PAWEŁ JEGO POCHODZENIE I POWOŁANIE

Lekcja XI 12 września PAWEŁ JEGO POCHODZENIE I POWOŁANIE STUDIUM BIEŻĄCEGO TYGODNIA: Dz 9,1; Flp 3,6; 1 Kor 15,10; Dz 9,1-22; 26,18; Ga 2,1-17. TEKST PAMIĘCIOWY: Lecz Pan rzekł do niego: Idż, albowiem mąż ten jest moim narzędziem wybranym, aby zaniósł imię moje przed pogan i królów, i synów Izraela; Ja sam bowiem pokażę mu, ile musi wycierpieć dla imienia mego (Dz 9,15-16). Jedną z głównych postaci Nowego Testamentu jest apostoł Paweł, znany wcześniej jako Saul z Tarsu i faryzeusz. Paweł stał się dla Kościoła wczesnochrześcijańskiego kimś tak ważnym jak Mojżesz dla narodu izraelskiego. Różnica polegała na tym, że Mojżesz wyprowadził lud Boży spośród pogan, by Izraelici mogli pełnić wolę Pańską, zaś Paweł zaniósł Słowo Boże z Izraela do pogan, aby poganie mogli czynić to samo pełnić wolę Najwyższego. O Pawle wiemy więcej niż o kimkolwiek z pierwszych chrześcijan. Znamy go zwłaszcza jako tego, który wywarł znaczący wpływ na rozwój chrześcijańskiej misji nie tylko w I wieku n.e., ale w całych minionych dwóch tysiącleciach. Jego wyprawy i aktywność wśród narodów zamieszkujących tereny na północ od Morza Śródziemnego są wspaniałym przykładem działalności misyjnej. Pawłowi przypisuje się przełożenie biblijnych prawd absolutnych z kontekstu kultury izraelskiej, w której przepisy cywilne, rytualne i moralne były wplecione w tkankę codziennego życia, na kontekst uniwersalnego Bożego przesłania skierowanego do wszystkich narodów. Nikt tak jak Paweł nie potrafił rozróżniać między żydowską tradycją i zwyczajami, a nieprzemijającymi i powszechnie obowiązującymi prawdami i zasadami. W tym tygodniu przyjrzymy się człowiekowi, który, jak wielu twierdzi, jest obok Jezusa Chrystusa drugą najważniejszą postacią Nowego Testamentu. 86

Saul z Tarsu NIEDZIELA 6 września Saul urodził się w Tarsie, ważnym mieście położonym na szlaku handlowym między Syrią a zachodnią Azją (zob. Dz 22,3). Tars był ośrodkiem wielokulturowym, miastem rzemieślników, uczonych, a także przez krótki czas miejscem zamieszkania Cycerona, słynnego rzymskiego mówcy i senatora. Rodzice Saula należeli do żydowskiej diaspory (Izraelitów mieszkających poza Palestyną) i pochodzili z plemienia Beniamina. Nadali mu imię Saul (hebr. Szaul wyproszony u Boga), ale rozpoczynając swoją misję wśród pogan (zob. Dz 13,9), przyjął on imię Paweł (łac. Paulus od nazwiska znanego rzymskiego rodu). Ponieważ był faryzeuszem, niektórzy przypuszczają, że był żonaty, choć nie mamy co do tego pewności. W rzeczy samej mało wiemy o jego rodzinie, ale Łukasz wspomina o jego siostrze i siostrzeńcu (zob. Dz 23,16). Paweł miał także rzymskie obywatelstwo (zob. Dz 22,25-28). Saul odebrał wstępne wykształcenie w szkole synagogalnej w Tarsie, do której uczęszczał do 12. roku życia, a następnie studiował w szkole rabinackiej w Jerozolimie pod okiem słynnego rabbana (honorowy tytuł oznaczający dosłownie nasz rabbi) Gamaliela (zob. Dz 22,3). Jak większość izraelskich mężczyzn nauczył się także rzemiosła był wytwórcą namiotów (zob. Dz 18,3). Jak wspomnieliśmy wcześniej, Paweł był faryzeuszem (zob. Flp 3,5). Faryzeusze (odłączeni) byli znani z tego, iż utrzymywali, że wszystkie przykazania Boże, zarówno te spisane w księgach Mojżeszowych, jak również te przekazywane ustnie z pokolenia na pokolenie, obowiązują wszystkich Izraelitów. Ich nieugięty patriotyzm i skrupulatne posłuszeństwo prawu żydowskiemu sprawiały, że w opinii innych Izraelitów uchodzili za hipokrytów i ludzi chętnie osądzających innych. Jednak Paweł nie ukrywał faktu, iż on i jego ojciec byli faryzeuszami (zob. Dz 23,6). Przeciwnie, uważał to za powód do chluby. Faryzeuszowskie doświadczenie Pawła było jednym z ważnych elementów jego skutecznej pracy misyjnej zarówno wśród Izraelitów, jak i pogan. Dzięki wykształceniu, jakie odebrał, posiadał dogłębną znajomość Starego Testamentu, który był dla pierwszych chrześcijan całym Pismem Świętym. Ponadto Paweł dobrze znał pisemne dodatki i żydowskie rozszerzenia starotestamentowych praw. Tak więc ze wszystkich apostołów to on był najlepiej przygotowany do tego, by rozróżniać między ponadczasowymi, biblijnymi, boskimi prawdami absolutnymi a późniejszymi izraelskimi dodatkami kulturowymi, które nie miały mocy obowiązującej, a więc mogły być odrzucone przez pogan nawracających się do Jezusa. Jak zauważyliśmy, ta kwestia stała się jedną z najważniejszych w życiu Kościoła wczesnochrześcijańskiego. Także w naszych czasach kwestia roli kultury w Kościele wymaga odniesienia się do szeregu istotnych zagadnień. Które z naszych chrześcijańskich wierzeń wydają się najbardziej sprzeczne z otaczającą nas kulturą? Jak możemy uporać się z takimi różnicami bez posuwania się do kompromisu w tych sprawach, w których nigdy nie wolno iść na ustępstwa? 87

Paweł człowiek PONIEDZIAŁEK 7 września Cechy charakteru to indywidualne, typowe reakcje człowieka na sytuację rodzinną, kulturową czy wychowawczą. Charakter jest połączeniem cech, przymiotów i zdolności, które czynią człowieka takim, jakim jest. Przeczytaj Dz 9,1; Flp 3,6.8; 1 Kor 15,9-10; 1 Tm 1,16; Ga 1,14; 2 Kor 11,23-33. Co te wersety mówią o charakterze i osobowości Pawła? Paweł najwyraźniej był człowiekiem o silnych przekonaniach i niespożytej gorliwości. Zanim nawrócił się do Jezusa, w swej religijnej zapalczywości prześladował chrześcijan. Poparł ukamienowanie Szczepana (zob. Dz 7,58), kierował aresztowaniami wyznawców Chrystusa (zob. Dz 8,3), groził śmiercią uczniom Pańskim (Dz 9,1) i zorganizował w obcym kraju wrogą akcję przeciwko chrześcijanom (zob. Dz 9,2; Ga 1,13). Jednak z drugiej strony widzimy, że jego gorliwość i zapał zostały spożytkowane w dobrym celu, gdy poświęcił swe życie głoszeniu ewangelii pomimo niesamowitych trudności i wyzwań, którym musiał sprostać. Choć poświęcił wszystko dla Chrystusa, całe to poświęcenie uznał za śmiecie, coś zupełnie bezużytecznego w porównaniu z tym, co za to otrzymał. Paweł rozumiał, co jest naprawdę ważne w życiu, a co ma drugorzędne znaczenie. Przy całej swojej energii i sile przekonań apostoł Paweł paradoksalnie był skromnym człowiekiem. Niewątpliwie po części pod wpływem poczucia winy i skruchy związanych z wcześniejszym prześladowaniem chrześcijan postrzegał siebie jako niegodnego wzniosłego