SPRAWOZDANIE Z EFEKTÓW PRACY ORGANIZATORA RODZINNEJ PIECZY ZASTĘPCZEJ NA TERENIE GRUDZIĄDZA W ROKU 2013

SPRAWOZDANIE Z EFEKTÓW PRACY ORGANIZATORA RODZINNEJ PIECZY ZASTĘPCZEJ NA TERENIE GRUDZIĄDZA W ROKU 2013 GRUDZIĄDZ, MARZEC 2014

SPIS TREŚCI STRONA 1. WSTĘP... 2 2. CHARAKTERYSTYKA RODZINNEJ PIECZY ZASTĘPCZEJ. 2 3. ZADANIA ORAZ EFEKTY PRACY ORGANIZATORA RODZINNEJ PIECZY ZASTĘPCZEJ NA TERENIE GRUDZIĄDZA... 3 3.1. Promocja oraz rozwój rodzinnych form pieczy zastępczej. 3 3.2. Wspieranie istniejących rodzin zastępczych w zakresie wypełnianych przez nie funkcji opiekuńczo wychowawczych.. 6 3.3. Współpraca z sądami rodzinnymi, ośrodkami adopcyjnymi oraz innymi podmiotami działającymi na rzecz dziecka 8 3.4. Finansowanie rodzinnej pieczy zastępczej. 9 3.5. Udzielanie wsparcia pełnoletnim wychowankom rodzinnych form pieczy zastępczej.. 10 4. ZAKOŃCZENIE I WNIOSKI KOŃCOWE 11 1

1. WSTĘP W 2011 roku została uchwalona ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 135 ze zm.), która funkcjonuje jako odrębny element polityki rodzinnej państwa. Niniejsza ustawa powołała do życia organizatora rodzinnej pieczy zastępczej, wprowadziła nowe formy pieczy rodzinnej i większy zakres wsparcia dla rodzin zastępczych m.in. opiekę koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej. W Grudziądzu jednostką realizującą zadania w obszarze rodzinnej pieczy zastępczej jest Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie, wyznaczony jako organizator rodzinnej pieczy zastępczej Zarządzeniem Nr 407/11 Prezydenta Grudziądza z dnia 14 września 2011 r. Zgodnie z art. 76 ust. 4 pkt 15 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej do zadań organizatora należy między innymi przedstawienie Prezydentowi Grudziądza i Radzie Miejskiej Grudziądza sprawozdania z efektów pracy. 2. CHARAKTERYSTYKA RODZINNEJ PIECZY ZASTĘPCZEJ Na podstawie z art. 39 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej na terenie Grudziądza funkcjonowały rodziny zastępcze spokrewnione i niezawodowe. Formy rodzinnej pieczy zastępczej obrazuje poniższa tabela. Wyszczególnienie: Rok 2012 narastająco Rok 2013 narastająco Rodziny zastępcze ogółem 132 129 - dzieci w rodzinach zastępczych ogółem 156 167 w tym: 1. rodziny spokrewnione 102 97 - dzieci w rodzinach spokrewnionych 121 128 1. r 2. rodziny niezawodowe 30 32 - dzieci w rodzinach niezawodowych 35 39 Ilość ustanowionych rodzin zastępczych ogółem 17 11 Ilość przeszkolonych kandydatów (rodzin) do pełnienia funkcji rodziny zastępczej niezawodowej Ilość przeszkolonych kandydatów (rodzin) do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej 4 4-9 Powyższe dane świadczą o tym, iż w 2013 r. w stosunku do roku ubiegłego była porównywalna ilość rodzin zastępczych (o 3 mniej) przy zmniejszonej ilości ustanowionych nowych rodzin. Mimo mniejszej ilości ww. rodzin zanotowano wzrost ilości dzieci umieszczanych w tych rodzinach. Z powyższego wynika co jest pozytywnym zjawiskiem w ocenie organizatora rodzinnej pieczy zastępczej fakt, iż kandydaci na rodzinę zastępczą 2

niezawodową przyjmowali pod swoją opiekę więcej niż jedno dziecko. Pozytywnie należy ocenić również pozyskanie i przeszkolenie kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej. 3. ZADANIA ORAZ EFEKTY PRACY ORGANIZATORA RODZINNEJ PIECZY ZASTĘPCZEJ NA TERENIE GRUDZIĄDZA Zadania powiatu w zakresie pieczy zastępczej starosta wykonuje za pośrednictwem m.in. organizatora rodzinnej pieczy zastępczej. Zadania te skupiają się wokół pozyskiwania osób chętnych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej, kwalifikowania i przygotowywania kandydatów, a także pomocy, poradnictwa