OPIS ZAŁOśEŃ I WARUNKÓW WYKONANIA AKTUALIZACJI PROGRAMU ROZBUDOWY KANALIZACJI DESZCZOWEJ MIASTA OLSZTYNA Zakres opisu 1. Zebranie informacji o istniejącym środowisku geograficznym. 2. Uzyskanie danych o przewidywanym w planach zagospodarowania przestrzennego rozmieszczeniu zainwestowania terenów. 3. Określenie prognozy charakterystycznych ilości ścieków i ładunków zanieczyszczeń dla ścieków usuwanych systemem kanalizacji deszczowej. 4.Analiza wyników. 5. Uzyskanie akceptacji załoŝeń przez Zamawiającego. 6. Opracowanie wariantowej koncepcji systemu kanalizacyjnego na podstawie uprzednio sformułowanych załoŝeń. 7. Opracowanie kryteriów oceny wariantów i podstaw ich stosowania, w tym wskaźników jednostkowych nakładów i kosztów, 8. Opracowanie programu realizacji systemu kanalizacji deszczowej. 9. Ustalenie programu i harmonogramu opracowań. 10. Opracowanie wniosków i wytycznych do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, konsultacje społeczne. 11. Opracowanie programu prac badawczych i studialnych potrzebnych do wyjaśnienia zagadnień wątpliwych. 12. Składniki opracowania 1
1. Zebranie informacji o istniejącym środowisku geograficznym umoŝliwiających ocenę funkcjonowania na danym terenie układów kanalizacyjnych. 1.1 zakres danych o środowisku geograficznym informacje o ukształtowaniu terenu informacje o układzie hydrograficznym, warunkach hydrologicznych i meteorologicznych oraz o jakości wód powierzchniowych i potrzebach ich ochrony, informacje o opadach nawalnych i burzowych z moŝliwie długiego okresu obserwacji, informacje o zjawiskach roztopowych, informacje o stanie gospodarki wodnej: - podstawowej w zasięgu działania i oddziaływania systemu kanalizacji deszczowej, jak równieŝ poza zasięgiem, lecz wpływającej na warunki hydrologiczne na terenie systemu i jego otoczenia, - szczegółowej w zasięgu działania i oddziaływania systemu kanalizacji deszczowej, w tym melioracji terenów 1.2 informacje o istniejącym zainwestowaniu terenu przedstawione na mapach i planach w skali nie większej od 1:10000 sporządzane na potrzeby planu zagospodarowania przestrzennego W szczególności materiały te powinny zawierać dane o rozmieszczeniu: - terenów mieszkaniowych i intensywności ich wykorzystania, - zakładów przemysłowych z podaniem powierzchni zajmowanego terenu, rodzaju zakładu, charakterystyki jego produkcji - ośrodków usługowych róŝnego rodzaju ze wskazaniem ich charakterystyki, - terenów składowych, zaplecza transportu, budownictwa i innych, - układu drogowego, jego klasyfikacji oraz głównych węzłów, 1.3. badania istniejących systemów kanalizacji deszczowej W badaniach istniejących systemów naleŝy uwzględnić: a) inwentaryzację sieci kanalizacji deszczowej i obiektów kanalizacyjnych w oparciu o materiały geodezyjne od Zamawiającego wraz z oceną ich stanu technicznego i podaniem okresu budowy częściowo uzyskane od Zamawiającego oraz na podstawie własnych przeglądów. Inwentaryzacja sieci kanalizacyjnej powinna być sporządzona w skali nie mniejszej niŝ 1:2000, obejmować plan sytuacyjno wysokościowy i profile, musi zawierać dane na temat: -zasięgu całego systemu kanalizacyjnego -lokalizacji kolektorów, kanałów, przelewów burzowych i innych urządzeń sieciowych, -lokalizacji podczyszczalni ścieków, separatorów (ze wskazaniem lokalizacji działki) i wylotów do odbiornika, -parametrów technicznych sieci, umoŝliwiających ocenę przepustowości głównych jego elementów, -lokalizacji głównych punktowych źródeł ścieków (zakłady przemysłowe). b) obserwacje działania systemu kanalizacyjnego lub jego wybranych fragmentów w czasie pogody bezdeszczowej oraz w okresach opadów i zjawisk roztopowych (w powiązaniu z obserwacją zjawisk wywołujących odpływ), c) ocena obciąŝenia systemu ściekami opadowymi oraz ładunkami zanieczyszczeń, 2. Uzyskanie danych o przewidywanych w planach zagospodarowania przestrzennego rozmieszczeniu zainwestowania terenu 2