powołania. Już jako ten, który głosił, że sprawiedliwość Chrystusa jest jedyną nadzieją na zbawienie, zdawał sobie sprawę ze swojej grzeszności wobec świętego Boga. Ta świadomość była więcej niż wystarczająca, by utrzymać go w pokorze, uległości i wdzięczności. Jeden promień chwały Boga i czystości Chrystusa, przenikając duszę, z bolesną wyrazistością pokazuje każdą plamę, każde zniekształcenie i każdą wadę ludzkiego charakteru. Ujawnia grzeszne pragnienia, niewierność serca i nieczystość ust 1. Nikt z nas nie jest odporny na pychę. Jak patrzenie na ukrzyżowanego Zbawiciela i rozmyślanie o znaczeniu Jego ofiary leczy nas z grzechu pychy? 1 Ellen G. White, Pokój, za którym tęsknisz, Warszawa 2011, wyd. III, s. 28. 88

Saul staje się Pawłem WTOREK 8 września Przeczytaj w Dz 9,1-22 opis nawrócenia Pawła. Jak to doświadczenie zostało powiązane z jego misyjnym powołaniem? Zob. także Dz 26,16-18. Od początku było jasne, że Pan zamierzał posłużyć się Pawłem, by dotrzeć zarówno do Izraelitów, jak i pogan. Jego nawrócenie było najważniejszym wydarzeniem w przygotowaniu go jako misjonarza i teologa. Dlatego też często odwoływał się on do tego wydarzenia i opowiadał o nim. Powstań i stań na nogach swoich, albowiem po to ci się ukazałem, aby cię ustanowić sługą i świadkiem tych rzeczy, w których mnie widziałeś (Dz 26,16). Paweł nie mógł głosić ani nauczać o czymś, czego nie wiedział. Tego, czego uczył, musiał osobiście doświadczyć, aby głosić poznanie Pana zgodnie ze Słowem Bożym (zob. Rz 1,1-2). Przeczytaj Dz 26,18. Jakie miały być efekty działalności apostoła Pawła? Możemy tu wyszczególnić pięć efektów autentycznej działalności misyjnej: 1. Otwarcie oczu słuchającym. Słuchacze uświadamiają sobie, że Bóg i Jezus naprawdę istnieją, działają i przemawiają. 2. Podążanie z ciemności do światła, z niewiedzy do poznania, co jest jednym z zasadniczych wątków przesłania ewangelii (zob. Łk 1,78-79). 3. Odwrócenie się od mocy Szatana do Boga. 4. Przyjęcie przebaczenia grzechów. Problem grzechu może być rozwiązany. Takie jest żywe, uzdrawiające i zasadnicze chrześcijańskie przesłanie. 5. Zajęcie miejsca pośród uświęconych, to znaczy członkostwo w Kościele bez względu na pochodzenie etniczne, płeć czy narodowość. Gdyby ktoś zapytał cię o twoje osobiste doświadczenie z Jezusem i poprosił, byś coś o Nim opowiedział, co miałbyś do powiedzenia? 89

Paweł w polu misyjnym ŚRODA 9 września Począwszy od Jerozolimy i okolicznych krajów aż po Ilirię, rozkrzewiłem ewangelię Chrystusową (Rz 15,19). Jaki istotny element każdej działalności misyjnej można odnaleźć w powyższych słowach? Zob. także 1 Kor 1,23; 2,2; Ga 6,14; Flp 1,15-18. Jedno jest pewne w misyjnych poczynaniach Pawła gdziekolwiek się udawał, sednem jego przesłania był Chrystus, i to ukrzyżowany. Głosząc Jezusa w ten sposób, apostoł pozostał wierny swemu powołaniu. Przesłanie dla współczesnych misjonarzy jest jasne cokolwiek głosimy i czegokolwiek nauczamy (a jako adwentyści dnia siódmego naprawdę mamy czym się dzielić ze światem), Chrystus i Jego zbawcza ofiara muszą być na pierwszym miejscu i w centrum wszelkich naszych działań misyjnych. Ponadto