i wsparcia już istniejących rodzin zastępczych. Organizator pieczy zastępczej pełni również funkcję nadzorczą wobec tych rodzin dokonując zarówno oceny sytuacji dziecka umieszczonego w pieczy zastępczej, jak i rodzica zastępczego oraz wskazuje koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej. W kierunku pozyskania chętnych osób do sprawowania pieczy zastępczej nieocenione znaczenie mają działania promujące tą ideę. 3.1. Promocja oraz rozwój rodzinnych form pieczy zastępczej. Zadania ustawowo przypisane organizatorowi rodzinnej pieczy zastępczej 1. Prowadzenie naboru kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka. 2. Kwalifikowanie osób kandydujących do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka oraz wydawanie zaświadczeń kwalifikacyjnych zawierających potwierdzenie ukończenia szkolenia, opinię o spełnianiu warunków i ocenę predyspozycji do sprawowania pieczy zastępczej. 3. Prowadzenie działalności diagnostyczno konsultacyjnej, której celem jest pozyskiwanie, szkolenie i kwalifikowanie osób zgłaszających gotowość do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej oraz prowadzenia rodzinnego domu dziecka. Efekty uzyskane w wyniku realizacji zadań W 2013 r., jak corocznie, poprzez promocję rodzicielstwa zastępczego organizowano nabór kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej. Miasto Grudziądz cyklicznie promowało rodzicielstwo zastępcze w środkach masowego przekazu m.in. w grudziądzkiej telewizji kablowej, prasie oraz w bydgoskim oddziale TVP. Aktualnie na stronie internetowej MOPR (www.mopr.grudziadz.pl menu wspieranie rodziny, piecza zastępcza zakładka piecza zastępcza) w sposób trwały umieszczony jest apel o zgłaszanie się kandydatów na szkolenia dla rodziców zastępczych oraz informacja dotycząca problematyki rodzin zastępczych w mieście. W 2013 r. poza promocją rodzicielstwa zastępczego zrealizowano trzy cykliczne projekty popularyzujące tą ideę. 1. Dzień Rodzicielstwa Zastępczego Wzorem lat ubiegłych organizator rodzinnej pieczy zastępczej w dniu 6 czerwca 2013 r. zrealizował projekt socjalny pn. Dzień Rodzicielstwa Zastępczego 2013. Projekt skierowany był do wszystkich rodzin zastępczych, dzieci przebywających w zastępczych formach opieki oraz społeczności Grudziądza zainteresowanej problematyką rodzicielstwa zastępczego. Przewodnimi celami przedsięwzięcia było propagowanie idei rodzicielstwa zastępczego jako życiowej misji pomocy dziecku pozbawionemu całkowicie lub częściowo opieki rodzicielskiej, podziękowanie 3

4. Przeprowadzanie badań pedagogicznych i psychologicznych oraz analizy sytuacji osobistej, rodzinnej i majątkowej kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka. 5. Organizowanie szkoleń dla kandydatów do pełnienia funkcji dyrektora placówki opiekuńczo wychowawczej typu rodzinnego, wydawanie świadectw ukończenia tych szkoleń oraz opinii dotyczącej predyspozycji do pełnienia funkcji dyrektora i wychowawcy w placówce opiekuńczo wychowawczej typu rodzinnego. funkcjonującym na terenie miasta rodzinom zastępczym za ich poświęcenie i zaangażowanie w wychowanie dzieci powierzonych ich opiece oraz pozyskanie kolejnych kandydatów do pełnienia roli rodziców zastępczych. Festyn rodzinny odbył się na terenie Ośrodka Wypoczynkowego DOMPOL, w którym udział wzięło ok. 300 osób, w tym rodziny zastępcze z dziećmi, przedstawiciele władz samorządowych i Sądu Rejonowego w Grudziądzu, a także mieszkańcy naszego miasta zainteresowani tematyką rodzicielstwa zastępczego. Festyn został oprawiony wieloma atrakcjami zarówno dla dzieci jak i osób dorosłych m.in. występami zespołów tanecznych, wspólnymi