kierunki i zasady przekształcenia sieci mieszkaniowej oraz ich przewidywanego rozwoju, kierunki i moŝliwości rozwoju ośrodków usługowych / zwłaszcza wielkopowierzchniowych / ze wskazaniem ich charakterystyki kierunki i moŝliwości rozwoju przemysłu i lokalizacji nowych zakładów, 3. Określenie prognozy charakterystycznych ilości ścieków, wód opadowych i ładunków zanieczyszczeń dla ścieków usuwanych systemem kanalizacji deszczowej. Podstawą prognozowania ilości wód opadowych, ścieków deszczowych i ich zanieczyszczeń powinny być: obserwacje zjawisk opadowych i roztopowych na obszarze objętym zasięgiem, systemu kanalizacji deszczowej, uzyskane w stacjach opadowych wyposaŝonych co najmniej w pluwiografy i deszczomierze oraz prowadzących obserwacje w zasadzie przez okres nie krótszy niŝ 20 lat, a takŝe dostępne materiały wynikowe z tego zakresu obserwacje zjawiska opad-odpływ prowadzone w ramach badań stanu istniejącego dla wytypowanych zlewni istniejących systemów kanalizacji deszczowej i obejmujące zarówno ilościową charakterystykę zjawiska, jak teŝ zanieczyszczeń ścieków opadowych dopuszczalna częstotliwość występowania zalewów terenu, określona przy uwzględnieniu ukształtowania i zagospodarowania terenu, ewentualnej wysokości strat będących następstwem zalewów, skali zakłóceń komunikacyjnych i innych utrudnień Ŝycia mieszkańców jednostki osadniczej, ekonomicznie niemierzalnych, lecz społecznie nie akceptowanych. wskazanie obszarów zagroŝonych występowaniem zalewów z określeniem ich przeznaczenia oraz ryzykiem wielkości strat W przypadku niemoŝliwości uzyskania dla danego obszaru materiałów obserwacyjnych, lub gdy nie obejmują one odpowiednio długiego okresu czasu, konieczne jest dla celów prognozy ilości wód i ścieków opadowych posługiwanie się odpowiednimi zaleŝnościami pomiędzy parametrami opadów lub roztopów, opracowanymi dla terenów sąsiednich (w stosunku do objętych działaniem systemu) lub dla całej Polski. Prognozy zanieczyszczenia ścieków opadowych naleŝy oprzeć na wynikach badań jakości ścieków opadowych dla podobnych zlewni w innych systemach kanalizacyjnych. Charakterystyczne ilości wód i ścieków opadowych niezbędnych do odprowadzenia z danego terenu naleŝy określić jako iloczyn: - natęŝenia deszczu burzowego lub nawalnego o określonej częstotliwości pojawienia się. W przypadku braku materiałów obserwacyjnych dla terenów w zasięgu systemu mogą być wykorzystane materiały ze stacji opadowych usytuowanych w sąsiedztwie systemu. JeŜeli brak jest obserwacji pluwiograficznych lub okres tych obserwacji jest niewystarczający, naleŝy posługiwać się zaleŝnością natęŝenia opadu od częstotliwości i jego czasu trwania, ustaloną dla obszaru Polski wyjątkiem terenów górskich i podgórskich - współczynnika spływu (uśrednionego dla danej zlewni), - powierzchni zlewni ( w rozbiciu na powierzchnie cząstkowe przynaleŝne do zdefiniowanych wartości współczynnika spływu) Standard odwadniania terenu naleŝy określić przystosowaniem sieci kanalizacyjnej do przyjęcia maksymalnych ilości ścieków opadowych przewidywanych z częstotliwością równą dopuszczalnej częstotliwości zalewów określając ochronę obiektów przed zalaniem zgodnie z Normą DIN 1986-100 Dopuszczalną częstotliwość występowania zalewań terenu w czasie opadów nawalnych i burzowych naleŝy uzgodnić z Zamawiającym. Dla terenów zalewanych określić warunki i ilość odbieranych ścieków deszczowych do systemu kanalizacji deszczowej oraz ilość ścieków do odebrania własnym systemem bezpieczeństwa przez właściciela terenu. 3
