UCHWAŁA NR VI/38/2015 RADY GMINY WERBKOWICE. z dnia 24 lutego 2015 r.

UCHWAŁA NR VI/38/2015 RADY GMINY WERBKOWICE z dnia 24 lutego 2015 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie w Gminie Werbkowice na lata Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013r., poz. 594 ze zm.) oraz art. 6 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2005r., Nr 180, poz. 1493, ze zm.) Rada Gminy Werbkowice uchwala co następuje: 1. Przyjmuje się Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie w Gminie Werbkowice na lata stanowiący załącznik do niniejszej uchwały. 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Werbkowice. 3. Traci moc uchwała Nr XXXV/214/2013 Rady Gminy Werbkowice z dnia 30 lipca 2013r. w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie w Gminie Werbkowice na lata 2013-2020. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. 4. Przewodniczący Rady Gminy Ryszard Grabowski

Uzasadnienie do Uchwały Nr VI/38/2015 Rady Gminy Werbkowice z dnia 24 lutego 2015 r. Zgodnie z treścią art. 6 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie do zadań własnych Gminy należy m.in. opracowanie i realizacja gminnego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie. W dniu 29 kwietnia 2014r. Uchwałą Nr 76 Rada Ministrów przyjęła nowy Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata 2014-2020 (monitor Polski z dnia 9 czerwca 2014r., poz. 445). W związku z powyższym zaktualizowano i dostosowano Gminny Program do założeń aktualnego Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie.

Załącznik do Uchwały Nr VI/38/2015 Rady Gminy Werbkowice z dnia 24 lutego 2015 r. GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE DLA GMINY WERBKOWICE NA LATA Werbkowice 2015

Spis treści: Wstęp..... 3 I. Podstawa Prawna...... 4 II. Informacje Ogólne.... 5 2.1. Definicja przemocy... 5 2.2. Rodzaje przemocy.... 5 III. Diagnoza Problemu Przemocy w Rodzinie...... 7 IV. Cele Programu... 9 4.1. Cel główny.... 9 4.2. Cele szczegółowe... 9 V. Wstępne Założenia Systemu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie.. 9 5.1. Założenia Programu...... 9 5.1.1. Profilaktyka i edukacja społeczna.... 9 5.1.2. Ochrona i pomoc osobom dotkniętym przemocą w rodzinie.... 9 5.1.3. Oddziaływanie na osoby stosujące przemoc w rodzinie..... 9 5.1.4. Podnoszenie kompetencji służb i przedstawicieli podmiotów realizujących działania z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie........ 10 5.2. Zadania gminy w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie...... 10 5.3. Budowanie lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy..... 10 VI. Adresaci Programu...... 11 VII. Realizatorzy Programu..... 11 VIII. Obszary, Kierunki i Działania Programu... 12 8.1. Obszar 1. Profilaktyka i edukacja społeczna..... 12 8.2. Obszar 2. Ochrona i pomoc osobom dotkniętym przemocą w rodzinie...... 13 8.3. Obszar 3. Oddziaływanie na osoby stosujące przemoc w rodzinie.....14 8.4. Obszar 4. Podnoszenie kompetencji służb i przedstawicieli podmiotów realizujących działania z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie... 15 IX. Przewidywane Efekty Realizacji Programu..... 15 X. Monitorowanie i Sprawozdawczość.... 15 XI. Finansowanie Programu.... 16 XII. Harmonogram działań Programu........ 17 Spis Tabel... 22 2

