GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE I OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE DLA GMINY MIRZEC NA LATA

Transkrypt

1 Załącznik do Uchwały Nr./ /2011 Rady Gminy w Mircu z dnia 2011 roku GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE I OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE DLA GMINY MIRZEC NA LATA Mirzec, luty 2011r.

2 SPIS TREŚCI I. PODSTAWA PRAWNA 3 II. III. IV. WSTĘP.4 ZAŁOŻENIA PROGRAMU PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE 7 ZASOBY GMINY MIRZEC W ZAKRESIE PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE 7 V. KIERUNKI DZIAŁAŃ 8 VI. VII. VIII. IX. CELE PROGRAMU.9 ADRESACI PROGRAMU..9 ZADANIA PROGRAMOWE 10 REALIZATORZY PROGRAMU.12 X. FINANSOWANIE PROGRAMU.12 XI. XII. PRZEWIDYWANE EFEKTY REALIZACJI PROJEKTU.12 MONITORING..12 2

3 I. PODSTAWA PRAWNA 1. Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie przyjęty Uchwałą Nr 162/2006 Rady Ministrów z dnia 25 września 2006 r. 2. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. z 2005 r. Nr 180 poz z późn. zm.). 3. Ustawa z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (j.t. Dz. U. z 2002 r. Nr 147 poz z późn. zm.). 4. Ustawa z dnia r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2009 r. Nr 175 poz z późn. zm.). 5. Uchwała Nr XXVI/150/2008 Rady Gminy w Mircu z dnia 30 grudnia 2008 r. w sprawie przyjęcia zaktualizowanej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych dla Gminy Mirzec na lata Uchwała Nr V/21/2011 Rady Gminy w Mircu z dnia 02 lutego 2011 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii na rok Prawo polskie wobec przemocy w rodzinie a) prawo karne: art. 156, 157, 160 2, art. 190, art. 191, art. 197, art. 199, art. 200, art. 208, art. 209, art. 210, art. 211, art , art. 217, art , art. 279, art. 284 kodeksu karnego. b) prawo rodzinne i opiekuńcze: art. 52, art. 56, art , art. 57, art i 3, art. 84 i art. 133 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. 3

4 II. WSTĘP Literatura socjologiczna wprowadza wiele definicji rodziny. Wszystkie one faktycznie sprowadzają się do określenia rodziny jako małej grupy społecznej, grupy niezastąpionej, stanowiącej zalążek szerszej społeczności. Rodzina jest podstawowym elementem struktury społecznej. Rodzina jest niepowtarzalnym środowiskiem kształtującym osobowość, poglądy, styl życia, system norm i wartości. Ważną rolę w rodzinie odgrywają wzajemne relacje pomiędzy członkami rodziny, oparte na miłości i zrozumieniu. W przypadku dezorganizacji, rodzina nie jest w stanie realizować podstawowych zadań. Relacje wewnątrzrodzinne ulegają zaburzeniu, łamane są reguły, a zachowania poszczególnych członków rodziny stają się bardziej niezgodne z normami prawnymi i moralnymi oraz oczekiwaniami społecznymi. Przemoc jest zjawiskiem występującym powszechnie w naszym społeczeństwie i dotyka rodzin o różnym statusie społecznym. Przemoc doznawana w rodzinie rodzi konsekwencje niezmiernie głębokie i szkodliwe, dając o sobie znać w postaci zaburzeń emocjonalnych w bliższej lub dalszej perspektywie czasowej. Przemoc domowa może być zarówno skutkiem, jak i przyczyną dysfunkcji w rodzinie. Mimo, że w relacjach międzyludzkich istniała ona zawsze, o przemocy w rodzinie mówiono niewiele, jakby nie postrzegając jej jako poważnego zaburzenia w funkcjonowaniu rodziny. Sprawcy przemocy są bezwzględni zniewalają swe ofiary, stosując wobec nich groźby i demonstracje swej siły. Natomiast ofiary w obliczu przemocy są zwykle bierne, rzadko sięgają po asertywne, a nawet agresywne formy zachowania. Ich wyróżniającą się cechą jest silne poczucie winy i przypisywanie sobie odpowiedzialności za akty agresji. Stosowanie przemocy prowadzi do niskiej samooceny, poczucia bezsilności i bezradności, ciągłego niepokoju, depresji, chorób związanych ze stresem. Szczególnie dramatyczne konsekwencje przemocy zauważa się u dzieci. Powoduje ona bowiem w ich psychice nieodwracalne skutki, które mogą dać znać o sobie dopiero w dorosłym życiu. Z uwagi na powyższe fakty konieczne jest podjęcie działań zmierzających w kierunku edukacji społecznej dostarczającej wiedzy o zjawisku przemocy i sposobach radzenia sobie z problemami. Niezbędne jest również zapewnienie profesjonalnej pomocy interwencyjnej i terapeutycznej zarówno sprawcom, jak i ofiarom przemocy, ze szczególnym uwzględnieniem krzywdzonych dzieci. Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie skierowany jest przede wszystkim do: ofiar przemocy w rodzinie (w tym dzieci, współmałżonków, partnerów w związkach nieformalnych, osób starszych, osób niepełnosprawnych), sprawców przemocy w rodzinie, świadków przemocy w rodzinie, przedstawicieli władz lokalnych, przedstawicieli instytucji służb pracujących z dziećmi ( nauczyciele, pedagodzy, pracownicy socjalni, policjanci, pracownicy wymiaru sprawiedliwości, pracownicy służby zdrowia, księża). Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata w Gminie Mirzec został opracowany zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z dnia 29 lipca 4

