Jaunimo politika Lietuvoje ir Lenkijoje Polityka młodzieżowa na Litwie i w Polsce Lithuanian and Polish Youth Policy
TURINYS/ TREŚĆ/ CONTENT ĮVADAS/ WSTĘP/ PREFACE....... 3/ 6/ 43 APIE LiJOT/ O LITEWSKIEJ RADZIE MŁODZIEŻY (LiJOT)/ INTRODUCTION TO LiJOT...... 3/ 6/ 43 JAUNIMO POLITIKA LIETUVOJE/ POLITYKA MŁODZIEŻOWA NA LITWIE/ YOUTH POLICY IN LITHUANIA........ 8/ 11/ 46 LR JAUNIMO POLITIKOS PAGRINDŲ ĮSTATYMAS/ REPUBLIKA LITEWSKA USTAWA O PODSTAWACH POLITYKI MŁODZIEŻOWEJ/ REPUBLIC OF LITHUANIA LAW on YOUTH POLICY FRAMEWORK... 15/ 23/ 49 LENKIJOS JAUNIMO STRATEGIJA 2003-2012-IEMS METAMS/ STRATEGIA PAŃSTWA DLA MŁODZIEŻY NA LATA 2003 2012/ POLISH YOUTH STRATEGY FOR THE YEARS 2003-2012....... 31/ 35/ 58 LIETUVOS IR LENKIJOS JAUNIMO MAINŲ FONDAS/ POLSKO-LITEWSKI FUNDUSZ WYMIANY MŁODZIEŻY/ LITHUANIAN AND POLISH YOUTH EXCHANGE FUND..... 39/ 40/ 61 ŠVIETIMO SISTEMOS TOBULINIMO FONDAS/ FUNDACJA ROZWOJU SYSTEMU EDUKACJI/ FOUNDATION FOR THE DEVELOPMENT OF THE EDUCATION SYSTEM......... 41/ 42/ 63 Jaunimo politika Lietuvoje ir Lenkijoje Polityka młodzieżowa na Litwie i w Polsce Lithuanian and Polish Youth Policy Vilnius, 2008 Leidėjas/ Wydanie / Publisher: LiJOT biuras/ LiJOT biuro/ LiJOT Office Redaktoriai/ Redaktors / Editors: Rimantė Ribačiauskaitė, Katarzyna Bombrych, Karolina Wysocka, Ula Markowska, Ignas Dirma LiJOT Didžioji g. 8-5, LT-01128, Vilnius, Tel./faks. +370 5 279 10 14 lijot@lijot.lt www.lijot.lt Tiražas 590 egz. Spausdino ir maketavo UAB VAIBRA
ĮVADAS Jūsų rankose leidinys, pristatantis pagrindinius jaunimo politikos dokumentus ir struktūras Lietuvoje ir Lenkijoje. Pagrindinis leidinio tikslas trumpai pristatyti svarbiausius jaunimo politikos pasiekimus Lietuvoje ir Lenkijoje bei sudaryti sąlygas palyginti skirtingas jaunimo politikos struktūras. Linkime gero skaitymo. Lietuvos jaunimo organizacijų tarybos Prezidentas Šarūnas Frolenko Apie LiJOT Lietuvos jaunimo organizacijų taryba (LiJOT) didžiausia nevyriausybinė jaunimo organizacija Lietuvoje, vienijanti nacionalines jaunimo organizacijas ir regionines jaunimo organizacijų sąjungas. Mūsų gretose šiuo metu yra 59 didžiausios nacionalinės ir regioninės jaunimo organizacijos, o tai yra daugiau nei 200 000 jaunų žmonių. Mes esame jaunimo interesus atstovaujanti ir jaunimo politiką formuojanti organizacija, Vyriausybės partnerė, formuojant Jaunimo reikalų tarybos (JRT) sudėtį. LiJOT yra aktyvi didžiausios Europoje nevyriausybinės jaunimo organizacijos Europos Jaunimo Forumo tikroji narė. Taip pat Baltijos jaunimo forumo tikroji narė steigėja, ir Europos Sąjungos programą Veiklus jaunimas koordinuojančios struktūros Jaunimo tarptautinės bendradarbiavimo agentūros (JTBA) steigėja. Informacinės patariamosios tarnybos EURODESK Lietuva koordinatorė. LiJOT misija: Mes, būdami platforma dialogams, Lietuvos jaunimo organizacijų interesų atstovavimui bei iniciatyvoms, siekiame jaunimui aktualių pokyčių. LiJOT visija: Sąmoningas, pilietiškas ir laimingas Lietuvoje. jaunas žmogus vertybėmis ir poreikiais grįstoje, atviroje ir klestinčioje LiJOT vertybės: Savanorystė Pilietiškumas Atvirumas Atsakomybė Bendradarbiavimas Demokratiškumas Iniciatyvumas 3
LiJOT tikslai: Jaunimo politikos formavimas Jaunimo lyderių ruošimas Jaunimo informavimas Tarptautiniai ryšiai Jaunimo iniciatyvų skatinimas Jaunimo savitarpio supratimo ir bendradarbiavimo skatinimas Visuomenei ir valstybei naudingos ir konstruktyvios veiklos skatinimas LiJOT funkcijos: Telkti jaunimo organizacijas aktualioms problemoms spręsti. Teikti pasiūlymus valstybinėms institucijoms, sprendžiančioms jaunimo ir jaunimo organizacijų problemas. Rengti, analizuoti ir teikti informaciją apie jaunimo organizacijų ir valstybinių institucijų, savo veikla tenkinančių vaikų ir jaunimo poreikius, darbą Lietuvoje ir užsienyje. Vystyti tarptautinius ryšius ir tarptautinį bendradarbiavimą tarp Lietuvos ir kitų valstybių jaunimo organizacijų. Rengti susitikimus, diskusijas, konferencijas ir kitus renginius. Struktūra: LiJOT Asamblėja yra aukščiausia LiJOT valdymo institucija. LiJOT Asamblėjoje gali dalyvauti visos organizacijos, besidominčios LiJOT veikla. Balso teisę turi LiJOT nariai. Kasdieniniam LiJOT darbui vadovauja LiJOT Prezidentas ir LiJOT Valdyba, renkami Asamblėjoje dvejų metų kadencijai. Valdyba Prezidento teikimu formuoja vykdomąją instituciją LiJOT biurą. 4
LiJOT STRUKTÛRA LiJOT ASAMBLËJA 42 TIKRIEJI NARI AI, 17 STEBËTOJØ A R A R A R LiJOT PREZIDENTAS A O LiJOT VALDYBA VICEPREZIDENTAS IR 7 NARIAI O KONTROLËS KOMISIJA 5 NARIAI F F LiJOT BIURAS KOMITETAI FUNKCIJOS: F - formuoja A - atsiskaito R - renka O - organizuoja JAUNIMO POLITIKOS STRUKTÛRA LIETUVOJE LR SEIMAS Programa VEIKLUS JAUNIMAS 4 LR SEIMO JAUNIMO IR SPORTO REIKALØ KOMISIJA VYRIAUSYBË Ministerijos JAUNIMO REIKALØ DEPARTAMENTAS PRIE SADM 6 JAUNIMO REIKALØ TARYBA EKSPERTØ KOMISIJOS 50% / 50% 4 JAUNIMO ORGANIZACIJOS 6 5