Wstęp Przemoc nie jest nowym problemem społecznym, ale jego rozmiar zatacza coraz szersze kręgi w świecie nam współczesnym, przyjmując nowe formy i powodując coraz szersze, tragiczne skutki. Najczęściej ofiarami przemocy są kobiety i dzieci, czy też osoby starsze. Natomiast sprawcami przemocy są głównie mężczyźni, będący często pod wpływem alkoholu. Przemocy po raz pierwszy najczęściej można doświadczyć w rodzinie. Rodzina jest najmniejszą, a zarówno najbardziej zwartą i zorganizowaną komórką społeczną, która ma decydujący wpływ na kształtowanie się właściwego procesu wychowawczego i osobowości. Ona stwarza dziecku poczucie bezpieczeństwa, stając się gniazdem rodzinnym, gdzie dziecko zawsze znajdzie ciepło, opiekę oraz bezpieczne schronienie w trudnych życiowych sytuacjach. Poza tym środowisko rodzinne zapewnia warunki psychicznej równowagi, spokoju, ufności do innych ludzi budząc w ten sposób gotowość do tego, aby wzajemnie sobie pomagać. Rodzina jest pierwszą grupą społeczną, która kształtuje charakter dziecka. Ważną rolą w prawidłowo funkcjonującej rodzinie odgrywają wzajemne relacje pomiędzy rodzicami oparte na miłości i zrozumieniu. Jednak jak to w życiu bywa pojawiają się zakłócenia wywołujące przejściowy lub trwały rozkład rodziny. W przypadku takiej dezorganizacji występują ograniczenia lub zanikanie dotychczasowych ról rodzinnych, zwłaszcza obowiązków małżeńskich wobec siebie i dzieci, a także dzieci wobec rodziców oraz między rodzeństwem. Zachowania poszczególnych członków stają się coraz bardziej niezgodne z normami prawnymi i moralnymi oraz oczekiwaniami społecznymi. Rodzina wówczas potrzebuje pomocy. Osoby doświadczające przemocy domowej często nie przyznają się do swojego problemu, nie szukają pomocy. Jednak istnieje wiele instytucji, które specjalizują się w ochronie osób krzywdzonych. Jeśli ktoś kiedyś znajdzie się w takiej sytuacji, nie powinien wstydzić się prosić o pomoc. Problem ten dotyka wielu osób, ale nie trzeba zostawać z nim samemu, dlatego też niezbędne jest objęcie pomocą i wsparciem ofiar przemocy, a także podjęcie stosownych działań wobec sprawców, by przemoc nie powtarzała się. W celu efektywnego i zintegrowanego działania przeciw przemocy w rodzinie oraz zmniejszenia jej negatywnych następstw w życiu społecznym i rodzinnym opracowano Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemoc w Rodzinie dla Gminy Werbkowice na lata, zwany dalej Programem. Działania na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie są podejmowane w szczególności w ramach pracy Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Rozwiązywania Problemów Przemocy w Rodzinie w Gminie Werbkowice. W Programie zostały zawarte podstawowe informacje dotyczące zjawiska przemocy w rodzinie, regulacji prawnych, realizatorów, adresatów programu, zakładanych efektów. Niniejszy Program stanowi plan działań instytucji i organizacji zobowiązanych do podejmowania działań na rzecz zapobiegania i zwalczania przemocy w rodzinie, a tym samym przyczyni się do usprawnienia lokalnego systemu przeciwdziałania i ograniczenia ww. zjawiska oraz poprawy kondycji ludności z terenu Gminy Werbkowice. 3

Skuteczność programu zależy od wielu czynników, w tym m.in. dobrego rozeznania środowiska przez służby odpowiednio przygotowane, zajmujące się profilaktyką i wsparciem rodzin zagrożonych patologiami, kompleksowej współpracy lokalnych służb i instytucji w ramach pracy w Zespole Interdyscyplinarnym, a przede wszystkim motywacji dokonania zmian i wyjścia z kryzysu przez rodziny dotknięte problemem przemocy. I. Podstawa Prawna 1. Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata 2014-2020 przyjęty Uchwałą Nr 76 Rady Ministrów z dnia 29 kwietnia 2014r. 2. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu pomocy w rodzinie (Dz.U. z 2005 r. Nr 180 poz. 1493 z późn. zm.). 3. Ustawa z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (j.t. Dz.U. z 2002 r., Nr 147 poz. 1231 z późn. zm.). 4. Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2013 r., poz. 182 ze zm.). 5. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury Niebieskiej Karty oraz wzorów formularzy Niebieska Karta (Dz.U. z 2011r., Nr 209, poz. 1245). 6. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz.U. z 1997 r., Nr 88 poz. 553 z późn. zm.), 7. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz.U. z 1997 r., Nr 89, poz. 555 z późn. zm.), 8. Uchwała Nr XXIX/171/2012 Rady Gminy Werbkowice z dnia 13 grudnia 2012 roku w sprawie przyjęcia Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2013-2020. Według polskich regulacji prawnych przemoc wobec najbliższych jest przestępstwem ściganym z urzędu (art. 207 k.k.). Wszystkie instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze swoją działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu są zobowiązane niezwłocznie poinformować o tym prokuraturę lub Policję. Zaniechanie tego obowiązku może skutkować odpowiedzialnością karną. Każdy, kto poweźmie informację o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub Policję. 4