5 2005r. oraz w oparciu o ustawę z dnia 15 lutego 1964r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy, ustawę z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, ustawę z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii, ustawę z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej, Gminną Strategię Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata , Kodeks Karny i Kodeks Postępowania Karnego, Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie. Według definicji zawartej w art. 2 pkt 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, przemoc to jednorazowe albo powtarzające się umyślnie działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób wymienionych w pkt 1 (członek rodziny osoba najbliższa w rozumieniu art ustawy z dnia 6 czerwca 1997r. Kodeks Karny), w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualna, powoduje szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienie i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą. Rodzaje przemocy: Przemoc fizyczna - popychanie, odpychanie, obezwładnianie, przytrzymywanie, policzkowanie, szczypanie, kopanie, duszenie, bicie otwartą ręką i pięściami, bicie przedmiotami, ciskanie w kogoś przedmiotami, parzenie, polewanie substancjami żrącymi, użycie broni, porzucanie w niebezpiecznej okolicy, nieudzielanie koniecznej pomocy, itp. Przemoc psychiczna - wyśmiewanie poglądów, religii, pochodzenia, narzucanie własnych poglądów, karanie przez odmowę uczuć, zainteresowania, szacunku, stała krytyka, wmawianie choroby psychicznej, izolacja społeczna (kontrolowanie i ograniczanie kontaktów z innymi osobami), domaganie się posłuszeństwa, ograniczanie snu i pożywienia, degradacja werbalna (wyzywanie, poniżanie, upokarzanie, zawstydzanie), stosowanie gróźb, itp. Przemoc seksualna - wymuszanie pożycia seksualnego, wymuszanie nieakceptowanych pieszczot i praktyk seksualnych, wymuszanie seksu z osobami trzecimi, sadystyczne formy współżycia seksualnego, demonstrowanie zazdrości, krytyka zachowań seksualnych kobiety, itp. Przemoc ekonomiczna - odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwianie podjęcia pracy zarobkowej, nie zaspakajanie podstawowych materialnych potrzeb rodziny, itp. Z uwagi na powyższe fakty konieczne jest podjecie działań zmierzających w kierunku edukacji społeczeństwa oraz dostarczenia wiedzy o zjawisku przemocy i sposobach radzenia sobie z problemami. Niezbędne jest również zapewnienie profesjonalnej pomocy, skierowanej szczególnie do krzywdzonych dzieci. Na terenie Gminy Mirzec przemoc w rodzinie występuje w rodzinach o różnym statusie społecznym, często łączy się z problemem nadużywania alkoholu, niskimi dochodami. Przypadki przemocy zdarzają się w domach rodzinnych, w zamkniętym kręgu osób, gdzie świadkami są jedynie członkowie rodziny. W ostatnim okresie, coraz częściej ujawniane są przypadki przemocy. Prowadzone dotychczas działania informacyjne ogólnopolskie i lokalne spowodowały zmiany świadomości społecznej i z jednej strony większej gotowości ofiar przemocy do ujawniania takich spraw, a z 5