4.Analiza wyników winna zawierać się w obszarze: - zabiegów usprawnienia działania układów kanalizacyjnych - zebranie oraz analiz danych i wytycznych wynikających z planów wyŝszego rzędu, w tym planów zagospodarowania przestrzennego, - klasyfikacji cieków i zbiorników wód powierzchniowych oraz wytypowanie odbiorników ścieków, - danych dotyczących obszarów specjalnie chronionych, - danych terenów zagroŝonych zalewem - określenie standardów usług kanalizacyjnych i ochrony środowiska - opracowania wniosków dotyczących kierunków rozbudowy miasta 5. Uzyskanie akceptacji załoŝeń przez Zamawiającego / jeŝeli załoŝenia nie będą akceptowane zajdzie konieczność budowy większej liczby wariantów koncepcji generalnej systemu/ Zamawiający oczekuje uzyskania akceptacji załoŝeń i kaŝdej fazy opracowania przez Koordynatora programu. Dodatkowe uzgodnienia naleŝy przeprowadzić zgodnie z obowiązującymi przepisami uwzględniając m.in. administrację i instytucje: - ochrony środowiska - planowania i urbanistyki - eksploatacji 6. Opracowanie wariantowej koncepcji systemu kanalizacji deszczowej na podstawie uprzednio sformułowanych załoŝeń Wariantowanie powinno dotyczyć: a) przewidywanej realizacji w poszczególnych horyzontach czasowych celów systemu, określonych osiągnięciem odpowiednich; standardów usług kanalizacyjnych oraz jakości środowiska w zasięgu samego systemu i jego oddziaływania na otoczenie / wymagane min 2 horyzonty czasowe /. b) zasięgu systemu, c) odbiorników ścieków, d) warunków realizacji systemu, e) rozwoju kanalizacji tak ze względu na ograniczenie wpływu kanalizacji na odbiorniki, jak i na ukształtowanie systemu, f) sposobu ograniczenia wpływu kanalizacji na odbiorniki tak ilościowego, jak i jakościowego, g) zakresu adaptacji istniejących podsystemów i układów kanalizacyjnych poprzedzonych analizą porównawczą: - przebudowy kanału. Przebudowy kanałów na terenach zurbanizowanych poprzedzić załączoną analizą na mapach w skali nie większej od 1:1000 określając uwarunkowania przebudowy i skutki dla terenu objętego przebudową. - budowy kanału ulgi-budowę kanałów ulgi na terenach zurbanizowanych poprzedzić załączoną analizą na mapach w skali nie większej od 1:1000 określając uwarunkowania budowy i skutki dla terenu objętego budową. - budowy przelewów do pobliskich odbiorników - wykorzystania pracy kanałów pod ciśnieniem - budowy zbiorników retencyjnych na liniach głównych / ocenę moŝliwości wykorzystania retencji lokalnych zbiorników, oczek wodnych, rowów otwartych poprzedzić informacją o występowaniu organizmów i gatunków chronionych po uzyskaniu wytycznych z Wydziału Środowiska Urzędu Miasta Olsztyn / - budowy zbiorników retencyjnych na liniach bocznych / ocenę moŝliwości 4
