MARCH 27 2016 2016 27 MARCA PARISH STAFF Rev. Tomasz Sielicki SChr Pastor Mrs. Celena Strader Business Manager Mrs. Małgorzata Kołpak Music Minister Miss Marilyn Carroll Rev. Tomasz Sielicki SChr Coordinators of Religious Education Miss Regina Grynkiewicz Parish Office Assistant Mr. Marion Valle Parish Pastoral Council Chairperson Mr. Sylvester Majka Parish Finance Council Chairperson POPE JOHN PAUL II CATHOLIC SCHOOL A consolidated Catholic school subsidized by the four parishes of Brighton Park 4325 S. Richmond St. Chicago, IL 60632 (773) 523-6161 Mrs. Debbie Coffey Principal EASTER SUNDAY OF THE RESURRECTION OF THE LORD The Lord is truly risen, alleluia! To him be glory and power for all the ages of eternity, alleluia, alleluia! NIEDZIELA WIELKANOCNA ZMARTWYCHWSTANIA PAŃSKIEGO Chrystus prawdziwie zmartwychwstał. Alleluja! Jemu chwała i panowanie przez wszystkie wieki. Alleluja, alleluja! PARISH MISSION STATEMENT We, the faithful of the parish, unite with the Five Holy Martyrs to guide, teach and love within our community and church to deepen our relationship with God. Working together we strive to strengthen our faith through prayer, preaching love, forgiveness and peace. As one, we worship and enrich our souls promoting healing and improving our daily lives. We promote the teachings of Pope John Paul II and encourage the continuation of our ethnic customs and traditions for years to come.
Page 2 Five Holy Martyrs Parish March 27, 2016 Mass Intention and Devotion Schedule EASTER SUNDAY OF THE RESURRECTION OF THE LORD March - 27 - marca, 2016 NIEDZIELA WIELKANOCNA ZMARTWYCHWSTANIA PAŃSKIEGO 5:00 am-en/pl - For all living & deceased parishioners / Za wszystkich parafian żyjących i zmarłych - Mass will conclude with the Resurrection procession / Msza św. zakończy się procesją Rezurekcyjną 9:00 am-en - For the living & deceased members of the Smrz family - Health & blessings for Jose Sanchez, Sr. - Health & blessings for William Brown (req. by R. Stalman) Stanley Eckhart Walter Witowski Chester Mroczek (7 th anniv.) Stephen Marszalek Mildred Bulvan (req. by S. & A. Pyle) Jean L. Dziedziak Bruno, Marie & Theresa Kubiak 11:00 am-pl - O szczęśliwy przebieg operacji dla Małgorzaty - O zdrowie i błogosławieństwo Boże dla Zofii Długopolskiej Ewa Grzegorczyk (4. roczn. śm.) Stanisław Obrochta (4. roczn. śm.) Krzysztof Kubik (6. roczn. śm.) Bruno Panek, Sr. (8. roczn. śm. - zam. rodzina) Feliks Piłatowski Władysława Lasak Rudolf Schurko (zam. A. Staron) John i Angela Grajda Josephine i Anthony Dudek Monday in the Octave of Easter - March 28 - poniedziałek w oktawie Wielkanocy 6:30 pm-pl Florence Dmochowski Tuesday in the Octave of Easter - March 29 - wtorek w oktawie Wielkanocy 8:00 am-en Gladys & Stefan Uchacz 8:30 am - Adoration of the Blessed Sacrament Adoracja Najświętszego Sakramentu 5:00-5:45 pm - Confessions / Spowiedź św. 6:00 pm - Nabożeństwo - Błog. Najśw. Sakramentem Wednesday in the Octave of Easter - March 30 - środa w oktawie Wielkanocy 6:30 pm-pl - Za parafian i dobrodziejów Thursday in the Octave of Easter - March 31 - czwartek w oktawie Wielkanocy 8:00 am-en Andrew Furmanek Friday in the Octave of Easter - April 1 - piątek w oktawie Wielkanocy First Friday - Pierwszy Piątek 6:00 pm - Nabożeństwo do NSPJ 6:30 pm-pl - O zdrowie i błogosławieństwo Boże dla Ludwika Uhlira z okazji urodzin Saturday in the Octave of Easter - April 2 - sobota w oktawie Wielkanocy First Saturday - Pierwsza Sobota 8:00 am-en - Health & blessings for Donald Uczen 3:00-3:45 pm - Confessions / Spowiedź św. 6:00 pm-pl - Msza św. Rodziny Radia Maryja: Wynagradzająca Niepokalanemu Sercu Maryi za pięć rodzajów zniewag, którymi obraża się Niepokalane Serce Maryi SECOND SUNDAY OF EASTER - DIVINE MERCY DRUGA NIEDZIELA WIELKANOCNA - MIŁOSIERDZIA BOŻEGO Vigil - Saturday - April 2, 2016 4:00 pm-en - Doris Smego (req. by Majka family) - Chaplet to the Divine Mercy after Mass Sunday - April 3, 2016 7:30 am-pl Feliks, Jan i Regina Zagata i wszyscy zmarli z