WSTĘP Trzymają Państwo w swoich rękach publikację, która przedstawia główne dokumenty i struktury polityki młodzieżowej na Litwie i w Polsce. Głównym celem tej publikacji jest krótkie przedstawienie najważniejszych osiągnięć w sferze polityki młodzieżowej na Litwie i w Polsce oraz stworzenie warunków do porównania różnych struktur polityki młodzieżowej. Życzymy miłego czytania. Litewskiej Rady Prezydent Młodzieży Šarūnas Frolenko O Litewskiej Radzie Młodzieży ( LiJOT) Litewska Rada Młodzieży jest największą młodzieżową strukturą pozarządową, która skupia organizacje młodzieżowe oraz regionalne zrzeszenia organizacji młodzieżowych na Litwie i reprezentuje ich interesy. Rada została powołana 19 sierpnia 1992 r. i posiada obecnie 59 członków (pozarządowych organizacji młodzieżowych), co oznacza ponad 200 000 młodych ludzi na terenie całego kraju. Litewska Rada Młodzieży jest pełnoprawnym członkiem Europejskiego Forum Młodzieży, jednej z największych pozarządowych organizacji w Europie; pełnoprawnym członkiem i założycielem Bałtyckiego Forum Młodzieży i Agencji Międzynarodowej Współpracy Młodzieży, która koordynuje program Unii Europejskiej Młodzież w Działaniu na Litwie. Litewska Rada Młodzieży jest także koordynatorem EURODESK Litwa europejskiego programu informacyjnego dla młodzieży i osób pracujących z młodzieżą, który funkcjonuje w 30 państwach. Misja LiJOT: Misją Litewskiej Rady Młodzieży jest umiejętne i skuteczne reprezentowanie interesów licznych litewskich organizacji młodzieżowych. Służąc jako platforma do dialogu i inicjatyw Rada nieustannie stara się przystosowywać młodych ludzi do zachodzących zmian politycznych. Wizja LiJOT: Ufni we własne siły, aktywni oraz zadowoleni młodzi ludzie żyjący w otwartym i odnoszącym sukcesy kraju, u podstaw którego leżą wartości demokratyczne i prawa człowieka. Wartości LiJOT: Wolontariat Aktywność obywatelska Otwartość 6
Odpowiedzialność Współpraca Demokracja Inicjatywa Cele LiJOT: Promowanie inicjatyw młodzieżowych Promowanie wzajemnego zrozumienia i idei współpracy Promowanie działań użytecznych i konstruktywnych dla państwa i społeczeństwa Formowanie kierunków polityki młodzieżowej. Przygotowywanie liderów młodzieżowych Zawieranie i utrzymywanie międzynarodowych kontaktów Polityka LiJOT: Świadomość potrzeb i problemów młodych ludzi oraz organizacji młodzieżowych interesów Wzmocnienie potencjału organizacji młodzieżowych Aktywne uczestnictwo młodych ludzi Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu młodych ludzi Struktura: i reprezentowanie ich Najwyższym organem zarządzającym Litewskiej Rady Młodzieży jest Konwent. W Konwencie mogą brać udział wszystkie organizacje zainteresowane działalnością Rady. Prawo do głosowania i zarazem wyboru władz wykonawczych Rady posiadają jedynie jej pełnoprawni członkowie. Prezydent oraz Zarząd Rady wybierani są podczas Konwentu i kierują codziennymi działaniami organizacji. Zarząd na wniosek Prezydenta powołuje organ wykonawczy Biuro Rady. 7
JAUNIMO POLITIKALIETUVOJE Jaunimo reikalų departamentas (JRD) prie Socialinės apsaugos ir darbo ministerijos buvo įkurtas 2006 m. rugpjūčio 15 d. pertvarkius Valstybinę jaunimo reikalų tarybą (VJRT). Departamento misija įgyvendinti valstybės jaunimo politikos tikslus ir priemones, stiprinančias jaunimo motyvaciją ir galimybes įgyti išsilavinimą, gauti darbą ir įsitraukti į aktyvų visuomeninį gyvenimą, dalyvauti sprendžiant jaunimo problemas bei plėtoti neformalų ugdymą ir jaunimo socializacijos procesus. JRD strateginiai tikslai: įgyvendinti jaunimo politiką Lietuvoje, vykdant bei plėtojant priemones jaunimo situacijai gerinti; stirpinti jaunimo nevyriausybinį sektorių, skatinti jaunus žmones dalyvauti jaunimo veikloje; užtikrinti nacionalinės jaunimo politikos atstovavimą tarptautiniu lygiu. JRD uždaviniai: 1. rengti ir įgyvendinti valstybės jaunimo politikos programas ir priemones; 2. analizuoti jaunimo, jaunimo organizacijų ir su jaunimu dirbančių organizacijų būklę Lietuvoje; 3. koordinuoti valstybės ir savivaldybių institucijų bei įstaigų veiklą jaunimo politikos srityje. Departamento struktūra Jaunimo reikalų departamentui (JRD) prie Socialinės apsaugos ir darbo ministerijos vadovauja direktorius. Departamente veikia trys skyriai: Jaunimo politikos plėtros ir programų įgyvendinimo skyrius, informacijos analizės ir tarptautinės veiklos skyrius, finansų skyrius. Šiuo metu departamente dirba 16 žmonių. Jaunimo politika nacionaliniu lygiu 1) Nacionalinės programos (konkursai) jaunimui: Jaunimo pilietiškumo ugdymo ir kaimo jaunimo iniciatyvos bei laisvalaikio užimtumo plėtojimas Programos tikslai: Jaunimo iniciatyvų ir įsitraukimo į viesuomenines veiklas skatinimas, savanorystės skatinimas, kaimo vietovėse gyvenančio jaunimo galimybių didinimas; Jaunimo nevyriausybinių organizacijų stiprinimas ir jų veiklos kokybės gerinimas; Pažinimui ir tobulėjimui nepalankiomis sąlygomis gyvenančio jaunimo skatinimas ir rėmimas įveikti patiriamą socialinę krizę. 8