wykorzystania retencji lokalnych zbiorników, oczek wodnych, rowów otwartych poprzedzić informacją o występowaniu organizmów i gatunków chronionych po uzyskaniu wytycznych z Wydziału Środowiska Urzędu Miasta Olsztyn / Wymiarowanie kanałów deszczowych winno być prowadzone wg poniŝszych załoŝeń a) Kanały kanalizacji deszczowej, obsługujące zlewnie o powierzchni nie większej od 50 ha, zaleca się wymiarować przy następujących załoŝeniach: - czas trwania deszczu t = 15 min., - częstotliwość przepełnienia się sieci zaleŝnie od rodzaju zagospodarowania terenu, - natęŝenie deszczu miarodajnego określone zgodnie z powyŝszymi zaleceniami NatęŜenie przepływu miarodajne do wymiarowania kanału naleŝy określić ze wzorów uwzględniających zmniejszenie natęŝenia w zaleŝności od zasięgu deszczu. Przepustowość kanału musi być nie mniejsza od miarodajnego natęŝenia przepływu ścieków deszczowych. Dopuszcza się stosowanie do wymiarowania kanałów deszczowych związków pomiędzy natęŝeniem a zasięgiem deszczu i częstotliwością występowania deszczu, określonych dla warunków miejscowych. b) Kolektory kanalizacji deszczowej, obsługujące zlewnie o powierzchni większej od 50 ha, zaleca się wymiarować metodą granicznych natęŝeń. Miarodajne do wymiarowania odcinka kanału natęŝenie przepływu ścieków przyjąć równe maksymalnej ilości ścieków opadowych. Przepustowość kolektora nie moŝe być mniejsza od miarodajnego natęŝenia przepływu ścieków opadowych Dodatkowo zaleca się przyjmować, Ŝe przepełnienie się kolektorów ściekami opadowymi, powodujące przepełnienie się sieci kanalizacyjnej i zalewy terenów, powinno być kaŝdorazowo analizowane w stosunku do zagospodarowania i analizy szkód Wymiarowanie kolektorów zaleca się określać z uwzględnieniem retencji ścieków opadowych w sieci kanalizacyjnej, wydłuŝając odpowiednio czas przepływu ścieków opadowych od najdalszego punktu zlewni do wymiarowanego przekroju o czas potrzebny na wypełnienie sieci ściekami deszczowymi uwzględniając: -wykorzystania pojemności retencyjnej sieci, określający stosunek objętości sieci, która moŝe być wypełniona ściekami opadowymi do całej objętości sieci, -objętości sieci kanałów bocznych i retencji terenowej na odcinku - natęŝenie przepływu ścieków opadowych - czas koncentracji Wartość wskaźnika objętości sieci kanałów bocznych powinna być określona na podstawie inwentaryzacji istniejących sieci kanalizacji deszczowej i programowanych sieci kanałów bocznych. W analizie uwzględnić Normę EN 752 a takŝe Wytyczne ATV-A118 i określić skutki stosowania powyŝszych zasad. Wymiarowanie kanałów deszczowych moŝe być równieŝ dokonywane na podstawie określonych dla warunków miejscowych związków pomiędzy natęŝeniem deszczu a czasem trwania bądź zasięgiem i częstotliwością występowania deszczu. 5
7. Opracowanie kryteriów oceny wariantów i podstaw ich stosowania, w tym wskaźników jednostkowych nakładów i kosztów. Metodę wyboru najwłaściwszego rozwiązania systemu kanalizacyjnego oprzeć na ocenie analizowanych wariantów przy zastosowaniu kryteriów ekonomicznych oraz uzupełniająco bądź sprawdzająco kryteriów o charakterze funkcjonalnym. Do pierwszej grupy naleŝy przyjąć wskaźnik ekonomicznej efektywności inwestycji,traktowany jako kryterium podstawowe a takŝe zespół kryteriów cząstkowych: - koszt systemu i jego elementów składowych, a w odniesieniu do części systemów (etapów) przewidzianych do realizacji w pierwszej kolejności - niezbędny czas (cykl) realizacji pracochłonność i energochłonność eksploatacji Do kryteriów o charakterze funkcjonalnym naleŝy ująć warunki sanitarne na obszarze obsługiwanych terenów i ich otoczenia, związane z realizacją systemu kanalizacyjnego, niezawodność systemu, wpływ na środowisko elastyczność systemu. 