Paweł głosił Jezusa nie jak jakąś obiektywną prawdę, a potem szedł sobie dalej swoją drogą. Celem jego pracy było zakładanie zborów, tworzenie chrześcijańskich społeczności wszędzie tam, gdzie działał i gdzie mógł je tworzyć. Jego pracą było budowanie Kościoła w najprawdziwszym sensie tego wyrażenia. Na misyjną działalność Pawła składał się jeszcze inny element. Przeczytaj Kol 1,28. Co apostoł stwierdza w tym wersecie? Czy stwierdzenie to dotyczy ewangelizacji czy raczej uczniostwa? Czytając listy Pawła, łatwo możemy się zorientować, że większość z nich nie ma charakteru ewangelizacyjnego przynajmniej w tym sensie, w jakim rozumiemy to słowo. Po prostu nie są przeznaczone dla osób spoza Kościoła. Przeciwnie, większość tych listów została skierowana do już istniejących zborów. A zatem częścią działalności misyjnej Pawła była duszpasterska troska, umoralnianie i umacnianie zborów. Tak więc możemy wyróżnić co najmniej trzy istotne elementy działalności misyjnej apostoła: głoszenie Jezusa, zakładanie zborów i opiekę duszpasterską nad zborami. Przypomnij sobie, kiedy ostatnio składałeś wobec kogoś świadectwo wiary w jakiejkolwiek formie. Jakie miejsce zajmował Chrystus w tym, co przekazałeś? Jak możesz się upewnić, że On zawsze będzie znajdował się w centrum twojego świadectwa wiary? 90

Misja i wielokulturowość CZWARTEK 10 września Wielokulturowość (multikulturalizm) to modny ostatnio termin, który po raz pierwszy ukazał się w druku w latach 60. XX wieku w dziele pt. Oxford English Dictionary 1. Dla większości starożytnych społeczeństw istniały tylko dwa rodzaje ludzi my i oni, nasze plemię i obcy. Grecy nazywali wszystkich nie-greków barbarzyńcami, a Izraelici nazywali inne narody poganami. Jak zauważyliśmy, powodzenie misji wśród pogan zmusiło Kościół i jego przywódców do uporania się z kwestią podziału między Izraelitami a poganami, która sprowadzała się do tego, czy poganin może zostać chrześcijaninem, nie stając się Izraelitą. Przeczytaj Ga 2,1-17. Jakie zdarzenie jest opisane w tym fragmencie listu i jak opis ten ilustruje wyzwanie, jakie wielokulturowość rzuca ewangelizacji i misji? Gdy ( ) Piotr przybył w odwiedziny do Antiochii, zyskał zaufanie wielu swoim rozsądnym zachowaniem wobec nawróconych pogan. Przez pewien czas postępował zgodnie ze światłem otrzymanym z nieba i pokonywał swoje naturalne uprzedzenie wobec zasiadania do stołu z nawróconymi poganami. Jednak gdy z Jerozolimy przybyli pewni Żydzi, gorliwi w spełnianiu prawa ceremonialnego, Piotr nierozsądnie zmienił swoje zachowanie wobec nawróconych pogan. ( ). Ten przejaw słabości ze strony szanowanych i darzonych miłością przywódców wywarł bolesne wrażenie na wierzących pogan. Zborowi zagroził podział 2. Paweł przeciwstawił się Piotrowi i zajął zdecydowane stanowisko w zborze, który dzisiaj nazwalibyśmy wielokulturowym. Nawróceni przez niego poganie nie musieli stać się Żydami, aby zostać chrześcijanami. Złożona przeszłość Pawła gorliwego faryzeusza, ucznia rabbana Gamaliela, rzymskiego obywatela, fanatycznego fundamentalisty, prześladowcy i wreszcie nawróconego na chrześcijaństwo apostoła Jezusa Chrystusa w sposób szczególny kwalifikowała go do rozpoznawania ponadczasowych i niezmiennych boskich prawd absolutnych z jednej strony oraz zmiennych, kulturowych i religijnych zwyczajów z drugiej strony. Jak odróżniasz to, co jest zasadnicze i obowiązkowe w naszej wierze, od tego, co jest jedynie kwestią kulturowych, społecznych czy osobistych preferencji? 