grami i zabawami wraz konkursami, w które angażowały się całe rodziny. Dzięki uprzejmości sponsorów i partnerów projektu zapewniono uczestnikom poczęstunek w postaci kiełbasek z grilla, wyrobów firmy Masmal, słodkich wypieków, owoców oraz słodyczy i napojów. Spotkanie tradycyjnie zakończyło się wypuszczeniem do nieba kolorowych balonów, na których dzieci wypisały swoje marzenia. Realizacja powyższego projektu przyczyniła się do poszerzenia wiedzy społeczności lokalnej na temat rodzicielstwa zastępczego oraz umożliwiła pozyskanie kolejnych kandydatów na rodziców zastępczych czego dowodzi fakt, iż trzy rodziny zgłosiły się w tej sprawie do MOPR. 2. Rodzinne Kolędowanie W grudniu 2013 r. w Bursie Szkolnej Dział Pieczy Zastępczej MOPR po raz piąty zrealizował projekt socjalny pn. Rodzinne kolędowanie. Zaproszono dzieci z rodzin zastępczych, ich opiekunów oraz rodziców biologicznych. Do organizacji tego przedsięwzięcia czynnie włączyły się rodziny zastępcze, które uświetniły uroczystość własnymi wypiekami. Podczas spotkania wspólnie śpiewano kolędy, dzieci brały udział w przygotowanych zabawach i konkursach z nagrodami. Wszystkie dzieci otrzymały świąteczne paczki ze słodyczami z rąk Mikołaja. Zaangażowanie się wielu osób pozwoliło osiągnąć założone cele projektu m.in. zbliżyć dzieci z rodzinnej pieczy zastępczej z ich rodziną naturalną. Pracownicy MOPR i koordynator rodzinnej pieczy zastępczej biorąc czynny udział w spotkaniu mieli okazję obserwować relacje panujące między członkami rodzin, uzyskując cenne wskazówki do dalszej pracy z rodzinami. 3. Wykonanie kalendarza ściennego na rok 2014 Zostań rodzicem zastępczym W 2013 r. zaprojektowano kalendarz ścienny pn. Zostań rodzicem zastępczym. Był to o tyle nowatorski pomysł, że powstał z udziałem rodziny zastępczej i za zgodą opiekuna z wizerunkiem dziecka wychowującego się w tej rodzinie. Kalendarz wykonano w ilości 1.000 sztuk 4

i rozprowadzono w wielu grudziądzkich instytucjach, zakładach pracy, szkołach i przedszkolach. Jest to doskonały sposób na estetyczną i łatwo akceptowalną reklamę promującą ideę rodzicielstwa zastępczego. Takiego rodzaju forma promocji rodzicielstwa zastępczego nie jest reklamą jednorazową, wykorzystywana jest cały rok. Zwraca uwagę zainteresowanych, a także umożliwia zmianę postaw społecznych i daje gwarancję, że przekaz dotrze do wielu osób, którym nie jest obojętny los dziecka. Na kalendarzu widnieją dane teleadresowe MOPR, gdzie zainteresowane osoby mogą uzyskać pełną informację i rozwiać dotychczasowe wątpliwości odnośnie przyszłej roli rodzica zastępczego. Promocja kalendarza odbyła się podczas realizacji projektu Rodzinne kolędowanie. Dzięki artykułowi w lokalnej Gazecie Pomorskiej i reportażu telewizyjnym z Kolędowania w grudniu 2013 r., na którym promowano kalendarz problematyką pieczy zastępczej zainteresował się również redaktor tygodnika Chwila dla Ciebie. W wydaniu Tygodnika Nr 4 z dnia 23 stycznia 2014 r. została pokazana historia dziewczynki, której wizerunek został przedstawiony w kalendarzu. Babcia mająca pod opieką małoletnią opowiedziała o swoich obawach, radościach z podjętej decyzji zaopiekowania się dzieckiem, czemu towarzyszyły silne emocje. Fakt, iż dziecko wychowuje się wśród osób sobie najbliższych, jest radosne i pełne optymizmu, jest szczęśliwym zakończeniem historii dziecka na drodze poszukiwania zastępczego domu. Kalendarz dostrzeżony został przez TVP Bydgoszcz, gdzie pracownicy MOPR mieli okazję do promowania rodzicielstwa zastępczego w mieście Grudziądz. Przekaz - w postaci kalendarza i jego promocja w lokalnych mediach - trafił już do społeczności