11 Współczesna architektura wobec OZE HafenCity, IBA Hamburg 2006-13, 2014 plus, koncepcja odnawialnego Wilhelmsburga 2050, Fryburg Bryzgowijski Vauban Contemporary architecture in view of renewable energy sources (RES) - HafenCity, IBA 2006-13, 2014 +, Concept Renewable Wilhelmsburg 2050, Freiburg Vauban Współczesna architektura mieszkaniowa krajów Europy zachodniej nacechowana jest nowatorskimi rozwiązaniami w zakresie energooszczędności oraz pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych. Dzielnice, osiedla, zespoły mieszkaniowe i pojedyncze budynki realizowane od podstaw, jak i poddane renowacji lub rewitalizacji stanowią próbę znalezienia harmonijnej relacji środowiska naturalnego i zabudowanego oraz związków architektury z miejscem i klimatem. Hamburg w ramach działań IBA 2006-13 oraz 2014+ postawił na rewitalizację rozległych obszarów poprzemysłowych i zdegradowanych wewnętrznych peryferii dzielnic na wyspach Łaby, przy jednoczesnej przebudowie i transformacji energetycznej dzielnicy Wilhelmsburg. W kontraście do projektów IBA prezentuje się trwający już 14 lat proces przebudowy i rewitalizacji nabrzeży portowych w HafenCity. Miastem zdecydowanie nastawionym na zrównoważony rozwój oraz OZE jest Fryburg Bryzgowijski. Pilotażowe osiedle Schlierberg w dzielnicy Vauban składające się z 58 plusenergetycznych domów szeregowych zostało zrealizowane na terenie ośrodka sportowego dawnych koszar francuskiej armii[1]. Prezentuje się założenia projektowe oraz porównanie przebudowy i energetycznej rewitalizacji dzielnic Wilhelmsburg i Hafencity w Hamburgu oraz osiedla Schlierberg we Fryburgu Bryzgowijskim[1]. Przedstawia się wybrane przykłady : IBA Dock (2009-10) projekt Han Slavik, Energie Bunker (2010-13 ) Hegger,Schleiff HHS P+A, Georgswerder (2009-13 )Hafner/Jimenez, M+N, Gateway to the World Educational Centre (2011-13) bof architekten, Weltquartier-Global Neighbourhood (2008-2015) kfs-architekten, Weimarer Platz + Pavilion (2008-10) Kunst + Herbert Architekten, World Commercial Park (2008-13) Architekturbüro Dalpiaz + Giannetti oraz Hybrid Houses, Smart Materials i Smart Price Houses, WaterHouses, Open House (2010-11) Onix BV-Groningen z Kunst+Herbert, Light-Active House 2020 (2009-10 ) TU Darmstadt, Hegger & Ostermann Architekten[2] oraz Schlierberg (2006) Rolf DischSolar Architecture. 11 mgr inż. arch. Justyna Juchimiuk asystentka w Katedrze Architektury i Urbanistyki, Wydziału Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska Uniwersytetu Zielonogórskiego. Doktorantka Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie, Wydziału Budownictwa i Architektury. Zainteresowania badawcze obejmują zagadnienia związane z wykorzystaniem OZE w odniesieniu do architektury i urbanistyki oraz zintegrowanego procesu projektowego. Justyna Juchimiuk, M.E., Engineer in Architecture Assistant Professor in Department of Architecture and Urban Planning, Faculty of Architecture, Civil and Environmental Engineering, University of Zielona Góra. Phd candidate at West Pomeranian University of Technology Szczecin, Faculty of Civil Engineering and Architecture. Research interests include issues of using Renewable Energy Sources in regard to architecture and urbanism aspects, also Integrated Design Process. 60
Contemporary housing architecture in Western Europe is characterized by innovative energy saving solutions and energy generation from renewable sources. Districts, housing complexes and individual houses built as well as renovated or revitalizated are the attempts to find a harmonious relationship between nature and built environment and the relationship of architecture with the location and climate. Hamburg as part of the IBA 2006-13 focused on the revitalization of vast industrial and degraded "inner periphery" areas on the islands of Elbe, while reconstruction and energy transformation of Wilhelmsburg district. IBA contrasts with ongoing rebuilding and revitalization process of former quays in HafenCity. Freiburg im Breisgau is another city strongly focused on sustainability. Pilot project of Schlierberg housing settlement in Vauban district consists of 58 surplus energy terraced houses developed in the sports area of the former barracks of the French army. The article presents and compares design assumptions of redevelopment and energy revitalization of Wilhelmsburg and HafenCity districts in Hamburg and Schlierberg housing settlement Freiburg. The paper deals with selected examples