Agnieszka Luck, Kinga Motysia Krajowe Centrum Europass Biuro Koordynacji Kształcenia Kadr Fundacja Fundusz Współpracy EUROPASS równe szanse na europejskim rynku pracy Wstąpienie Polski do Unii Europejskiej stworzyło nowe perspektywy dla obywateli naszego kraju. Zjednoczona Europa dąży bowiem do umożliwienia obywatelom państw członkowskich swobodnego dostępu do rynku pracy i edukacji. Kluczowym zatem staje się stworzenie obywatelom wszystkich państw UE równych szans w prezentacji swoich kwalifikacji i doświadczenia zawodowego. Dlatego też w Deklaracji Kopenhaskiej 1 dokumencie podkreślającym zasadniczą rolę współpracy europejskiej w dziedzinie kształcenia i szkolenia zawodowego zaapelowano o podjęcie działań nad utworzeniem wspólnego europejskiego dokumentu umożliwiającego zaprezentowanie spójnej i wyczerpującej informacji o nabytych umiejętnościach i kwalifikacjach zawodowych. W efekcie tych postulatów został stworzony i ustanowiony decyzją Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 15 grudnia 2004 pakiet dokumentów o nazwie Europass. W skład Europass wchodzą: Europass-CV, Europass-Paszport Językowy, Europass-Suplement do Dyplomu, Europass-Suplement do Dyplomu Potwierdzającego Kwalifikacje Zawodowe oraz Europass-Mobilność. 1 Deklaracja Europejskich Ministrów ds. Kształcenia Zawodowego i Szkoleń oraz Komisji Europejskiej, uzgodniona w Kopenhadze w dniach 29 30 listopada 2002 roku. 146
Korzystanie z Europass otwarte jest również dla państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego, nie będących członkami wspólnoty tj. Islandii, Liechtensteinu i Norwegii oraz dla krajów kandydujących do UE zgodnie z ich odpowiednimi Układami Europejskimi. Europass CV to standardowy formularz życiorysu, o strukturze ułatwiającej przejrzystą prezentację danych osobowych oraz informacji o posiadanych kwalifikacjach i doświadczeniu zawodowym. Dokument umożliwia pracodawcy porównanie kwalifikacji kandydatów pochodzących z różnych krajów UE. Europass CV wypełniany jest samodzielnie przez zainteresowane osoby. Formularz dokumentu wraz ze szczegółową instrukcją wypełnienia dostępny jest na stronie http://europass.cedefop.eu.int we wszystkich językach UE. Europass Paszport Językowy to dokument umożliwiający prezentację stopnia znajomości języków obcych zgodnie z jednolitymi kryteriami przyjętymi na obszarze całej UE. Istotną zaletą Paszportu Językowego jest to, iż stwarza możliwość udokumentowania umiejętności językowych zdobytych nie tylko poprzez edukację formalną, ale także kształcenie nieformalne i własne doświadczenia. Podobnie jak Europass CV, Paszport Językowy wypełniany jest samodzielnie i wraz ze szczegółową instrukcją wypełnienia dostępny jest na stronie http://europas.cedefop.eu.int we wszystkich językach UE. Europass Suplement do Dyplomu to dokument opisujący zdobytą wiedzę i kompetencje uzyskane przez posiadacza dyplomu w toku studiów. Określa on poziom, treść i status ukończonych studiów, prezentuje szczególne osiągnięcia właściciela dyplomu, a także informuje o jego uprawnieniach zawodowych. Europass Suplement do Dyplomu wydawany jest od dnia 01.01.2005 r. przez szkoły wyższe razem z dyplomem ukończenia studiów. Suplement do Dyplomu opracowany został na podstawie modelu przygotowanego przez Komisję Europejską, Radę Europy oraz UNESCO i stanowi załącznik nr 5 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej 147
i Sportu z dnia 23 lipca 2004 r. w sprawie rodzajów dyplomów i tytułów zawodowych oraz wzorów dyplomów wydawanych przez uczelnie (Dz.U. Nr 182, poz.1881 z późn. zm.).wzór Suplementu (dostępny także w pięciu językach obcych) wraz z przykładami jego wypełnienia oraz dodatkowymi informacjami znajduje się na stronach internetowych Ministerstwa Edukacji i Nauki (http://www.menis.gov.pl). Europass Suplement do Dyplomu Potwierdzającego Kwalifikacje Zawodowe to dokument określający zakres kompetencji i umiejętności zawodowych absolwenta ponadgimnazjalnej szkoły zawodowej, który zda zewnętrzny egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe. W dokumencie tym wskazane będą także zawody, do wykonywania których uprawniony będzie posiadacz dyplomu. Suplement służyć będzie zwiększaniu przejrzystości kwalifikacji objaśniając znaczenie dyplomu zawodowego. Dokument wydawany będzie bezpłatnie (również w języku angielskim) przez Okręgowe Komisje Egzaminacyjne. W chwili obecnej w Ministerstwie