie wyposażono w bezobsługową baterię (2x12 V/63 Ah) oraz prostownik. Podobne, choć nieco większe modele można znaleźć w ofercie firmy STILL (EXV 10 Basic i EXV 10), Jungheinrich (EMC i EMC B10) oraz Yale (MS10E). Choć grupę wózków, którym poświęcamy dzisiaj uwagę, wyróżnia możliwość składowania towarów na dużych wysokościach, przy zachowaniu niewielkich wymiarów urządzenia, to konstruktorzy wpadli na pomysł, aby wykorzystać wbudowany maszt również w inny sposób. Tak powstały elektryczne wózki podnośnikowe podwójnego załadunku, sprawdzające się przede wszystkim w dynamicznych układach przeładunkowych. Niewielkie rozmiary masztu umożliwiają wjazd wózka do naczepy samochodu ciężarowego i, dzięki możliwości transportu dwóch palet jednocześnie, zwiększenie wydajności przeładunkowej całego podsystemu logistycznego. Wózki tego typu można znaleźć w ofercie większości producentów wyposażenia magazynowego. Przykładowe modele to: SD 20 firmy Still, BT SWE 200D BT SPE200D z rodziny wózków BT Staxio i BT Ixion firmy Toyota Material Handling Polska, L 10 B z serii 1172 firmy Linde oraz EJD 18 firmy Jungheinrich. Poza podwójnym załadunkiem łączą je niewielkie wymiary i masa, udźwig do 2 000 kg oraz maksymalna wysokość podnoszenia do 2,5 m. Giełdowa cena urządzeń tego typu wynosi od 20 000 zł do 30 000 zł. Dostępne są również modele z rozkładaną platformą dla operatora. Elektryczne wózki podnośnikowe podwójnego załadunku sprawdzają się również znakomicie podczas prac mających na celu reorganizację towarów w strefach buforowych. Mogą być także wykorzystywane do komisjonowania lub jako mobilny stół roboczy. - - - - - - Do układania palet w stosy oraz składowania w regałach dostępne są wózki o większych możliwościach podnoszenia ładunków. Umieszczenie punktu ciężkości ładunku pomiędzy napędem a kołami jezdnymi pozwala na pracę z ładunkami o masie nawet do 2 000 kg, przy wysokości podnoszenia do 5,5 m. Wózki elektryczne wyposażone są w system impulsowego sterowania jazdą oraz podnoszenia, oparty o technologię MOSFET. Pozwala on na precyzyjne sterowanie jazdą i operacjami podnoszenia, co ma szczególnie istotne znaczenie przy transporcie wrażliwych ładunków. Bezpieczeństwo zwiększa również system automatycznego hamowania po puszczeniu przełącznika jazdy. Obecnie jest to standard, który znacząco podnosi jakość pracy i pozwala konkurować wózkom podnośnikowym z bardziej zaawansowanymi od nich technologicznie wózkami widłowymi wysokiego składowania. Oferta producentów jest szeroka, u każdego znajdziemy kilka modeli o przytoczonych możliwościach. Dla wózków prowadzonych będą to: seria EGV i EXV od Still, wózki MS10-16 firmy Yale, EJC 212-216 oraz BJC B14-16 (wersje z szerokim rozstawem ramion wsporczych i karetką wideł kutych) od firmy Jungheinrich i modele z rodziny wózków BT Staxio firmy Toyota Material Handling Polska SWE120, SWE140 oraz SWE120L i SWE140L (te drugie wyposażone są dodatkowo w podnoszone ramiona podporowe, umożliwiające łatwiejsze pokonywanie nierównych powierzchni). Dostępne są również modele zwiększające komfort pracownika oraz wydajność pracy, czyli wózki z rozkładaną lub zabudowaną platformą. Ceny tych wózków zazwyczaj zawierają się w przedziale 30 000 40 000 zł. Przy zakupie dowolnego z opisywanych urządzeń istnieje możliwość zamówienia opcjonalnego wyposażenia w postaci różnych rozmiarów wideł, pojemności baterii, a także jej rodzaju (kwasowa lub żelowa), wbudowanego prostownika, belki do montażu komputera lub notatnika, wersji przystosowanej do pracy w chłodni, a także szeregu innych udogodnień, które możliwe były również w przypadku elektrycznych wózków unoszących. Więcej o możliwościach dopasowania nowego sprzętu do własnych potrzeb można przeczytać w artykule Szybsze i wydajniejsze. Paleciaki pod napięciem, który był częścią lipcowo-sierpniowego wydania naszego miesięcznika. W przypadku wózków podnośnikowych istnieje możliwość wyboru rodzaju masztu (simplex, duplex, triplex
czy choćby wersji z panoramicznym widokiem). Opcja ta dostępna jest jedynie dla bardziej zaawansowanych technologicznie modeli i pozwala na jeszcze lepsze dopasowanie parametrów wózka. Do innych ciekawych rozwiązań dodatkowych zaliczyć można ogranicznik prędkości jazdy przy widłach podniesionych powyżej określonej wysokości, wskaźnik udźwigu w zależności od wysokości podnoszenia w postaci kolorowego kodu na maszcie oraz funkcję pełzania, pozwalającą na dokładne operowanie ładunkiem w niewielkich przestrzeniach. Podane informacje powinny przybliżyć specyfikę wózków podnośnikowych. Stanowią one ciekawą grupę sprzętu, zarówno ze względu na aspekty ekonomiczne, jak i możliwości, które sprawdzają się w obiektach o działalności różnego rodzaju, a więc nie tylko dla intralogistyki. Z technicznego punktu widzenia można je przyrównać do pomostu łączącego wózki unoszące i zaawansowane technologiczne, oferujące o wiele większe możliwości, wózki wysokiego składowania. To właśnie tym drugim, czyli wózkom typu Reach Truck, przyjrzymy się już za miesiąc. < - - formami do wykonywania intensywnych prac. BT Staxio zaprojektowano w opar czowymi wymaganiami klientów okaza Prostota czonych kierowców. System BT Powerdrive wia rozpoznanie operatora i w celu mak w pozycji pionowej idealne w ciasnych zygnacji z manewrowania wózkiem pod czas prac na rampach. W celu dalszego modelach BT Staxio korpus wózka zo wany i wyprodukowany zgodnie z cenio i wielu innym zmianom wózek BT Sta radiowe i czytniki kodów kreskowych.