POWIATOWY URZĄD PRACY

POWIATOWY URZĄD PRACY W OLEŚNICY ul.wojska Polskiego 13, 56-400 Oleśnica, tel. (71) 314-20-89, 314-32-76, fax: wew 281. e'mail: wrol@praca.gov.pl www.pup-olesnica.prv.pl NIP: 911-17-40-383, Regon: 932106659 MONITORING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH W POWIECIE OLEŚNICKIM W I PÓŁROCZU 2011 ROKU PAŹDZIERNIK 2011 1

1. WSTĘP Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w art. 8 ust. 1 mówi, iż do zadań samorządu województwa w zakresie polityki rynku pracy należy m.in.: opracowywanie analiz rynku pracy i badanie popytu na pracę, w tym prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych (pkt 3). Natomiast w art. 9 ust. 1 jest mowa o zadaniach samorządu powiatu w zakresie polityki rynku pracy. Należy do nich m.in.: opracowywanie analiz i sprawozdań, w tym prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych oraz dokonywanie ocen dotyczących rynku pracy na potrzeby powiatowej rady zatrudnienia oraz organów zatrudnienia (pkt 9). Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest prowadzony w oparciu o ujednolicone dla całego kraju zalecenia metodyczne opracowane przez Departament Rynku Pracy Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Podstawowym źródłem informacji o liczbie i strukturze bezrobotnych oraz ofert pracy zgłaszanych do powiatowych urzędów pracy jest obowiązujący obecnie w kraju na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010r. w sprawie programu badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2011 (Dz. U. Nr 239, poz. 1594) system statystyczno sprawozdawczy o rynku pracy. Opierając się na powyższych zapisach ustawy oraz systemie statystyczno sprawozdawczym z rynku pracy (sprawozdania: od MPiPS -01 do MPiPS -06) wprowadzono do praktyki działania powiatowych i wojewódzkich urzędów pracy oraz szkół ponadgimnazjalnych jednolitą metodę, służącą bieżącej koordynacji szkolenia bezrobotnych oraz kierunków kształcenia zawodowego z potrzebami rynku pracy, o nazwie: Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Wdrożenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych pozwala w szczególności na: Określenie kierunków i natężenia zmian zachodzących w strukturze zawodowo kwalifikacyjnej na lokalnych, regionalnych i krajowym rynku pracy, Stworzenie bazy informacyjnej dla opracowania przyszłych struktur zawodowo kwalifikacyjnych w układzie lokalnym, regionalnym i krajowym, Określenie odpowiednich kierunków szkolenia bezrobotnych, zapewniając większą efektywność organizowanych szkoleń, 2

Bieżącą korektę poziomu, struktury i treści kształcenia zawodowego (dotyczy władz oświatowych oraz dyrekcji szkół), Usprawnienie poradnictwa zawodowego poprzez wskazanie zawodów deficytowych i nadwyżkowych, Usprawnienie pośrednictwa pracy poprzez uzyskanie informacji o planowanych ofertach pracy na rok przyszły oraz przewidywanej liczbie absolwentów według zawodów, Ułatwienie realizacji programów specjalnych dla aktywizacji osób długotrwale bezrobotnych w celu promowania ich ponownego zatrudnienia. W związku z w/w źródłami prezentowanego raportu są zgromadzone w powiatowym urzędzie pracy dane, dotyczące osób bezrobotnych według zawodów, a także według rodzaju działalności ostatniego miejsca pracy oraz zgłoszonych ofert pracy według zawodów i specjalności oraz według rodzaju prowadzonej działalności przez pracodawcę zgłaszającego ofertę pracy. Podstawą określenia rodzaju działalności prowadzonej przez pracodawcę jest Polska Klasyfikacja Działalności (PKD) wprowadzona Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) (Dz. U. Nr 251 poz. 1885, z późn. zm.). Używane w tekście nazwy i symbole zawodów zgodne są z Klasyfikacją zawodów i specjalności wprowadzoną Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 kwietnia 2010r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz. U. Nr 82, poz. 537). Struktura klasyfikacji jest wynikiem grupowania zawodów i specjalności w grupy elementarne, a te z kolei w bardziej zagregowane grupy średnie, duże i wielkie, na podstawie podobieństwa kwalifikacji zawodowych wymaganych dla realizacji zadań danego zawodu (specjalności) z uwzględnieniem obydwu aspektów kwalifikacji, tj. ich poziomu i specjalizacji. W efekcie struktura klasyfikacji obejmuje: 10 grup wielkich (kod jednocyfrowy), 43 grupy duże jako wewnętrzny podział grup wielkich (kod dwucyfrowy), 132 grup średnie jako wewnętrzny podział grup dużych (kod trzycyfrowy), 444 grupy elementarne jako wewnętrzny podział grup średnich (kod czterocyfrowy), 2360 zawodów i specjalności tworzących grupy elementarne (kod sześciocyfrowy). 3