Edukacji i Nauki dobiegają końca prace legislacyjne związane z przygotowaniem stosownego rozporządzenia wprowadzającego Suplement i regulującego zasady jego funkcjonowania. Europass Mobilność to dokument prezentujący umiejętności i kwalifikacje zawodowe zdobyte podczas nauki, szkoleń, praktyk i staży zagranicznych, realizowanych po 1 stycznia 2005. Europass Mobilność dostępny jest dla każdej osoby podejmującej naukę za granicą, niezależnie od wieku, poziomu wykształcenia czy statusu zawodowego, o ile pobyt za granicą ma miejsce w ramach wspólnotowego programu w dziedzinie edukacji i szkoleń (takich jak Leonardo da Vinci czy Sokrates) lub innych inicjatyw edukacyjnych, gdy spełnione są kryteria jakości określone w Decyzji ustanawiającej Europass. Europass Mobilność ma za zadanie ułatwić przyszłemu pracodawcy ocenę umiejętności, kwalifikacji czy poziomu wiedzy zdobytej za granicą przez posiadacza dokumentu. Dokument wydawany jest bezpłatnie przez Krajowe Centrum Europass w języku polskim i dodatkowo na życzenie w języku obcym na wniosek organi- 148
zacji wysyłającej beneficjenta. Wzór dokumentu dostępny jest na stronie http://www.europass.org.pl Propozycja Europass-u przygotowana przez Komisję Europejską akcentuje kluczowe dla społeczeństwa wiedzy zdobywanie przez całe życie umiejętności i kompetencji. Zapewnia możliwość dokumentowania i prezentowania częściowych kompetencji niezależnie od sposobu w jaki są nabywane. To portfolio dokumentów odpowiada również na potrzebę ciągłego podnoszenia kwalifikacji. W Europass CV można przedstawić wszelkie doświadczenia i umiejętności zdobyte nie tylko poprzez edukację formalną, ale i nieformalną oraz kształcenie incydentalne, dodatkowo precyzując gdzie i w jaki sposób były one wykorzystywane. Twórcy formularza wyszli z założenia, że oficjalne dyplomy i certyfikaty nie dostarczają informacji o rzeczywistym zakresie umiejętności ich posiadacza i dlatego w Europass CV przeznaczyli wiele miejsca na prezentację całego wachlarza nabytych w trakcie całego życia i kariery zawodowej umiejętności i kompetencji językowych, społecznych, organizacyjnych, komputerowych, technicznych i artystycznych. Europass CV w znacznym stopniu eksponuje mocne strony jego posiadacza i ułatwia zrozumienie specyfiki posiadanego przez niego wykształcenia, kwalifikacji i doświadczenia zawodowego. Europass Paszport Językowy nie tylko w precyzyjny sposób określa poziom znajomości języka obcego, ale umożliwia również prezentację umiejętności nabytych poprzez własne doświadczenie czy samokształcenie. Jest to dokument szczególnie ważny i przydatny dla osób nie mogących potwierdzić swojej znajomości języka obcego zdanymi egzaminami czy odpowiednimi certyfikatami. Z punktu widzenia roli edukacji ustawicznej szczególnego znaczenia nabiera dokument Europass Mobilność. Umożliwia on potwierdzanie wyjazdów realizowanych nie tylko w ramach wspomnianych już wspólnotowych programów edukacyjnych, ale także w ramach innych inicjatyw edukacyjnych, w tym dwustronnych umów zawieranych pomiędzy instytucjami z różnych krajów. Oznacza to na przykład, że firma czy zakład pracy kierujący swoich pracowników na specjalistyczne szkolenie lub staż za granicą może wystąpić do Krajowego Centrum Europass o wydanie dokumentu potwierdzającego udział 149
w szkoleniu lub stażu poszczególnych uczestników. Dotychczas tego rodzaju inicjatywy edukacyjne kończyły się jedynie wydaniem zaświadczenia o odbyciu praktyki czy szkolenia, nie zawsze dokładnie określającym zakres czynności i zadań wykonywanych przez osobę szkoloną. Europass Mobilność jasno i dokładnie określa zakres czynności i zadań osoby odbywającej szkolenie, staż czy praktykę, a także wyczerpująco opisuje umiejętności i kwalifikacje przez nią nabyte. Dokumenty wchodzące w skład Europass obejmują wszystkie elementy i poziomy kształcenia oraz obszary zdobywania kwalifikacji. Obejmują także kluczowe kompetencje zawodowe, jak również kwalifikacje ogólne, których posiadanie jest niezbędne, bez względu na wykonywany zawód. Odrębnym zagadnieniem jest formalne uznanie kwalifikacji zawodowych i takiej roli dokumenty, wchodzące w skład Europass, z założenia nie spełniają. Zwiększając jednakże przejrzystość kwalifikacji rozszerzają w znaczący sposób możliwości poszukiwania pracy w kraju i za granicą albowiem brak przejrzystości kwalifikacji stanowi istotną przeszkodę rozwoju mobilności. 150