lokalnej, o czym świadczy zainteresowanie kilku osób zgłaszających się do organizatora rodzinnej pieczy zastępczej z pytaniami dotyczącymi rodzicielstwa zastępczego. W wyniku działań promujących ideę rodzinnej pieczy zastępczej w roku 2013 organizowano nabór kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej niezawodowej oraz zawodowej. Rodziny te poddano ocenom diagnostyczno konsultacyjnym oraz dokonano analizy ich sytuacji osobistej, rodzinnej i majątkowej celem sprawdzenia czy spełniają podstawowe warunki do ustanowienia w/w rodziną zastępczą zgodnie z art. 42 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Na podstawie powyższego zakwalifikowano i przeszkolono we wrześniu 2013 roku kolejnych kandydatów (7 osób, 4 rodziny) do pełnienia funkcji rodziny zastępczej niezawodowej. Wszystkie przeszkolone rodziny uzyskały świadectwa 5

o ukończonym szkoleniu w części teoretycznej, a także odbyły 10 godzinną praktykę w Centrum Pomocy Dziecku i Poradnictwa Rodzinnego w Grudziądzu. Ponadto zgodnie z Programem Rozwoju Pieczy Zastępczej w gminie-miasto Grudziądz na prawach powiatu na lata 2012-2014 podjęto działania celem utworzenia rodzin zastępczych zawodowych. W listopadzie 2013 r. zakwalifikowano i przeszkolono kolejnych kandydatów (16 osób, 9 rodzin) deklarujących swój akces do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, co było nowym działaniem organizatora rodzinnej pieczy zastępczej. Na podstawie art. 579² ustawy Kodeks postępowania cywilnego, sądy rodzinne występowały do MOPR o wykonanie opinii o kandydatach ubiegających się o ustanowienie ich rodziną zastępczą. W roku 2013 wykonano 21 wskazanych wyżej opinii (16 pozytywnych oraz 5 negatywnych). Sądy rodzinne uwzględniając uzyskane o kandydatach opinie w 2013 r. ustanowiły 9 rodzin zastępczych, 2 kandydatów zrezygnowało i wycofało z sądu wnioski, a w pozostałych sprawach toczy się postępowanie. W sytuacji jednej negatywnie zaopiniowanej rodziny zarazem wskazano sądowi rodzinę zastępczą z rejestru rodzin zastępczych niezawodowych. 3.2. Wspieranie istniejących rodzin zastępczych w zakresie wypełnianych przez nie funkcji opiekuńczo wychowawczych. Zadania ustawowo przypisane organizatorowi rodzinnej pieczy zastępczej 1. Zapewnianie rodzinom zastępczym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka szkoleń mających na celu podnoszenie ich kwalifikacji, biorąc pod uwagę ich potrzeby. 2. Zapewnianie pomocy i wsparcia osobom sprawującym rodzinną pieczę zastępczą, w szczególności w ramach grup samopomocowych. 3. Prowadzenie poradnictwa i terapii dla osób sprawujących rodzinną pieczę i ich dzieci oraz dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej. 4. Zapewnianie pomocy prawnej osobom sprawującym rodzinną pieczę zastępczą, w szczególności w zakresie prawa rodzinnego. 5. Zapewnianie rodzinom zastępczym zawodowym i niezawodowym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka Efekty uzyskane w wyniku realizacji zadań W 2013 roku po rozpoznaniu potrzeb rodzin zastępczych (posługując się narzędziem badawczym jakim jest ankieta) zapewniono im cykliczne szkolenia. Począwszy od września zrealizowano 4 szkolenia dla funkcjonujących rodzin zastępczych m.in. z udziałem specjalistów: radcy prawnego i psychologów MOPR. Każdorazowo na spotkanie zapraszane były rodziny, które wyraziły zapotrzebowanie na poszukiwaną przez siebie tematykę. Wychodząc naprzeciw potrzebom rodzin zastępczych podjęto m.in. problematykę przeciwdziałania wypaleniu zawodowemu, gdzie w ramach specjalistycznego poradnictwa wzmacniano kompetencje tych rodzin. Szkolenia odbywały się w siedzibie MOPR przy ul. Waryńskiego 36. W roku 2013 kontynuowano spotkania grudziądzkich rodzin zastępczych w ramach projektu Wzajemna pomoc. Zainicjowanie 6

