Czy straciłeś pracę?

Czy straciłeś pracę? Co się dzieje, gdy traci się pracę? Jakie zasiłki można uzyskać? Ile można otrzymać? Jak się zarejestrować? Jak poradzić sobie otrzymując mniejsze dochody? provided by the Citizens Information Board

Niniejsza broszura zawiera informacje przydatne dla osób, które straciły pracę. Opisano w niej oferowane zasiłki i wsparcie oraz kroki, które należy podjąć, aby uzyskać do nich dostęp. Więcej informacji na ten temat można uzyskać na stronie www.losingyourjob.ie. Spis treści Co się dzieje, gdy traci się pracę? 3-7 Jakie zasiłki można uzyskać? 8 Zasiłek dla osób poszukujących pracy 9 Zapomoga dla osób poszukujących pracy i ocena dochodów 10 Ile można otrzymać? 11 Jak się zarejestrować? 12 Lista potrzebnych dokumentów 13 Jak odbiera się świadczenia pieniężne? 14 Jak poradzić sobie otrzymując mniejsze dochody? 15-17 Poszukiwanie pracy 18 Przydatne kontakty 19 2 www.losingyourjob.ie

Co się dzieje, gdy traci się pracę? Do utraty pracy może dojść na skutek redukcji etatu lub zwolnienia indywidualnego. Na czym polega różnica? REDUKCJA ETATU Zlikwidowane zostaje samo stanowisko. Może to wynikać ze zmniejszenia liczby pracowników lub zamknięcia bądź przeniesienia zakładu. Redukcja etatu wiąże się z uprawnieniem do wypłaty ustawowej odprawy wolnej od podatku. Do otrzymania odprawy uprawnione są osoby, które pracowały dla danego pracodawcy przez co najmniej dwa lata i mają powyżej 16 lat. Wszyscy kwalifikujący się pracownicy są uprawnieni do otrzymania dwutygodniowej wypłaty [przed potrąceniem podatku i składek na ubezpieczenie społeczne (PRSI), maksymalnie do wysokości 600 EUR za tydzień] za każdy rok pracy plus jedna dodatkowa wypłata tygodniowa. Jest to minimalna odprawa i pracodawca może zgodzić się na wypłacenie wyższej kwoty. ZWOLNIENIE Z PRACY Pracownik traci pracę, ale stanowisko nie ulega likwidacji i może zostać objęte przez kogoś innego. Niektóre powody zwolnienia są uznawane za uzasadnione, natomiast inne nie. W przypadku zwolnienia z pracy należy sprawdzić, czy pracodawca należycie uzasadnił przyczyny zwolnienia oraz czy postępował zgodnie ze stosownymi procedurami. Jeżeli pracownik uzna, że jego zwolnienie było nieuzasadnione i jest uprawniony do wniesienia roszczenia, jego pracodawca musi dowieść, że zwolnienie było uzasadnione. Generalnie pracownik nie kwalifikuje się do otrzymania żadnej wypłaty poza ekwiwalentem za niewykorzystany urlop lub odszkodowaniem za skrócenie okresu wypowiedzenia. www.losingyourjob.ie 3

UWAGA Długość okresu wypowiedzenia jest uzależniona od czasu pracy u danego pracodawcy. Pisemna umowa o pracę może przewidywać dłuższy okres wypowiedzenia. Jeżeli pracownik został zwolniony w związku z redukcją etatu, ma prawo do co najmniej dwutygodniowego okresu wypowiedzenia zgodnie z Formularzem Zawiadomienia o Redukcji Etatu (część A formularza RP50), na którym powinna być wskazana data zakończenia zatrudnienia. W przypadku indywidualnego zwolnienia z pracy pracownikowi przysługuje minimalny okres wypowiedzenia, jeżeli przepracował co najmniej 13 tygodni u swojego pracodawcy. Okres zatrudnienia Minimalny okres wypowiedzenia od 13 tygodni do 2 lat 1 tydzień od 2 do 5 lat 2 tygodnie od 5 do 10 lat 4 tygodnie od 10 do 15 lat 6 tygodni 15 lat i więcej 8 tygodni Wypłata i podatek Osobie, która straciła pracę, może przysługiwać również ekwiwalent pieniężny za należny urlop, który został niewykorzystany. Podatek dochodowy odprowadzany przez pracodawcę obliczany jest dla każdego okresu wynagrodzenia przy założeniu, że pracownik będzie nadal uzyskiwał taki poziom dochodów przez resztę roku. Jeżeli rzeczywisty dochód pracownika za rok będzie niższy, ponieważ przestał pracować w ciągu roku, możliwe jest, że zapłacił za dużą kwotę podatku. Może wtedy wystąpić z wnioskiem o zwrot podatku, wykorzystując w tym celu formularz zwrotu podatku P50. Ten formularz oraz więcej informacji na temat zwrotu podatku można uzyskać w lokalnym urzędzie skarbowym lub na stronie internetowej www.revenue.ie. 4 www.losingyourjob.ie

