RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 178697 (13 )B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 3 1 1 9 0 6 (22) Data zgłoszenia: 16.12.1995 (51) IntCl7: A01N 59/00 C05D 9/02 (54) Płynny środek do zaprawiania nasion i sposób jego wytwarzania (73) Uprawniony z patentu: Przedsiębiorstwo "INTERMAG" Spółka z o.o., Olkusz, PL (43) Zgłoszenie ogłoszono: 23.06.1997 BUP 13/97 (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: 30.06.2000 W UP 06/00 (72) Twórcy wynalazku: Roman Czuba, Wrocław, PL Henryk Górecki, Wrocław, PL Józef Hoffmann, Wrocław, PL Andrzej Kubiczek, Olkusz, PL Julian Kazibut, Olkusz, PL Barbara Węglarz, Olkusz, PL Adam Węglarz, Olkusz, PL (74) Pełnomocnik: Zieliński Stefan PL 178697 B1 (57) 1. Płynny środek do zaprawiania nasion zawierający roztwór preparatu tytanowego posiadającego kompleksy soli tytanowych z kwasem askorbinowym, znamienny tym, że stanowią go rozpuszczalne w wodzie substancje chemiczne zawierające makroskładniki nawozowe: azot, potas, magnez i mikroskładniki wybrane z grupy: bor, molibden i schelatowane za pomocą soli sodowej kwasu etylenodwuaminoczterooctowego w obecności kwasu cytrynowego, kationy miedzi, żelaza, manganu, tytanu i cynku, przy czym żelazo i cynk w formie dwuwartościowej, a ponadto substancję zabezpieczającą przed utlenieniem, korzystnie kwas mlekowy oraz całkowicie rozpuszczalny w wodzie flokulant, z tym, że stosunek masowy makroskładników do mikroskładników wynosi 1:0,51 do 1,8:0,99, korzystnie 1,40:0,80. 4. Sposób wytwarzania płynnego środka do zaprawiania nasion, przez rozpuszczenie w wodzie komponentów, znamienny tym, że do wody ogrzanej do temperatury około 40 C w trakcie mieszania wprowadza się środek chelatujący, korzystnie sól sodową kwasu etylenodwuaminoczterooctowego w obecności kwasu cytrynowego, po czym utrzymując odczyn ph w wysokości, korzystnie 5 dodaje się kwasu borowego, molibdenianu amonu i siarczanu miedzi, następnie obniżając odczyn ph do poziomu 3,5-4,5 i podwyższając temperaturę do co najmniej 70 C wprowadza się siarczan cynku, siarczan manganu i substancję zabezpieczającą przed utlenieniem, korzystnie kwas mlekowy, a następnie do roztworu o odczynie ph w granicach 3-4 wprowadza się żelazo, potas, magnez, korzystnie w postaci siarczanów stosując ogrzewanie aż do momentu dodania siarczanu magnezu, a na końcu mocznik, preparat tytanowy i całkowicie rozpuszczalny w wodzie flokulant, przy czym każdy następny składnik wprowadza się po całkowitym rozpuszczeniu poprzedniego.
Płynny środek do zaprawiania nasion i sposób jego wytwarzania Zastrzeżenia patentowe 1. Płynny środek do zaprawiania nasion zawierający roztwór preparatu tytanowego posiadającego kompleksy soli tytanowych z kwasem askorbinowym, znamienny tym, że stanowią go rozpuszczalne w wodzie substancje chemiczne zawierające makroskładniki nawozowe: azot, potas, magnez i mikroskładniki wybrane z grupy: bor, molibden i schelatowane za pomocą soli sodowej kwasu etylenodwuaminoczterooctowego w obecności kwasu cytrynowego, kationy miedzi, żelaza, manganu, tytanu i cynku, przy czym żelazo i cynk w formie dwuwartościowej, a ponadto substancję zabezpieczającą przed utlenieniem, korzystnie kwas mlekowy oraz całkowicie rozpuszczalny w wodzie flokulant, z tym, że stosunek masowy ma kroskładników do mikroskładników wynosi 1:0,51 do 1,8:0,99, korzystnie 1,40:0,80. 2. Płynny środek według zastrz. 1, znamienny tym, że ilość całkowicie rozpuszczalnego w wodzie flokulanta wynosi nie więcej niż 3% wagowych. 3. Płynny środek według zastrz. 1 lub 2 lub 3, znamienny tym, że jego gęstość wynosi 1,05-1,20, korzystnie 1,10 a odczyn ph 4,0-6,5, korzystnie 6. 