II. Informacje ogólne 2.1. Definicja przemocy Według definicji zawartej w art. 2 pkt. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, przemoc to: Jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób wymienionych w pkt. 1, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą. Przemoc - wywieranie wpływu na proces myślowy, zachowanie lub stan fizyczny osoby bez jej przyzwolenia. Przemoc domowa - ma miejsce, gdy jedna osoba stara się kontrolować drugą i zaznacza swoją siłę w związku. 2.2. Rodzaje przemocy Przemoc fizyczna - popychanie, odpychanie, przytrzymywanie, policzkowanie, szczypanie, kopanie, duszenie, bicie otwartą ręką i pięściami, bicie przedmiotami, parzenie, użycie broni, porzucanie w niebezpiecznej okolicy, nieudzielanie koniecznej pomocy, itp. Przemoc psychiczna - wyśmiewanie poglądów, religii, pochodzenia, narzucanie własnych poglądów, karanie przez odmowę uczuć, zainteresowania, szacunku, stała krytyka, izolacja społeczna (kontrolowanie i ograniczanie kontaktów z innymi osobami), domaganie się posłuszeństwa, ograniczanie snu i pożywienia, degradacja werbalna (wyzywanie, upokarzanie, zawstydzanie), itp. Przemoc seksualna - wymuszanie pożycia seksualnego, wymuszanie nieakceptowanych pieszczot i praktyk seksualnych, wymuszanie seksu z osobami trzecimi, sadystyczne formy współżycia seksualnego, demonstrowanie zazdrości, itp. Przemoc ekonomiczna - odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwienie podjęcia pracy zarobkowej, nie zaspakajanie podstawowych materialnych potrzeb rodziny, itp. Prawo ściga sprawców przestępstw przeciwko osobom bliskim za: 1. Art. 207 1 k.k. - znęcanie się fizyczne lub psychiczne nad osobą najbliższą lub inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny i fizyczny - podlega karze pozbawienia wolności 5

do 3 miesięcy do 5 lat (ścigane z urzędu).* 2. Art. 191 1 k.k. - kto stosuje przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia - podlega karze pozbawienia wolności do 3 lat (ścigane z urzędu).* 3. Art. 197 1 k.k. - kto przemocą lub groźbą bezprawną, lub podstępem doprowadza inną osobę do obcowania płciowego, podlega karze pozbawienia wolności od roku do 10 lat (ścigane na wniosek pokrzywdzonego).** 4. Art. 209 1 k.k. - kto uporczywie uchyla się od wykonywania, ciążącego na nim z mocy ustawy lub orzeczenia sądowego, obowiązku opieki przez niełożenie na utrzymanie osoby najbliższej lub innej osoby i przez to naraża ją na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych - podlega karze pozbawienia wolności do lat 2 (ścigane na wniosek pokrzywdzonego).** * ściganie z urzędu polega na tym, że prokurator i policja prowadzą postępowanie niezależnie od woli i zgody osoby pokrzywdzonej. Wycofanie skargi lub odmowa zeznań nie jest podstawą do umorzenia postępowania, jeśli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że popełniono przestępstwo. ** ściganie na wniosek polega na tym, że bez wniosku osoby pokrzywdzonej postępowanie w danej sprawie nie może być wszczęte. 6

III. Diagnoza Problemu Przemocy w Rodzinie Na terenie Gminy Werbkowice przemoc w rodzinie występuje w rodzinach o różnym statusie społecznym, często łączy się z problemem nadużywania alkoholu, niskimi dochodami. Przypadki przemocy zdarzają się w domach rodzinnych, w zamkniętym kręgu osób, gdzie świadkami są tylko członkowie rodziny. W ostatnich latach, coraz częściej ujawniane są przypadki przemocy. Prowadzone dotychczas działania informacyjne - ogólnopolskie i lokalne spowodowały zmiany świadomości społecznej i z jednej strony - większej gotowości ofiar przemocy do ujawniania takich spraw, a z drugiej - wiążą się z większym profesjonalizmem przedstawicieli służb zobowiązanych do podejmowania interwencji i udzielania pomocy. Należy jednak zaznaczyć, że pomimo większej świadomości społecznej, tylko bardzo zdeterminowane ofiary przemocy decydują się na jej przerwanie i zgłoszenie tego faktu odpowiednim organom. Źródłem informacji na temat przemocy w rodzinie są statystyki policyjne dotyczące liczby przeprowadzonych interwencji i prowadzonych postępowań przygotowawczych, dane wymiaru sprawiedliwości, placówek udzielających pomocy osobom krzywdzonym przez najbliższych oraz pracujących ze sprawcami, czy też badania opinii publicznej (ogólnopolskie i lokalne). Oszacowanie zjawiska przemocy na terenie naszej gminy jest możliwe między innymi dzięki procedurze Niebieskiej Karty, działaniom Komisariatu Policji w Werbkowicach. Tabela 1. Zjawisko przestępczości na terenie Gminy Werbkowice spowodowane przemocą i nadużywaniem alkoholu w latach 2012-2014. W tym Lata Liczba przestępstw kryminalnych ogółem Liczba Nietrzeźwych kierujących Liczba wszczętych postępowań karnych z tyt. przestępstw związanych z przemocą Liczba interwencji związanych z nadużywaniem alkoholu przeprowadzonych przez Posterunek Policji w Werbkowicach 2012 29 61 1 558 2013 27 77 3 525 2014 30 39 7 493 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Posterunku Policji w Werbkowicach 7

