Zbiornik Morza i oceany Lodowce Wody podziemne Jeziora i rzeki Woda glebowa Biomasa Atmosfera Razem Zasoby wody w biosferze Objto (km 3 10 6 ) 1322 29 8 1360 0,070 0,065 0,065 0,013 % wszystkich zasobów 97,3 2,1 0,6 0,005 0,005 0,005 0,001 100,0
Wykład 5 Chemia rodowiska
Zasoby wodne 1600 m 3 /M rok w Polsce 4600 m 3 /M rokrednio w krajach europejskich 7300 m 3 /M rokrednia wiatowa Zuycie wody w Polsce ok. 44% objtoci rocznego odpływu w roku suchym.
ródła cieków: Miasta 2 km 3 /rok Przemysłnie korzystajcy z kanalizacji miejskiej 0.9 km 3 /rok Wie i rolnictwo ok. 1 km 3 /rok
Ilocieków przemysłowych i komunalnych odprowadzanych do wód powierzchniowych w Polsce w roku 2002 Ogółem Przemysłowe w tym wody chłodnicze komunalne cieki wymagajce oczyszczenia w tym: mechaniczne chemiczne biologiczne z podwyszonym usuwaniem zwizków biogenicznych cieki nieoczyszczone 9,0 km 3 7,6 6,7 1,4 2,3 2,1 0,1 0,7 0,6 0,2
4 3 km 3 2 1 0 1980 1990 1995 2000 2002 oczy szczanie z podwy szony m usuwaniem biogenów oczy szczanie biologiczne oczy szczanie chemiczne oczy szczanie mechaniczne cieki poddawane oczyszczaniu w latach 19802002
Liczba i rodzaj oczyszczalni cieków w Polsce 2001 Rodzaj oczyszczalni Mechaniczne Chemiczne Biologiczne Z podwyszonym usuwaniem biogenów Komunalne 133 15 1 922 488 Przemysłowe 546 135 826 39 Ogółem 2 558 ródła: Ochrona rodowiska 2002, informacje i opracowania statystyczne GUS 1 546
Informacje dotyczce obszarów rolniczych w Polsce Ludno 14,6 mln mieszkaców cieki 1 km 3 /rok System kanalizacyjny 8,5 % cieki oczyszczane 2,8 % Lokalne systemy oczyszczajce lub szamba 41,5 %
ludno korzystajaca z oczyszczalni, % 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 ludno miast ludno w si Ludnomiast i wsi korzystajca z oczyszczalni cieków w Polsce.
cieki nieoczyszczone, hm 3 0 20 40 60 80 Dolnolskie Kujawskopomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie lskie witokrzyskie Warmiskomazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Nieoczyszczone cieki przemysłowe i komunalne odprowadzane do wód powierzchniowych lub ziemi według województw w 2002 r.
W 5 krajach UE ponad 80% mieszkaców wsi jest podłczonych do kanalizacji i centralnych oczyszczalni. W innych krajach znacznie poniej 80% mieszaców a w kilku krajach dominuj wyłcznie oczyszczalnie mechanicznie.
Pojawiaj si opinie, e zcentralizowane oczyszczanie cieków zwizane jest mimo wszystko z ingerencj w rodowisko, m.in. z powodu: Prowadzenia długich przewodów kanalizacyjnych, które prowadz relatywnie niewielkie iloci cieków, Transport lokalnie powstajcych cieków do duych szybko płyncych cieków usytuowanych daleko od miejsca powstawania tych cieków, Problem osadów ciekowych powstajcych w centralnych oczyszczalniach.
długo klasyf ikow anych rzek, km 0 2000 4000 6000 8000 10000 12000 14000 16000 18000 1968 70 1971 73 1974 77 1978 83 1984 88 1989 1990 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 I klasa czystoci w ód II klasa III klasa w ody nie odpow iadajce normom Jakowód płyncych kontrolowanych wg kryterium fizycznochemicznego w latach 1968 2002.
Zmiany czystoci rzek 19742002 Rok Kryterium (cechy badane) Długoodcinków kontrolnych (tys.km) Procent długoci odcinków rzek objtych kontrol I klasa czystoci II III wody pozaklasowe 197477 fizykochemiczne 17,8 9,6 30,7 26,7 33,0 197883 fizykochemiczne 16,2 6,8 27,8 29,0 36,4 198488 fizykochemiczne 17,6 4,8 30,3 27,8 37,1 biologiczne 16,5 0,0 3,9 20,3 75,8 1990 fizykochemiczne 8,6 2,9 27,9 30,3 35,8 biologiczne 8,2 0,0 3,0 16,8 80,2 1995 fizykochemiczne 6,2 6,3 20,3 33,8 43,0 biologiczne 6,2 0,0 3,1 11,8 85,1 2000 fizykochemiczne 6,2 6,3 34,2 42,3 17,2 biologiczne 6,2 0,0 4,3 34,6 61,1 2002 fizykochemiczne 6,2 7,3 34,0 39,4 19,3 biologiczne 6,2 0,0 6,3 52,9 40,8 ródła: Raport o stanie, zagroeniu i ochronie rodowiska 1990, Warszawa 1990; Ochrona rodowiska 2000, 2001, Warszawa 2000, 2001; mały Rocznik Statystyczny 2004, Warszawa 2004
Rzeka Wiksze rzeki Polski i stan czystoci wód (2002) Długo ogółem a (km) wody nadmiernie zanieczyszczone Powierzchnia dorzecza (km 2 ) a długo odcinka objtego pomiarami (km) Stan czystoci rzek wg kryterium biologicznego I wody o klasie czystoci II % długoci kontrolowanego odcinka III Dorzecze Wisły Wisła 1 047 194 424 979 2,7 27,3 70,0 Dunajec 247 b 6 804 156 34,8 65,2 Sola 88,9 1391 68,0 100,0 Wisłoka 164 4 110 164 34,6 65,4 San 443 16 861 316 4,3 67,4 28,3 Kamienna 138 2 008 128 48,0 52,0 Wieprz 303 10 415 303 42,6 57,4 Pilica 319 9 273 285 4,9 85,1 10,0 Narew 484 75 175 416 32,6 67,4 Bug 772 39 420 570 0,6 92,6 6,8
Stan czystoci rzek wg kryterium biologicznego Rzeka Długo ogółem a (km) Powierzchnia dorzecza (km 2 ) a długo odcinka objtego pomiarami (km) I wody o klasie czystoci II III % długoci kontrolowanego odcinka wody nadmiernie zanieczyszczone Dorzecze Odry Odra 854 118 861 742 82,5 17,5 Mała Panew 132 2 132 124 12,3 42,8 44,9 Nysa Kłodzka 182 4 566 165 27,2 36,1 36,7 Bystrzyca 95 1 768 89 64,8 35,2 Barycz 133 5 534 123 81,5 18,5 Bóbr 272 5 876 254 19,7 80,3 Nysa Łuycka 252 4 297 198 7,1 92,9 Warta 808 54 529 778 0,3 28,9 70,8 Note 388 17 330 317 7,5 64,3 28,2 a Dane dla całej rzeki, łcznie z czci poza granicami Polski; b łcznie z Czarnym Dunajcem, ródło Mały Rocznik Statystyczny 2004, Warszawa 2004
Liczba jezior 112 Objto jezior 1610 hm 3 2,2% 14,3% 4,5% 33,0% 48,2% 26,1% 9,3% 62,4% Pow ierzchnia jezior 21 tys. ha 1,5% klasy czystoci wód: 33,0% 13,2% 52,3% I II III wody nie odpowiadajce normom