W celu dokonania właściwej interpretacji danych należy przytoczyć podstawowe definicje używanych pojęć: Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych proces systematycznego obserwowania zjawisk zachodzących na rynku pracy dotyczących kształtowania popytu na pracę i podaży zasobów pracy w przekroju terytorialno zawodowym oraz formułowania na tej podstawie ocen, wniosków i krótkotrwałych prognoz niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania systemu kształcenia zawodowego, jak również systemu szkolenia bezrobotnych oraz osób poszukujących pracy, Zawód deficytowy zawód, na który występuje na rynku pracy wyższe zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie, Zawód nadwyżkowy zawód, na który występuje na rynku pracy mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie, Zawód wykazujący równowagę (zrównoważony) zawód, dla którego liczba ofert pracy zrównoważy liczbę osób poszukujących pracy. Zgromadzone informacje opierają się na danych sprawozdawczych Urzędu Pracy za okres od 01.01.2011r. do 30.06.2011r. 4

2. ANALIZA BEZROBOCIA W POWIECIE OLEŚNICKIM WG. ZAWODÓW W I PÓŁROCZU 2011 R. Na dzień 30.06.2011 roku w rejestrze Powiatowego Urzędu Pracy w Oleśnicy zarejestrowanych było 5 504 osoby bezrobotne, w tym 3 108 kobiet (56,5%). Z kolei na dzień 30.06.2010 roku było to odpowiednio: 5 554 bezrobotnych, w tym 2 952 kobiety (53,1%). Nastąpił spadek liczby osób bezrobotnych z terenu powiatu oleśnickiego o 50 osób, natomiast liczba zarejestrowanych kobiet wzrosła o 156. Stopa bezrobocia na terenie powiatu oleśnickiego wynosiła na dzień 30.06.2011 roku 14,7%, a w analogicznym okresie 2010 roku było to 15,1%. Nastąpił spadek stopy bezrobocia o 0,4 punktu procentowego. W województwie dolnośląskim w analogicznym okresie nastąpił spadek stopy bezrobocia o 0,7 punktu procentowego - na dzień 30.06.2011 roku stopa bezrobocia w województwie dolnośląskim wynosiła 12,0 %. W skali całego kraju na dzień 30.06.2011 roku stopa bezrobocia wynosiła 11,8 %. Opisane zmiany stopy bezrobocia ilustruje poniższy wykres. Wykres 1. Stopa bezrobocia 20,0 15,0 15,1 14,7 12,7 11,7 12 11,8 % 10,0 5,0 0,0 powiat oleśnicki 15,1 14,7 województwo dolnośląskie na dzień 30.06.2010r. 12,7 12 Polska 11,7 11,8 powiat oleśnicki województwo dolnośląskie Polska Źródło: Materiały własne Powiatowego Urzędu Pracy w Oleśnicy. na dzień 30.06.2011r. 5

Tabela 1. Struktura osób zarejestrowanych będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy na koniec I-półrocza 2011r. Lp. Osoby: Ogółem 1. długotrwale bezrobotne 2650 2. do 25 roku życia 1150 3. powyżej 50 roku życia 1308 4. bez kwalifikacji zawodowych 1514 5. samotnie wychowujący dziecko do 18 roku życia 448 6. niepełnosprawni 396 Źródło: Materiały własne Powiatowego Urzędu Pracy w Oleśnicy. Analizując dane zawarte w tabeli 1 zauważa się, iż największą liczbę bezrobotnych stanowią osoby długotrwale bezrobotne (2650 osób, co stanowi 48,1% ogółu bezrobotnych). Osoby bez kwalifikacji zawodowych stanowią 27,5% bezrobotnych (1514 osób), a osoby powyżej 50 roku życia to 23,8% ogółu zarejestrowanych (1308 osób). Z kolei młodzież do 25 roku życia to 20,9% ogółu zarejestrowanych (1150 osób). Najmniejszą liczbę bezrobotnych stanowią osoby niepełnosprawne i stanowią 7,2% ogółu osób bezrobotnych (396 osób). W I półroczu 2011r. wśród zarejestrowanych 5504 bezrobotnych 4573 osób posiadało zawód (specjalność). Populacja bezrobotnych nieposiadających zawodu zwiększyła się liczbowo z 902 osób (stan na 30.06.2010r.) do 931 osób (stan na 30.06.2011r.), czyli o 29 osób. Porównując procentowy udział osób bez zawodu w I półroczu 2010r. i w I półroczu 2011r. zauważymy, że nastąpił o 0,7% wzrost osób bez zawodu. Tabela 2. Bezrobotni posiadający zawód i bez zawodu. Stan na koniec I-półrocza 2010r. i 2011r. Osoby bezrobotne I półrocze 2010r. I półrocze 2011r. liczba % liczba % Ogółem 5554 100 5504 100 Posiadające zawód 4652 83,8 4573 83,1 Bez zawodu 902 16,2 931 16,9 Źródło: Materiały własne Powiatowego Urzędu Pracy w Oleśnicy 6