rodziny Zagatów, Bryjów i Nowaków - Koronka do Miłosierdzia Bożego po Mszy św. 9:00 am-en - Health & blessings upon Esther Mikuta Rudy Smrz John Krason Frank Kwak, Sr. (23 rd anniv.) Ewaar Gambara (3 rd anniv.) - Chaplet to the Divine Mercy after Mass - Baptism of Mary C. Schrode 11:00 am-pl - Za żyjących i zmarłych z rodziny Bartoszek - O zdrowie i błogosławieństwo Boże dla całej rodziny Augustyna i Ireny Habinów - O zdrowie i błogosławieństwo Boże dla Zdzisława Fedorowicza z okazji urodzin - O zdrowie i błogosławieństwo Boże dla Heleny Lasak z okazji urodzin Robert Sienkiewicz Ludwina Łukanus Aniela i Wojciech Lachcik Irena i Józef Chrzanowscy - Koronka do Miłosierdzia Bożego po Mszy św. Liturgical Ministry Saturday, April 2, 2016 4:00 pm L&C: E. Galka & W. Galka EMHE: J. Ciesla & D. Cronin Sunday, April 3, 2016 9:00 am L&C: J. Koziel & R. Maciuszek EMHE: C. Niedos & D. Waitekus
March 27, 2016 Parafia Pięciu Braci Męczenników Page 3 Przemyślenia proboszcza Wielkanoc czyli WIELKA NOC Przemyślenia proboszcza na temat Wielkanocy? To trochę tak, jak bym ośmielał się oceniać czy wyrażać swoją opinię na temat tego kulminacyjnego wydarzenia zbawczego, stanowiącego środek osi czasu i historii świata. Wydarzenie to zmienia jakościowo sposób egzystencji człowieka, naprawia tragiczne pęknięcie, spowodowane przez grzech pierworodny, i nie tylko przywraca przyjaźń między stworzeniem a Stwórcą, ale czyni potomków Adama i Ewy przybranymi dziećmi Bożymi. To wszystko przerasta moje/nasze zdolności oceniania. Raczej, jak żołnierze postawieni przy Grobie, padamy porażeni wielkością tego, co się stało. Przed laty wygłosiłem w naszej kaplicy seminaryjnej w Poznaniu najkrótsze kazanie w moim kapłańskim życiu, właśnie w poranek Wielkanocny. Powiedziałem: Nie chcę przez moje rozważania zaciemniać wielkości Tajemnicy, którą przeżywaliśmy w Triduum Paschalnym i którą świętujemy dzisiaj. CHRYSTUS ZMARTWYCHWSTAŁ I BASTA! I usiadłem... ku zdumieniu obecnej wspólnoty. Teraz czynię to samo. Nie oceniam, nie opisuję, nie wyrażam opinii ani refleksji lecz wołam radośnie z Kościołem oszołomionym wielkością daru otrzymanego od kochającego Boga: I zmartwychwstał dnia trzeciego, jak oznajmia Pismo. I wstąpił do nieba; siedzi po prawicy Ojca. I powtórnie przyjdzie w chwale sądzić żywych i umarłych, a Królestwu Jego nie będzie końca. (...) I oczekuję wskrzeszenia umarłych. I życia wiecznego w przyszłym świecie. Amen. Razem z Kościołem Apostolskim, z Kościołami chrześijańskiego Wschodu i Zachodu wołam stokrotnie: Χριστὸς ἀνέστη! - Ἀληθῶς ἀνέστη! - Pan rzeczywiście zmartwychwstał - Христос воскрес! Воистину воскрес! - The Lord has truly been raised! Wesołego Alleluja! ks. Tomasz Pastor s reflecons The HOLY NIGHT OF EASTER The Pastor s reflecons about Easter? It s a bit as if I dare to crique or express my opinion on the topic of this culminang event of salvaon, which is the center of the meline and history of the world. This event changes the qualitave manner of human existence, repairs the tragic fracture caused by original sin, and not only restores the friendship between creaon and the Creator, but it renders the descendants of Adam and Eve the adopted children of God. This is all beyond my/our ability to assess. Rather, like the soldiers placed at the tomb, we fall, shocked by the magnitude of what happened. Years ago, I gave the shortest sermon in my priestly life in our seminary chapel in Poznan, exactly on the morning of Easter. I said, I do not want my thoughts to obscure the greatness of the Mystery, which we experienced during the Paschal Triduum, and which we are celebrang today. CHRIST IS RISEN AND THAT S ENOUGH SAID! And I sat down...to the astonishment of the congregaon present. Now I do the same thing. I do not crique, I do not describe, I do not express an opinion or reflecon - but I cry out joyfully with the Church stunned by the magnitude of the gi received from the loving God: On the third day he rose again in accordance with the Scriptures. He ascended into heaven and is seated at the right hand of the Father. He will come again in glory to judge the living and the dead and his kingdom will have no end. ( ) I look forward to the resurrecon of the dead and the life of the world to come. Amen. Together with the Apostolic Church, with the Chrisan Churches of the East and of the West I cry out a hundred mes: Χριστὸς ἀνέστη! - Ἀληθῶς ἀνέστη! - The Lord is risen indeed - Христос воскрес! Воистину воскрес! - The Lord has truly been raised! Happy Easter! Fr. Tomasz