Zmniejszenie wymiaru czasu pracy lub płacy Kiedy pracodawcę dotyka spadek koniunktury albo ma mniej pracy dla danego pracownika, może mu zaproponować obniżkę płacy lub pracę w mniejszym wymiarze godzin. Wiąże się to ze zmianą warunków umowy o pracę. Wszelkie zmiany w umowie o pracę muszą być uzgodnione przez pracownika i pracodawcę, a pracownik ma prawo nie wyrazić na nie zgody. Jednak w przypadku odmowy pracodawca może podjąć decyzję o redukcji etatu pracownika. Pracodawca może również wysłać pracownika na przymusowy urlop lub skrócić jego czas pracy na okres kilku tygodni. Przestój w pracy następuje, kiedy pracodawca nie jest w stanie zapewnić pracownikowi pracy. Sytuacja pracy w niewielkim wymiarze godzin powstaje wtedy, kiedy wynagrodzenie pracownika lub jego czas pracy są mniejsze niż połowa normalnego tygodniowego wymiaru. W obu przypadkach muszą to być sytuacje czasowe, a pracodawca musi powiadomić o nich pracownika z wyprzedzeniem. Jeżeli przestój w pracy lub sytuacja pracy w niewielkim wymiarze godzin trwa 4 tygodnie lub dłużej lub przez okres 6 tygodni w ciągu ostatnich 13 tygodni, pracownik może wystąpić o wypłacenie jednorazowej odprawy. Osobie tymczasowo zwolnionej lub pracującej w niewielkim wymiarze godzin przez część tygodnia pracy może przysługiwać prawo do ubiegania się o zasiłek dla osób poszukujących pracy lub zapomogę dla osób poszukujących pracy za dni, kiedy pozostaje bez pracy. Musi ona pozostawać bez pracy przez co najmniej 3 z 6 dni roboczych. Osoba taka może mieć także możliwość pobierania dodatku rodzinnego, jeśli ma rodzinę, a jej płaca lub czas pracy zostały zmniejszone. www.losingyourjob.ie 5

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- See overleaf for instructions on how to complete this form and for terms and conditions N.B. You may submit your claim on-line at the following web address: http://www.entemp.ie. On-line claims are processed quicker as they are automatically validated and recorded on our system. Employer PAYE No.: * Employee PPS No.: * Employer Registered Name: * Employee Surname: * Trading Name: (if different from above) Employee First Name: * Registered Address: * Address: * County: * Post Code: EMPLOYER REBATE CLAIM Please choose EMPLOYEE LUMP SUM CLAIM Employment Address: (if different from above) Date of Commencement of Employment: * Date of Termination of Employment: * Is Employee a Director/Secretary/Shareholder of this County: Post Code: Company? * Yes No Business Sector: * Job Title: * Weekly Hours: * PRSI Class: * Reason for Redundancy: * Gross Weekly Wage: * Reason for Non-Payment (if appropriate): Redundancy Payment Details No. of Years No. of Weeks Due: Statutory Entitlement: * Service: * * County: * Contact Name: * Contact Telephone No: * Contact Telephone No: * Date of Birth: * Post Code: E-mail address: Gender: * Male Female Date of Notice of Termination: * Proposed Date of Termination: * Payee Address: * (if different from above) County: * Employer Signature: * Role of Signee: * Post Code: Administrator Details (if applicable) Administrator PAYE No.: Company Name: Address: County: Contact Name: Contact Telephone No.: E-mail Address: Post Code: Rebate Amount due to Employer: * Rebate Claim Declaration OR Lump Sum Claim Declaration EMPLOYER / EMPLOYER REPRESENTATIVE: * ADMINISTRATOR / EMPLOYER: I hereby certify that the above employer has not paid the full statutory to the employee. Signed: Date: Signed: Date: Role of Signee: Role of Signee: EMPLOYEE: * EMPLOYEE: I hereby certify that I have received payment of from my employer. (Blue ink only) Signed: Date: Signed: Date: Lista dokumentów, które pracownik powinien otrzymać odchodząc z pracy DOKUMENT Formularz RP50 (B) CLAIM FOR REDUNDANCY PAYMENT FROM THE SOCIAL INSURANCE FUND See following page for Breaks in Service (if any) I hereby declare the above employee was dismissed by reason of redundancy, and request payment of 60% of the statutory amount paid Redundancy Payments Acts 1967 2007 RP50 (A) NOTIFICATION OF REDUNDANCY Claim No: (office use only) redundancy entitlement to the above employee, and payment should now be made to them from the Social Insurance Fund. I hereby certify that I have not received payment as outlined above from my employer: (Blue ink only) CO TO JEST? Formularz RP50 to formularz składający się z czterech części. Jeżeli pracownik stracił pracę na skutek redukcji etatu, powinien otrzymać od swojego pracodawcy zawiadomienie o redukcji etatu (część A formularza RP50). W dniu ustania stosunku pracy pracownik powinien otrzymać zaświadczenie o redukcji etatu (część B formularza RP50), wraz z jednorazową odprawą. DLACZEGO JEST POTRZEBNE? Są to dowody redukcji etatu pracownika i wypłaty. P60 6 www.losingyourjob.ie Pracownik powinien otrzymać zaświadczenie podatkowe (P60) na koniec każdego roku zatrudnienia. Na formularzu P60 odnotowane są wszystkie zaliczki na podatek dochodowy (PAYE) pracownika za dany rok, wraz z jego taksą od dochodu oraz składkami na ubezpieczenie społeczne (PRSI). Każdy formularz P60 odnosi się tylko do jednego roku kalendarzowego. Formularz P60 może okazać się szczególnie ważny w przypadku przedostatniego pełnego roku przed utratą pracy oraz roku poprzedzającego ten rok, ponieważ stanowi zapis składek na ubezpieczenie społeczne (PRSI) pracownika w tych latach. Są one podstawą ubiegania się o zasiłek dla osób poszukujących pracy.