Z kolei analiza populacji bezrobotnych ze względu na płeć wskazuje, że na koniec I półrocza 2011 roku zawód posiadało więcej kobiet niż mężczyzn 2464 kobiety, tj. 53,9% oraz 2109 mężczyzn tj. 46,1% ogólnej liczby osób posiadających zawód. Tabela 3. Bezrobotni wg zawodów w powiecie oleśnickim koniec I-półrocza 2011r. Lp. Kod zawodu Nazwa zawodu Ilość bezrobotnych % w ogólnej liczbie osób zarejestrowanych 1. 000000 Bez zawodu 931 16,9 2. 522301 Sprzedawca 555 10,1 3. 722204 Ślusarz 145 2,6 4. 753605 Obuwnik przemysłowy 136 2,5 5. 753303 Szwaczka 135 2,4 6. 331403 Technik ekonomista 132 2,4 7. 753105 Krawiec 123 2,2 8. 752208 Stolarz meblowy 121 2,2 9. 711202 Murarz 112 2,0 10. 11. 751201 Cukiernik 88 1,6 931301 Robotnik budowlany 84 1,5 12. 753402 Tapicer 77 1,4 13. 512001 Kucharz 75 1,4 14. 751204 Piekarz 74 1,3 15. 752205 Stolarz 70 1,3 16. 17. 18. 19. 911207 Sprzątaczka biurowa 68 1,2 932911 Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym 67 1,2 263102 Ekonomista 64 1,2 411004 Technik prac biurowych 60 1,1 20. 722314 Tokarz w metalu 60 1,1 21. 723105 Mechanik samochodów osobowych 58 1,1 22. 311504 Technik mechanik 51 0,9 7

23. 432103 Magazynier 48 0,9 24. 515303 Robotnik gospodarczy 46 0,8 25. 514101 Fryzjer 45 0,8 26. 522305 Technik handlowiec 45 0,8 27. 314207 Technik rolnik 40 0,7 Źródło: Materiały własne Powiatowego Urzędu Pracy w Oleśnicy. W tabeli wypisano zawody, w których zarejestrowanych było co najmniej 40 osób i stanowi to 63,8% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych. Analizując dane zgromadzone w tabeli 3 można stwierdzić, że największą grupę osób zarejestrowanych stanowią osoby bez zawodu (16,9% osób zarejestrowanych). Zarejestrowani w zawodzie sprzedawca to grupa 10,1% bezrobotnych. Dużą grupę stanowią także osoby bezrobotne zarejestrowane w zawodach: ślusarz (2,6%), obuwnik przemysłowy (2,5% ogółu osób zarejestrowanych), szwaczka (2,4%) i technik ekonomista (2,4%). Kolejnymi dużymi grupami zarejestrowanych wg zawodów są: krawiec, stolarz meblowy, murarz, cukiernik, robotnik budowlany, tapicer, kucharz, piekarz, stolarz, sprzątaczka biurowa, robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym, ekonomista, technik prac biurowych, tokarz w metalu, mechanik samochodów osobowych, technik mechanik, magazynier, robotnik gospodarczy, fryzjer, technik handlowiec oraz technik rolnik. Pomimo występujących w ostatnich latach wielu nowych placówek handlowych, liczba zarejestrowanych bezrobotnych sprzedawców jest ciągle duża. Z obserwacji naszego rynku pracy oraz dotychczasowych analiz wynika, iż jest to spowodowane dużą rotacją pracowników oraz niskimi płacami. Z kolei spora grupa osób zarejestrowanych w zawodzie obuwnika przemysłowego to skutek likwidacji w latach 90-tych jednej z największych w regionie fabryk obuwia. Powstające w późniejszym okresie zakłady produkujące obuwie nie były w stanie zapewnić pracy wszystkim osobom wykształconym w tym zawodzie. 8

Wykres 2. % 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 16,2 16,9 9,7 10,1 2,6 2,1 2,7 2,2 2,5 2,2 2,6 2,4 30.06.2010 30.06.2011 bez zawodu sprzedawca obuwnik przemysłowy krawiec ślusarz technik ekonomista Źródło: Materiały własne Powiatowego Urzędu Pracy w Oleśnicy. Na podstawie powyższego wykresu można stwierdzić, że na dzień 30.06.2011r. odsetek osób bezrobotnych bez zawodu w porównaniu do stanu na dzień 30.06.2010r. nieznacznie zwiększył się. Zauważyć można nieznaczny wzrost procentowy bezrobotnych zarejestrowanych w zawodzie sprzedawca. W pozostałych zawodach liczba bezrobotnych w porównaniu do I półrocza 2010r. utrzymuje się na względnie stałym poziomie. Wśród wszystkich zawodów, w których rejestrowane są osoby bezrobotne można wyodrębnić grupę, która generuje długotrwałe bezrobocie. Wykaz 24 zawodów uszeregowanych według liczby zarejestrowanych powyżej 12 miesięcy bezrobotnych przedstawiono w tabeli poniżej. 9

