Ankieta dla przedsiębiorców na potrzeby konsultacji projektu ustawy o Rzeczniku Praw Podatnika (Druk sejmowy nr 4360 z dnia 12 maja 2011 r.) Częśd ogólna pytania dotyczące ochrony praw podatnika 1. Czy Paostwa zdaniem podatnicy są w Polsce objęci wystarczającą ochroną? 2. W jaki sposób, na podstawie własnych doświadczeo, oceniacie Paostwo respektowanie praw podatnika przez pracowników organów podatkowych oraz organów kontroli skarbowej? a) Pozytywnie (pracownicy organów zawsze dokładają starao by prawa podatnika były przestrzegane) b) Zadowalająco (pracownicy organów przeważnie dokładają starao by prawa podatnika były przestrzegane) c) Niezadowalająco (pracownicy organów przeważnie nie dokładają starao by prawa podatnika były przestrzegane ) d) Negatywnie (pracownicy organów nigdy nie dokładają starao by prawa podatnika były przestrzegane) 3. Czy znacie Paostwo z własnego doświadczenia albo z doświadczenia znanych Paostwu osób przypadki rażącego naruszenia praw podatnika? 4. Od 1 maja 2004r. zostało dokonanych 12.404 zmian w przepisach podatkowych, w tym uchwalono 387 nowelizacji ustaw podatkowych. Czy Paostwa zdaniem taka częstotliwośd zmian pozwala na zapoznawanie się z nimi przez podatników w stopniu wystarczającym dla pełnego skorzystania z przysługujących im praw? 1
5. Jaka jest Paostwa zdaniem przeciętna jakośd uchwalanych przepisów prawa podatkowego, wyrażająca się w ich jasności, jednoznaczności, spójności? - wysoka - średnia - niska 6. Czy Paostwa zdaniem w orzecznictwie organów podatkowych często występują rozbieżności interpretacyjne? 7. Minister Finansów dla zapewnienia jednolitego stosowania prawa podatkowego przez organy podatkowe może wydawad interpretacje ogólne. Od początku połowy 2007r. Minister Finansów wydał 25 takich interpretacji. Czy Paostwa zdaniem ilośd ta jest wystarczająca? 8. Co Paostwa zdaniem stanowi najczęstszą przyczynę naruszania praw podatnika? a) Brak jednoznacznych przepisów b) Niekompetencja pracowników organów c) Zła wola pracowników organów d) Inna przyczyna (proszę wskazad jaka) 9. Dodatkowy komentarz wypełniającego w zakresie tematyki poruszanej w ankiecie 2
Cześd szczegółowa pytania dotyczące projektu ustawy o Rzeczniku Praw Podatnika (Druk sejmowy nr 4360 z dnia 12 maja 2011 r.) Głównym celem wprowadzenia ustawy jest stworzenie nowej instytucji Rzecznika Praw Podatnika. Zadaniem Rzecznika będzie stanie na straży praw podatnika. Projekt przewiduje wyposażenie Rzecznika w szerokie uprawnienia, m. in. prawo żądania od organów skarbowych i sądów wszelkich informacji o prowadzonych przez nie sprawach, prawo do występowania z wnioskiem o wydanie przez Ministra Finansów interpretacji ogólnej przepisów prawa podatkowego, legitymacja procesowa w postępowaniach przed sądami administracyjnymi. Corocznym podsumowaniem działalności Rzecznika będzie przedstawiana przez niego Sejmowi i Senatowi informacja o działalności Rzecznika oraz o stanie przestrzegania praw podatnika. Informacja ta będzie obejmowad zarówno ocenę stanu polskiego prawa podatkowego, ze wskazaniem przepisów budzących wątpliwości interpretacyjne, jak i ocenę praktyki stosowania przepisów przez organy skarbowe. 1. Obecnie na straży wolności i praw człowieka i obywatela stoi Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO). Obrona praw podatników, to jedno z licznych zadao realizowanych przez RPO. Dotychczasowa praktyka wskazuje, że na RPO powoływane są osoby, które są specjalistami w dziedzinie szeroko rozumianych praw człowieka. Osoby te nie dysponują natomiast pogłębioną znajomością przepisów prawa podatkowego, charakteryzujących się znacznym stopniem skomplikowania oraz wysoką częstotliwością zmian. Utworzenie nowej instytucji Rzecznika Praw Podatnika będzie skutkowad obciążeniem budżetu paostwa dodatkowymi kosztami, jednak należy spodziewad się, że nie będą one wysokie (np. roczny koszt funkcjonowania Rzecznika Praw Dziecka to ok. 7 mln zł). Czy jest Pani/Pan za ustanowieniem Rzecznika Praw Podatnika jako nowego organu stojącego na straży praw podatnika?, wystarczający jest urząd Rzecznika Praw Obywatelskich, wystarczający jest urząd Rzecznika Praw Obywatelskich, ale trzeba wzmocnid jego kompetencje, z innego powodu (proszę wskazad z jakiego) 3