Jaunimo programų įgyvendinimas, tarpžinybinis jaunimui skirtų veiklų ir jaunimo situacijos koordinavimas bei analizė Programos tikslai: Informacijos apie jauni mo situaciją rinkimas, analizavimas ir viešinimas; Programų, skirtų jaunimo projektinei veiklai, efektyvus administravimas; J aunimo politikos įgyvendinimo koordinavimas nacionaliniame bei regioniniame lygmenyse, integruotos jaunimo politikos modelių kūrimas, jaunimo politikos atstovavimas tarptautiniu lygiu; G eros praktikos sklaida, įgyvendinant jaunimo politiką vietiniu, nacionaliniu ir tarptautiniu lygmenimis. Jaunimo socializacijos, kūrybinės saviraiškos ir dalyvavimo žinių visuomenėje skatinimas Programos tikslai: Sąmoningos asmenybės, sugebančios atsakingai ir kūrybingai spręsti savo problemas ir aktyviai dalyvauti visuomenės gyvenime, ugdymas; Galimybių jaunimo dalyvavimui kuriant žinių visuomenę užtikrinimas, jų įgalinimas tapti aktyviąja žinių visuomenės dalimi, suteikimas jiems reikalingų įgūdžių ir sugebėjimų. Nacionalinės narkotikų kontrolės ir narkomanijos precencijos programa Programos tikslai: Jaunimo narkomanijos ir kitų priklausomybės formų, jaunimo psichologinių krizių, jaunimo nusikalstamumo prevencijos vykdymas. 2) Jaunimo politika savivaldybėse: 2002-aisiais metais LR Seimas priėmė Vietos savivaldos įstatymo pataisas, pagal kurias vaikų ir jaunimo teisių gynimas tapo valstybės deleguota teise savivaldybėms; Jaunimo organizacijos pateikė prašymą Socialinių reikalų ir darbo ministerijai (kuri yra atsakinga už jaunimo politiką) užtikrinti Parlamento deleguotų funkcijų įgyvendinimą. Atsižvelgiant į šį prašymą, buvo nuspręsta įkurti valstybės tarnautojo pareigybę jaunimo reikalų koordinatoriaus kiekvienoje savivaldybėje nuo 2003-iųjų metų. Jaunimo reikalų departamentas ir savivaldybės: Jaunimo reikalų koordinatorių savivaldybėse ir Jaunimo reikalų departamento bendradarbiavimas yra išlaikomas taip užtikrinant jaunimo politikos kokybę savivaldybėse. 9
Jaunimo reikalų departamentas ir jaunimo politika savivaldybėse: Lietuvoje yra 10 apskričių ir 60 savivaldybių. 55 savivaldybės dalyvauja kaimo vietovių programoje; Programoje norinti dalyvauti savivaldybė turi turėti: Valstybės tarnautoją, atsakingą už jaunimo politiką; Atskirą eilutę jaunimo iniciatyvoms savivaldybės biudžete; Jaunimo atstovus ekspertų komisijose, kurios vertina jaunimo projektus. 3) Bendradarbiavimas su jaunimo organizacijomis Kiekvienas metais Departamentas gauna nuolatinį finansavimą programoms iš Valstybės biudžeto. Jaunimo reikalų departamentas, siekdamas kokybiškiau įgyvendinti nacionalinių jaunimo programų priemones, prašo jaunimo organizacijų paslaugų ir finansuoja jų veiklas atviro konkurso būdu. Jaunimo iniciatyvų regioniniu ir nacionaliniu lygiu skaičius nuo 1997-ųjų metų vis didėja, tai atsispindi ir Departamento statistikoje, susijusioje su finansine parama. JAUNIMO POLITIKATARPTAUTINIU LYGIU Šiuo metu Jaunimo reikalų departamentas įgyvendina dvišalius (trišalius) protokolus su šiomis šalimis: Flamandų bendruomene Latvija ir Estija Norvegija Velsu Vokietija Moldova Gruzija Azerbaidžanu Armėnija Jaunimo reikalų departamentas yra atstovaujamas įvairiose darbo grupėse, pavyzdžiui, Europos Tarybos jaunimo darbo grupė (YWP), Europos jaunimo reikalų stebėsenos komitetas (CDEJ), Direktorių, atsakingų už jaunimo reikalus, susitikimai, Europos jaunimo politikos žinių centras (EKCYP), Eurponinis jaunimo žinių tinklas (EuNYK) ir kt. 10
POLITYKAMŁODZIEŻOWANALITWIE Departament Spraw Młodzieży przy Ministerstwie Ochrony Socjalnej i Pracy powstał w wyniku reorganizacji Państwowej Rady Spraw Młodzieży i rozpoczął swoją działalność 15 sierpnia 2006 r. Misją Departamentu jest realizacja celów państwowej polityki młodzieżowej poprzez umacnianie motywacji młodych ludzi i umożliwianie im zdobywania wykształcenia; pomoc w znajdowaniu pracy oraz aktywne uczestnictwo młodych ludzi w życiu publicznym i społecznym; uczestnictwo w rozwiązywaniu problemów młodzieży i rozwijanie nieformalnej edukacji oraz uczestnictwo w procesach socjalizacji młodzieży. Cele Departamentu: Wdrażanie polityki młodzieżowej na Litwie oraz prowadzenie działań mających na celu poprawę sytuacji młodzieży w kraju; Wzmocnienie pozarządowego sektora młodzieżowego, zachęcanie młodych ludzi do aktywnego uczestnictwa w przedsięwzięciach przeznaczonych dla młodzieży; Reprezentowanie litewskiej polityki młodzieżowej na arenie międzynarodowej. Główne funkcje Departamentu: 1. Przygotowywanie i wdrażanie programów polityki młodzieżowej oraz środków służących ich realizacji; 2. Analizowanie warunków rozwoju młodzieży i warunków funkcjonowania organizacji młodzieżowych na Litwie; 3. Koordynowanie działań państwowych i samorządowych instytucji oraz agencji w zakresie polityki młodzieżowej; Struktura Departamentu Departament Młodzieży przy Ministerstwie Spraw Socjalnych i Pracy jest kierowany przez dyrektora. Departament składa się z 3 wydziałów: Wydziału Rozwoju Polityki Młodzieżowej oraz Realizacji Programów, Wydziału Analiz Informacji i Stosunków Międzynarodowych, Wydziału Finansów. W Departamencie zatrudnionych jest obecnie 16 osób. 11