1 Oxford English Dictionary publikacja wydawnictwa Oxford University Press uznawana za najbardziej wyczerpujący i metodyczny słownik języka angielskiego. W 2005 roku ów słownik liczył ponad 300 tys. haseł głównych. Jego wydawcy stawiają sobie za cel zapis wszystkich najbardziej znanych zastosowań i wariantów słowa we wszystkich światowych odmianach języka angielskiego, zarówno w przeszłości, jak i obecnie (przyp. red.). 2 Ellen G. White, Działalność apostołów, Warszawa 2007, wyd. IV, s. 109. 91

PIĄTEK 11 września DO DALSZEGO STUDIUM Dla słabych stałem się jak słaby, by pozyskać słabych. Stałem się wszystkim dla wszystkich, żeby uratować choć niektórych. Wszystko zaś czynię dla Ewangelii, by mieć w niej swój udział (1 Kor 9,22-23 BT). Przeczytaj 1 Kor 9,19-23. We współczesnej misjologii stosuje się termin kontekstualizacja dla nazwania metody przedstawionej tu przez Pawła. Kontekstualizacja została zdefiniowana jako dążenie do głoszenia ewangelii słowem i czynem oraz zakładania zborów w sposób, który jawi się jako zrozumiały dla ludzi w miejscowym kontekście kulturowym; przedstawianie chrześcijaństwa w sposób wychodzący naprzeciw najgłębszym potrzebom ludzi i przenikający ich światopogląd, a więc pozwalający im pójść za Chrystusem, a jednocześnie pozostać we własnej kulturze 1. Chrześcijanie żydowskiego pochodzenia mieszkający w pobliżu świątyni w naturalny sposób zwracali myśli ku szczególnym przywilejom danym narodowi żydowskiemu. Gdy widzieli, że Kościół chrześcijański oddala się od ceremonii i tradycji żydowskich i przeczuwali, że szczególna świętość, jaką posiadały żydowskie zwyczaje, wkrótce może zblednąć w świetle nowej wiary, wielu czuło rozdrażnienie wobec Pawła, który w największej mierze przyczyniał się do tej zmiany. Nawet nie wszyscy uczniowie byli gotowi chętnie przyjąć decyzję soboru. Niektórzy pałali gorliwością w spełnianiu prawa ceremonialnego, a Pawła traktowali nieprzychylnie, gdyż uważali, że głoszone przez niego zasady w kwestii obowiązywania żydowskiego prawa są zbyt liberalne 2. PYTANIA DO DYSKUSJI 1. Przeczytaj 1 Kor 9,20. Jakie lekcje możemy wyciągnąć z tych słów i jak mogą nam one pomóc w zrozumieniu i kontekstualizacji naszej misji czy chociażby osobistej służby i wydawania świadectwa wiary? 2. Pomimo grzesznej czy wręcz haniebnej przeszłości Pawła Bóg przebaczył mu i powołał go do wielkiej służby. Jak możemy się nauczyć przebaczać sobie nawzajem to, co zrobiliśmy przeciwko sobie, przyjmując sprawiedliwość Chrystusa na własność i oddając się do Jego dyspozycji w Jego dziele? 1 Darrell L. Whiteman, Contextualization: The Theory, the Gap, the Challenge, w: International Bulletin of Missionary Research 1/1997, s. 2. 2 Ellen G. White, Działalność apostołów, Warszawa 2007, wyd. IV, s. 108-109. 92