DOKUMENT P45 CO TO JEST? Formularz P45 to formularz składający się z czterech części, w którym odnotowane jest wynagrodzenie, podatek i składki na ubezpieczenie społeczne (PRSI) pracownika od początku roku podatkowego do dnia zakończenia pracy. Pracodawca jest zobowiązany wysyłać część 1 formularza do inspektora podatkowego (urzędnika urzędu skarbowego) oraz przekazać części 2, 3 i 4 pracownikowi w dniu zakończenia stosunku pracy lub w dniu ostatniej wypłaty. Jeżeli zatrudnienie ustaje w 2009 r., pracownik powinien otrzymać także zaświadczenie o odprowadzonej taksie od dochodu. DLACZEGO JEST POTRZEBNE? Formularz P45 jest potrzebny przy ubieganiu się o świadczenia socjalne i zwrot podatku w okresie, w którym dana osoba pozostaje bezrobotna. Jeżeli pracodawca nie przekaże pracownikowi formularza, pracownik powinien natychmiast poinformować o tym urząd skarbowy. Urząd skarbowy skontaktuje się z pracodawcą w celu uzyskania P45 pracownika. Żadne inne formularze lub dokumenty nie mogą zastąpić formularza P45. Dodatkowe informacje Aby uzyskać informacje dotyczące redukcji etatów, należy skontaktować się z Krajowym Biurem Spraw Pracowniczych (NERA), a o prawach wynikających z przepisów o nieuzasadnionych zwolnieniach można dowiedzieć się w Biurze Pełnomocnika ds. Praw Pracowniczych. W sprawie informacji na temat wszystkich swoich praw pracowniczych należy kontaktować się z NERA, dzwoniąc pod numer 1890 80 80 90 (opłata za połączenie lokalne) lub na stronie employmentrights.ie. Osoby, które uważają, że doszło do naruszenia ich praw pracowniczych, mogą wnieść skargę do Sądu Apelacyjnego ds. Zatrudnienia. Więcej informacji można uzyskać w witrynie internetowej tego Sądu eatribunal.ie. www.losingyourjob.ie 7

Jakie zasiłki można uzyskać? Osoba pracująca płaci co tydzień składki na ubezpieczenie społeczne (PRSI) wraz z podatkiem. Jeżeli pracownik opłaci wystarczającą ilość składek, jest uprawniony do otrzymania świadczenia z tytułu ubezpieczenia społecznego, gdy stanie się osobą bezrobotną i poszukującą pracy. Świadczenie to określane jest jako zasiłek dla osób poszukujących pracy. Jeżeli pracownik nie opłacał składek na ubezpieczenie społeczne lub nie opłacił wystarczającej ilości składek, może otrzymać świadczenie uwarunkowane kryteriami finansowymi. Nosi ono nazwę zapomogi dla osób poszukujących pracy. O oba świadczenia należy ubiegać się w lokalnym urzędzie pomocy społecznej (najbliższy urząd można znaleźć na stronie www.losingyourjob.ie). Jeżeli rozpatrzenie wniosku o przyznanie świadczenia dla osób poszukujących pracy będzie wymagało dłuższego czasu albo jeżeli dana osoba nie kwalifikuje się do otrzymania zasiłku lub zapomogi dla osób poszukujących pracy, wówczas można uzyskać dodatkowe świadczenie socjalne od pracownika opieki społecznej w rejonowym ośrodku zdrowia. Pracownik opieki społecznej może również pomóc, jeżeli dana osoba znajduje się w wyjątkowo trudnej sytuacji finansowej. Niemożliwe jest uzyskanie jakichkolwiek świadczeń w ramach programu dodatkowego świadczenia socjalnego, jeżeli dana osoba lub jej partner pracuje więcej niż 30 godzin tygodniowo. Osobom, które były samozatrudnione, zwykle nie przysługuje zasiłek dla osób poszukujących pracy, ale mogą kwalifikować się do otrzymania zapomogi dla osób poszukujących pracy lub dodatkowego świadczenia socjalnego. Osoby chore lub niepełnosprawne mogą kwalifikować się do otrzymywania zasiłku chorobowego albo dodatku z tytułu niepełnosprawności zamiast świadczenia dla osób poszukujących pracy. 8 www.losingyourjob.ie