Polityka młodzieżowa na poziomie narodowym 1) Narodowe programy dla młodzieży: Aktywność obywatelska młodzieży, inicjatywy młodzieżowe, czas wolny młodzieży z terenów wiejskich Cele programu: Promowanie inicjatyw młodzieżowych i uczestnictwa w życiu publicznym, promowanie idei wolontariatu, zwiększenie możliwości rozwoju młodzieży z terenów wiejskich ; Jednoczenie młodzieżowych organizacji pozarządowych i poprawa jakości ich działań; Wyposażenie młodzieży niepełnosprawnej w niezbędną wiedzę i umiejętności umożliwiające im adaptację do życia społecznego. Wdrażanie programów młodzieżowych, analiza międzydepartamentalnych działań na rzecz młodzieży i sytuacji młodzieży Cele programu: Analizowanie, systematyzowanie oraz upowszechnianie informacji dotyczących sytuacji młodzieży; Efektywne administrowanie programami finansowania projektów młodzieżowych; Koordynowanie wdrażania polityki młodzieżowej na poziomach narodowym i regionalnym, kreowanie i wdrażanie zintegrowanych modeli polityki młodzieżowej na poziomach narodowym i regionalnym, reprezentowanie litewskiej polityki młodzieżowej na arenie międzynarodowej; Rozpowszechnianie i wymiana przykładów dobrej praktyki w zakresie realizacji polityki młodzieżowej na poziomie lokalnym, narodowym i międzynarodowym. Socjalizacja młodzieży, kreatywne działania i uczestnictwo w formowaniu świadomego społeczeństwa Cele programu: Kształcenie świadomej młodzieży zdolnej do rozwiązywania swoich problemów w sposób aktywny i kreatywny oraz biorącej czynny udział w życiu publicznym; Zapewnienie młodzieży możliwości uczestnictwa w formowaniu świadomego społeczeństwa, zachęcanie do aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym, wyposażenie młodych ludzi w niezbędną wiedzę i umiejętności. Narodowy program zapobiegania narkomanii Cele programu: Przeciwdziałanie narkomanii i innym formom uzależnień, patologii i przestępczości młodzieży. 12
2) Polityka młodzieżowa w gminach: W 2002 r. Parlament Republiki Litewskiej przyjął poprawkę do Ustawy o Samorządzie Lokalnym, zgodnie z którą ochrona praw dzieci i młodzieży stała się jedną z funkcji samorządu lokalnego. Organizacje młodzieżowe zwróciły się z prośbą do Ministerstwa Ochrony Socjalnej i Zdrowia, które odpowiada za politykę młodzieżową, o zapewnienie realizacji powyższej funkcji. Od 2003 r. w każdej gminie istnieje stanowisko koordynatora do spraw młodzieży. Funkcję tę sprawuje urzędnik państwowy. Departament Spraw Młodzieży i gminy: Departament utrzymuje ścisłe kontakty z gminnymi koordynatorami do spraw młodzieży, co daje gwarancję realizacji polityki młodzieżowej na odpowiednim poziomie. Departament Spraw Młodzieży i polityka młodzieżowa w gminach: Na Litwie jest 10 okręgów i 60 gmin. 55 gmin uczestniczy w programach przeznaczonych dla terenów wiejskich. Gminy, które chcą uczestniczyć w programie powinny: Powołać stanowisko koordynatora odpowiedzialnego za sprawy młodzieży Posiadać oddzielną kategorię w budżecie gminy przeznaczoną na finansowanie inicjatyw młodzieżowych; Powołać przedstawiciela młodzieży do komisji eksperckiej oceniającej projekty młodzieżowe. 3) Współpraca z organizacjami młodzieżowymi Departament otrzymuje finansowanie z budżetu państwa. W celu bardziej efektywnego wykorzystania środków na wdrożenie programów narodowych dla młodzieży Departament Spraw Młodzieży w drodze konkursu wyłania organizacje, które otrzymają finansowanie na realizację określonych projektów. Od 1997 r. obserwuje się wzrost liczby inicjatyw młodzieżowych na poziomach regionalnym i narodowym. Taka sytuacja ma swoje odzwierciedlenie w statystykach dotyczących finansowego wsparcia dla Departamentu Spraw Młodzieży. Polityka Młodzieżowa na poziomie międzynarodowym Departament Spraw Młodzieży realizuje umowy bilateralne (trilateralne) z następującymi państwami: Wspólnotą Flamandzką; Łotwą i Estonią Norwegią Walią Niemcami 13
Mołdow Gruzją Azerbejdżanem Armenią Departament Spraw Młodzieży jest reprezentowany w różnych organizacjach i grupach roboczych między innymi w Partii Młodzieży Pracującej (Youth Working Party) w Radzie Unii Europejskiej, w Europejskim Komitecie Młodzieży ( CDEJ), spotkaniach dyrektorów odpowiedzialnych za politykę młodzieżową w Unii Europejskiej, Europejskim Centrum Wiedzy o Polityce Młodzieżowej (EKCYP), Europejskiej Sieci Wiedzy o Młodzieży (EuNYK) i innych. 14
1 straipsnis. Įstatymo paskirtis 2 straipsnis. Pagrindinės šio Įstatymo sąvokos LIETUVOS RESPUBLIKOS JAUNIMO POLITIKOS PAGRINDŲ ĮSTATYMAS Pirmasis skirsnis BENDROSIOS NUOSTATOS 1. Jaunas žmogus asmuo nuo 14 iki 29 metų. 2. Jaunimo iniciatyva jaunimo veikla, skirta jaunimo poreikiams tenkinti. 3 dalies redakcija iki 2006 m. sausio 1 d.: 3. Jaunimo organizacija įstatymų ir kitų teisės aktų nustatyta tvarka įregistruota visuomeninė organizacija ar asociacija, kurioje ne mažiau kaip 2/3 narių sudaro jauni žmonės ar visuomeninės jaunimo organizacijos ar asociacijos. 3 dalies redakcija nuo 2006 m. sausio 1 d.: 2003 m. gruodžio 4 d. Nr. IX-1871 Vilnius Šis Įstatymas nustato jaunimo politikos įgyvendinimo principus, jaunimo politikos įgyvendinimo sritis, jaunimo politikos įgyvendinimo organizavimą ir valdymą. 3. Jaunimo organizacija įstatymų ir kitų teisės aktų nustatyta tvarka įregistruota asociacija: 1) kurioje ne mažiau kaip 2/3 narių yra jauni žmonės ir (ar) 2) į kurią įeina ne mažiau kaip 2/3 asociacijų, kurių kiekvienos ne mažiau kaip 2/3 narių yra jauni žmonės. 4. Jaunimo politika kryptinga veikla, kuria sprendžiamos jaunimo problemos ir siekiama sudaryti palankias sąlygas formuotis jauno žmogaus asmenybei bei jo integravimuisi į visuomenės gyvenimą, taip pat veikla, kuria 15