such as: IBA Hamburg :The Key Theme Cosmopolis: Gateway to the World Educational Centre (2011-13) by bof architekten, Weltquartier- Global Neighbourhood (2008-2015) by kfs-architekten, Weimarer Platz with Pavilion (2008-10) by Kunst + Herbert Architekten, World Commercial Park (2008-13 )by Architekturbüro Dalpiaz + Giannetti. The Key Theme Metrozones: Hybrid Houses, Smart Materials and Smart Price Houses, WaterHouses. The Key Theme Cities and Climate Change-IBA Dock (2009-10) by Han Slavik, Energy Bunker (2010-13) by Hegger, Schleiff HHS P+A, Energy Hill Georgswerder (2009-13) by Hafner/Jimenez, M+N,, Open House (2010-11) by Onix BV-Groningen with Kunst+Herbert, Light- Active House 2020 (2009-10 ) TU Darmstadt, Hegger & Ostermann Architekten and Schlierberg in Freiburg (2006) by Rolf Disch Solar Architecture. Słowa kluczowe: architektura, EcoLabel, energoefektywność, energetyka prosumencka, IBA Hamburg, nabrzeża, OZE, rewitalizacja, transformacja energetyczna- Energiewende, tereny popartowe, Vaubon. Keywords: architecture, EcoLabel, energy-efficency, prosumer energy generation, International Building Exhibition IBA Hamburg, waterfronts, RES, revitalizations, energy transformation Energiewende, brownfields, Vaubon. Bibliografia / References [1] Duran S.C., Herrero J.F., The Source of Contemporary Green Architecture, Colins Design-Harpers Collins Publisher, New York 2010,.9-12, 229-237. [2] Hellweg U.(red), IBA Hamburg: Energy Atlas Future Concept Renewable Wilhelmsburg, Jovis Verlag, Hamburg 2010 [3] IBA Hamburg GmbH. IBA Hamburg, www.iba-hamburg.de (Dostęp/Access 01.09.2015r.). [4] Juchimiuk J., Energetyczna rewitalizacja miast w aspekcie wykorzystania odnawialnych źródeł energii. The energy revitalisation of towns in the aspect of using Renewable Energy Sources, w: Przestrzeń i Forma, pif NR 23/2-2015, Wydawnictwo Uczelniane Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie, zeszyt 2/2015, 73-86. [5] Juchimiuk J., Przestrzeń społecznej integracji a strategia rozwoju zrównoważonego i wykorzystanie OZE. Hamburg - HafenCity oraz Elbinsel: Wilhelmsburg i Veddel, w: Habitaty - architektura socjalna = Habitats - social architecture, Oficyna Wydaw. Politechniki Wrocławskiej, 2014, 253-270. [6] Juchimiuk J., Energetyczna rewitalizacja dzielnic Hamburga: Wilhelmsburg, Veddel oraz HafenCity, w: Rewitalizacja w polityce miejskiej: III Kongres Rewitalizacji Miast. Kraków, 2014, IRM 2014, 25. 61
1 Strona tytułowa prezentacji pt.: Współczesna architektura wobec odnawialnych źródeł energii OZE Front page of a presentation Contemporary architecture in view of renewable energy sources (RES) Wilhelmsburg koncepcja samowystarczalnej energetycznie dzielnicy/ IBA_Hamburg 2006-13 2 Concept of Renewable Wilhelmsburg/ IBA_Hamburg 2006-13 62
3 Wzgórze energii Georgswerder / IBA Hamburg 2006-2013/ Produkcja.energii, ogrzewania, En. wiatrowa: turbiny/ en. słoneczna: PV/ en.geotermalna/wydobycie gazu-matan Energy Hill Georgswerder / IBA Hamburg 2006-2013/ Electricity Production/Heat Generation/ Wind energy/solar energy- PV/Biomass: biogas/geothermal/landfill gas: methane gas 4 Bunkier energii/ IBA Hamburg 2006-2013/ zintegrowany system pr.energii, ogrzewania, panele PV na dachu i elewacjach/ biogas Energy Bunker / IBA Hamburg 2006-2013/Integrated Electricity Production/Heat Generation/rooftop and facade PV system /biogas thermal power plant 63
Zintegrowana sieć energetyczna Wilhelmsburga/ IBA_Hamburg 2003-2016 5 Integrated Energy Network Wilhelmsburg Central/ IBA_Hamburg 2003-2016 BIQ / ALGENHAUS / Smart Material Houses / Wilhelmsburg IBA_Hamburg 2003-2016 6 BIQ / ALGENHAUS/ Smart Material Houses/ Wilhelmsburg IBA_Hamburg 2003-2016 64
SOFT HOUSE / Smart Material Houses / Wilhelmsburg IBA_Hamburg 2003-2016 7 SOFT HOUSE / Smart Material Houses / Wilhelmsburg IBA_Hamburg 2003-2016 SMART IST GRÜN / Smart Material Houses / Wilhelmsburg IBA_Hamburg 2003-2016 8 SMART IST GRÜN / Smart Material Houses / Wilhelmsburg IBA_Hamburg 2003-2016 65
9 HafenCity-Hamburg Mapa dot. efektywności energetycznej i OZE oraz nowe standardy redukcji emisji CO 2 /obiekty energoefektywne - energia słoneczna i wiatrowa HafenCity Hamburg - Energy efficiency map/ RES and new standards for CO 2 -benchmarkt / energy-effective buildings - solar and wind energy 10 HafenCity Hamburg /Siedziba główna Unilever proj. Behnisch Architekten/ Certyfikacja EcoLabel HafenCity Hamburg / Unilever HQ design: Behnisch Architekten/ EcoLabel Certyfication 66