4. Sposób wytwarzania płynnego środka do zaprawiania nasion, przez rozpuszczenie w wodzie komponentów, znamienny tym, że do wody ogrzanej do temperatury około 40 C w trakcie mieszania wprowadza się środek chelatujący, korzystnie sól sodową kwasu etylenodwuaminoczterooctowego w obecności kwasu cytrynowego, po czym utrzymując odczyn ph w wysokości, korzystnie 5 dodaje się kwasu borowego, molibdenianu amonu i siarczanu miedzi, następnie obniżając odczyn ph do poziomu 3,5-4,5 i podwyższając temperaturę do co najmniej 70 C wprowadza się siarczan cynku, siarczan manganu i substancję zabezpieczającą przed utlenieniem, korzystnie kwas mlekowy, a następnie do roztworu o odczynie ph w granicach 3-4 wprowadza się żelazo, potas, magnez, korzystnie w postaci siarczanów stosując ogrzewanie aż do momentu dodania siarczanu magnezu, a na końcu mocznik, preparat tytanowy i całkowicie rozpuszczalny w wodzie flokulant, przy czym każdy następny składnik wprowadza się po całkowitym rozpuszczeniu poprzedniego. 5. Sposób według zastrz. 4, znamienny tym, że preparat tytanowy dodaje się w temperaturze poniżej 35 C. 6. Sposób według zastrz. 4, znamienny tym, że odczyn ph koryguje się korzystnie za pomocą kwasu cytrynowego. 7. Sposób według zastrz. 4, znamienny tym, że roztwór poddaje się końcowej dekantacji korzystnie przez 1 dobę w temperaturze otoczenia. * * * Przedmiotem wynalazku jest płynny środek do zaprawiania nasion i sposób jego wytwarzania, zwłaszcza dla dużych zmechanizowanych gospodarstw rolnych i ogrodniczych. Środek do zaprawiania nasion jest wieloskładnikowym nawozem przeznaczonym do przedsiewnego zaprawiania nasion roślin polowych i ogrodniczych. Zadaniem jego jest dostarczenie kiełkującym nasionom wszystkich niezbędnych w tym okresie składników. Nawożenie donasienne wpływa na przyspieszenie kiełkowania nasion i wzrost roślin w pierwszych dniach ich rozwoju, ponieważ umożliwia roślinom wcześniejsze ukorzenianie się, zwiększenie odporności na gorsze warunki wilgotnościowe oraz szybsze osiągnięcie głębszych bardziej żyznych warstw gleby. Środek do zaprawiania nasion można stosować oddzielnie lub łącznie z innymi zaprawami przykładowo: grzybobójczymi, fungicydami. Z wieloskładnikowych nawozów płynnych, znane są nawozy do nawożenia dolistnego przedstawione w polskim opisie patentowym nr 153698.
178 697 3 Sposób wytwarzania tych nawozów polega na oddzielnym przygotowaniu dwu lub kilku roztworów zawierających rozpuszczone w wodzie mikroelementy, makroskładniki nawozowe i ewentualnie bioregulatory, a następnie łączeniu przygotowanych roztworów. Przygotowanie roztworu zawierającego mikroelementy Fe, Mn, Cu, Zn, Co i Mg odbywa się przez kompleksowanie tych mikroelementów, występujących w postaci łatwo rozpuszczalnych soli, korzystnie chlorków i/lub siarczanów i/lub azotanów, za pomocą wodnego roztworu cytrynianu amonu i/lub cytrynianu potasu i/lub cytrynianu sodu i/lub kwasu cytrynowego wprowadzonych w ilości 10-80% zapotrzebowania stechiometrycznego, o korzystnym stężeniu powyżej 0,05 mola/litr. W przypadku użycia kwasu cytrynowego roztwór neutralizuje się substancjami alkalicznymi do cytrynianów, korzystnie amoniakiem lub wodorotlenkiem potasu, następnie do otrzymanego roztworu dodaje się rozpuszczone w wodzie związki boru i/lub molibdenu takie jak; kwas borowy i molibdenian amonu. Roztwór łączy się z przygotowanym roztworem lub roztworami makroskładników nawozowych NPK to jest soli azotowych i/lub fosforowych i/lub potasowych i/lub magnezowych i ewentualnie dodaje bioregulatory takie jak sole kwasu neftylooctowego, 4-amino-6 tertbutylo-3 tiometylo-1,2,4 triazin-5-(4h)-on, witaminę B 1 oraz substancje zwiększające przyczepność nawozu do roślin takie jak karboksymetylocelulozę. Inny