Tabela 2. Interwencje domowe Policji Interwencje domowe Liczba interwencji w roku 2012 2013 2014 Przemoc w rodzinie 144 142 136 Procedura Niebieskiej Karty 18 21 33 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Posterunku Policji w Werbkowicach Tabela 3. Wszczęte postępowania Wszczęte postępowania w związku z art. 207 KK Rok 2012 2013 2014 Wszczęcie sprawy 1 9 5 Wniesienie aktu oskarżenia - 2 4 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Posterunku Policji w Werbkowicach W latach 2012-2014 zgodnie z nowymi uregulowaniami prawnymi na terenie gminy zostało założonych 72 Niebieskich Kart (NK). Wszystkie z nich (100%) wypełnili funkcjonariusze Policji w czasie interwencji domowej oraz w trakcie przyjmowania wniosku o ukaranie z powodu podejrzenia popełnienia przestępstwa przemocy w rodzinie. Jak wynika z powszechnego przekonania oraz danych wynikających z analizy Niebieskich Kart, większość osób doświadczających przemocy to kobiety. A zjawisko to najczęściej współwystępuje z nadużywaniem alkoholu, co potwierdzają zapisy w większości założonych NK. W ramach Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie odbyło się łącznie 112 posiedzeń grup roboczych powołanych w indywidualnych przypadkach wystąpienia przemocy w rodzinie. Członkowie grup roboczych opracowywali i realizowali plany pomocy, monitorowali sytuację rodzin dotkniętych przemocą, dokumentowali działania podejmowane wobec rodzin oraz efekty tych działań. 8

IV. Cele programu 4.1 Cel główny Przeciwdziałanie przemocy oraz podejmowanie działań ochronnych względem osób doświadczających przemocy w rodzinie 4.2 Cele szczegółowe 1. Podniesienie poziomu wiedzy i świadomości społecznej mieszkańców gminy Werbkowice na temat zjawiska przemocy w rodzinie i możliwości uzyskania pomocy poprzez działania informacyjnoedukacyjne. 2. Zapewnienie kompleksowej pomocy członkom rodzin w których występuje przemoc. 3. Zwiększenie skuteczności działań interwencyjnych wobec osób stosujących przemoc. 4. Zwiększenie kompetencji zawodowych pracowników służb i instytucji zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie. V. Wstępne założenia Systemu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie 5.1. Założenia Programu W celu zwiększenia skuteczności przeciwdziałania przemocy w rodzinie poprzez realizację celów ustawowych oraz celów wskazanych w Programie, określono cztery podstawowe obszary zawierające kierunki działań oraz uściślono oddziaływania wobec różnych grup odbiorców: 5.1.1 Profilaktyka i edukacja społeczna Obszar kierowany do ogółu społeczeństwa Gminy Werbkowice, w tym do osób i rodzin zagrożonych przemocą w rodzinie. 5.1.2 Ochrona i pomoc osobom dotkniętym przemocą w rodzinie Obszar kierowany do osób dotkniętych przemocą w rodzinie (w tym do: kobiet, mężczyzn, dzieci, współmałżonków lub partnerów w związkach nieformalnych, osób starszych, osób niepełnosprawnych). 5.1.3 Oddziaływanie na osoby stosujące przemoc w rodzinie Obszar kierowany do osób stosujących przemoc w rodzinie, jak również do odpowiednich służb bądź podmiotów zajmujących się oddziaływaniem na osoby stosujące przemoc. 9

