PREZYDENT MIASTA KROSNA INFORMACJA Zmiany w strukturze zatrudnienia i koszty wynagradzania nauczycieli Krosno, luty 2010 r.
3,81% 2,95% 2,76% 0,08% 0,04% 0,09% 3,97% 3,49% 2,95% 92,14% 93,52% 94,20% I. Struktura zatrudniana nauczycieli Warunkiem prawidłowego procesu edukacji i zapewnienia wysokiej jakości pracy szkół i przedszkoli są starannie wykształceni nauczyciele. Ze względu na niż demograficzny, zmiany organizacyjne oraz możliwość wcześniejszego przechodzenia na emeryturę zmniejsza się zatrudnienie w krośnieńskich szkołach. Wśród nauczycieli coraz większa grupa legitymuje się posiadaniem kwalifikacji do nauczania dwóch i więcej przedmiotów lub rodzajów prowadzonych zajęć. Od 2009 roku zmieniły się zasady zatwierdzania arkuszy organizacyjnych szkół, które nie podlegają opiniowaniu przez Kuratora Oświaty. Oceny kwalifikacji nauczycieli dokonuje dyrektor szkoły, a organ prowadzący w przypadku zastrzeżeń nie zatwierdza arkusza organizacyjnego szkoły. Warto dodać, że w 2009 roku zmieniło się także rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie kwalifikacji wymaganych od nauczycieli. W trosce o wysoką jakość krośnieńskiej oświaty w szkołach zatrudnia się wyłącznie nauczycieli o najwyższych kwalifikacjach. W 2009 r. za zgodą organu prowadzącego w dwóch szkołach zatrudniono do zadań dydaktycznych osoby niebędące nauczycielami. Zamieszczony wykres przedstawia procentowo poziom wykształcenia zatrudnionych w Krośnie nauczycieli wg kategorii. Poszczególne kategorie oznaczają: 1) kategoria 1 tytuł zawodowy magistra z przygotowaniem pedagogicznym, 2) kategoria 2 tytuł zawodowy magistra bez przygotowania pedagogicznego, tytuł zawodowy licencjata (inżyniera) z przygotowaniem pedagogicznym, 3) kategoria 3 tytuł zawodowy licencjata (inżyniera) bez przygotowania pedagogicznego, dyplom ukończenia kolegium nauczycielskiego lub nauczycielskiego kolegium języków obcych, 4) kategoria 4 pozostałe wykształcenie. 100,00% Nauczyciele zatrudnieni w szkołach wg wykształcenia w latach 2007-2009 80,00% 60,00% 40,00% 20,00% 0,00% 1 2 3 4 2007 r. 2008 r. 2009 r.
0,02% 2,23% 2,40% 2,33% 13,53% 14,81% 12,71% 33,46% 27,64% 24,92% 50,79% 55,15% 60,02% Z roku na rok zwiększa się liczba nauczycieli o najwyższych kwalifikacjach (kategoria I). W roku 2003 udział nauczycieli magistrów z przygotowaniem pedagogicznym wynosił 84 %, podczas gdy obecnie przekracza 94%. Zmienia się także struktura nauczycieli według stopnia awansu zawodowego. Nauczyciele zatrudnieni w szkołach wg stopnia awansu zawodowego w latach 2007-2009 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Bez stopnia Stażysta Kontraktowy Mianowany Dyplomowany 2007 r. 2008 r. 2009 r. Z każdym rokiem odsetek nauczycieli o najwyższym stopniu awansu zawodowego nauczycieli dyplomowanych jest coraz wyższy. W 2003 roku w krośnieńskich szkołach uczyło zaledwie 20% nauczycieli dyplomowanych, w 2007 r. już co drugi nauczyciel był nauczycielem dyplomowanym, w kolejnym roku wskaźnik ten wyniósł 55 %, a w 2009 r. przekroczył 60 %. W dalszym ciągu obniża się udział nauczycieli mianowanych, którzy dążą do uzyskania wyższego stopnia awansu zawodowego, stając się nauczycielami dyplomowanymi, co wiąże się ze znacznym wzrostem wynagrodzenia. Na porównywalnym poziomie od 