2. Projekt przewiduje, że Rzecznik Praw Podatnika będzie powoływany spośród osób będących obywatelami polskimi, posiadających wyższe wykształcenie prawnicze. Inaczej niż w przypadku ustaw dotyczących innych rzeczników (RPO, Rzecznik Praw Pacjenta, Rzecznik Prawa Dziecka) projekt nie określa żadnych dodatkowych warunków, które będzie musiała spełniad osoba powoływana na Rzecznika Praw Podatnika. 2.1. Czy uważa Pani/Pan, że posiadanie obywatelstwa polskiego i wyższego wykształcenia prawniczego to wystarczające kryteria, które powinien spełniad kandydat na Rzecznika Praw Podatnika? 2.2. Jeżeli zaznaczyła Pani/Pan odpowiedź NIE, proszę o wskazanie, które z poniższych dodatkowych kryteriów powinien Pani/Pana zdaniem spełniad kandydat na Rzecznika Praw Podatnika (można zaznaczyd więcej niż jedną odpowiedź): a) posiadanie wiedzy i doświadczenia dających rękojmię prawidłowego sprawowania funkcji Rzecznika b) posiadanie tytułu zawodowego doradcy podatkowego, radcy prawnego lub adwokata c) posiadanie stopnia naukowego doktora w zakresie nauk prawnych lub wyższego d) nieskazitelny charakter e) niekaralnośd (kandydat nie mógłby byd prawomocnie skazany za przestępstwo umyślne) f) inne (proszę wskazad jakie) 3. Projekt przewiduje, że ta sama osoba nie będzie mogła byd Rzecznikiem Praw Podatnika więcej niż przez jedną (pięcioletnią) kadencję. Ograniczenie liczby sprawowanych kadencji obowiązuje w przypadku wielu organów władzy paostwowej. Z reguły jednak dopuszcza się sprawowanie funkcji przez tę samą osobę przez dwie kadencje (np. Prezydent RP, RPO, Rzecznik Praw Dziecka). Jaka Paostwa zdaniem powinna byd maksymalna liczna kadencji, w ciągu których ta sama osoba pełniłaby funkcję Rzecznika Praw Podatnika? a) jedna kadencja b) dwie kadencje c) nieograniczona liczba kadencji 4
4. Zgodnie z projektem, podjęcie czynności przez Rzecznika Praw Podatnika będzie następowad: na wniosek podatnika, na wniosek RPO lub z własnej inicjatywy Rzecznika. Projekt nie przewiduje natomiast podejmowania czynności przez Rzecznika na wniosek organizacji zajmujących się obroną praw podatnika. Czy uważa Pan/Pani, że Rzecznik Praw Podatnika powinien podejmowad swoje czynności także na wniosek organizacji zajmujących się obroną praw podatnika (np. fundacje, stowarzyszenia, związki pracodawców)? 5. Obecnie obowiązujące przepisy Ordynacji podatkowej przewidują wydawanie interpretacji ogólnych prawa podatkowego przez Ministra Finansów jedynie z jego własnej inicjatywy. Interpretacja ogólna daje ochronę wszystkim podatnikom, którzy się do niej zastosują. Minister wydał dotychczas zaledwie 25 interpretacji ogólnych (od połowy 2007r.). W projekcie przewidziano wyposażenie Rzecznika Praw Podatnika w prawo do występowania do Ministra o wydanie interpretacji ogólnej. Minister byłby zobowiązany do wydania interpretacji w terminie 1 miesiąca od otrzymania wniosku Rzecznika (w przypadku interpretacji indywidualnej wydawanej na wniosek podatnika są to 3 miesiące). Rzecznik mógłby zaskarżyd interpretację ogólną do sądu administracyjnego. 5.1. Czy uważa Pani/Pan, że Rzecznik Praw Podatnika powinien mied prawo do występowania do Ministra Finansów z wnioskiem o wydanie ogólnej interpretacji prawa podatkowego? 5.2. Jeżeli zaznaczyła Pani/Pan odpowiedź TAK, proszę o wskazanie, jaka długośd terminu na wydanie interpretacji ogólnej przez Ministra Finansów po otrzymaniu wniosku Rzecznika gwarantowałaby Pani/Pana zdaniem z jednej strony właściwe przygotowanie interpretacji przez Ministra, a z drugiej strony szybkie zapoznanie podatników z jego stanowiskiem? a) 1 miesiąc b) 3 miesiące c) 6 miesięcy 5