Zasiłek dla osób poszukujących pracy Aby otrzymać zasiłek dla osób poszukujących pracy, należy: Mieszkać w Irlandii Być w wieku poniżej 66 lat Być dostępnym i zdolnym do pracy oraz faktycznie poszukiwać pracy (konieczne może być przedstawienie stosownych dowodów) Być bezrobotnym przez co najmniej 3 dni z 6 (można pracować w niektóre dni i nadal kwalifikować się do otrzymania zasiłku dla osób poszukujących pracy) Konieczne jest ponadto posiadanie wystarczającej ilości składek na ubezpieczenie społeczne (PRSI) (opłaconych lub kredytowanych). Oznacza to 104 (2 lata) opłacone składki od czasu rozpoczęcia pracy. W przypadku składania wniosków w 2010 r. należy posiadać: Albo 39 opłaconych lub skredytowanych składek w 2008 r.* (z których 13 musi być opłaconych) lub 26 tygodni opłaconych składek w 2008 r. i 26 opłaconych składek w 2007 r. * Jest to przedostatni pełny rok podatkowy przed rokiem złożenia wniosku, określany jako odpowiedni rok podatkowy. Osoba posiadająca 260 (5 lat) składek będzie otrzymywać zasiłek dla osób poszukujących pracy przez 12 miesięcy, natomiast w przypadku osób posiadających mniej niż 260 składek zasiłek jest wypłacany przez okres 9 miesięcy. Może przysługiwać dodatkowe świadczenie na osobę pełnoletnią pozostającą na utrzymaniu (współmałżonek lub partner) oraz na każde dziecko pozostające na utrzymaniu. Stan majątkowy nie wpływa na zasiłek dla osób poszukujących pracy. Jednak osobom poniżej 55 roku życia, które otrzymały odprawę w kwocie wyższej niż 50 000 EUR, może nie przysługiwać zasiłek dla osób poszukujących pracy przez okres do 9 tygodni. Nie można wykonywać pracy w dniu otrzymania zasiłku dla osób poszukujących pracy. Jednak dopuszczalne jest wykonywanie pewnej dodatkowej pracy w innych godzinach niż te, które były normalnymi godzinami pracy, pod warunkiem że wykonywało się tę dodatkową pracę przez co najmniej sześć miesięcy przed utratą podstawowej pracy. www.losingyourjob.ie 9

Zapomoga dla osób poszukujących pracy i ocena dochodów Aby otrzymać zapomogę dla osób poszukujących pracy, należy: Posiadać środki finansowe poniżej określonego poziomu (spełnić kryteria finansowe) Być w wieku pomiędzy 18 i 66 lat Być dostępnym i zdolnym do pracy oraz faktycznie poszukiwać pracy (konieczne może być przedstawienie stosownych dowodów) Mieszkać w Irlandii i spełniać warunek stałego pobytu Być osobą bezrobotną przez co najmniej 3 dni z 6 Kryteria finansowe pozwalają ocenić dochody danej osoby, aby sprawdzić, czy kwalifikuje się do uzyskania zapomogi. Brane są pod uwagę wszystkie źródła dochodu, w tym dochody pieniężne, dochody z kapitału, oszczędności, inwestycje, nieruchomości (ale nie własny dom) oraz korzyści wynikające z mieszkania z rodzicami w przypadku osób poniżej 25 lat (określane jako korzyści i przywileje). Ocenie podlega również dochód małżonka lub partnera. Nawet jeśli posiada się pewne środki finansowe, można zakwalifikować się do otrzymania zapomogi dla osób poszukujących pracy. Można również wykonywać pracę dorywczą lub pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy i nadal kwalifikować się do uzyskania zapomogi dla osób poszukujących pracy. Jeżeli uzyskuje się dochody z pracy, dochód 20 EUR na dzień (przez okres do 3 dni) nie jest brany pod uwagę i tylko 60% pozostałej kwoty uznaje się za dochód. Więc w przypadku osoby pracującej przez 3 dni i zarabiającej 120 EUR tylko 36 EUR zalicza się w poczet dochodów. Osoba, która jest legalnym rezydentem Irlandii przez co najmniej dwa lata, pracuje lub pracowała w tym kraju oraz zamierza pozostać w Irlandii, powinna spełniać warunek stałego pobytu. 10 www.losingyourjob.ie