Page 4 Five Holy Martyrs Parish March 27, 2016 Jubilee Year of Mercy Easter Sunday: The Resurrection of the Lord This is the day the Lord has made; let us rejoice and be glad. Alleluia! Easter is always, but especially in this Jubilee Year of Mercy, the victory of God s gentle but invincible mercy raising up Jesus, faithful witness, the first-born of the dead (Revelation 1:5), first-born among many brothers [and sisters] (Romans 8:29), conquering death in all its forms, in all of us in the human family. In Luke s Vigil Gospel, heavenly messengers send the women forth: Remember what [Jesus] said to you (Luke 24:6). In John s Gospel, the empty tomb likewise sends forth Mary Magdalene, Peter, and the Beloved Disciple, who believe though they do not fully understand. Finally, Luke s evening Emmaus Gospel sends us forth, as missionaries of mercy, assuring us that we will encounter the Risen Lord, today and every day, in the stranger we meet along life s journey, in the Word that makes our hearts burn within us, and in the breaking of bread (see Luke 24:32, 35). Peter Scagnelli, Copyright J. S. Paluch Co., Inc. Most Reverend Bishop Stanislaw Stefanek to Visit our Parish We are happy to announce that, while preaching retreats during the Lenten season in various Polish parishes throughout the United States, the distinguished guest from Poland, Most Reverend Bishop Stanisław Stefanek, retired Ordinary of Lomza and Society of Christ priest, accepted the invitation to visit our parish of Five Holy Martyrs and will celebrate Mass in the Polish language at 6:30 pm on Friday, April 1, 2016, during the Octave of Easter. Bishop Stefanek, prior to being consecrated Bishop in 1980 (as the Auxiliary Bishop of Szczecin-Kamien), was the Vicar General of the Society of Christ and a professor - a lecturer on the Old Testament of Holy Scripture in the Society of Christ Seminary. Our Pastor, Father Tomasz Sielicki was one of his many pupils. As strength allows, the Bishop - who will celebrate his 80 th birthday this coming May - still serves the Church and compatriots in Poland and abroad. Everyone is cordially invited to join us in prayer! 2 nd Collection Next Weekend= to Defray Energy Costs The second collection in our parish taken up next weekend is to defray the cost of electricity and gas being used in our parish buildings. Please be generous! Receiving the Holy Eucharist in the Pew If you are in a state of grace, but weak and/or physically unable to approach the altar to receive the Holy Eucharist during Mass, you may remain in the pew and Father Tomasz will bring the Eucharist to you. It is asked that you please kindly sit in the first pew of the second half (either the BVM or Sacred Heart side) of the church and simply stand up, or raise your hand, after the last person in line at the altar has received the Eucharist. Father Tomasz will immediately look to that area for anyone standing, or with a raised hand, and proceed to you with the Holy Eucharist. After receiving, you may kneel or sit for your private prayer. Living Rosary Circle Holy Father s Prayer Intentions for April Members of the Living Rosary Circle will pray a decade of the Rosary every day in the following intentions of the Holy Father for the month of April: Universal: That small farmers may receive a just reward for their precious labor. Evangelization: That Christians in Africa may give witness to love and faith in Jesus Christ amid political-religious conflicts.