6 drugiej wiążą się z większym profesjonalizmem przedstawicieli służb zobowiązanych do podejmowania interwencji i udzielania pomocy. Należy jednak zaznaczyć, że pomimo większej świadomości społecznej, tylko bardzo zdeterminowane ofiary przemocy decydują się na jej przerwanie i zgłoszenie tego faktu odpowiednim organom. Oszacowanie zjawiska jest możliwe między innymi dzięki procedurze Niebieskiej Karty. I tak, dane Komisariatu Policji w Mircu przedstawiają się następująco: Tabela 1 Zjawisko przemocy w rodzinie wg danych wykazanych przez Komisariat Policji w Mircu. RODZAJ PROBLEMU Interwencje domowe związane z przemocą w rodzinie: w tym interwencje, w których sprawcami były osoby pod wpływem alkoholu Ilość postępowań wszczętych z powodu znęcania się fizycznego lub psychicznego nad rodziną ROK Ilość założonych Niebieskich kart Pracownicy socjalni Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Mircu w 2008 roku przeprowadzili 19 interwencji socjalnych w przypadkach przemocy w rodzinie, w 2009 roku 26, a w 2010 roku 51 takich postępowań w ramach, której prowadzona była: - interwencja kryzysowa - praca socjalna -poradnictwo specjalistyczne Świadczenia pieniężne (zasiłki celowe i okresowe). Należy zaznaczyć, że w większości przypadków dane te obejmują postępowania prowadzone także przez Komisariat Policji w Mircu. Zjawisko przemocy na terenie Gminy Mirzec, wymaga opracowania dokładnej diagnozy tego problemu. Konieczne też jest zbudowanie lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie. 6

7 III. ZAŁOŻENIA SYSTEMU PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE 1. Założenia systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie: a) Zapewnienie osobom doznającym przemocy bezpieczeństwa i profesjonalnej pomocy. b) Za przemoc zawsze odpowiedzialny jest sprawca przemocy. c) Nikt nie ma prawa stosować przemocy wobec drugiego człowieka. d) Nie ma żadnego uzasadnienia ani usprawiedliwienia przemocy domowej. e) Zrozumienie reakcji ofiary. f) Podstawowym zadaniem jest zatrzymanie przemocy. 2. Zadania gminy w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Zadania w zakresie przeciwdziałania zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie są realizowane przez organy administracji rządowej i jednostki samorządu terytorialnego na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej i ustawy z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Do zadań własnych gminy należy w szczególności: a) Tworzenie gminnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie; b) Prowadzenie poradnictwa i interwencji w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie; c) Opracowywanie i realizacja programów ochrony ofiar przemocy w rodzinie; IV. ZASOBY GMINY MIRZEC W ZAKRESIE PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE 1. Zasoby instytucjonalne Gminy: a) Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Mircu; b) Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Mircu; c) Komisariat Policji w Mircu; d) Placówki oświatowe; e) Placówki ochrony zdrowia; f) Sołtysi i rady sołeckie. 7