wieloskładnikowy nawóz płynny do dokarmiania dolistnego buraków, rzepaku i roślin strączkowych, znany jest z polskiego opisu patentowego nr 160585. Nawóz ten zawierający magnez wprowadzony w postaci chlorku i schelatowane za pomocą kwasu cytrynowego lub jego soli amonowej, sodowej lub potasowej mikroelementy Fe, Zn, Cu, Mn, B i Mo, z których Zn, Cu i Mn są wprowadzone w postaci chlorku, Fe w postaci siarczanu, a Mo w postaci molibdenianu amonu, charakteryzuje się tym, że zawiera bor w postaci metaboranu sodowego. Znany jest również sposób otrzymywania preparatu tytanowego, zwłaszcza dla rolnictwa przedstawiony w polskim opisie patentowym nr 163688, który polega na wytwarzaniu kompleksów soli tytanowych z kwasami. Preparat tytanowy uzyskany tym sposobem jest schelatowanym preparatem zawierającym oprócz tytanu inne składniki i doskonale wchłanianym przez liście roślin po jego rozcieńczeniu do zawartości 1 mg Ti/dm3. Celem wynalazku jest zmniejszenie wpływu niekorzystnych warunków na rozwój ziaren nasion, zwłaszcza w okresie kiełkowania poprzez opracowanie środka do przedsiewnego zaprawiania nasion zawierającego substancje odżywcze i schelatowane mikroelementy oraz w dogodnej do stosowania, a zatem płynnej postaci. Do składu tego środka wprowadzono preparat tytanowy, posiadający kompleksy soli tytanowych z kwasem askorbinowym, którego korzystne skutki dla rozwoju roślin sprawdzono w praktyce. Środek do zaprawiania nasion - według wynalazku stanowią rozpuszczalne w wodzie substancje chemiczne zawierające makroskładniki nawozowe: azot, potas, magnez i mikro składniki, wybrane z grupy: bor, molibden i schelatowane za pomocą soli sodowej kwasu etylenodwuaminoczterooctowego w obecności kwasu cytrynowego kationy miedzi, żelaza, manganu, tytanu i cynku. Wchodzące w skład środka żelazo i mangan występują w formie dwuwartościowej. Ponadto środek zawiera substancję zabezpieczającą przed utlenieniem, korzystnie kwas mlekowy, oraz całkowicie rozpuszczalny w wodzie flokulant. Stosunek masowy makroskładników do mikroskładników wynosi w nim 1:0,51 do 1,8:0,99, korzystnie 1,40:0,80. Ilość całkowicie rozpuszczalnego w wodzie flokulanta wynosi nie więcej niż 3% wagowych. Gęstość środka wynosi 1,05-1,20, korzystnie 1,10, a odczyn ph 4,0-6,5, korzystnie 6. Sposób według wynalazku polegający na rozpuszczeniu w wodzie komponentów charakteryzuje się tym, że do wody ogrzanej do temperatury około 40 C, w trakcie mieszania wprowadza się środek chelatujący, korzystnie sól sodową kwasu etylenodwuaminoczterooctowego w obecności kwasu cytrynowego. Utrzymując odczyn ph w wysokości korzystnie 5, do roztworu dodaje się kwasu borowego, molibdenianu amonu i siarczanu miedzi. Następnie obniżając odczyn ph do poziomu 3,5-4,5 i podwyższając temperaturę do co najmniej 70 C wprowadza się siarczan cynku, siarczan manganu i substancję zabezpieczającą przed
4 178 697 utlenieniem, korzystnie kwas mlekowy. Następnie do roztworu o odczynie ph w granicach 3-4 wprowadza się żelazo, potas, magnez, korzystnie w postaci siarczanów stosując ogrzewanie aż do momentu dodania siarczanu magnezu, a na końcu mocznik, preparat tytanowy i całkowicie rozpuszczalny w wodzie flokulant. Przy dodawaniu komponentów stosuje się zasadę, że każdy następny składnik wprowadza się po całkowitym rozpuszczeniu poprzedniego. W procesie chelatacji kationów wspomagająco działa tworzący się cytrynian sodowy. Preparat tytanowy dodaje się w temperaturze poniżej 35 C. Odczyn ph koryguje się, korzystnie za pomocą kwasu cytrynowego. Roztwór poddaje się końcowej dekantacji korzystnie przez 1 dobę w temperaturze otoczenia. Płynny środek do zaprawiania nasion ma konsystencję zawiesiny i charakteryzuje go