poradnictwa, które ma na celu zachowanie i wzmocnienie ich kompetencji oraz przeciwdziałanie zjawisku wypalenia zawodowego. 6. Organizowanie opieki nad dzieckiem, w przypadku gdy rodzina zastępcza albo prowadzący rodzinny dom dziecka okresowo nie może sprawować opieki, w szczególności z powodów zdrowotnych lub losowych albo zaplanowanego wypoczynku. 7. Organizowanie dla rodzin zastępczych oraz prowadzących rodzinne domy dziecka pomocy wolontariuszy. 8. Przygotowanie we współpracy z asystentem rodziny i odpowiednio rodziną zastępczą lub prowadzącym rodzinny dom dziecka, planu pomocy dziecku. powstania grupy samopomocowej stanowiło wyjście naprzeciw potrzebom i sygnalizowanym oczekiwaniom zastępczego środowiska rodzinnego. Udział w cyklicznych spotkaniach pozwala bowiem na integrację rodzin, wzajemną wymianę doświadczeń w kwestii opieki nad przyjętymi dziećmi. Uczestnicy projektu mają możliwość wymiany doświadczeń i uwag, otrzymania pomocy i wsparcia, które mogą wykorzystać w rozwiązywaniu trudnych problemów związanych z funkcjonowaniem rodziny. Rodziny uzyskują również poczucie, że nie są pozostawione same ze swoimi kłopotami. Wsparcie uzyskane podczas spotkań, możliwość uwolnienia ciężaru emocji, ułatwia rodzinom radzenie sobie w trudnej sytuacji. W minionym roku odbyło się 6 spotkań, w których wzięło udział 41 rodzin. Każda z rodzin zastępczych posiada wiedzę o możliwościach uzyskania wsparcia w formie poradnictwa i terapii oraz pomocy prawnej szczególnie w zakresie prawa rodzinnego. W 2013 r. z poradnictwa psychologicznego zarówno ze strony organizatora jak i działającej na terenie Grudziądza Poradni Psychologiczno Pedagogicznej skorzystało 11 rodzin. Natomiast z porad udzielonych przez Radcę Prawnego MOPR skorzystały 3 rodziny zastępcze. W przypadku gdy rodzina zastępcza okresowo ze względów zdrowotnych lub z powodu zdarzenia losowego nie może sprawować opieki nad powierzonym dzieckiem, organizator rodzinnej pieczy zastępczej może zapewnić opiekę dziecku w rodzinie pomocowej. MOPR posiada akces 8 przeszkolonych rodzin do pełnienia tej funkcji. W 2013 r. nie zachodziła konieczność sprawowania opieki przez te rodziny. Każda z funkcjonujących na terenie Grudziądza rodzin zastępczych jest objęta opieką organizatora rodzinnej pieczy zastępczej. Dla rodzin zastępczych z 2 letnim i krótszym stażem opiekę tę sprawuje koordynator rodzinnej pieczy zastępczej, a dla pozostałych rodzin wyznaczony przez organizatora pracownik. Zarówno koordynator jak i ww. pracownik wykonali dla każdego wychowanka rodziny zastępczej plan pomocy dziecku oraz dokonano oceny planu sporządzonego w 2012 r. 7

3.3.Współpraca z sądami rodzinnymi, ośrodkami adopcyjnymi oraz innymi podmiotami działającymi na rzecz dziecka. Zadania ustawowo przypisane organizatorowi rodzinnej pieczy zastępczej 1. Współpraca ze środowiskiem lokalnym, w szczególności z powiatowym centrum pomocy rodzinie, ośrodkiem pomocy społecznej, sądami i ich organami pomocniczymi, instytucjami oświatowymi, podmiotami leczniczymi, a także kościołami i związkami wyznaniowymi oraz z organizacjami społecznymi. 2. Dokonywanie okresowej oceny sytuacji dzieci przebywających w rodzinnej pieczy zastępczej i przekazywanie jej do sądu rodzinnego. 3. Dokonywanie okresowej oceny funkcjonowania rodziny zastępczej i przekazywanie jej do sądu rodzinnego. 4. Zgłaszanie do ośrodków adopcyjnych informacji o dzieciach z uregulowaną sytuacją prawną, w celu poszukiwania dla nich rodzin przysposabiających. 