5.1.4 Podnoszenie kompetencji służb i przedstawicieli podmiotów realizujących działania z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie Obszar kierowany do przedstawicieli instytucji i podmiotów realizujących zadania z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie. 5.2. Zadania gminy w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie Do zadań własnych gminy należy w szczególności: Opracowanie i realizacja gminnego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie Prowadzenie poradnictwa i interwencji w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie w szczególności poprzez działania edukacyjne służące wzmocnieniu opiekuńczych i wychowawczych kompetencji rodziców w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie Zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach wsparcia Tworzenie Zespołów Interdyscyplinarnych 5.3 Budowanie lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy Lokalny system przeciwdziałania przemocy w rodzinie - zespół instytucji w środowisku lokalnym działających na rzecz zapobiegania i zwalczania przemocy, wraz z ich potencjałem kadrowym, kompetencyjnym, wiedzą i umiejętnościami, instrumentami pomocy i wsparcia, procedurami postępowania, zasobami rzeczowymi i finansowymi, wzajemnie ze sobą współpracujących w sposób skoordynowany. Elementy lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie: a) zasoby instytucjonalne - instytucje i organizacje zajmujące się problemem przemocy w rodzinie wraz z potencjałem organizacyjnym; b) zasoby ludzkie - specjaliści z różnych dziedzin; c) instrumenty pomocowe i sieć wsparcia; d) zespół interdyscyplinarny o znaczeniu strategicznym i zadaniowym; e) diagnoza zjawiska przemocy w środowisku lokalnym - skala problemu, mapa zasobów i potrzeb; f) niniejszy Program. Cele tworzenia i rozwijania lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie a) Ograniczenie rozmiarów zjawisk przemocy w rodzinie b) Podniesienie skuteczności interwencji wobec problemów przemocy c) Rozwój oferty pomocowej dla rodzin uwikłanych w przemoc 10

d) Integracja działań instytucji wobec problemów przemocy w rodzinie e) Rozwój wiedzy, kompetencji, umiejętności reagowania wobec problemu przemocy f) Podniesienie poziomu świadomości społecznej na temat problemu przemocy w rodzinie. VI. Adresaci Programu Program skierowany jest do: 1) mieszkańców Gminy Werbkowice, w tym osób zagrożonych przemocą w rodzinie; 2) osób dotkniętych przemocą w rodzinie; 3) osób stosujących przemoc w rodzinie; 4) służb zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie. VII. Realizatorzy Programu a) Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Werbkowicach - GOPS b) Gminna Komisja ds. Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Werbkowicach - GKRPA c) Zespół Interdyscyplinarny d) Punkt Konsultacyjno - Interwencyjny działający przy GKRPA e) Posterunek Policji w Werbkowicach f) Placówki Oświatowe na terenie Gminy g) Placówki Służby Zdrowia h) Organizacje pozarządowe 11

VIII. Obszary, kierunki i działania Programu 8.1. Obszar 1. Profilaktyka i edukacja społeczna Kierunki działań: Podniesienie poziomu wiedzy i świadomości społecznej mieszkańców gminy Werbkowice na temat zjawiska przemocy w rodzinie i możliwości uzyskania pomocy poprzez działania informacyjno-edukacyjne. Działania: Rozpowszechnianie w urzędach, szkołach, przedszkolu, placówkach służby zdrowia materiałów edukacyjnych (ulotek, broszur, plakatów) o przemocy w rodzinie i możliwościach uzyskania pomocy. Dostarczanie informacji o instytucjach udzielających pomocy i wsparcia ofiarom przemocy w rodzinie (strona internetowa UG, tablice ogłoszeń). Opracowanie i realizacja programów edukacyjnych dla dzieci i młodzieży na temat wyrażania uczuć, asertywności, komunikacji, rozwiązywania problemów bez przemocy. Promowanie zachowań nieagresywnych i społecznie pożądanych wśród dzieci i młodzieży w szkołach, przedszkolach (plakaty, ulotki). Organizowanie szkoleń i warsztatów dotyczących przemocy w środowisku szkolnym i rodzinnym dla nauczycieli i pedagogów. Realizatorzy: GOPS Gminna Komisja ds. Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Policja Placówki Oświatowe Służba Zdrowia Wskaźniki: liczba materiałów edukacyjnych rozpowszechnionych w Gminie Werbkowice, liczba umieszczonych informacji o instytucjach udzielających pomocy i wsparcia liczba opracowanych i zrealizowanych programów edukacyjnych dla dzieci młodzieży, liczba szkół prowadzących programy profilaktyczne, liczba materiałów edukacyjnych rozpowszechnionych w szkołach, liczba przeprowadzonych szkoleń dla nauczycieli i pedagogów. Termin Realizacji: 12