March 27, 2016 Parafia Pięciu Braci Męczenników Page 5 Weekly offertory Tygodniowa kolekta 3/12-13/2016 Mass # Envelopes returned Collection amount Msza św. # wykorzystanych kopert Zebrana suma 4:00 p.m. 36 $560.00 7:30 a.m. 19 $255.00 9:00 a.m. 34 $679.00 11:00 a.m. 60 $1076.00 Mailed In 4 $40.00 TOTAL 153 $2,610.00 2 nd collection - Church in Central & Eastern Europe / 2. kolekta - Kościół w Europie Centralnej i Wschodnej - $906.04 Vigil lights / świece - $446.14 PJPII Senior Citizens Society / Tow. Obywateli Starszych im. JPII - $50.00 Other donations (school support, parking, & misc. collection envelopes / Inne donacje (na utrzymanie szkoły, parking, koperty z różnych kolekt) - $960.00 For the needy / Dla potrzebujących - $154.45 TOTAL - $5,126.63 My heartfelt and deserving thanks to... Mr. & Mrs. J. Zapolski for their donation of $10 - toward the renovation and conservation of the Papal Altar. God bless you all for contributing so generously to this cause. Fr. Tomasz Na szczególne podziękowanie zasługują... PP. J. i J. Zapolscy za ofiarę $10 - na odnowienie i konserwacje Ołtarza Papieskiego przy naszej parafii. Bóg zapłać wszystkim członkom, parafianom i dobrodziejom. ks. Tomasz Church Open Everyday Our church is open everyday (7 days a week) from 7:00 am until 7:00 pm for private prayer. Why don t you stop inside? - Jesus is waiting for you! Adoration of the Blessed Sacrament every Tuesday after the 8:00 am Mass until time of benediction at 6:00 pm Adoracja Najświętszego Sakramentu w każdy wtorek po Mszy św. o godz. 8.00 aż do godz. 18.00 Kościół otwarty codziennie Kościół jest otwarty codziennie przez cały dzień, od godz. 7.00 do 19.00. Zapraszamy wstąpić na rozmowę z Panem Jezusem! Thank you to all parishioners who have responded thus far! Contributors - 138 - Ofiarodawcy Goal Amount / Kwota docelowa - $9,155 Amount Pledged / Suma zadeklarowana - $15,113.48 Amount Paid / Suma zapłacona - $8,715.48 Bóg zapłać wszystkim parafianom za wsparcie tego apelu! Tuesday Prayer Intention Request Please print your intention in the space below to be remembered in prayer through the intercession of St. John Paul II on Tuesdays at 6:00 pm at the closing of Adoration of the Blessed Sacrament. Prayer intentions should be cut out and placed in the glass urn at the foot of the St. John Paul II statue near the BVM side altar. Prośba przez wstawiennictwo św. Jana Pawła II Po napisaniu (drukowanymi literami) swojej intencji modlitewnej należy ramkę wyciąć z biuletynu i wrzucić do szklanej urny przed figurą św. Jana Pawła II z lewej strony prezbiterium w naszym kościele. Intencje są czytane w modlitwie kończącej Adorację Najśw. Sakramentu w każdy wtorek o godz. 18.00.