5. Prowadzenie rejestru danych o osobach zakwalifikowanych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej oraz o osobach pełniących funkcję rodziny zastępczej zawodowej lub rodziny zastępczej niezawodowej. Efekty uzyskane w wyniku realizacji zadań Wypracowane w poprzednich latach wspólne działania wielu instytucji i urzędów na rzecz rodzinnej pieczy zastępczej skutkowały w 2013 r. pomyślną współpracą zarówno ze środowiskiem lokalnym, jak i instytucjami działającymi na rzecz rodzinnej pieczy zastępczej. Organizator analizując sytuację umieszczonego dziecka w rodzinie zastępczej zwracał się do właściwych placówek oświatowych o określenie postępów szkolnych wychowanków. W razie występowania trudności, którym rodzina nie była w stanie sama sprostać organizator zapewniał rodzinom zastępczym dostęp do specjalistycznej pomocy dla dzieci, w tym psychologicznej, rehabilitacyjnej i reedukacyjnej m.in. w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej oraz w Ośrodku Rehabilitacji Dzieci i Młodzieży. Natomiast w przypadku rodzin zastępczych nadzorowanych przez kuratora sądowego wymieniano spostrzeżenia dotyczące rodziny i określano działania w pracy z wychowankiem. W kwestii współpracy z powiatowymi centrami pomocy rodzinie i innymi ośrodkami pomocy społecznej organizator zwracał się z pismami o określenie sytuacji bytowej rodziny dziecka celem wskazania możliwości powrotu pod jej opiekę. Organizator rodzinnej pieczy zastępczej szczególną uwagę zwrócił na przygotowanie okresowych ocen sytuacji dziecka, gdzie konsultowano się ze wspominanymi wyżej podmiotami jak również z przedstawicielem ośrodka adopcyjnego oraz właściwym asystentem rodziny. Każda ocena była wykonywana nie rzadziej niż co 6 miesięcy, a w przypadku dziecka w wieku poniżej 3 roku życia co 3 miesiące. W 2013 roku wykonano i przesłano do sądu 295 okresowych ocen sytuacji dzieci przebywających w rodzinnej pieczy zastępczej w celu oceny zasadności dalszego pobytu w pieczy zastępczej. Ponadto wykonano 99 okresowych ocen rodzin zastępczych pod względem predyspozycji do pełnienia powierzonej im funkcji oraz jakości wykonywanej pracy. Wypełniając ustawowy wymóg zgłaszania do ośrodków adopcyjnych informacji o dzieciach 8

z uregulowaną sytuacją prawną, w celu poszukiwania dla nich rodzin przysposabiających, organizator rodzinnej pieczy zastępczej nadal współpracował z Kujawsko-Pomorskim Ośrodkiem Adopcyjnym w Toruniu. Pierwszą, podstawową grupę dzieci z uregulowaną sytuacją prawną w celu dokonania oceny możliwości poszukiwania dla nich rodzin przysposabiających zgłoszono w 2012 r. Dla tej grupy dzieci Kujawsko-Pomorski Ośrodek Adopcyjny uwzględniając opinię organizatora rodzinnej pieczy zastępczej oraz samych dzieci (powyżej 13 roku życia) odstąpił od procedury poszukiwania dla nich rodzin przysposabiających. W 2013 r. organizator występował do sądu z zapytaniami o określenie aktualnej sytuacji prawnej pozostałych dzieci celem przekazania informacji o tych dzieciach do ośrodka adopcyjnego. Organizator rodzinnej pieczy zastępczej przekazał do rejestru w sądzie 4 rodziny zakwalifikowane do pełnienia funkcji rodziny zastępczej niezawodowej zgłaszające swój akces do przyjęcia dziecka. Jedna z rodzin w 2013 r. została ustanowiona rodziną zastępczą niezawodową dla trojga dzieci z instytucjonalnej pieczy zastępczej. Ponadto dokonano również aktualizacji rejestru danych funkcjonujących rodzin zastępczych, w przypadku gdy zmieniły się informacje o tych rodzinach - określone w art. 46 ust. 2 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej dotyczące m.in. danych osobowych, miejsca zamieszkania, pracy, źródeł dochodu, wykształcenia, stanu zdrowia. 