2003 r. pozostaje liczba nauczycieli kontraktowych (11-15%). O ile w latach wcześniejszych zatrudnianie nauczycieli o najwyższych kwalifikacjach było jedną z przyczyn wysokich kosztów funkcjonowania oświaty, o tyle obecnie struktura poziomu wykształcenia nie wpływa na te koszty. Zmiana ustawy Karta Nauczyciela wprowadziła nowe zasady rozliczeń wynagrodzeń nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu- w przypadku, gdy nauczyciele w obrębie danego stopnia awansu zawodowego nie uzyskają wymaganego ustawą średniego wynagrodzenia w ramach stosunku pracy, zachodzi konieczność wypłaty dodatków uzupełniających. Prowadzona przez samorząd polityka kadrowa polegająca na zatrudnianiu osób z najwyższymi kwalifikacjami oraz regulaminy wynagradzania zwiększające wysokość dodatków motywacyjnych i funkcyjnych wpłynęły na zmniejszenie skali jednorazowych dodatków uzupełniających. Analizując sprawozdania statystyczne (EN-3, SIO) w zakresie liczby etatów nauczycielskich można zauważyć tendencję spadkową. W roku 2009 w szkołach pracowało średnio 1 255 nauczycieli na 1 046 etatach.
Największy spadek liczby etatów można odnotować w okresie wdrażania przekształceń i reorganizacji w krośnieńskich szkołach w latach 2003-2006. Bezpośrednią przyczyną dalszego zmniejszenia stanu zatrudnienia pracowników pedagogicznych jest zmniejszająca się liczba uczniów, można więc wnioskować, że w następnych latach nastąpi dalszy spadek liczby etatów nauczycielskich. Następną przyczyną zmniejszania liczby etatów jest konieczność realizacji przepisów zmienionej w 2009 r. ustawy Karta Nauczyciela. Należy podkreślić, że liczba etatów przedstawiona na powyższym wykresie w skali danego roku kalendarzowego jest nieco inna; np. w 2009 r. wyniosła 1 074 etaty (liczba ustalona na podstawie miesięcznych sprawozdań z wynagrodzeń nauczycieli sporządzanych przez szkoły i placówki oświatowe). W 2010 r. liczba etatów będzie jeszcze niższa. II. Koszty wynagradzania nauczycieli Struktura i wysokość wydatków na wynagrodzenia nauczycieli jest uzależniona od wielu czynników, w tym od ilości zatrudnionych, ich poziomu awansu zawodowego i wykształcenia, stażu pracy, ilości godzin ponadwymiarowych oraz stawek wynagrodzenia zasadniczego ustalanych corocznie przez ministra edukacji, a także od wysokości środków na dodatki i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy przyjętych w regulaminie wynagradzania przez organ prowadzący. Wydatki osobowe nauczycieli stanowią największą część, ponad 76% wydatków bieżących jednostek oświatowych prowadzonych przez Gminę Krosno (wg projektu budżetu na 2010 r.). W projekcie budżetu na rok 2010 na wydatki osobowe nauczycieli zaplanowano 54 192 tys. zł., natomiast w projekcie budżetu na 2009r. 48 838 tys. zł. Ze względu na dwukrotną podwyżkę wynagrodzeń zasadniczych nauczycieli w 2009 r. wydatki na wynagrodzenia zostały zrealizowane w wysokości większej w stosunku do