Tabela 4. Bezrobotni pozostający bez pracy powyżej 12 miesięcy wg wybranych zawodów. Stan w końcu I-półrocza 2011 r. Kod zawodu Zawody i specjalności Bezrobotni poprzednio pracujący, pozostający bez pracy powyżej 12 miesięcy Bezrobotni zarejestrowani ogółem Razem Kobiety Razem Kobiety 0 1 2 3 4 5 522301 Sprzedawca 183 171 555 515 753605 Obuwnik przemysłowy 57 52 136 118 722204 Ślusarz 49 4 145 5 753303 Szwaczka 35 35 135 135 753105 Krawiec 33 32 123 120 911207 Sprzątaczka biurowa 33 33 68 67 331403 Technik ekonomista 32 30 132 115 711202 Murarz 32 0 112 0 512001 Kucharz 26 26 75 73 751201 Cukiernik 26 23 88 71 722314 Tokarz w metalu 25 8 60 12 752208 Stolarz meblowy 25 2 121 7 751204 Piekarz 23 9 74 14 932911 Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym 23 14 67 32 931301 Robotnik budowlany 22 0 84 0 263102 Ekonomista 20 17 64 54 753402 Tapicer 19 4 77 5 411004 Technik prac biurowych 18 16 60 57 514101 Fryzjer 18 18 45 43 331301 Księgowy 16 16 28 28 432103 Magazynier 16 3 48 11 515303 Robotnik gospodarczy 16 4 46 15 311504 Technik mechanik 15 4 51 8 723105 Mechanik samochodów osobowych 15 0 58 0 ogółem 777 521 2452 1505 Źródło: Materiały własne Powiatowego Urzędu Pracy w Oleśnicy. W tabeli 4 wypisano zawody, w których zarejestrowanych było co najmniej 15 osób zarejestrowanych powyżej 12 miesięcy. Z analizy powyższej tabeli wynika, iż bezrobotni, którzy są zarejestrowani w Powiatowym Urzędzie Pracy w Oleśnicy powyżej 12 miesięcy najczęściej posiadają zawód: sprzedawca 183 osoby, obuwnik przemysłowy - 57, ślusarz 49, szwaczka 35, krawiec i sprzątaczka biurowa po 33 osoby. Należy zauważyć, iż zdecydowaną większość bezrobotnych zarejestrowanych powyżej 12 miesięcy stanowią kobiety 521, natomiast mężczyźni 256. 10

Fakt, iż w rejestrze bezrobotnych pozostają osoby posiadające zawody obecnie poszukiwane na rynku pracy jak np. ślusarz wynika z tego, iż bezrobotni nie spełniają oczekiwań potencjalnych pracodawców, którzy bardzo często w rozmowach z pośrednikami pracy wskazywali małe zainteresowanie składaniem ofert pracy i zatrudnianiem osób bezrobotnych z powodu ich zdezaktualizowanych uprawnień i kwalifikacji. Na terenie powiatu oleśnickiego brak jest zarejestrowanych osób m.in. w następujących zawodach: - chemik technologia chemiczna, - matematyk. - biotechnolog, - inżynier leśnictwa, - inżynier budownictwa budowle i drogi, - inżynier mechanik technologia mechaniczna, - urbanista, - nauczyciel języka niemieckiego, - koordynator projektów unijnych, - doradca zawodowy, - psycholog, - technik logistyk, - rejestratorka medyczna, - pracownik ochrony fizycznej II stopnia, - monter rusztowań, - mechanik urządzeń klimatyzacyjnych, - tokarz/ frezer obrabiarek sterowanych numerycznie, - elektromechanik, - operator koparko-ładowarki, - operator maszyn i urządzeń odlewniczych, - operator wtryskarki, - pokojowa, - pomoc laboratoryjna, - woźny, - spawacz metodą MAG, - spawacz metodą MIG, - spawacz metodą TIG. 11

3. ANALIZA OFERT PRACY W POWIECIE OLEŚNICKIM WG ZAWODÓW (GRUP ZAWODÓW) W I PÓŁROCZU 2011 R. Na koniec I półrocza 2011r. w Powiatowym Urzędzie Pracy w Oleśnicy zarejestrowano 1014 ofert pracy ogółem. W tej liczbie 448 to oferty pracy subsydiowanej. Pośrednicy pracy w omawianym okresie pozyskali 586 ofert pracy. Tabela 5. Grupy zawodów, w których zgłaszano największe zapotrzebowanie na pracowników w I-półroczu 2011r. Lp. Kod zawodu 1. 75 Nazwa zawodu Robotnicy w przetwórstwie spożywczym, obróbce drewna, produkcji wyrobów tekstylnych i pokrewni Oferty pracy zgłoszone w I-półroczu 2011r. (%) 19,3294 2. 41 Sekretarki, operatorzy urządzeń biurowych i pokrewni 11,2433 3. 72 Robotnicy obróbki metali, mechanicy maszyn i urządzeń i pokrewni 8,4814 4. 52 Sprzedawcy i pokrewni 7,5936 5. 51 Pracownicy usług osobistych 7,1006 6. 33 Średni personel do spraw biznesu i administracji 5,3254 7. 96 Ładowacze nieczystości i inni pracownicy przy pracach prostych 8. 71 Robotnicy budowlani i pokrewni (z wyłączeniem elektryków) 5,3253 4,3390 9. 54 Pracownicy usług ochrony 4,1420 Źródło: Materiały własne Powiatowego Urzędu Pracy w Oleśnicy. Na podstawie danych z tabeli 5 ranking ofert pracy wg grup zawodowych w I-półroczu 2011r. przedstawia się następująco: pracodawcy najczęściej zgłaszali oferty pracy dla grupy zawodowej: robotnicy w przetwórstwie spożywczym, obróbce drewna, produkcji wyrobów tekstylnych i pokrewni, jak również dla grup zawodowych: sekretarki, operatorzy urządzeń biurowych i pokrewni, robotnicy obróbki metali, mechanicy maszyn i urządzeń i pokrewni oraz dla grup zawodowych: sprzedawcy i pokrewni, pracownicy usług 12