3.4. Finansowanie rodzinnej pieczy zastępczej. Rodzinie zastępczej na każde umieszczone dziecko w zależności od rodzaju rodziny przysługuje, zgodnie ze wskazaniem w ustawie, miesięczne świadczenie na pokrycie kosztów jego utrzymania oraz dodatek na pokrycie zwiększonych kosztów utrzymania dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Ponadto starosta może przyznać jednorazowe świadczenie na pokrycie niezbędnych kosztów związanych z potrzebami przyjmowanego do rodziny zastępczej dziecka. Wydatki na powyższe świadczenia ponosi powiat właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem go po raz pierwszy w pieczy zastępczej. Opłaty za dzieci wywodzące się z Grudziądza a przebywające w rodzinach zastępczych na terenie innych powiatów, jak również za dzieci pochodzące z innych powiatów a przebywające w rodzinach zastępczych na terenie naszego miasta regulowane są na podstawie zawartych (pomiędzy właściwymi powiatami) porozumień w sprawie przyjęcia dziecka oraz warunków jego pobytu i wysokości wydatków. W 2013 r. zrealizowano 2.040 świadczeń dla 167 dzieci przebywających w rodzinach zastępczych na terenie Grudziądza (w tym 140 dzieci wywodzących się z Grudziądza oraz 9

27 dzieci z innych powiatów), a także 23 dzieci pochodzących z Grudziądza a umieszczonych w rodzinach zastępczych na terenie innych powiatów. Wydatki poniesione w 2013 r. w łącznej kwocie 1.586.644,61 zł dotyczyły miesięcznych świadczeń na pokrycie kosztów utrzymania dziecka w rodzinie zastępczej, jednorazowych świadczeń na pokrycie niezbędnych kosztów związanych z potrzebami przyjmowanego do rodziny zastępczej dziecka oraz świadczeń na dofinansowanie do wypoczynku poza miejscem zamieszkania dziecka. 3.5. Udzielanie wsparcia pełnoletnim wychowankom rodzinnych form pieczy zastępczej. Usamodzielnienie jest długotrwałym procesem wychowawczym wprowadzającym osobę usamodzielnianą do podjęcia samodzielnego życia i integracji ze środowiskiem lokalnym. W zależności od indywidualnej sytuacji życiowej wychowanka proces ten może trwać do kilku lat. Pomocy pieniężnej na usamodzielnienie i pomocy pieniężnej na kontynuowanie nauki udziela starosta powiatu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem w rodzinie zastępczej. Pomoc na zagospodarowanie w formie pieniężnej lub rzeczowej, w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych oraz zatrudnienia jest zadaniem własnym powiatu i obejmuje wszystkich pełnoletnich wychowanków rodzin zastępczych, którzy po usamodzielnieniu osiedlili się w naszym mieście. W 2013 roku pomocą z tytułu usamodzielnienia objęto 32 pełnoletnich wychowanków rodzin zastępczych realizujących indywidualne programy usamodzielnienia, których umieszczenie w pieczy zastępczej nastąpiło na podstawie orzeczenia sądu. Osobom usamodzielnianym przyznano pomoc materialną na kontynuowanie nauki, usamodzielnienie, zagospodarowanie oraz udzielono pomocy w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych i zatrudnienia. W okresie kontynuowania nauki w szkole lub na kursie osoby usamodzielniane wspierane były poprzez wypłatę miesięcznej pomocy pieniężnej na kontynuowanie nauki. Po jej zakończeniu mogły skorzystać z jednorazowej pomocy pieniężnej na usamodzielnienie z przeznaczeniem na zaspokojenie ważnej potrzeby życiowej, w tym na polepszenie warunków mieszkaniowych. Ponadto usamodzielniani wychowankowie mieli możliwość uzyskania pomocy na zagospodarowanie, która umożliwiła im wykonanie remontu lub doposażenie zajmowanego mieszkania czy pokoju. Pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych polegała na