8.2. Obszar 2. Ochrona i pomoc osobom dotkniętym przemocą w rodzinie. Kierunki działań: Zapewnienie kompleksowej pomocy członkom rodzin w których występuje przemoc. Działania: Wczesna identyfikacja przypadków przemocy w rodzinie oraz krzywdzenia dzieci. Gromadzenie informacji dotyczących sytuacji rodzin wymagających pomocy. Podejmowanie interwencji w środowisku - działalność Zespołu Interdyscyplinarnego. Realizacja procedury Niebieskiej Karty w przypadku podejrzenia zaistnienia przemocy w rodzinie. Opracowywanie planu działań interwencyjnych i pomocowych wobec osób/rodzin potrzebujących pomocy i podział zadań wg kompetencji służb. Informowanie o instytucjach oraz możliwościach udzielania pomocy w środowisku lokalnym m.in. pomocy medycznej, psychologicznej, prawnej, socjalnej. Monitorowanie sytuacji rodzin wymagających interwencji Zespołu Interdyscyplinarnego Poradnictwo w Punkcie Konsultacyjno-Interwencyjnym działającym przy GKRPA dla rodzin w których występuje przemoc. Informowanie o możliwości skorzystania z pomocy w Punkcie Interwencji Kryzysowej działającym w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Hrubieszowie. Informowanie o możliwości skorzystania z pomocy radcy prawnego. Pomoc psychologiczna, pedagogiczna dla dzieci i młodzieży będących świadkami i/lub ofiarami przemocy domowej. Zapewnienie schronienia w rodzinnej i instytucjonalnej pieczy zastępczej dzieciom krzywdzonym w wyniku przemocy w rodzinie - zabezpieczenie miejsc na umieszczenie dzieci w trybie interwencyjnym. Zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodku wsparcia. Realizatorzy: Zespół Interdyscyplinarny GOPS Policja Placówki Oświatowe Punkt Konsultacyjno-Interwencyjny-psycholog Urząd Gminy - radca prawny Wskaźniki: liczba zidentyfikowanych przypadków przemocy w rodzinie liczba interwencji w środowisku liczba wypełnionych Niebieskich Kart i liczba rodzin objętych procedurą liczba opracowanych planów interwencyjnych i pomocowych liczba monitorowanych rodzin 13

liczba porad udzielonych ofiarom przemocy w Punkcie KI liczba dzieci, którym zapewniono schronienie w rodzinnej i instytucjonalnej pieczy zastępczej liczba porad udzielonych przez radcę prawnego liczba udzielonych porad psychologicznych, pedagogicznych dla dzieci i młodzieży liczba osób umieszczonych w ośrodku wsparcia Termin Realizacji: 8.3. Obszar 3. Oddziaływanie na osoby stosujące przemoc w rodzinie Kierunki działań: Zwiększenie skuteczności działań interwencyjnych wobec osób stosujących przemoc. Działania: Izolowanie osób stosujących przemoc w rodzinie. Przeprowadzanie rozmów z osobami stosującymi przemoc. Opracowywanie planu działań interwencyjnych i pomocowych wobec osób stosujących przemoc. Kierowanie sprawców przemocy do Gminnej Komisji ds. Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Motywowanie sprawców przemocy do udziału w zajęciach korekcyjno-edukacyjnych Wymiana informacji pomiędzy służbami w zakresie monitoringu zachowań sprawców przemocy Realizatorzy: Zespół Interdyscyplinarny Punkt Konsultacyjno-Interwencyjny - psycholog GOPS Policja Wskaźniki: liczba odizolowanych osób stosujących przemoc w rodzinie liczba rozmów przeprowadzonych ze sprawcami przemocy liczba opracowanych planów działań interwencyjnych i pomocowych liczba osób skierowanych do GKRPA liczba sprawców zmotywowanych do udziału w zajęciach edukacyjno-korekcyjnych Termin Realizacji: 14