osobistych, średni personel do spraw biznesu i administracji, ładowacze nieczystości i inni pracownicy przy pracach prostych, robotnicy budowlani i pokrewni (z wyłączeniem elektryków) oraz pracownicy usług ochrony. W poniższej tabeli przedstawiono 22 wybrane zawody, w których zgłoszono największe zapotrzebowanie na pracowników w I-półroczu 2011 roku. Zostały one uszeregowane ze względu na liczbę ofert pracy zgłoszonych ogółem w I półroczu 2011 roku. Tabela 6. Ranking ofert pracy wg zawodów w I-półroczu 2011r. Lp. Kod zawodu Nazwa zawodu Liczba ofert pracy zgłoszonych w 2011r. Odsetek ofert pracy w stosunku do ogółu zgłoszonych ofert 1. 753402 Tapicer 73 7,2% 2. 522301 Sprzedawca 65 6,4% 3. 411090 Pozostali pracownicy obsługi biurowej 58 5,7% 4. 753303 Szwaczka 57 5,6% 5. 411004 Technik prac biurowych 46 4,5% 6. 515303 Robotnik gospodarczy 42 4,1% 7. 541307 Pracownik ochrony fizycznej bez 41 4,0% licencji 8. 752290 Pozostali stolarze meblowi i pokrewni 32 3,2% 9. 962990 Pozostali pracownicy przy pracach prostych gdzie indziej 25 2,5% niesklasyfikowani 10. 441990 Pozostali pracownicy obsługi biura gdzie indziej 23 2,3% niesklasyfikowani 11. 833203 Kierowca samochodu ciężarowego 23 2,3% 12. 961302 Robotnik placowy 22 2,2% 13. 332201 Ekspozytor towarów (merchandiser) 20 2,0% 14. 432103 Magazynier 20 2,0% 15. 752205 Stolarz 17 1,7% 16. 332203 Przedstawiciel handlowy 15 1,5% 17. 711202 Murarz 14 1,4% 18. 931203 Meliorant 13 1,3% 13

19. 752208 Stolarz meblowy 12 1,2% 20. 911207 Sprzątaczka biurowa 11 1,1% 21. 721204 Spawacz metodą MAG 10 1,0% 22. 722204 Ślusarz 10 1,0% Źródło: Materiały własne Powiatowego Urzędu Pracy w Oleśnicy. W tabeli wypisano zawody, w których liczba ofert pracy wynosiła co najmniej 10 miejsc i stanowi to 64% ogółu zgłoszonych ofert w I półroczu 2011r. Największe zapotrzebowanie (7,2% wszystkich ofert) dotyczyło zawodu tapicer. Ponadto poszukiwane były osoby do pracy na stanowisko sprzedawca (6,4%) oraz pozostali pracownicy obsługi biurowej (5,7% ofert pracy), a także szwaczka (5,6% ofert pracy). Zauważyć można także dość dużą ilość ofert pracy dla osób z wykształceniem średnim administracyjno-biurowym i jednocześnie dużą grupę zarejestrowanych bezrobotnych w tych zawodach, co może świadczyć o niedostosowaniu kwalifikacji i umiejętności tej grupy bezrobotnych do wymagań stawianych przez pracodawców oraz o dużej rotacji pracowników w tych zawodach. Poza tym wiele z wymienionych ofert dotyczy wolnych miejsc stażowych. Występuje też duża rotacja pracowników w zawodach: kierowca samochodu ciężarowego, magazynier, stolarz, przedstawiciel handlowy i murarz. Analizując oferty pracy zgłoszone do urzędu zauważyć można, że nie wszystkie oferty są w pełni realizowane, wynika to przede wszystkim z braku dopasowania wymogów zgłaszanych ofert pracy do rzeczywistego poziomu i rodzaju kwalifikacji zawodowych posiadanych przez osoby bezrobotne. Duża część zarejestrowanych bezrobotnych posiada kwalifikacje zdezaktualizowane, które nie odpowiadają wymogom lokalnego rynku pracy. W I półroczu 2011 roku nie zgłoszono w Powiatowym Urzędzie Pracy ofert m.in. w następujących zawodach: - chemik, - geograf, - biotechnolog, - inżynier utrzymania ruchu, - logistyk, - specjalista kontroli jakości, - inżynier budownictwa budownictwo ogólne, - inżynier budownictwa budowle i drogi wodne, - inżynier budowy dróg, 14

- inżynier mechanik maszyny i urządzenia do obróbki metali, - inżynier technologii żywności, - inżynier elektryk, - grafik komputerowy multimediów, - pielęgniarka, - specjalista bezpieczeństwa i higieny pracy, - nauczyciel języka polskiego, - nauczyciel przedszkola, - pedagog szkolny, - specjalista bankowości, - koordynator projektów unijnych, - specjalista do spraw kadr, - przedstawiciel medyczny, - specjalista do spraw sprzedaży, - administrator sieci informatycznej, - inżynier systemów i sieci komputerowych, - prawnik legislator, - psycholog, - kucharz małej gastronomii, - fryzjer męski, - technik usług kosmetycznych, - kasjer handlowy, - monter instalacji i urządzeń sanitarnych, - zbrojarz betoniarz, - elektromechanik. Biorąc pod uwagę powyższe dane można zauważyć, że w I półroczu 2011 roku w Powiatowym Urzędzie Pracy w Oleśnicy nie zarejestrowano ofert pracy na stanowiska wymagające wysokich kwalifikacji. Dokonana analiza wskazuje, że brak ofert pracy na naszym terenie występuje głównie w zawodach inżynieryjno-technicznych. Na terenie powiatu nie ma zapotrzebowania na osoby z tak wysokimi kwalifikacjami, ponieważ wynika to ze specyfiki lokalnego rynku pracy - braku dużych przedsiębiorstw, jak również z faktu, iż przedsiębiorstwa poszukujące pracowników z wyższymi kwalifikacjami rzadko zgłaszają oferty pracy na takie stanowiska do urzędu pracy, rekrutując specjalistów we własnym zakresie. 15