8 2. Mocne strony: a) Dobrze przygotowana i stale doskonaląca umiejętności kadra instytucji działających na rzecz rodziny; b) Znajomość problemu i dobrze działające służby zajmujące się profilaktyką i wsparciem rodzin zagrożonych patologiami; c) Poparcie działań i współpraca z samorządem gminnym; d) Działalność Punktu Integracji Kryzysowej mieszczącym się w świetlicy w Mircu 3. Słabe strony: a) Niewystarczająca infrastruktura socjalna gminy; b) Brak wypracowanych systemów wspomagania działań profilaktycznych; c) Brak spójnego systemu współpracy pomiędzy podmiotami działającymi na rzecz rodzin zagrożonych przemocą (prokuratura, policja, sądy). 4. Zagrożenia: a) Słaba kondycja ekonomiczna rodzin, b) Negatywne wzorce zachowań społecznych, c) Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych rodzin, d) Problemy alkoholowe członków rodzin. V. KIERUNKI DZIAŁAŃ 1. Powołanie Zespołu Interdyscyplinarnego. 2. Diagnoza zjawiska przemocy na terenie Gminy Mirzec. 3. Tworzenie strategii interwencyjnych dla osób doświadczających przemocy w rodzinie. 4. Budowanie systemu wsparcia dla osób doświadczających przemocy w rodzinie. 5. Kształtowanie postaw społeczności lokalnej wolnych od przemocy: a) działania edukacyjne, b) działania profilaktyczne, c) działania informacyjne. 6. Profesjonalizacja kadr związanych z pracą w obszarze przeciwdziałania przemocy w rodzinie. 8

9 7. Dostosowywanie działań programu w zakresie interwencji, informacji, edukacji, budowania systemu i działań zespołu interdyscyplinarnego do projektowanych zmian w przepisach prawnych. VI.CELE PROGRAMU CEL GŁÓWNY: Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie, zwiększenie dostępności i skuteczności profesjonalnej pomocy oraz ochrona ofiar przemocy w rodzinie. CELE SZCZEGÓŁOWE 1. Skuteczne i efektywne zwalczanie przemocy w rodzinie; 2. Zapewnienie osobom doznającym przemocy bezpieczeństwa i skutecznej pomocy; 3. Zapewnienie interdyscyplinarnych szkoleń dla służb zajmujących się problemem przemocy; 4. Zmiana postawy mieszkańców wobec przemocy w rodzinie poprzez działania informacyjno edukacyjne. VII. ADRESACI PROGRAMU 1. Ofiary i sprawcy przemocy. 2. Rodzice i opiekunowie krzywdzonych dzieci. 3. Przedstawiciele władz lokalnych. 4. Przedstawiciele instytucji i służb pracujących z dziećmi (pedagodzy, psycholodzy, nauczyciele, pracownicy socjalni, pracownicy wymiaru sprawiedliwości, policjanci, pracownicy służby zdrowia, duchowni) 5. Społeczeństwo. 9

10 VIII. ZADANIA PROGRAMU Lp. ZADANIE OPIS ZADANIA 1. Powołanie Zespołu Interdyscyplinarnego Zespół składał się będzie z grupy specjalistów reprezentujących instytucje tj. przedstawicieli Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Mircu, Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Komisariatu Policji w Mircu, oświaty, ochrony zdrowia i innych instytucji. TERMIN REALIZACJI 2011 Marzec REALIZATOR LUB KOORDYNATOR Wójt Gminy Mirzec 2. Prowadzenie przez Zespół Interdyscyplinarny zintegrowanych i skoordynowanych działań w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie Podejmowanie działań w środowisku zagrożonym przemocą w rodzinie, mających na celu zapobieganie zjawisku Diagnozowanie problemu przemocy w rodzinie Inicjowanie interwencji w środowisku dotkniętym przemocą w rodzinie Opracowanie i realizacja planu pomocy w indywidualnych przypadkach Rozpowszechnianie informacji o instytucjach oraz możliwościach udzielania pomocy w środowisku lokalnym Inicjowanie działań w stosunku do osób stosujących przemoc w rodzinie Monitorowanie sytuacji rodzin, w których istnieje zagrożenie wystąpienia przemocy oraz rodzin, w których dochodzi do przemocy Prowadzenie dokumentacji działań podejmowanych wobec rodzin, w których dochodzi do przemocy oraz efektów tych działań Cały rok GOPS Zespół Interdyscyplinarny 3. Realizacja programów ochrony ofiar przemocy w rodzinie Kierowanie ofiar przemocy do terapeuty ds. przemocy w świetlicy środowiskowej w Mircu Współpraca z instytucjami prowadzącymi hostele, domy samotnej matki Określenie sposobu rozwiązania problemów związanych z przemocą, dotyczących indywidualnych środowisk Tworzenie warunków dla rozwoju Grupy Samopomocowej dla Ofiar Przemocy Kierowanie na grupy wsparcia ofiar przemocy Praca socjalna z osobami doznającymi przemocy Cały rok Zespół Interdyscyplinarny GOPS Komisariat Policji GKRPA 10