Page 6 Five Holy Martyrs Parish March 27, 2016 Trajektoria naszego życia Chrystus zmartwychwstał dla nas! W ten sposób została zmieniona trajektoria naszego życia, która wiodła w dół, w przegraną, w śmierć. Dzięki Jezusowi wszystko się zmieniło. Zmartwychwstały rozproszył mrok swoim blaskiem. Jeżeli naprawdę pragniemy uczestniczyć w Bożej chwale, to musimy ujrzeć i uwierzyć. Będzie to możliwe wtedy, gdy uwierzymy w pusty grób. W takim grobie nie ma na czym zatrzymać wzroku i dlatego trzeba go wznosić wzwyż, czyli tam, gdzie przebywa Chrystus Żyjący. Dziś jest pierwszy dzień tygodnia, czyli uroczystość triumfu życia. Radujmy się tą niezwykłą pierwszą niedzielą w historii Kościoła. Patrzmy już nie w dół, lecz ufnie w górę. Patrzmy na Jezusa! (Hbr 12, 2). Panie Boże, Ty mnie w cudowny sposób stworzyłeś i jeszcze doskonalszy sposób zbawiłeś, gdyż dałeś mi udział w Twej chwale, otwierając bramy życia wiecznego. Uwielbiam Cię za to. Ks. Bp Stanisław Stefanek odwiedzi naszą parafię Z radością pragniemy poinformować, że głoszący w Wielkopostnym czasie rekolekcje w różnych parafiach polonijnych w USA dostojny Gość z Polski, ks. Bp Stanisław Stefanek, emerytowany ordynariusz łomżyński, chrystusowiec, przyjął zaproszenie do odwiedzenia naszej parafii Pięciu Braci Męczenników i odprawi polską Mszę św. o godz. 18.30 w piątek, 1 kwietnia br., czyli w tygodniu Oktawy Wielkanocnej. Ks. Biskup przed sakrą biskupią, którą otrzymał w 1980 r. (jako bp pomocniczy szczecińsko-kamieński) był Wikariuszem Generalnym Towarzystwa Chrystusowego i profesorem wykładowcą Pisma Świętego Starego Testamentu w zakonnym Seminarium Towarzystwa. Nasz ks. Proboszcz Tomasz Sielicki jest jednym z jego wielu wychowanków. W miarę sił Ks. Biskup który w maju br. skończy osiemdziesiąt lat posługuje jeszcze Kościołowi i rodakom w Kraju i zagranicą. Serdecznie zapraszamy do wspólnej modlitwy! Moźliwość przyjęcia Komunii św. w ławce Osoby, którym z racji wieku lub stanu zdrowia trudno jest podejść wraz z wszystkimi do Komunii św. są proszone, by zająć miejsca w pierwszej ławce w połowie kościoła (czyli tuż przy nawie poprzecznej łączącej boczne wejścia do kościoła). Gdy skończy się rozdawanie Eucharystii dla ogółu wiernych, naleźy dać kapłanowi znać poprzez powstanie lub podniesienie ręki. Kapłan wtedy podejdzie i udzieli Komunii św. w ławce. ks. Tomasz Rodzina Radio Maryja Rodzina Radio Maryja serdecznie zaprasza wszystkich słuchaczy i przyjaciół do naszego kościoła na Mszę św. o godz. 18.00 w sobotę, 2 kwietnia 2016 r. Kółko Żywego Różańca Świętego Intencje Apostolstwa Modlitwy Członkowie Żywego Różańca Świętego będą odmawiać dziesiątki różańca w następnych intencjach Ojca Świętego w kwietniu: Intencja ogólna: Aby rolnicy indywidualni otrzymywali należyte wynagrodzenie za swoją cenną pracę. Intencja misyjna: Aby chrześcijanie w Afryce dawali świadectwo miłości i wiary w Jezusa Chrystusa pośród konfliktów polityczno-religijnych. 2. kolekta w przyszłą niedzielę: Na pokrycie kosztów energii Druga kolekta zbierana w przyszłą niedzielę będzie na pokrycie kosztów elektryczności i gazu używanych w budynkach parafialnych. Bóg zapłać!