4. ANALIZA ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH W POWIECIE OLEŚNICKIM W I PÓŁROCZU 2011 R. Aby móc mówić o zawodach deficytowych i nadwyżkowych w powiecie oleśnickim należy obliczyć stosunek średniej miesięcznej liczby ofert pracy w danym zawodzie w badanym okresie do średniej miesięcznej liczby zarejestrowanych bezrobotnych w danym zawodzie w takim samym okresie. W ten sposób możemy określić wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów. Przyjęto, że: - zawody o wskaźniku W < 0,9 to zawody nadwyżkowe, - zawody o wskaźniku 0,9 W 1,1 to zawody zrównoważone, - zawody o wskaźniku W > 1,1 to zawody deficytowe. Przez zawód deficytowy należy rozumieć zawód, na który występuje na rynku pracy wyższe zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Z kolei przez zawód nadwyżkowy należy rozumieć zawód, na który występuje na rynku pracy mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Natomiast przez zawód w równowadze należy rozumieć zawód, na który występuje na danym rynku pracy takie samo zapotrzebowanie jak liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. W ten sposób ustalono listę zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Na terenie powiatu oleśnickiego 82,9% zawodów stanowią zawody nadwyżkowe, 13,9% to zawody deficytowe, a 3,2% zawodów wykazuje równowagę (zawody zrównoważone). Wykres 3. Struktura zawodów deficytowych, nadwyżkowych oraz zrównoważonych w powiecie oleśnickim w I półroczu 2011r. 14% 3% nadwyżkowe deficytowe zrównoważone 83% Źródło: Materiały własne Powiatowego Urzędu Pracy w Oleśnicy. 16

Analizując zawody nadwyżkowe i deficytowe wzięto pod uwagę po 30 zawodów wg wskaźnika intensywności deficytu lub nadwyżki zawodu, przy czym nie ujęto zawodów, dla których wskaźniki te wynoszą odpowiednio MAX lub 0. Tabela 7. Ranking zawodów nadwyżkowych w powiecie oleśnickim w I-półroczu 2011r. Lp. Kod zawodu Nazwa zawodu Wskaźnik intensywności nadwyżki zawodu 1. 751204 Piekarz 0,0196 2. 751201 Cukiernik 0,0377 3. 711503 Stolarz budowlany 0,0526 4. 334306 Technik administracji 0,0556 5. 621002 Robotnik leśny 0,0625 6. 933304 Robotnik magazynowy 0,0625 7. 723105 Mechanik samochodów osobowych 0,0714 8. 723103 Mechanik pojazdów samochodowych 0,0741 9. 514101 Fryzjer 0,0769 10. 753403 Tapicer meblowy 0,1 11. 814206 Operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych 12. 832203 Kierowca samochodu osobowego 0,1 13. 752208 Stolarz meblowy 0,1008 14. 722204 Ślusarz 0,1111 15. 721306 Blacharz samochodowy 0,125 0,1 16. 911202 Palacz pieców zwykłych 0,1429 17. 741207 Elektromonter (elektryk) zakładowy 0,1538 18. 931301 Robotnik budowlany 0,1569 19. 711202 Murarz 0,1609 20. 713102 Malarz budowlany 0,1667 17

21. 723390 Pozostali mechanicy maszyn i urządzeń rolniczych i przemysłowych 0,1667 22. 512001 Kucharz 0,1702 23. 522301 Sprzedawca 0,1917 24. 235107 Pedagog 0,2 25. 311408 Technik elektronik 0,2 26. 711601 Brukarz 0,2 27. 712601 Hydraulik 0,2 28. 752205 Stolarz 0,2125 29. 722314 Tokarz w metalu 0,2414 30. 311104 Technik geodeta 0,25 Źródło: Materiały własne Powiatowego Urzędu Pracy w Oleśnicy. W powyższej tabeli wybrano 30 zawodów, które miały najniższy wskaźnik intensywności nadwyżki (pomijając wskaźniki, które wynoszą 0), ponieważ im mniejszy wskaźnik intensywności nadwyżki, tym bardziej nadwyżkowy jest zawód. Ranking zawodów nadwyżkowych ujęty w tabeli 7 wskazuje, że w zawodach: piekarz i cukiernik wskaźnik intensywności nadwyżki jest najmniejszy, co znaczy, że podaż ofert pracy w tych zawodach jest najniższa w stosunku do liczby osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Liczną grupę zawodów nadwyżkowych stanowią zawody techniczne (mechanik samochodów osobowych, mechanik pojazdów samochodowych, operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych, ślusarz, blacharz samochodowy, elektromonter (elektryk) zakładowy, technik elektronik, hydraulik, tokarz w metalu i technik geodeta) oraz zawody branży gastronomicznej (kucharz, cukiernik, piekarz). Ranking zawodów deficytowych w powiecie oleśnickim w I półroczu 2011 r., czyli 30 zawodów, w których liczba bezrobotnych oraz poszukujących pracy nie zaspokajała potrzeb pracodawców, czyli występowała przewaga ofert pracy nad możliwością zatrudnienia pracowników z odpowiednimi kwalifikacjami przedstawia tabela 8. W tabeli nie ujęto zawodów ze wskaźnikiem o wartości MAX, ponieważ wskazuje on, że w danym zawodzie w okresie objętym badaniem, zostały zgłoszone oferty pracy, natomiast nie zarejestrowali się bezrobotni. 18