11 4. Podniesienie poziomu wiedzy i umiejętności osób realizujących zadania związane z przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie 5. Zmiana postawy mieszkańców wobec przemocy w rodzinie poprzez działania informacyjno edukacyjne, a w szczególności: 6. Działalność Punktu Interwencji Kryzysowej pełniącego rolę punktu informacji wsparcia i pomocy dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie. Systematyczne szkolenia wszystkich przedstawicieli służb podejmujących działania na rzecz rodzin uwikłanych w przemoc, w tym szkolenia z zakresu diagnozowania przemocy w rodzinie, realizacji procedury Niebieskiej Karty i prowadzenia interwencji kryzysowej. W tym celu przeprowadzane będą obok szkoleń resortowych wspólne szkolenia służb, udział w szkoleniach, konferencjach tematycznych Organizowanie spotkań mających na celu wymianę doświadczeń między pracownikami różnych instytucji. Rozpowszechnianie materiałów edukacyjnych (broszur, ulotek, plakatów itp.) dotyczących zjawiska przemocy w rodzinie wśród lokalnej społeczności Dostarczenie informacji o instytucjach udzielających pomocy i wsparcia ofiarom przemocy w rodzinie Umieszczenie informacji na stronach internetowych Urząd Gminy Mirzec i GOPS Spotkania informacyjne z mieszkańcami Gminy Praca specjalistów w zakresie diagnozy i pomocy psychologicznej, prawnej i terapeutycznej Tworzenie warunków dla rozwoju Grupy Samopomocowej dla Ofiar Przemocy Dyżury/ spotkania Zespołu Interdyscyplinarnego Cały rok Cały rok Zespół Interdyscyplinarny GOPS GOPS GKRPA GOPS Zespół Interdyscyplinarny GKRPA 11

12 IX. REALIZATORZY PROGRAMU Podmioty działające w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie: Ośrodek Pomocy Społecznej Komisariat Policji Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Szkoły na terenie gminy Mirzec Punkt Interwencji Kryzysowej Służba Zdrowia Punkt konsultacyjny Kościół Stowarzyszenie,,Przystań X. FINANSOWANIE PROGRAMU Źródłem finansowania Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie dla Gminy Mirzec na lata są: 1. Środki własne gminy: a) będące w budżecie Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Mircu - na finansowanie pobytu ofiar przemocy w Hostelu czy Domu Samotnej Matki, b)będące w budżecie Gminy, pochodzące z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych finansowanie działalności Punktu Interwencji Kryzysowej. XI.PRZEWIDYWANE EFEKTY REALIZACJI PROGRAMU 1. Zmniejszenie rozmiarów zjawiska przemocy w rodzinie. 2. Udzielenie profesjonalnej pomocy ofiarom przemocy w rodzinie. 3. Niwelowanie skutków zjawiska przemocy. 4. Pogłębianie wiedzy społecznej o zjawisku przemocy w rodzinie i sposobach radzenia sobie z tym problemem. 5. Zwiększenie liczby osób profesjonalnie zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie oraz pomagającym ofiarom przemocy. 6. Zwiększenie zaangażowania społeczności w sprawy przeciwdziałania przemocy. 7. Zwiększenie skuteczności działania i dostępności do instytucji, zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie. XI.MONITORING Realizacja programu będzie poddawana systematycznemu monitoringowi. Monitoring programu umożliwi wgląd w realizacje podejmowanych działań, ocenę ich skuteczności oraz 12

13 podejmowanie bieżących działań korygujących. Uzyskane informacje pozwolą na planowanie działań i rozwijanie programu w przyszłości. Ocenę realizacji poszczególnych działań programu w roku kalendarzowym dokonywać będzie Rada Gminy po przedłożeniu stosownego rocznego sprawozdania przez Kierownika Ośrodka Pomocy Społecznej w Mircu. 13