planu, co zostało pokryte ze środków rezerwy celowej utworzonej na pokrycie skutków podwyżek oraz skutków finansowych innych zmian organizacyjnych w krośnieńskiej oświacie. W 2009 r. na wynagrodzenia nauczycieli wraz z pochodnymi wydano ponad 53 053 tys. zł. (wg sprawozdań z wynagrodzeń nauczycieli sporządzanych comiesięcznie przez szkoły w 2009 r.). Na wykresie została przedstawiona struktura wypłaconych wynagrodzeń w podziale na stopnie awansu nauczycieli. W 2008 r. udział wynagrodzeń nauczycieli dyplomowanych wynosił 63%, a mianowanych 27%. Największą część wypłaconych w 2009 r. wynagrodzeń stanowiły płace zasadnicze, na które wydano 28 747 tys. zł. Na poniższym wykresie przedstawiono różnicę pomiędzy średnim wypłaconym w 2009 r. wynagrodzeniem zasadniczym a średnimi ustawowymi na poszczególnych stopniach awansu zawodowego. Jak widać średnie wypłacone wynagrodzenie zasadnicze na poszczególnych stopniach awansu potwierdza, że w krośnieńskich szkołach zatrudnieni są głównie nauczyciele o najwyższych kwalifikacjach. Średnio w mieście dla nauczyciela stażysty wypłacono 1 779,58 zł wynagrodzenia zasadniczego, podczas gdy minimalne stawki wynagrodzenia zasadniczego dla tej grupy obowiązujące od 1 września 2009 r. mieszczą się w granicach od 1 274 zł w 4 kategorii do 1 906 zł w 1 kategorii, a dla nauczycieli dyplomowanych- od 1 689 zł w 4 kategorii do 2 616 zł w 1 kategorii. Należy przy tym dodać, że w okresie od stycznia do sierpnia 2009 r. stawki wynagrodzenia zasadniczego były odpowiednio niższe.
Na dodatki motywacyjne (I, II i III część) wydano 1 976 tys. zł, z czego na organizację zajęć pozalekcyjnych prawie 487 tys. zł., natomiast na dodatki funkcyjne- 1 173 tys. zł. Znaczną pozycję wśród wynagrodzeń w 2009 r. stanowiły godziny ponadwymiarowe, które wraz z godzinami doraźnych zastępstw wynoszą ponad 3 289 tys. zł. W stosunku do poprzednich lat zmniejszyły się wydatki z tytułu zwolnień z art. 20 KN oraz na odprawy emerytalno-rentowe, na które w 2009 r. wydano 173 tys. zł.
W 2009 r. z urlopów dla poratowania zdrowia korzystało 46 nauczycieli, w tym od 1 września 2009 r. udzielono 19 nowych. W całym 2009 r. na urlopy dla poratowania zdrowia wydano 753 tys. zł.- w dwóch szkołach roczne koszty udzielonych urlopów przekroczyły 120 tys.zł. Na pozostałe składniki wynagrodzeń wydano w 2009 r. 9 285 tys. zł i można do nich zaliczyć wynagrodzenia za matury, zastępstwa, dodatki za warunki pracy, zasiłki na zagospodarowanie, dodatki specjalistyczne oraz inne składniki wynagrodzeń. Wśród pozostałych wydatków znaczną część, bo aż 2 977 tys. stanowiło dodatkowe wynagrodzenie roczne (13 tka), dodatki za wysługę lat- 4 260 tys. zł oraz nagrody, w tym nagrody specjalne Prezydenta Miasta Krosna- na łączną kwotę 887 tys. zł. Na wykresie przedstawiono strukturę wypłaconych wynagrodzeń nauczycielskich w 2009 r. Na podstawie analizy poniesionych w 2009 r. wydatków na wynagrodzenia nauczycieli, o której mowa w art. 30a Karty Nauczyciela, ustalono, że ustawowe średnie zostały osiągnięte na wszystkich stopniach awansu zawodowego, oprócz nauczycieli stażystów. Zgodnie z Kartą Nauczyciela, w terminie do 31 stycznia br. stażystom wypłacono dodatki wyrównawcze w łącznej kwocie 27 tys. Kwota maksymalnego dodatku wyniosła 972 zł., natomiast najniższego- 8,44 zł. Na pozostałych stopniach awansu zawodowego wypłacone wynagrodzenia przekraczają ustawowe średnie: na wynagrodzenia nauczycieli kontraktowych wydano o 307 tys. więcej w stosunku do średnich, na mianowanych o 22 tys. więcej, natomiast na dyplomowanych o ponad 8 tys. więcej w stosunku do średnich.