siekiama visuomenės ir atskirų jos grupių supratimo bei tolerancijos jauniems žmonėms. 5. Jaunimo projektas tikslinė jaunų žmonių grupės ar jaunimo organizacijos veikla, kuri yra apibrėžta pasirengimo ir įgyvendinimo terminais, tikslais, finansavimo šaltiniais, autoriais ir įgyvendintojais. 6 dalies redakcija iki 2006 m. sausio 1 d.: 6. Nacionalinė jaunimo organizacijų taryba jaunimo organizacija, kurios pagrindinis tikslas vienyti Lietuvos jaunimo organizacijas ir joms atstovauti. 6 dalies redakcija nuo 2006 m. sausio 1 d.: 6. Lietuvos jaunimo organizacijų taryba jaunimo organizacija, kurios pagrindinis tikslas vienyti Lietuvos jaunimo organizacijas ir joms atstovauti. 7. Regioninė jaunimo organizacijų taryba jaunimo organizacija, kurios pagrindinis tikslas vienyti Lietuvos Respublikos teritorijos administraciniame vienete veikiančias jaunimo organizacijas ir joms atstovauti. 8. Su jaunimu dirbanti organizacija viešasis juridinis asmuo, kurio vienas iš tikslų į jaunimą orientuota ir jaunimo poreikius tenkinanti veikla. 3 straipsnis. Jaunimo politikos įgyvendinimo principai Pagrindiniai jaunimo politikos įgyvendinimo principai yra šie: 1) pariteto valstybės ir savivaldybių institucijos ir įstaigos bei jaunimo organizacijos yra atstovaujamos po lygiai; 2) subsidiarumo sprendimai, susiję su jaunimu, turi būti priimami tuo lygmeniu, kuriame jie yra efektyviausi; 3) tarpžinybinio koordinavimo valstybės ir savivaldybių institucijos ir įstaigos, spręsdamos su jaunimu susijusius klausimus, bendrauja ir bendradarbiauja tarpusavyje; 4) dalyvavimo su jaunimu susiję klausimai sprendžiami jaunimui dalyvaujant ir derinant su jaunimu ar jaunimo organizacijų atstovais; 5) informavimo valstybės ir savivaldybių institucijos ir įstaigos bei jaunimo organizacijos informuoja jaunimą jam aktualiais klausimais priimtina ir prieinama forma; 6) savarankiškumo jaunimas pats renkasi veiklos sritį, formuoja jos tikslus, aktyviai joje dalyvauja ir atsako už tikslų įvykdymą; 7) savanoriškumo jaunimas dalyvauja pasirinktoje jaunimo veiklos srityje savo noru ir niekieno neverčiamas; 8) savivaldos jaunimas savo veikloje nustato šios veiklos tikslų įgyvendinimo būdus, formą, atsakomybę ir įvertinimą; 9) bendravimo ir bendradarbiavimo Lietuvos jaunimo organizacijos bendrauja ir bendradarbiauja su Lietuvos ir užsienio jaunimo organizacijomis, valstybės ir savivaldybių institucijomis ir įstaigomis, kitais fiziniaisir juridiniais asmenimis. 16
4 straipsnis. Jaunimo politikos įgyvendinimo sritys Jaunimo politika įgyvendinama Lietuvos Respublikos tarptautinėse sutartyse, įstatymuose ir kituose teisės aktuose nustatytomis sąlygomis šiose srityse: 1) pilietiškumo ugdymo ir karo prievolės atlikimo; 2) švietimo, mokymo, mokslo, studijų ir ugdymo; 3) neformalaus ugdymo; 4) darbo ir užimtumo; 5) apsirūpinimo būstu; 6) laisvalaikio, poilsio, kūrybos ir kultūros; 7) socialinės ir sveikatos apsaugos; 8) sveikatingumo, kūno kultūros ir sporto; 9 punkto redakcija iki 2006 m. sausio 1 d.: 9) narkomanijos ir kitų priklausomybės formų; 9 punkto redakcija nuo 2006 m. sausio 1 d.: 9) narkomanijos ir kitų priklausomybės formų prevencijos; 10) nusikalstamumo prevencijos; 11) kitose įstatymų ir kitų teisės aktų nustatytose srityse. 5 straipsnio redakcija iki 2006 m. sausio 1 d.: 5 straipsnis. Bendrosios jaunimo teisių nuostatos Lietuvos Respublikos Konstitucijoje, Lietuvos Respublikos tarptautinėse sutartyse, įstatymuose ir kituose teisės aktuose nustatytomis sąlygomis jauno žmogaus tėvai ar kiti jo atstovai pagal įstatymą, valstybės ir savivaldybių institucijos ir įstaigos, visuomeninės organizacijos, kiti fiziniai ir juridiniai asmenys turi laikytis šių nuostatų: 1) sudaryti sąlygas jaunam žmogui naudotis visomis Lietuvos Respublikos Konstitucijoje, Lietuvos Respublikos tarptautinėse sutartyse, įstatymuose ir kituose teisės aktuose nustatytomis jaunimo teisėmis bei laisvėmis; 2) užtikrinti, kad kiekvienas jaunas žmogus turėtų lygias su kitais jaunais žmonėmis teises ir nebūtų diskriminuojamas dėl savo arba savo tėvų ar kitų jo atstovų pagal įstatymą lyties, amžiaus, tautybės, rasės, kalbos, tikėjimo, pažiūrų, socialinės, turtinės, šeiminės padėties, sveikatos būklės ar kokių nors kitų aplinkybių; 3) sudaryti sąlygas jaunam žmogui turėti tinkamą socialinę aplinką; 4) sudaryti sąlygas kiekvienam jaunam žmogui visapusiškai ugdytis ir realizuoti save, taip pat pasirinkti jam priimtiniausią dalyvavimo visuomenėje formą. 17