8. Opracowanie programu realizacji systemu kanalizacyjnego, Program powinien wyspecyfikować wyniki i wnioski wynikające z analiz i określić: - elementy systemu lub podsystemu które mogą być adaptowane - elementy systemu lub podsystemu wymagające modernizacji - elementy systemu lub podsystemu które ze względu na niemoŝliwość lub niecelowość adaptacji mogą być zastąpione nowymi rozwiązaniami Wszystkie elementy systemu wymagające modernizacji lub budowie w terenach silnie zurbanizowanych winny być poddane szczegółowej analizie na planie w skali min 1:1000 wykazując utrudnienia i koszty związane z istniejącym zagospodarowaniem w zakresie technicznym jak i formalno-prawnym. 9. Ustalenie programu i harmonogramu opracowań Określenie warunków realizacji i działania systemu, tj. potrzebnych środków finansowych, materiałowych i innych. Warunki naleŝy określić w rozbiciu na - prace przedprojektowe, badawcze - prace projektowe - realizację Harmonogram winien obejmować perspektywę: - planowanie dla 5 roku realizacji - planowanie dla 15 20 roku realizacji. Określenie harmonogramu wymaga uściślenia z Zamawiającym po przeprowadzeniu analizy wstępnej potrzeb rozbudowy systemu. 6
10. Opracowanie wniosków i wytycznych do planów zagospodarowania przestrzennego, konsultacje społeczne. - W obszarze konsultacji społecznych wymagane są min dwa spotkania zorganizowane przez Zamawiającego na wniosek autora programu w celu przeprowadzenia konsultacji społecznych. Autor programu zobowiązany jest do przedstawienia aktualnej fazy opracowania zawierającej wyniki opracowania w formie dostępnej dla konsultacji oraz jest zobowiązany do zreferowania opracowania i odpowiedzi na zapytania i wnioski stron konsultacji. - opracowanie winno wskazać uzaleŝnienie dla terenów sąsiadujących gmin w zakresie przyłącznia kanalizacji z tych terenów lub skierowania kanalizacji na te tereny oraz wskazać uwarunkowania dla istniejących lub tworzonych Planów miejscowych w tym obszarze. 11. Opracowanie programu prac badawczych i studialnych potrzebnych do wyjaśnienia zagadnień wątpliwych. Z opracowania winien wynikać zakres i program prac badawczych. Zakres winien wskazać m.in. zagadnienia dotyczące: - zakresu monitoringu i miejsc wymagających przeprowadzenia badań - zakresu badań obejmujących uwarunkowania ekologiczne 12. Składniki opracowania Opracowanie naleŝy wykonać w 6 egzemplarzach. Do kaŝdego egzemplarza naleŝy dołączyć wersję elektroniczną na płycie CD / DVD /. Oprawie oddzielnej podlegają następujące tomy programu: - inwentaryzacja sieci kanalizacji deszczowej i obiektów kanalizacyjnych wraz z oceną ich stanu technicznego i podaniem okresu budowy. Opracowanie naleŝy wykonać w 6 egzemplarzach. Do kaŝdego egzemplarza naleŝy dołączyć wersję elektroniczną na płycie CD / DVD /, zapis tekstowy w formacie doc, xls, zapis graficzny pdf i dwg + program umoŝliwiający odczytanie formatu dwg dla kaŝdej płyty. - inwentaryzację sieci wraz z określeniem stanu prawnego terenu po którym sieć przebiega z opisaniem nr geodezyjnego działki i właściciela. Opracowanie naleŝy wykonać w 6 egzemplarzach. Do kaŝdego egzemplarza naleŝy dołączyć wersję elektroniczną na płycie CD / DVD /, zapis tekstowy w formacie doc, xls, zapis graficzny pdf i dwg + ogólnodostępny program umoŝliwiający odczytanie formatu dwg /dla kaŝdej płyty/. - aktualizacja programu. Opracowanie naleŝy wykonać w 6 egzemplarzach. Do kaŝdego egzemplarza naleŝy dołączyć wersję elektroniczną na płycie CD / DVD /, zapis tekstowy w formacie doc, xls, zapis graficzny pdf i dwg + ogólnodostępny program umoŝliwiający odczytanie formatu dwg i ogólnodostępny program obliczeń hydraulicznych kanałów zastosowany w aktualizacji /do kaŝdej płyty/. - dodatkowe 4 egzemplarze planu głównych sieci w skali 1:10000 / foliowane do zawieszenia/. 7