duża przyczepność do ziaren nasion. Głównie na to wpływa zastosowanie flokulanta, co ma jeszcze dodatkową zaletę, że po wysianiu środka utworzona na ziarnach nasion galaretowata otoczka chroni jego zapas składników pokarmowych przed zbyt wczesnym wypłukaniem z gleby. Postać zawiesiny wymagającej tylko rozcieńczenia wodą czyni ten środek atrakcyjnym dla dużych, zmechanizowanych gospodarstw rolniczo-ogrodniczych. Zaprawianie nasion roślin środkiem magazynującym potrzebne składniki pokarmowe stwarza dogodne warunki rozwoju wszystkich upraw roślin i na wszystkich glebach lecz pożądane jest zwłaszcza: przy zmiennych warunkach pogodowych, na wszystkich glebach lekkich i średnich i na wszystkich glebach ubogich w składniki pokarmowe. Sposób wytwarzania środka, z uwagi na jego recepturowy charakter jest bezściekowy, bezodpadowy i nie powoduje emisji gazów. Przykład. Skład płynnego środka do zaprawiania nasion, w odniesieniu do 8001 woda - ok. 650 kg czterosodowa sól kwasu etylenodwuaminoczterooctowego - 56 kg 40% roztworu kwas cytrynowy - ok. 3,5 kg kwas borowy (H3BO3) - 4,7 kg molibdenian amonu (NH4)6Mo7024 4 H2O - 0,85 kg siarczan miedzi (CUSO4 5 H2O) - 6,5 kg siarczan cynku (ZnSO4 7 H2O) - 7,1 kg siarczan manganu (MnSO4 H2O) - 2,6 kg kwas mlekowy -1,0 kg siarczan żelazawy (FeSO4 7 H2O) - 4,0 kg siarczan potasu K2SO4-4,0 kg siarczan magnezu (MgSO4 7 H2O) -16,2 kg mocznik CO(NH2)2-22,0 kg preparat tytanowy o stężeniu 6 g Ti/l - 72,6 kg flokulant - separan -1,8 kg Wytwarzanie środka: Do zbiornika o pojemności 1000 l wyposażonego w mieszadło wlewa się 400 l wody i ogrzewa się do temperatury 40 C, po czym dodaje się 56 kg 40% roztworu czterosodowej soli kwasu etylenodwuaminoczterooctowego oraz 2 kg kwasu cytrynowego i miesza się aż do całkowitego rozpuszczenia kwasu czyli około 10 minut. Następnie postępując analogicznie, to jest mieszając przez około 10 minut, po każdym dodaniu składnika wsypuje się kolejno: 4,7 kg kwasu borowego, 0,85 kg molibdenianu amonu, 1 kg kwasu cytrynowego i 6,5 kg siarczanu miedzi i 7,1 kg siarczanu cynku. Za pomocą kwasu cytrynowego utrzymuje się odczyn ph roztworu na poziomie 4,0. Z kolei roztwór podgrzewa się do temperatury powyżej 70 C i po dodaniu 2,6 kg siarczanu manganu całość miesza się przez 35 minut, dodaje się 1 kg kwasu mlekowego jako antyutleniacza i koryguje ph do wysokości 3,5. Utrzymując dotychczasową temperaturę, do roztworu dodaje się 4 kg siarczanu żelazawego. Roztwór miesza się przez 42 minuty, po czym dodaje się 40 1roztworu siarczanu magnezu o stężeniu 40 kg Mg/l. Po wprowadzeniu siarczanu magnezu wyłącza się ogrzewanie. Następnie do roztworu dodaje się 22 kg mocznika, miesza się przez 30 minut, po czym całość roztworu uzupełnia się wodą do 734 litrów. Po oziębieniu roztworu do temperatury 32 C dodaje się 66 litrów preparatu tytanowego o stężeniu 6 g Ti/l oraz 1,8 kg separanu jako fioku-
178 697 5 lanta. Otrzymany roztwór odstawia się na 24 godziny do sklarowania, a następnie jako gotowy środek do zaprawiania nasion - konfekcjonuje. Stosowanie: Płynny środek do zaprawiania nasion, stosuje się analogicznie jak zaprawy grzybobójcze. W ceiu pokrycia środkiem całej powierzchni nasion należy go rozpuścić w wodzie przykładowo podanych proporcjach (na 100 kg nasion), a następnie taką cieczą otoczyć nasiona w zaprawiarce owies 1,2 l wody / 0,30 l środka rzepak i inne nasiona krzyżowe 0,5 l wody / 0,20 l środka groch, łubin, bobik 0,81 wody / 0,30 l środka. Środek można stosować łącznie z zaprawą grzybobójczą: przez bezpośrednie zmieszanie nasion - ze sporządzoną mieszanką lub po uprzednim zwilżeniu nasion wodą.
178 697 Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 60 egz. Cena 2,00 zł.