5 straipsnio redakcija nuo 2006 m. sausio 1 d.: 5 straipsnis. Bendrosios jaunimo teisių nuostatos Lietuvos Respublikos Konstitucijoje, Lietuvos Respublikos tarptautinėse sutartyse, įstatymuose ir kituose teisės aktuose nustatytomis sąlygomis jauno žmogaus tėvai ar kiti jo atstovai pagal įstatymą, valstybės ir savivaldybių institucijos ir įstaigos, asociacijos, kiti fiziniai ir juridiniai asmenys turi laikytis šių nuostatų: 1) sudaryti sąlygas jaunam žmogui naudotis visomis Lietuvos Respublikos Konstitucijoje, Lietuvos Respublikos tarptautinėse sutartyse, įstatymuose ir kituose teisės aktuose nustatytomis jaunimo teisėmis bei laisvėmis; 2) užtikrinti, kad kiekvienas jaunas žmogus turėtų lygias su kitais jaunais žmonėmis teises ir nebūtų diskriminuojamas dėl savo arba savo tėvų ar kitų jo atstovų pagal įstatymą lyties, amžiaus, tautybės, rasės, kalbos, tikėjimo, pažiūrų, socialinės, turtinės, šeiminės padėties, sveikatos būklės ar kokių nors kitų aplinkybių; 3) sudaryti sąlygas jaunam žmogui turėti tinkamą socialinę aplinką; 4) sudaryti sąlygas kiekvienam jaunam žmogui visapusiškai ugdytis ir realizuoti save, taip pat pasirinkti priimtiniausią dalyvavimo visuomenėje formą. 6 straipsnio redakcija iki 2006 m. sausio 1 d.: Antrasis skirsnis JAUNIMO POLITIKOS ORGANIZAVIMAS IR VALDYMAS 6 straipsnis. Jaunimo politiką įgyvendinančios valstybės ir savivaldybės institucijos ir įstaigos Jaunimo politiką įgyvendina šios valstybės ir savivaldybės institucijos ir įstaigos: 1) Vyriausybė, ministerijos, Vyriausybės įstaigos ir institucijos; 2) Valstybinė jaunimo reikalų taryba prie Lietuvos Respublikos Vyriausybės; 3) savivaldybių institucijos. 6 straipsnio redakcija nuo 2006 m. sausio 1 d.: 6 straipsnis. Jaunimo politiką įgyvendinančios institucijos ir įstaigos Jaunimo politiką pagal kompetenciją įgyvendina Vyriausybė, ministerijos, Jaunimo reikalų departamentas prie Socialinės apsaugos ir darbo ministerijos (toliau Jaunimo reikalų departamentas), kitos valstybės ir savivaldybių institucijos ir įstaigos. 18
7 straipsnio redakcija iki 2006 m. sausio 1 d.: 7 straipsnis. Valstybinė jaunimo reikalų taryba prie Lietuvos Respublikos Vyriausybės 1. Valstybinė jaunimo reikalų taryba prie Lietuvos Respublikos Vyriausybės yra Vyriausybei atskaitinga institucija, atliekanti įstatymų ir kitų teisės aktų jai pavestas funkcijas. 2. Valstybinė jaunimo reikalų taryba savo veikoje vadovaujasi Lietuvos Respublikos Konstitucija, Lietuvos Respublikos tarptautinėmis sutartimis, įstatymais, Valstybinės jaunimo reikalų tarybos nuostatais ir kitais teisės aktais. 3. Valstybinė jaunimo reikalų taryba sudaroma pariteto principu iš valstybės institucijų atstovų ir jaunimo organizacijų atstovų. Jaunimo organizacijų atstovus į Valstybinę jaunimo reikalų tarybą deleguoja Nacionalinė jaunimo organizacijų taryba. 4. Valstybinės jaunimo reikalų tarybos nuostatus ir sudėtį tvirtina Vyriausybė. 5. Valstybinė jaunimo reikalų taryba yra juridinis asmuo. Ji turi sąskaitą banke ir antspaudą su valstybės herbu bei savo pavadinimu. 6. Už savo veiklą Valstybinė jaunimo reikalų taryba atsiskaito Vyriausybei Valstybinės jaunimo reikalų tarybos nuostatuose nustatyta tvarka. 7. Valstybinės jaunimo reikalų tarybos sprendimus vykdo sekretoriatas. Sekretoriatą sudaro valstybės tarnautojai ir dirbantys pagal darbo sutartis darbuotojai. 7 straipsnio redakcija nuo 2006 m. sausio 1 d.: 7 straipsnis. Jaunimo reikalų departamentas 1. Jaunimo reikalų departamentas rengia ir įgyvendina valstybės jaunimo politikos programas ir priemones, analizuoja jaunimo ir jaunimo organizacijų būklę Lietuvoje, koordinuoja valstybės ir savivaldybių institucijų bei įstaigų veiklą jaunimo politikos srityje, vykdo kitą veiklą, susijusią su jaunimu ir jaunimo organizacijomis. 2. Jaunimo reikalų departamentas yra viešasis juridinis asmuo, turintis sąskaitą banke ir antspaudą su Lietuvos valstybės herbu ir savo pavadinimu. (1) Įstatymas papildomas 7 straipsniu nuo 2006 m. sausio 1 d.: (1) 7 straipsnis. Jaunimo reikalų taryba 1. Prie Jaunimo reikalų departamento iš valstybės institucijų, įstaigų ir Lietuvos jaunimo organizacijų tarybos deleguotų atstovų lygiateisės partnerystės pagrindu sudaroma visuomeniniais pagrindais veikianti Jaunimo reikalų taryba. Jaunimo reikalų tarybos sudėtį ir jos nuostatus socialinės apsaugos ir darbo ministro teikimu tvirtina Vyriausybė. 2. Jaunimo reikalų taryba nagrinėja svarbiausius jaunimo politikos klausimus ir teikia pasiūlymus Jaunimo 19
reikalų departamentui dėl jaunimo ir jaunimo organizacijų reikmes atitinkančios jaunimo politikos įgyvendinimo. 8 straipsnis. Jaunimo politikos formavimas ir įgyvendinimas savivaldybėse 1. Savivaldybės institucijos formuoja ir įgyvendina savivaldybės jaunimo politiką. 2. Savivaldybės institucijoms atlikti šią funkciją padeda savivaldybės jaunimo reikalų koordinatorius. Jis yra valstybės tarnautojas. 3. Savivaldybės tarybos sprendimu gali būti sudaroma nuolatinė (tarybos kadencijos laikotarpiui) ar laikinoji (atskiriems klausimams nagrinėti) savivaldybės jaunimo reikalų taryba. Savivaldybės jaunimo reikalų tarybos nuostatus tvirtina savivaldybės taryba. Savivaldybės jaunimo reikalų taryba sudaroma pariteto principu iš savivaldybės institucijų ir įstaigų bei jaunimo organizacijų atstovų. Jaunimo organizacijų atstovus į savivaldybės jaunimo reikalų tarybą deleguoja regioninė jaunimo organizacijų taryba. 9 straipsnis. Jaunimo organizacijų funkcijos Trečiasis skirsnis JAUNIMO ORGANIZACIJOS Jaunimo organizacijos atlieka šias funkcijas: 1) tenkina ir įgyvendina bendrus jaunimo ar atskirų jaunimo grupių poreikius bei interesus; 2) ugdo jaunų žmonių pilietiškumą ir pagarbą šeimai; 3) vykdo jaunų žmonių neformalųjį ugdymą; 4) organizuoja jaunų žmonių užimtumą, sportą, turizmą, kultūrinę bei profesinę veiklą; 5) skatina jaunų žmonių tarptautinį bendradarbiavimą; 6) propaguoja savanorišką jaunimo darbą; 7) užsiima kita veikla, kuri neprieštarauja Lietuvos Respublikos Konstitucijai, Lietuvos Respublikos tarptautinėms sutartims, įstatymams ir kitiems teisės aktams. 