8.4. Obszar 4. Podnoszenie kompetencji służb i przedstawicieli podmiotów realizujących działania z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie Kierunki działań: Zwiększenie kompetencji zawodowych pracowników służb i instytucji zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie. Działania: Szkolenia przedstawicieli instytucji działających na rzecz przemocy w rodzinie (pracowników socjalnych, dzielnicowych, pedagogów, pracowników służby zdrowia) z zakresu współpracy w zespole interdyscyplinarnym, z zakresu procedury Niebieskiej Karty. Realizatorzy: Zespół Interdyscyplinarny Wskaźniki: liczba przeszkolonych osób, ilość zorganizowanych szkoleń. Termin Realizacji: IX. Przewidywane Efekty Realizacji Program 1. Wzmocnienie i upowszechnienie działań profilaktycznych w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. 2. Zmniejszenie liczby osób i rodzin dotkniętych przemocą. 3. Zwiększenie dostępności do pomocy specjalistycznej osobom i rodzinom doświadczającym przemocy. 4. Zidentyfikowanie i podniesienie jakości działań w stosunku do osób stosujących przemoc w rodzinie. 5. Pogłębienie wiedzy społeczności lokalnej na temat zjawiska przemocy domowej. 6. Wzrost kompetencji instytucji zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy. 15

X. Monitorowanie i sprawozdawczość Istotnym czynnikiem warunkującym skuteczność wdrażanych w ramach Programu działań jest współpraca pracowników jednostek administracji samorządowej, Policji, sądów, placówek działalności leczniczej, niepublicznych placówek oraz organizacji pozarządowych, zobowiązanych do inicjowania i realizacji zadań związanych pośrednio lub bezpośrednio z przeciwdziałaniem występowania przemocy i jej negatywnym skutkom. Monitorowanie realizacji założeń Programu i osiągania opracowanych celów będzie odbywać się w oparciu o sprawozdawczość podmiotów zaangażowanych w jego realizację raz do roku. Informację z osiągania założonych w Programie wskaźników podmioty odpowiedzialne za realizację poszczególnych celów będą składać do dnia 20 lutego każdego roku do Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Werbkowicach, który jest koordynatorem Programu. Sprawozdanie z realizacji Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie dla Gminy Werbkowice na lata 2015-2020 będzie przedkładane Wójtowi Gminy Werbkowice do dnia 31 marca każdego roku. XI. Finansowanie Programu Zadania gminnego Programu będą realizowane i wdrażane etapowo zgodnie z potrzebami i możliwościami finansowymi Gminy. Środki pochodzić będą głównie z budżetu samorządu gminnego. Zadania ujęte w Programie mogą być również finansowane z dotacji Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki oraz budżetu państwa jak również środków własnych organizacji pozarządowych. Będą czynione również starania o pozyskanie środków z innych źródeł. 16

XII. Harmonogram działań Programu Obszary, kierunki i rodzaje działań, realizatorzy, terminy realizacji Nazwa obszaru Kierunki działania Rodzaje działań Wskaźniki Realizatorzy 1. Profilaktyka i Podniesienie poziomu Rozpowszechnianie w urzędach, - liczba materiałów GOPS edukacja społeczna wiedzy i świadomości szkołach, przedszkolu, placówkach edukacyjnych Policja społecznej mieszkańców służby zdrowia materiałów rozpowszechnionych w Placówki Oświatowe gminy Werbkowice na temat edukacyjnych (ulotek, broszur, Gminie Werbkowice Służba Zdrowia zjawiska przemocy w plakatów) o przemocy w rodzinie i rodzinie i możliwości możliwościach uzyskania pomocy uzyskania pomocy poprzez Dostarczanie informacji o instytucjach - liczba umieszczonych GOPS działania informacyjnoedukacyjne udzielających pomocy i wsparcia informacji o instytucjach Policja ofiarom przemocy w rodzinie (strona udzielających pomocy i Placówki Oświatowe internetowa UG, tablica ogłoszeń) wsparcia Służba Zdrowia Opracowanie i realizacja programów - liczba opracowanych i Placówki Oświatowe edukacyjnych dla dzieci i młodzieży na zrealizowanych programów Policja temat wyrażania uczuć, asertywności, edukacyjnych dla dzieci komunikacji, rozwiązywania młodzieży, problemów bez przemocy Termin Realizacji 17