d) Inny termin (proszę wskazad jaki) 5.3. Czy uważa Pani/Pan, że Rzecznik Praw Podatnika powinien mied prawo do zaskarżania wydawanych przez Ministra Finansów interpretacji ogólnych do sądów administracyjnych? 6. Rozbieżności w interpretacji przepisów występują nie tylko w orzecznictwie organów podatkowych, ale również w orzecznictwie sądów administracyjnych. Ujednoliceniu orzecznictwa sądów administracyjnych, m. in. w sprawach podatkowych, służą uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA). Wśród podmiotów uprawnionych do występowania w wnioskami do NSA o wydanie uchwały ujednolicającej orzecznictwo znajdują się m. in. Rzecznik Praw Obywatelskich oraz Rzecznik Praw Dziecka. Opiniowany projekt nie przewiduje przyznania takiego uprawnienia Rzecznikowi Praw Podatnika. Czy uważa Pani/Pan, że Rzecznikowi Praw Podatnika powinno przysługiwad prawo do występowania do Naczelnego Sądu Administracyjnego z wnioskiem o wydanie uchwały ujednolicającej orzecznictwo sądów administracyjnych w sprawach podatkowych? 7. Rzecznik Praw Podatnika, zgodnie z opiniowanym projektem, będzie zobowiązany współdziaład ze stowarzyszeniami, ruchami obywatelskimi, innymi dobrowolnymi zrzeszeniami i fundacjami oraz z zagranicznymi i międzynarodowymi organami i organizacjami działającymi na rzecz ochrony praw podatnika * +. Takie brzmienie przepisu może budzid wątpliwości, czy Rzecznik będzie zobowiązany współdziaład także ze związkami pracodawców, ich federacjami i konfederacjami. Organizacje te odgrywają istotną rolę w obronie praw podatników. Czy uważa Pani/Pan, że związki pracodawców, ich federacje i konfederacje, powinny zostad wymienione w ustawie jako podmioty, z którymi Rzecznik Praw Obywatelskich będzie zobowiązany współpracowad? 6
8. Zgodnie z projektem, Rzecznik Praw Podatnika będzie corocznie informowad Sejm i Senat o swojej działalności oraz o stanie przestrzegania praw podatnika. Projekt nie nakłada na Ministra Finansów obowiązku ustosunkowania się do informacji Rzecznika. 8.1. Czy uważa Pani/Pan, że Minister Finansów powinien byd zobowiązany do ustosunkowania się na piśmie do corocznej informacji Rzecznika Praw Podatnika przekazywanej Sejmowi i Senatowi? 8.2. Jeżeli zaznaczyła Pani/Pan odpowiedź TAK, proszę o wskazanie, w jakim terminie od przekazania informacji Rzecznika Sejmowi i Senatowi Minister Finansów powinien Pani/ Pana zdaniem ustosunkowad się na piśmie do tej informacji? a) 1 miesiąc b) 2 miesiące c) 3 miesiące d) Inny termin (proszę wskazad jaki) 9. Projekt przewiduje, że ustawa nie będzie obowiązywad na czas nieograniczony, lecz wygaśnie w 30 dniu po ostatnim dniu kadencji Rzecznika. Sejm będzie mógł w drodze ustawy przedłużyd działalnie ustawy na kolejną kadencję w przypadku wystąpienia wystarczających korzystnych skutków działalności Rzecznika. O tym, czy instytucja Rzecznika Praw Podatnika będzie miała charakter trwały decydowad będzie zatem każdorazowo aktualny układ sił politycznych w Parlamencie. Czy uważa Pani/Pan, że instytucja Rzecznika Praw Podatnika powinna zostad wprowadzona na czas nieograniczony, bez konieczności podejmowania przez Sejm uchwały o jej zachowaniu po każdorazowym zakooczeniu kadencji? 10. Dodatkowy komentarz wypełniającego w zakresie tematyki poruszanej w ankiecie 7