March 27, 2016 Parafia Pięciu Braci Męczenników Page 7 Parish Information ENGLISH MASS SCHEDULE Weekday: 8:00 am Tuesday, Thursday, & Saturday Weekend: 4:00 pm Saturday; 9:00 am Sunday CONFESSION 30 minutes before every weekday & weekend Mass Tuesday from 5:00 pm to 5:45 pm Saturday from 3:00 pm to 3:45 pm First Friday of the month from 5:00 pm to 5:45 pm ADORATION OF THE BLESSED SACRAMENT Every Tuesday from 8:30 am to 6:00 pm Summer months: every Tuesday from 5:00 to 6:00 pm ENGLISH BAPTISM 4 th Sunday of the month after the 9:00 am Mass Please contact the parish office one month in advance to register and to make arrangements with a priest for the Baptismal Preparation class (that is held by appointment only) MARRIAGE Arrangements should be made with one of the parish priests at least 6 months before the planned date ANOINTING OF THE SICK Please contact the parish office to make arrangements with a priest as soon as possible PARISH OFFICE HOURS Sunday & Wednesday - CLOSED Monday & Thursday from 9:00 am until 5:00 pm Tuesday & Friday from 9:00 am until 7:00 pm Saturday from 9:00 am until 3:00 pm Please Pray For The Sick Informacje Parafialne MSZE ŚW. W JĘZYKU POLSKIM W tygodniu: 18.30 w poniedziałek, środę i w piątek Pierwszy Piątek: 18.30 W niedziele: 7.30 i 11.00 SPOWIEDŹ ŚW. 30 minut przed każdą Mszą św. W wtorek od 17.00 do 17.45 W sobotę od 15.00 do 15.45 W Pierwszy Piątek miesiąca od 17.00 do 17.45 ADORACJA NAJŚWIĘTSZEGO SAKRAMENTU Każdy wtorek od 8.30 do 18.00 Czas letni: każdy wtorek od 17.00 do 18.00 CHRZEST ŚW. W JĘZYKU POLSKIM 4. niedziela miesiąca po Mszy św. o 11.00 Prosimy o kontakt z biurem parafialnym miesiąc przed datą chrztu, aby zapisać się i przygotować się do tej uroczystośći SAKRAMENT MAŁŻEŃSTWA Należy zgłosić się do biura parafialnego na rozmowę z kapłanem przynajmniej 6 miesięcy przed planowaną datą ślubu NAMASZCZENIE CHORYCH Prosimy dzwonić jak najszybciej do biura parafialnego w celu ustalenia spotkania z księdzem GODZINY BIURA PARAFIALNEGO Niedziela i środa - NIECZYNNE Poniedziałek i czwartek od 9.00 do 17.00 Wtorek i piątek od 9.00 do 19.00 Sobota od 9.00 do 15.00 Módlmy Sie Za Chorych... Anna Barashas, Krzysztof Bartoszek, Christopher Bizub, Zofia Bystrek, Emilia Bzdel, Zofia Długopolska, Zofia Drozdowska, Antonina Gal, Edward Glowicki, Loretta Gomolka, Henry Gromala, Hasenbach Family, Loretta Henry, Janice Ickes, Brooke Imhof, Joe Jeczmionka, Christine Joswick, Marie Kaminski, Victoria Kasper, Zbigniew Kołpak, Anna Koniuszny, Franciszek Kopeć, Helena Korzeń, Helen Kuzlik, Norman Kwak, Janina Lagowski, Wayne & Linda Leonhardt, Joel Lopez, Esther Mikuta, Dorothy McKee, Sylvia Mizerka, Marion Niedospial, Julia Poloway, Patrick Reynolds, Ludwika Rusin, Jose Sanchez, Sr., Christopher Scorzo, Rose Marie Stelmachowski, Zenon Swatowski, Steve Waitekus, Stan Wajda, Mary Wink, Jean Witowski, Debbie Wunluck, Carol & Leonard Zanck, Rosie Zydowicz Look kindly upon our brothers and sisters who are acutely, chronically, and terminally ill, in the midst of illness and pain, may they be united with Christ, who heals both body and soul. May they know the consolation promised to those who suffer and be fully restored to wellness and wholeness. We ask this in the name of Jesus Christ, our Lord. Amen. Panie Jezu, w czasie Twego ziemskiego życia z miłością pochylałeś się nad ludzkim cierpieniem, bólem i chorobą; nawiedzaj naszych chorych i daj im łaskę łączenia ich doświadczeń z Twoją męką i śmiercią na krzyżu. Niech dzięki Twej obecności odkryją wielki skarb i tajemnicę cierpienia, które przyjmowane z miłością przyczynia się do zbawienia świata. Otocz naszych chorych życzliwymi i dobrymi ludźmi oraz poślij do nich kapłanów, którzy pomogą im dojrzale przeżywać te trudne chwile. Amen.