Promowanie zachowań - liczba materiałów Placówki Oświatowe nieagresywnych i społecznie edukacyjnych Policja pożądanych wśród dzieci i młodzieży rozpowszechnionych w w szkołach, przedszkolach (plakaty, szkołach ulotki) Organizowanie szkoleń i warsztatów - liczba przeprowadzonych Placówki Oświatowe dotyczących przemocy w środowisku szkoleń dla nauczycieli i szkolnym i rodzinnym dla nauczycieli i pedagogów pedagogów 2. Ochrona i pomoc osobom dotkniętym przemocą w rodzinie Zapewnienie kompleksowej pomocy członkom rodzin w których występuje przemoc Wczesna identyfikacja przypadków przemocy w rodzinie oraz krzywdzenia dzieci - liczba zidentyfikowanych przypadków przemocy GOPS Policja Placówki Oświatowe Służba Zdrowia Podejmowanie interwencji w - liczba interwencji w GOPS środowisku - działalność Zespołu środowisku Policja Interdyscyplinarnego Placówki Oświatowe Służba Zdrowia Realizacja procedury Niebieskiej Karty - liczba wypełnionych GOPS w przypadku podejrzenia zaistnienia Niebieskich Kart i liczba Policja przemocy w rodzinie rodzin objętych procedurą Służba Zdrowia 18

Opracowywanie planu działań - liczba opracowanych planów interwencyjnych i pomocowych wobec interwencyjnych i osób/rodzin potrzebujących pomocy i pomocowych podział zadań wg kompetencji służb Monitorowanie sytuacji rodzin - liczba monitorowanych wymagających interwencji Zespołu rodzin Interdyscyplinarnego Poradnictwo w Punkcie - liczba porad udzielonych Konsultacyjno- Interwencyjnym ofiarom przemocy w Punkcie działającym przy GKRPA dla rodzin w KI których występuje przemoc Informowanie o możliwości - liczba porad udzielonych skorzystania z pomocy radcy przez radcę prawnego prawnego Pomoc psychologiczna, pedagogiczna - liczba udzielonych porad dla dzieci i młodzieży będących psychologicznych, świadkami i/lub ofiarami przemocy pedagogicznych dla dzieci i domowej młodzieży Zespół Interdyscyplinarny Zespół Interdyscyplinarny Punkt Konsultacyjno- Interwencyjny -psycholog Zespół Interdyscyplinarny Urząd Gminy Placówki Oświatowe Punkt KI 19

Zapewnienie schronienia w rodzinnej i - liczba dzieci, którym GOPS instytucjonalnej pieczy zastępczej zapewniono schronienie w Policja dzieciom krzywdzonym w wyniku rodzinnej i instytucjonalnej przemocy w rodzinie - zabezpieczenie pieczy zastępczej miejsc na umieszczenie dzieci w trybie interwencyjnym Zapewnienie osobom dotkniętym - liczba osób umieszczonych GOPS przemocą w rodzinie miejsc w ośrodku w ośrodku wsparcia wsparcia 3. Oddziaływanie na osoby stosujące przemoc w rodzinie Zwiększenie skuteczności działań interwencyjnych wobec osób stosujących przemoc Izolowanie osób stosujących przemoc w rodzinie Przeprowadzanie rozmów z osobami stosującymi przemoc - liczba odizolowanych osób stosujących przemoc w rodzinie - liczba rozmów przeprowadzonych ze Policja GOPS GOPS Policja sprawcami przemocy Opracowywanie planu działań - liczba opracowanych planów Zespół interwencyjnych i pomocowych wobec działań interwencyjnych i Interdyscyplinarny osób stosujących przemoc pomocowych Kierowanie sprawców przemocy do - liczba osób skierowanych do Zespół Gminnej Komisji ds. Profilaktyki i GKRPA Interdyscyplinarny Rozwiązywania Problemów GOPS Alkoholowych 20

Motywowanie sprawców przemocy do - liczba osób zmotywowanych Zespół udziału w zajęciach korekcyjno- do udziału w zajęciach Interdyscyplinarny edukacyjnych korekcyjno-edukacyjnych 4. Podnoszenie Zwiększenie kompetencji Szkolenia przedstawicieli instytucji - liczba przeszkolonych osób Zespół kompetencji służb i zawodowych pracowników działających na rzecz przemocy w - ilość zorganizowanych Interdyscyplinarny przedstawicieli służb i instytucji rodzinie (pracowników socjalnych, szkoleń podmiotów zajmujących się dzielnicowych, pedagogów, realizujących działania przeciwdziałaniem przemocy pracowników służby zdrowia) z z zakresu w rodzinie. zakresu współpracy w zespole przeciwdziałania interdyscyplinarnym, z zakresu przemocy w rodzinie procedury Niebieskiej Karty 21

Spis tabel 1) Tabela 1. Zjawisko przestępczości na terenie Gminy Werbkowice spowodowane przemocą i nadużywaniem alkoholu w latach 2012-2014.. 7 2) Tabela 2. Interwencje domowe Policji...... 8 3) Tabela 3. Wszczęte postępowania....8 22