Osoba samozatrudniona może być uprawniona do pobierania zapomogi dla osób poszukujących pracy, jeśli jej dochód jest poniżej określonego poziomu. Nie trzeba zamykać prowadzonej przez siebie działalności ani zaprzestawać pracy w charakterze osoby samozatrudnionej. W ocenie dochodów zarobki uzyskane z działalności gospodarczej ocenia się jako dochód brutto pomniejszony o wydatki związane z pracą w okresie 12 miesięcy. Dochód z ostatnich 12 miesięcy zostanie potraktowany jako orientacyjny, ale można to zmienić, jeśli istnieją czynniki świadczące, że dochód tej osoby w ciągu najbliższych 12 miesięcy będzie mniejszy. Zazwyczaj prosi się o przedstawienie pokwitowań wpłat i wypłat albo zbadanego sprawozdania finansowego za bieżący i poprzedni rok, chociaż można zostać poproszonym o sprawozdania za ostatnie dwa lub więcej lat. www.losingyourjob.ie 11

Zasiłek dla osób poszukujących pracy Zapomoga dla osób poszukujących pracy/ dodatkowe świadczenie socjalne Zapomoga dla poszukujących pracy/dodatkowe świadczenie socjalne, ubiegający się w wieku 22-24 lat Zapomoga dla poszukujących pracy/dodatkowe świadczenie socjalne, ubiegający się w wieku 18-21 lat Ubiegający się Kwalifikujący się dorosły Kwalifikujące się dziecko Maksymalna stawka tygodniowa, EUR 188,00 124,80 29,80 188,00 124,80 29,80 144,00 124,80 nie dotyczy 100,00 100,00 nie dotyczy 12 www.losingyourjob.ie

Zredukowane stawki dla osób poniżej 25 lat Zredukowane stawki zapomogi dla osób poszukujących pracy i dodatkowego świadczenia socjalnego dla ubiegających się w wieku poniżej 25 lat nie mają zastosowania do (m.in.): osób z dziećmi na utrzymaniu osób, które pobierały zasiłek dla osób poszukujących pracy i dodatek z tytułu niepełnosprawności, a przechodzą na pobieranie zapomogi dla osób poszukujących pracy osób, które 30 grudnia 2009 r. miały co najmniej 20 lat i stały się bezrobotne 30 grudnia 2009 r. lub wcześniej osób, które 30 grudnia 2009 r. miały 18 lub 19 lat i stały się bezrobotne 29 kwietnia 2009 r. lub wcześniej osób w wieku poniżej 25 lat uczestniczących w kursie edukacyjnym, szkoleniu lub społecznym programie zatrudnienia oraz osób w wieku od 22 do 24 lat uczestniczących w programie praktyk zawodowych FÁS Dodatkowe informacje Na stronie www.losingyourjob.ie dostępnych jest więcej informacji na temat tych świadczeń i kryteriów finansowych. Departament Spraw Społecznych i Rodziny publikuje bardzo szczegółowe wytyczne dotyczące wszystkich świadczeń socjalnych na stronie www.welfare.ie. www.losingyourjob.ie 13

Jak się zarejestrować? O zasiłek dla osób poszukujących pracy należy wystąpić możliwie jak najszybciej po utracie pracy, żeby nie stracić możliwości otrzymania wszystkich przysługujących świadczeń. Formularz wniosku o zasiłek i zapomogę dla osób poszukujących pracy (określany jako UP 1) można pobrać ze strony www.welfare.ie. Formularz ten obejmuje oba świadczenia i jeżeli dana osoba nie kwalifikuje się do otrzymania zasiłku dla osób poszukujących pracy, może uzyskać zapomogę dla osób poszukujących pracy. Należy wypełnić formularz przed udaniem się do lokalnego urzędu pomocy społecznej i zabrać ze sobą wszystkie potrzebne dokumenty. W urzędzie mogą być kolejki. Przyjście z wypełnionym formularzem i gotowymi dokumentami przyspieszy załatwienie sprawy. Można wystąpić o dodatkowe świadczenie socjalne od pracownika opieki społecznej w rejonowym ośrodku zdrowia, czekając na rozpatrzenie wniosku o wypłatę pozostałych świadczeń. Należy przynieść ze sobą dowód tożsamości i zaświadczenie o dochodach, ostatni pasek wypłaty oraz zaświadczenie z lokalnego urzędu pomocy społecznej, jeżeli właśnie złożyło się wniosek o zasiłek lub zapomogę dla osób poszukujących pracy. Dodatkowe informacje W przypadku odmowy wypłaty świadczenia można odwołać się od tej decyzji do Biura ds. Odwołań w sprawie Świadczeń Społecznych w ciągu 21 dni. Jeżeli nastąpi odmowa przyznania dodatkowego świadczenia socjalnego, można odwołać się do HSE. Jeżeli dana osoba nie kwalifikuje się do otrzymania świadczenia dla osób poszukujących pracy, powinna mimo wszystko zarejestrować się w systemie kredytowanych składek na ubezpieczenie społeczne (PRSI), aby uniknąć luki w aktach ubezpieczeń społecznych w okresie pozostawania bezrobotnym. Osoba samozatrudniona może sprawdzić możliwość dobrowolnego opłacania składek na ubezpieczenie społeczne (PRSI). 14 www.losingyourjob.ie