Tabela 8. Ranking zawodów deficytowych w powiecie oleśnickim w I-półroczu 2011r. Lp. Kod zawodu Nazwa zawodu Wskaźnik intensywności deficytu zawodu 1. 962990 Pozostali pracownicy przy pracach prostych gdzie indziej 12,5 niesklasyfikowani 2. 541307 Pracownik ochrony fizycznej bez licencji 8,2 3. 411090 Pozostali pracownicy obsługi biurowej 6,4444 4. 722308 Operator obrabiarek sterowanych numerycznie 6,0 5. 422603 Rejestratorka medyczna 6,0 6. 911290 Pozostałe pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i podobne 5,0 7. 441990 Pozostali pracownicy obsługi biura gdzie indziej 4,6 niesklasyfikowani 8. 921201 Pomocniczy robotnik przy hodowli zwierząt 4,0 9. 722312 Szlifierz metali 4,0 10. 343301 Bibliotekarz 4,0 11. 325905 Opiekunka dziecięca 4,0 12. 752290 Pozostali stolarze meblowi i pokrewni 3,5556 13. 711903 Monter rusztowań 3,5 14. 711301 Kamieniarz 3,0 15. 235914 Wychowawca w placówkach oświatowych, wychowawczych i opiekuńczych 16. 961302 Robotnik placowy 2,4444 17. 931203 Meliorant 2,1667 3,0 18. 962906 Woźny 2,0 19. 814208 Operator wtryskarki 2,0 20. 524902 Doradca klienta 2,0 21. 522302 Sprzedawca w branży mięsnej 2,0 22. 431103 Technik rachunkowości 2,0 19

23. 233011 Nauczyciel języka niemieckiego 2,0 24. 412001 Sekretarka 1,75 25. 532904 Sanitariusz szpitalny 1,6667 26. 515303 Robotnik gospodarczy 1,6154 27. 921401 Pomocniczy robotnik przy konserwacji terenów zieleni 1,5 28. 611306 Ogrodnik terenów zieleni 1,5 29. 514202 Kosmetyczka 1,5 30. 411004 Technik prac biurowych 1,3529 Źródło: Materiały własne Powiatowego Urzędu Pracy w Oleśnicy. Zawody deficytowe wymienione w tabeli 8 charakteryzuje niewielki napływ bezrobotnych przy jednoczesnym wielokrotnie większym napływie ofert pracy. Analizując powyższą tabelę można zauważyć, iż zawody: pozostali pracownicy przy pracach prostych gdzie indziej niesklasyfikowani, pracownik ochrony fizycznej bez licencji i pozostali pracownicy obsługi biurowej są zawodami deficytowymi. Zawodami deficytowymi są również inne zawody dotyczące obsługi biura, chociaż statystyka ofert pracy wskazuje, że większość ofert pracy dotycząca tego obszaru to oferty stażu lub prac interwencyjnych. Do innych zawodów deficytowych należą zawody z obszaru szkolnictwa: bibliotekarz, wychowawca w placówkach oświatowych, wychowawczych i opiekuńczych i nauczyciel języka niemieckiego. Natomiast 22 zawody były zawodami zrównoważonymi, czyli popyt na osoby bezrobotne o danym zawodzie był równy podaży m.in.: - nauczyciel historii, - asystent prawny, - florysta, - technik obsługi turystycznej, - asystent do spraw księgowości, - fryzjer damski, - cieśla, - wulkanizator, - monter wyrobów z drewna, - pomoc krawiecka, - przedstawiciel handlowy. 20

5. WNIOSKI Wnioski wynikające z monitoringu stanowią podstawę do działań podejmowanych przez urząd na rzecz aktywizacji osób bezrobotnych. W oparciu o dokonane analizy i dostępne statystyki rynku pracy Powiatowy Urząd Pracy we właściwy sposób, wychodząc naprzeciw potrzebom osób bezrobotnych, aktywizuje je w ramach szkoleń, staży lub przygotowania zawodowego dorosłych. Analiza populacji bezrobotnych w powiecie oleśnickim wykazała, że ich sytuacja na lokalnym rynku pracy jest nadal trudna. W końcu I półrocza 2011 r. w powiecie oleśnickim odnotowano znaczny spadek liczby bezrobotnych w porównaniu do stanu z końca 2010 roku. Na tym etapie obserwowane zjawisko w postaci wzrostu bezrobocia zostało zahamowane. W okresie od stycznia do czerwca br. liczba bezrobotnych w powiecie oleśnickim zmniejszyła się o 605 osób w porównaniu do stanu z końca grudnia 2010 r., osiągając poziom bezrobocia z końca grudnia 2009 roku. W oparciu o sporządzony ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych, analizę bezrobotnych oraz ofert pracy według zawodów, wynikają następujące spostrzeżenia: 1. Liczba bezrobotnych zarejestrowanych na koniec badanego okresu zmniejszyła się o 605 osób bezrobotnych w stosunku do końca 2010 roku. 2. Stopa bezrobocia w tym samym czasie zmniejszyła się o 1,6 pkt procentowego i wyniosła w dniu 30.06.2011 14,7%. 3. Najliczniejszymi grupami bezrobotnych, podobnie jak w roku ubiegłym, byli bezrobotni bez zawodu oraz bezrobotni zarejestrowani w zawodach: sprzedawca, ślusarz i obuwnik przemysłowy. 4. Bezrobocie w powiecie oleśnickim dotyka w głównej mierze kobiet stanowią one 56,5% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych. 5. Długotrwałe bezrobocie dotyczy 48,1% ogółu bezrobotnych, którzy niechętnie poddają się aktywizacji, ale też niechętnie zatrudniani są przez pracodawców. Zaobserwować można znaczny wzrost procentowy tej grupy bezrobotnych w porównaniu do końca 2010 roku, gdzie długotrwałe bezrobocie obejmowało 43,1% ogółu bezrobotnych. 6. Do zawodów nadwyżkowych zaliczyć możemy w pierwszej kolejności następujące zawody: piekarz, cukiernik, stolarz budowlany, technik administracji, robotnik leśny i robotnik magazynowy. Natomiast wśród zawodów deficytowych przeważają: pozostali pracownicy przy pracach prostych gdzie indziej niesklasyfikowani, pracownik ochrony 21