10 straipsnio redakcija iki 2006 m. sausio 1 d.: 10 straipsnis. Nacionalinė ir regioninės jaunimo organizacijų tarybos 1. Nacionalinė ir regioninės jaunimo organizacijų tarybos koordinuoja jaunimo organizacijų vienijimąsi bendradarbiavimo, keitimosi informacija, organizacijų galimybių stiprinimo, pozityvaus požiūrio į visuomeninę veiklą formavimo srityse. 2. Nacionalinės ir regioninių jaunimo organizacijų tarybų veiklos tikslai: 1) skatinti pozityvias jaunimo iniciatyvas; 2) skatinti jaunimo savitarpio supratimą ir bendradarbiavimą; 3) skatinti visuomenei ir valstybei naudingą jaunimo veiklą; 4) inicijuoti bei skatinti aktyvų jaunimo dalyvavimą visuomeniniame ir pilietiniame gyvenime; 20
5) atstovauti jaunimo interesams valstybės ir savivaldybių institucijose ir įstaigose, santykiuose su kitais fiziniais ir juridiniais asmenimis. 10 straipsnio redakcija nuo 2006 m. sausio 1 d.: 10 straipsnis. Lietuvos ir regioninės jaunimo organizacijų tarybos 1. Lietuvos ir regioninės jaunimo organizacijų tarybos koordinuoja jaunimo organizacijų vienijimąsi bendradarbiavimo, keitimosi informacija, organizacijų galimybių stiprinimo, pozityvaus požiūrio į visuomeninę veiklą formavimo srityse. 2. Lietuvos ir regioninių jaunimo organizacijų tarybų veiklos tikslai: 1) skatinti pozityvias jaunimo iniciatyvas; 2) skatinti jaunimo savitarpio supratimą ir bendradarbiavimą; 3) skatinti visuomenei ir valstybei naudingą jaunimo veiklą; 4) inicijuoti bei skatinti aktyvų jaunimo dalyvavimą visuomeniniame ir pilietiniame gyvenime; 5) atstovauti jaunimo interesams valstybės ir savivaldybių institucijose ir įstaigose, santykiuose su kitais fiziniais ir juridiniais asmenimis; 6) skatinti jaunimo organizacijų plėtrą regionuose. 11 straipsnis. Jaunimo neformalusis ugdymas Ketvirtasis skirsnis JAUNIMAS IR UGDYMAS 1. Jaunimo neformaliojo ugdymo paskirtis ugdyti sąmoningą asmenybę, sugebančią atsakingai ir kūrybingai spręsti savo problemas ir aktyviai dalyvauti visuomenės gyvenime, taip pat plėtoti jauno žmogaus socialines kompetencijas. 2. Jaunimo neformalųjį ugdymą vykdo jaunimo organizacijos, kiti fiziniai ar juridiniai asmenys. 3. Jaunimo neformaliojo ugdymo programos ir projektai turi atitikti jaunimo politikos įgyvendinimo principus. 12 straipsnis. Savivalda formaliojo švietimo institucijose Įstatymų nustatyta tvarka veikiančios formaliojo švietimo institucijos turi sudaryti sąlygas veikti mokinių ir studentų savivaldos institucijoms bei užtikrinti galimybę joms dalyvauti priimant su formaliuoju švietimu susijusius sprendimus. 21
13 straipsnio redakcija iki 2006 m. sausio 1 d.: 13 straipsnio redakcija nuo 2006 m. sausio 1 d.: Penktasis skirsnis BAIGIAMOSIOS NUOSTATOS 13 straipsnis. Įstatymo vykdymo kontrolė ir priežiūra Šio Įstatymo kontrolę ir priežiūrą atlieka Vyriausybės įgaliota institucija. 13 straipsnis. Įstatymo vykdymo kontrolė ir priežiūra Šio Įstatymo vykdymo kontrolę ir priežiūrą atlieka Socialinės apsaugos ir darbo ministerija. 15 straipsnis. Seimo nutarimo pripažinimas netekusiu galios Įsigaliojus šiam Įstatymui, pripažinti netekusiais galios: 1) Lietuvos Respublikos Seimo 1996 m. birželio 27 d. nutarimą Nr. I-1413 Dėl Valstybinės jaunimo politikos koncepcijos (Žin., 1996, Nr. 65-1537); 2) Lietuvos Respublikos Seimo 1997 m. birželio 26 d. nutarimą Nr. VIII-338 Dėl Seimo nutarimo Dėl Valstybinės jaunimo politikos koncepcijos priedėlio pakeitimo (Žin., 1997, Nr. 65-1559). Skelbiu šį Lietuvos Respublikos Seimo priimtą įstatymą. RESPUBLIKOS PREZIDENTAS ROLANDAS PAKSAS 22
Artykuł 1. Cel Ustawy Artykuł 2. Definicje Wersja punktu 3 przed 1 stycznia 2006: Wersja punktu 3 po 1 stycznia 2006: REPUBLIKA LITEWSKA USTAWA O PODSTAWACH POLITYKI MŁODZIEŻOWEJ 4 grudnia 2003r. Nr IX-1871 (Wraz ze zmianami z dn. 22 listopada 2005 r. Nr X-413) Wilno Rozdział pierwszy POSTANOWIENIA OGÓLNE Niniejsza Ustawa ustanawia zasady realizacji polityki młodzieżowej, obszary realizacji polityki młodzieżowej, sposób organizacji i system zarządzania polityką młodzieżową. 1. Osoba młoda oznacza osobę pomiędzy 14 a 29 rokiem życia. 2. Inicjatywa młodzieżowa oznacza działania młodzieży służące zaspokajaniu potrzeb młodzieży. 3. Organizacja młodzieżowa oznacza organizację publiczną lub stowarzyszenie zarejestrowane zgodnie z obowiązującymi ustawami i innymi aktami prawnymi, w których młodzi ludzie lub organizacje młodzieżowe lub stowarzyszenia młodzieżowe stanowią nie mniej niż 2/3 (ich) członków. 3. Organizacja młodzieżowa oznacza stowarzyszenie zarejestrowane zgodnie z obowiązującymi ustawami i innymi aktami prawnym: 1) w którym młodzi ludzie stanowią nie mniej niż 2/3 jego członków i/lub 2) które składa się z nie mniej niż 2/3 organizacji, przy czym młodzi ludzie muszą stanowić nie mniej niż 2/3 członków każdej z tych organizacji. 23