Lista dokumentów potrzebnych do rejestracji: Numer ubezpieczenia społecznego (PPS) (i w stosownym przypadku numery PPS małżonka lub partnera i dzieci). Formularz P45 (lub w pewnych przypadkach pismo od pracodawcy). Formularz P60. Dowód tożsamości (paszport lub zupełny odpis aktu urodzenia oraz prawo jazdy, dokument z urzędu pocztowego, banku, kasy mieszkaniowej lub spółdzielczej kasy oszczędnościowej, karta bankowa lub książeczka opłat czynszowych). Należy również podać nazwisko panieńskie matki. Potwierdzenie adresu zamieszkania (rachunki za mieszkanie, książeczka opłat czynszowych lub dokument podatkowy). Dokumenty potwierdzające wysiłki podjęte w celu znalezienia pracy. Na przykład ogłoszenia o pracy, na które odpowiedziała dana osoba, listy do pracodawców wysłane pocztą tradycyjną lub elektroniczną i wszelkie uzyskane odpowiedzi. Szczegółowe informacje i potwierdzenia dotyczące dochodów (wyciągi bankowe). Szczegóły dotyczące dochodów małżonka/partnera i dzieci (jeśli dotyczy). Imiona i nazwiska oraz daty urodzenia dzieci na utrzymaniu (konieczne będzie pismo ze szkoły lub college u, jeżeli którekolwiek z dzieci jest w wieku 18 22 lat i uczy się w systemie dziennym). W przypadku zapomogi dla osób poszukujących pracy konieczne może być przedstawienie dowodów dotyczących okresu mieszkania w Irlandii (np. karta Krajowego Biura Imigracyjnego Garda (GNIB) i pozwolenie na pracę). www.losingyourjob.ie 15

16 www.losingyourjob.ie

Jak odbiera się świadczenia pieniężne? Świadczenie dla osób poszukujących pracy wypłaca Departament Ochrony Socjalnej. Świadczenie to można odbierać co tydzień w najbliższym urzędzie pocztowym. Aby odebrać wypłatę, należy przynieść ze sobą ważny dowód tożsamości ze zdjęciem. Prawo jazdy, paszport lub karta GNIB są ważnymi dowodami tożsamości ze zdjęciem. Urzędnicy na poczcie mogą zażądać okazania dowodu tożsamości ze zdjęciem przed przekazaniem wypłaty. Należy także zgłaszać się do lokalnego urzędu pomocy społecznej, zazwyczaj co miesiąc, aby złożyć oświadczenie, że nadal jest się bezrobotnym i poszukuje się pracy (nazywa się to rejestracją). Lokalny urząd pomocy społecznej wyznacza dzień i godzinę rejestrowania się w każdym miesiącu. W pewnych przypadkach można się rejestrować częściej lub rzadziej. Zwykle jeśli mieszka się w odległości do 10 mil od najbliższego urzędu pomocy społecznej, rejestruje się co 4 tygodnie. Jeżeli mieszka się w odległości większej niż 10 mil od najbliższego urzędu pomocy społecznej, rejestruje się co 12 tygodni. Dodatkowe świadczenie socjalne może być wypłacane w czekach, przekazem pocztowym lub bezpośrednio na rachunek bankowy. www.losingyourjob.ie 17