fizycznej bez licencji, pozostali pracownicy obsługi biurowej, operator obrabiarek sterowanych numerycznie i rejestratorka medyczna. 7. Dużą grupę zarejestrowanych stanowią osoby, których kwalifikacje i umiejętności są niedostosowane do wymagań stawianych przez pracodawców. Większość zarejestrowanych bezrobotnych posiada kwalifikacje zdezaktualizowane, które nie odpowiadają wymaganiom lokalnego rynku pracy. Z drugiej strony pracodawcy w wielu przypadkach poszukują osób, które nie mają szczególnie wygórowanych kwalifikacji, ale chętnych do pracy za stosunkowo niskie wynagrodzenie. Realizacja takich ofert jest trudna. 8. Duża liczba ofert pracy dla osób z wykształceniem zawodowym nie wpływa na zmniejszenie poziomu bezrobocia w tej grupie. 9. Pracodawcy najczęściej zgłaszali zapotrzebowanie na zatrudnienie osób w przetwórstwie spożywczym, obróbce drewna, produkcji wyrobów tekstylnych. 10. Pracodawcy coraz częściej zainteresowani są zatrudnianiem pracowników wykwalifikowanych z doświadczeniem zawodowym. Kwalifikacje i doświadczenie zawodowe zwiększają możliwość znalezienia zatrudnienia. Bezrobotni, którzy ich nie posiadają mają coraz mniejsze szanse na znalezienie pracy. Szansą na poprawienie ich sytuacji są różne formy aktywizacji zawodowej, a przede wszystkim szkolenia. Należy zwiększyć kształcenie w zawodach deficytowych. 11. Nadal zgłaszane jest zapotrzebowanie na pracowników administracyjno-biurowych. Osoby bezrobotne nie spełniają jednak oczekiwań pracodawców, co do rodzaju kwalifikacji. Bardzo często są to osoby o niskich kwalifikacjach, małej mobilności, które nie nabyły odpowiednich kwalifikacji zawodowych. Ponadto większość ofert pracy zarejestrowanych w zawodach: technik prac biurowych i pozostali pracownicy obsługi biurowej to oferty prac subsydiowanych. 12. Z analizy monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych wynika również, że osoby bezrobotne o niskich kwalifikacjach zawodowych są często długotrwale bezrobotne i najpóźniej zdobywają pracę. 13. W I półroczu 2011 r. dużą grupę zawodów stanowiły zarówno zawody deficytowe jak i nadwyżkowe. Na lokalnym rynku pracy, bowiem od dłuższego czasu zauważalny jest duży rozdźwięk między popytem a podażą. Wynika to z niedopasowania umiejętności i kwalifikacji osób pozostających bez zatrudnienia oraz oczekiwań pracodawców. Na zakończenie należy jeszcze raz podkreślić, że monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych oraz wnioski sformułowane w trakcie analizy przedmiotu badania, stanowią obraz lokalnego rynku pracy, który charakteryzuje tylko pewien fragment rzeczywistości. 22

Wolne miejsca pracy, którymi dysponował Powiatowy Urząd Pracy w Oleśnicy w I półroczu 2011 r. nie odzwierciedlały struktury wszystkich ofert dostępnych na lokalnym rynku pracy. Duża część bezrobotnych podjęła zatrudnienie w ramach ofert pracy, które nie były ewidencjonowane w Powiatowym Urzędzie Pracy w Oleśnicy. Poza tym część bezrobotnych z terenu powiatu oleśnickiego podjęła pracę poza jego obszarem, co sprawia, że monitoring tworzony dla lokalnego rynku pracy nie pokazuje faktycznego zapotrzebowania pracodawców na pracowników w określonych zawodach. Zanalizowanie rynku pracy, nawet lokalnego, jest zadaniem trudnym, czasochłonnym i kosztownym. Aby monitoring w sposób dokładniejszy charakteryzował rzeczywistą sytuację należałoby uzyskać takie dane jak: informacje dotyczące liczby i struktury wszystkich ofert pracy występujących na lokalnym rynku pracy, a także planowane w kolejnym roku przyjęcia do pracy przez pracodawców. 23