Przedstawiona tabela jest kopią sprawozdania przekazanego do Regionalnej Izby Obrachunkowej, organu stanowiącego, związków zawodowych i dyrektorów szkół i placówek zatrudniających nauczycieli. Stopnie awansu zawodowego Wskaźniki określone w art. 30 ust. 3 Karty Nauczyciela Średnie wynagrodzenie od dnia 1 stycznia do dnia 31 sierpnia od dnia 1 września do dnia 31 grudnia Średnioroczna liczba etatów ustalana dla okresów obowiązywania poszczególnych kwot bazowych od dnia 1 stycznia do dnia 31 sierpnia od dnia 1 września do dnia 31 grudnia Suma iloczynów średniorocznej liczby etatów i średnich wynagrodzeń, o których mowa w art. 30 ust. 3 Karty Nauczyciela, ustalonych dla okresów obowiązywania poszczególnych kwot bazowych Wydatki poniesione w roku na wynagrodzenia w składnikach wskazanych w art. 30 ust.1 Karty nauczyciela Kwota różnicy (kol. 3 x B1) (kol. 3 x B2) 8x(kol. 4x kol.6)+4x(kol.5xkol.7) (kol. 9 - kol. 8) 2 3 4 5 6 7 8 9 10 stażysta 100% 2 177,86 2 286,75 26,81 25,39 699 349,74 672 283,38-27 066,36 kontraktowy 111% 2 417,42 2 538,29 151,45 126,18 4 210 071,80 4 517 568,02 307 496,22 mianowany 144% 3 136,12 3 292,92 277,95 250,04 10 266 923,30 10 289 682,01 22 758,71 dyplomowany 184% 4 007,26 4 207,62 594,54 608,76 29 305 533,89 29 313 848,04 8 314,15 Średnioroczna liczba etatów nauczycielskich w 2009 r., wyliczona na podstawie miesięcznych sprawozdań z wynagrodzeń nauczycieli sporządzanych przez szkoły i placówki oświatowe, wyniosła 1 074 etaty, natomiast uwzględniając nieobecności nauczycieli- liczba etatów, na które zostało wypłacone wynagrodzenie wyniosła 1 037 etatów. Największy wskaźnik absencji (wynagrodzenie płatne z ZUS lub niepłatne) w 2009 r. można zauważyć wśród nauczycieli kontraktowych - 92%, natomiast najmniejszy (blisko 98%) wśród nauczycieli dyplomowanych. Na wykresie przedstawiono średnioroczną liczbę etatów pedagogicznych w 2009 r. w podziale na stopnie awansu, na które zostało wypłacone wynagrodzenie.
Gmina Krosno należy do samorządów, które w stosunku do wszystkich grup zatrudnionych wywiązała się z obowiązku zapewnieniach ustawowych średnich wynagrodzeń na poszczególnych stopniach awansu zawodowego. Co ważniejsze zobowiązania wobec zatrudnionych nauczycieli były realizowane w trakcie roku budżetowego, głównie poprzez system dodatków i nagród oraz przydzielanie nauczycielom godzin ponadwymiarowych. Prowadzony przez Wydział Edukacji monitoring miesięcznych kosztów struktury wynagrodzeń, pozwala racjonalnie gospodarować środkami przeznaczonymi na zadania oświatowe. Informację przygotowano w Wydziale Edukacji UM Krosna G. Gregorczyk, M. Łucka