Jak poradzić sobie otrzymując mniejsze dochody? Osoba, która straciła pracę może mieć trudności w opłacaniu swoich rachunków i ze spłatą zadłużenia. Ważne jest, aby rozwiązywać wszelkie problemy szybko, zamiast pozwolić, żeby się nagromadziły. Serwis ds. doradztwa finansowego i budżetowania (MABS) może pomóc w zaplanowaniu budżetu oraz negocjowaniu porozumień z wierzycielami. Należy się również upewnić, że otrzymuje się wszystkie przysługujące świadczenia. Oto lista dostępnych rodzajów wsparcia: ZAKRES POMOCY Czynsz CO MOŻNA UZYSKAĆ? Uwarunkowane kryteriami finansowymi dofinansowanie miesięcznego lub tygodniowego czynszu, zwane dodatkiem mieszkaniowym. Należy wpłacić pierwsze 24 EUR. GDZIE SIĘ ZWRÓCIĆ? Pracownik opieki społecznej w rejonowym ośrodku zdrowia. Kredyt hipoteczny Uwarunkowane kryteriami finansowymi dofinansowanie tej części miesięcznej raty, którą stanowią odsetki od kredytu hipotecznego. Należy wpłacić pierwsze 24 EUR. Pracownik opieki społecznej w rejonowym ośrodku zdrowia. 18 www.losingyourjob.ie

ZAKRES POMOCY Kredyt hipoteczny Wydatki związane z opieką medyczną Podręczniki szkolne i ubranie CO MOŻNA UZYSKAĆ? Zmiana lub przełożenie spłat kredytu hipotecznego i pozostanie w przejętej nieruchomości przez okres do 1 roku. Uwarunkowana kryteriami finansowymi medyczna karta pokrywająca wszystkie wydatki rodziny na leczenie. Uwarunkowana kryteriami finansowymi karta wizyt u lekarza rodzinnego, która pokrywa koszty wizyt lekarskich dla wszystkich członków rodziny. Program płatności za leki, który zapewnia, że w 2010 r. ubiegający się nie będzie płacił więcej niż 120 EUR miesięcznie za przepisane leki. W przypadku posiadania dzieci, które uczęszczają do szkoły i otrzymują świadczenia socjalne lub inne świadczenia, można ubiegać się o dodatek na wyprawkę szkolną. GDZIE SIĘ ZWRÓCIĆ? Kredytodawca Należy zwrócić się do rejonowego ośrodka zdrowia HSE. Należy również uzyskać zgodę lekarza rodzinnego na świadczenie przez niego usług medycznych dla danej osoby i jej rodziny. Ubiegając się o obie karty, wykorzystuje się ten sam formularz i na jego podstawie zostanie wydana karta, do której kwalifikuje się dana osoba. Należy zwrócić się do rejonowego ośrodka zdrowia HSE. Formularze są dostępne w aptekach. Pracownik opieki społecznej w rejonowym ośrodku zdrowia. www.losingyourjob.ie 19

ZAKRES POMOCY Nagłe wydatki Niskie dochody CO MOŻNA UZYSKAĆ? Świadczenie na potrzeby specjalne przeznaczane na jednorazowy wydatek, który trudno byłoby zrealizować. Wolne od podatku świadczenie zwane dodatkiem rodzinnym dla rodzin o niskich dochodach, jeśli osoba posiada co najmniej jedno dziecko, pracuje 19 godzin tygodniowo lub więcej i zarabia mniej niż określona kwota, która uzależniona jest od wielkości rodziny. GDZIE SIĘ ZWRÓCIĆ? Pracownik opieki społecznej w rejonowym ośrodku zdrowia. Lokalny urząd pomocy społecznej Opłacanie rachunków Program budżetu domowego oferowany przez An Post, który pomaga uwzględniać w budżecie rachunki lub czynsz. W jego ramach potrąca się określoną kwotę z tygodniowych świadczeń socjalnych na opłacenie rachunków. Spółdzielcze kasy oszczędnościowe również zapewniają podobny system płacenia rachunków. An Post (darmowy numer 1800 70 71 72 lub www.anpost.ie) i/lub lokalna spółdzielcza kasa oszczędnościowa. 20 www.losingyourjob.ie

Poszukiwanie pracy FÁS zapewnia informacje, porady i szkolenia dla osób poszukujących pracy. Należy zarejestrować się w FÁS osobiście, w lokalnym biurze FÁS, przez Internet na stronie www.fas.ie lub dzwoniąc pod numer 1800 611 116 (opłata za połączenie lokalne). Twoje dane zostaną wprowadzone do bazy danych osób poszukujących pracy, do której mają dostęp pracodawcy. Można wyjechać w poszukiwaniu pracy za granicę do innego kraju EOG na okres do trzech miesięcy (a sześciu miesięcy w wyjątkowych okolicznościach) i zachować przyznany w Irlandii zasiłek dla osób poszukujących pracy. Osoby, które pozostają bezrobotne przez pewien okres mogą zakwalifikować się do programu pomocy w znalezieniu pracy: Można uczęszczać na zatwierdzony kurs i uzyskać dodatek na powrót do edukacji. Można założyć własną firmę i uzyskać dodatek dla bezrobotnych otwierających własną działalność gospodarczą, który pozwala utrzymać świadczenia podczas zakładania firmy. Osoby, które kwalifikują się do otrzymania zasiłku dla osób poszukujących pracy (mając 104 opłacone składki w ciągu ostatnich dwóch lat) lub które otrzymały ustawową odprawę, mogą uzyskać natychmiastowy dostęp do dodatku dla bezrobotnych otwierających własną działalność gospodarczą w skróconym terminie. W takim przypadku możliwe jest otrzymanie dodatku na okres uprawnienia do otrzymywania zasiłku dla osób poszukujących pracy (tzn. na 9 lub na 12 miesięcy). Można uzyskać inne rodzaje wsparcia dla osób samozatrudnionych od FÁS, agencji Enterprise Ireland w ramach programu wspierania przedsiębiorczości Community Enterprise Centre, lokalnych stowarzyszeń oraz Rad Przedsiębiorczości Hrabstwa i Miasta. Zob. enterpriseboards.ie. www.losingyourjob.ie 21