redagowaniu wspólnie z osobami usamodzielnianymi wniosków o przyznanie mieszkania z zasobów komunalnych, opiniowaniu powyższych wniosków, przyznawaniu miejsca w mieszkaniu chronionym na podstawie decyzji administracyjnej oraz udzielaniu wskazówek i pomocy przy poszukiwaniu mieszkania do wynajęcia od prywatnych właścicieli nieruchomości. W wyniku tych działań dwóch pełnoletnich wychowanków pieczy zastępczej w 2013 r. złożyło wniosek do MPGN o przydział mieszkania komunalnego z zasobów miasta a jedna z wychowanek została skierowana do mieszkania chronionego do czasu otrzymania mieszkania docelowego. Ponadto udzielano pomocy w uzyskaniu zatrudnienia, która charakteryzowała się wspieraniem usamodzielnianych wychowanków w zdobywaniu kwalifikacji zawodowych i uzyskiwaniu odpowiedniego wykształcenia, motywowaniem i zachęcaniem do aktywności zawodowej oraz udzielaniem informacji na temat form i sposobów poszukiwania pracy, w tym za pośrednictwem Powiatowego Urzędu Pracy. Poza tym usamodzielniani mieli możliwość skorzystania z poradnictwa specjalistycznego, w tym prawnego i psychologicznego oferowanego przez organizatora rodzinnej pieczy zastępczej. 10

Z tytułu usamodzielnienia wychowanków rodzinnej pieczy zastępczej zrealizowano następujące świadczenia: 1) miesięczną pomoc pieniężną na kontynuowanie nauki: 270 świadczeń na łączną kwotę 157.493,10 zł, 2) jednorazową pomoc pieniężną na usamodzielnienie: - 3 świadczenia na łączną kwotę 19.764,00 zł, 3) pomoc na zagospodarowanie: - 4 świadczenia na łączną kwotę 10.439,02 zł. 4. ZAKOŃCZENIE I WNIOSKI KOŃCOWE W roku 2013 w wyniku działań organizatora rodzinnej pieczy zastępczej możliwe było dalsze skoordynowanie działań oraz zacieśnianie współpracy z organizacjami i instytucjami działającymi na rzecz dzieci (sądy rodzinne, kuratorzy sądowi, placówki oświatowe oraz Ośrodek Adopcyjny). Ponadto w wyniku podejmowania wzmożonych działań promujących rodzicielstwo zastępcze należy zauważyć może zbyt mały w stosunku do potrzeb, ale jednak odczuwalny wzrost świadomości i zainteresowania społeczności lokalnej tą ideą. Powyższe nie znajduje bezpośredniego przełożenia na ilość nowych rodzin zastępczych, ale skutkuje większą ilością dzieci umieszczanych w tych rodzinach. W wyniku tego w roku 2013 zanotowano wzrost ilości dzieci przebywających w rodzinach zastępczych ze 156 w 2012 r. do 167 w 2013 r. Pozytywnym zjawiskiem w 2013 r. jest wzrost ilości dzieci przebywających w niezawodowych rodzinach zastępczych z 35 w 2012 r. do 39 w 2013 r., tj. takich, które nie są wstępnymi lub rodzeństwem dziecka. Funkcjonowanie na terenie naszego miasta większej ilości rodzin zastępczych niezawodowych skutkować będzie możliwością przyjęcia do tychże rodzin nowych dzieci umożliwiając jednocześnie ograniczanie ich umieszczania (szczególnie dzieci małych do 7 lat) w placówkach opiekuńczo wychowawczych. Rokującym pomyślnie zjawiskiem mającym wpłynąć na rozwój rodzinnych form pieczy zastępczej jest pozyskanie i przeszkolenie w 2013 r. nowych kandydatów na rodziny zastępcze niezawodowe jak i zawodowe. Powyższe umożliwi w niektórych przypadkach uniknięcie umieszczenia dziecka w instytucjonalnej pieczy zastępczej. Biorąc pod uwagę stan potrzeb w zakresie rodzicielstwa zastępczego organizator rodzinnej pieczy zastępczej nadal będzie podejmował działania poprzez różnorodne formy przekazu i kontaktu, aby dotrzeć do społeczności lokalnej i promować ideę rodzicielstwa zastępczego. Głównie dotyczyć to będzie przezwyciężenia trudności w pozyskaniu kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, w tym w szczególności o charakterze pogotowia rodzinnego. 11