Program praktyk zawodowych FÁS umożliwia absolwentom i innym osobom bezrobotnym zdobycie 9-miesięcznego doświadczenia zawodowego. Osoba pobierająca świadczenie socjalne przez co najmniej 3 miesiące może mieć możliwość pobierania go dalej podczas uczestnictwa w tym programie. Osoby, które nie pobierają świadczenia socjalnego przez co najmniej 3 miesiące, kwalifikują się do udziału w programie, ale nie będą otrzymywać świadczenia pieniężnego podczas uczestnictwa w nim. Przydatne wskazówki Należy zarejestrować się w jakiejkolwiek instytucji zajmującej się poszukiwaniem pracy, która znajduje się w okolicy, takiej jak lokalne urzędy pracy, ośrodki ICTU dla bezrobotnych, Kluby Pracy (Job Clubs) lub odpowiedni związek zawodowy. Przedsiębiorstwa zrzeszone w lokalnych stowarzyszeniach także oferują usługi dla osób bezrobotnych. Koordynatorzy z Działu Wspierania Zatrudnienia Departamentu Ochrony Socjalnej pomagają osobom bezrobotnym w znalezieniu pracy i przekazują informacje o programach zatrudnienia i możliwościach szkoleń. Należy skontaktować się z lokalnym urzędem pomocy społecznej. 22 www.losingyourjob.ie

Przydatne kontakty Departament Spraw Społecznych i Rodzinnych (Department of Social Protection) Infolinia (opłata za połączenie lokalne): 1890 66 22 44 www.welfare.ie Zarząd Służby Zdrowia (Health Service Executive - HSE) Tanie połączenie: 1850 24 1850 www.hse.ie FÁS Jobs Ireland (opłata za połączenie lokalne): 1800 611 116 www.fas.ie Urząd Skarbowy Zamawianie formularzy lub broszur (opłata za połączenie lokalne): 1890 306 706 www.revenue.ie Serwis ds. doradztwa finansowego i budżetowania (MABS) MABS posiada ośrodki na terenie całego kraju oraz krajową infolinię: (01) 812 9350 lub (opłata za połączenie lokalne): 1890 283 438, www.mabs.ie www.losingyourjob.ie 23

Niniejsza broszura zapewnia podstawowe informacje, które mogą okazać się przydatne w przypadku utraty pracy. Więcej informacji można uzyskać na stronie www. losingyourjob.ie. W przypadku pojawienia się pytań, na które nie można znaleźć odpowiedzi na stronie www.losingyourjob.ie lub w celu omówienia istniejących opcji można zadzwonić do serwisu informacyjnego dla obywateli pod nr 1890 777 121 (otwartego od poniedziałku do piątku od godz. 9.00 21.00) lub przyjść do lokalnego ośrodka informacji dla obywateli (CIC) (najbliższy ośrodek można znaleźć na stronie www.losingyourjob.ie). Keepingyourhome.ie, nowa witryna internetowa Służby Informacji dla Obywateli (Citizens Information Board) oraz serwisu ds. doradztwa finansowego i budżetowania (Money Advice and Budgeting Service - MABS) zawiera wszechstronne informacje dotyczące usług i uprawnień przysługujących osobom mającym trudności w spłacaniu kredytu hipotecznego lub płaceniu czynszu. Przygotowano także dwie broszury dla właścicieli domów i najemców. www.losingyourjob.ie Niniejsza ulotka została wydana przez służbę informacji dla obywateli (Citizens Information Board). Aby otrzymać egzemplarze tej broszury lub związany z nią plakat, należy skontaktować się z: Głównym Biurem Służby Informacji dla Obywateli (Citizens Information Board Head Office) Ground Floor t +353 1 605 90 00 George s Quay House f +353 1 605 90 99 43 Townsend St e info@ciboard.ie Dublin 2 www.citizensinformationboard.ie