4. Polityka młodzieżowa oznacza celową działalność, której zamiarem jest rozwiązywanie problemów młodzieży oraz stwarzanie korzystnych warunków dla kształtowania się osobowości młodej osoby i jej integracji z otoczeniem społecznym, a także działalność, której celem jest szerzenie świadomości społecznej wśród społeczeństwa na temat potrzeb rozwojowych młodzieży oraz szerzenie tolerancji w stosunku do młodych ludzi. 5. Projekt młodzieżowy oznacza celową działalność grupy młodych ludzi lub organizacji młodzieżowej, której przygotowanie i implementacja są uwarunkowane terminem czasowym, celami, źródłami finansowania, obowiązkami autorów oraz osób odpowiedzialnych za realizację projektu. Wersja punktu 6 przed 1 stycznia 2006: 6. Narodowa Rada Młodzieży oznacza organizację młodzieżową, której nadrzędnym celem jest zjednoczenie i reprezentowanie litewskich organizacji młodzieżowych. Wersja punktu 6 po 1 stycznia 2006: 6. Litewska Rada Młodzieży oznacza organizację młodzieżową, której nadrzędnym celem jest zjednoczenie i reprezentowanie litewskich organizacji młodzieżowych. 7. Regionalna rada młodzieży oznacza organizację młodzieżową, której nadrzędnym celem jest zjednoczenie i reprezentowanie litewskich organizacji młodzieżowych funkcjonujących w danej terytorialnej jednostce administracyjnej Republiki Litewskiej. 8. Organizacja pracująca z młodzieżą oznacza publiczną osobę prawną, której jednym z celów jest działalność służąca realizacji potrzeb młodzieży. Artykuł 3. Zasady realizacji polityki młodzieżowej 5) informowanie - państwowe i samorządowe instytucje oraz agencje, a także organizacje młodzieżowe informują młodych ludzi o kwestiach dla nich istotnych w zrozumiałej i przystępnej formie; 6) niezależność młodzi ludzie samodzielnie decydują o zakresie działań, wyznaczają cele, biorą aktywny udział w działaniach i ponoszą odpowiedzialność za realizację wyznaczonych celów; 7) dobrowolność młodzi ludzie uczestniczą w wybranych działaniach z własnej woli, bez przymusu; 8) samorządność w swoich działaniach młodzi ludzie samodzielnie wyznaczają sposoby, formy, zakres obowiązków oraz metody oceny realizacji celów tych działań; 9) komunikacja i współpraca organizacje młodzieżowe na Litwie komunikują się i współpracują ze sobą, z organizacjami młodzieżowymi w innych państwach, z państwowymi i samorządowymi instytucjami oraz agencjami, a także z innym osobami prawnymi i fizycznymi. 24
Artykuł 4. Obszary realizacji polityki młodzieżowej Polityka młodzieżowa na Litwie realizowana jest zgodnie z postanowieniami zawartymi w ratyfikowanych traktatach międzynarodowych, obowiązujących ustawach i innych aktach prawnychw następujących obszarach: 1) odpowiedzialność obywatelska i przebieg służby wojskowej; 2) edukacja, nauka, szkolenia; 3) edukacja nieformalna; 4) praca i zatrudnienie; 5) prawo mieszkaniowe; 6) czas wolny, odpoczynek, kultura; 7) opieka społeczna i zdrowotna; 8) wychowanie fizyczne, sport; Wersja podpunktu 9 przed 1 stycznia 2006: 9) narkomania i inne formy uzależnień; Wersja podpunktu 9 po 1 stycznia 2006 9) przecwdziałanie narkomanii i innym formom uzależnień; 10) przeciwdziałanie przestępczości; 11) inne obszary przewidziane przez ustawy i inne akty prawne. Wersja artykułu 5 przed 1 stycznia 2006: Artykuł 5. Ogólne postanowienia dotyczące praw młodzieży Zgodnie z Konstytucją Republiki Litewskiej, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, obowiązującymi ustawami i innymi aktami prawnymi rodzice lub prawni opiekunowie młodej osoby, państwowe i samorządowe instytucje oraz agencje, organizacje publiczne, inne osoby prawne i fizyczne muszą stosować się do następujących postanowień: 1) stworzyć warunki umożliwiające młodym ludziom pełne korzystanie z praw młodzieży i wolności określonych w Konstytucji Republiki Litewskiej, ratyfikowanych umowach międzynarodowych, obowiązujących ustawach i innych aktach prawnych; 2) zapewnić każdej młodej osobie równe prawa w stosunku do innych młodych osób oraz zapewnić ochronę przed dyskryminacją ze względu na własne lub rodziców lub prawnych opiekunów płeć, wiek, narodowość, rasę, język, religię, przekonania, społeczną i finansową pozycję, stan cywilny, stan zdrowia lub jakiekolwiek inne okoliczności; 3) zapewnić młodym osobom godziwe warunki socjalne; 25
4) stworzyć warunki umożliwiające uzyskanie przez młodą osobę pełnej edukacji oraz realizację jej aspiracji, a także wybór takiej formy uczestnictwa w społeczeństwie, którą uważa za najbardziej odpowiednią. Wersja artykułu 5 po 1 stycznia 2006: Artykuł 5. Ogólne postanowienia dotyczące praw młodzieży Zgodnie z Konstytucją Republiki Litewskiej, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, obowiązującymi ustawami i innymi aktami prawnymi rodzice lub prawni opiekunowie młodej osoby, państwowe i samorządowe instytucje oraz agencje, stowarzyszenia, inne osoby prawne i fizyczne muszą stosować się do następujących postanowień: 1) stworzyć warunki umożliwiające młodym ludziom pełne korzystanie z praw młodzieży i wolności określonych w Konstytucji Republiki Litewskiej, ratyfikowanych umowach międzynarodowych, obowiązujących ustawach i innych aktach prawnych; 2) zapewnić każdej młodej osobie równe prawa w stosunku do innych młodych osób oraz zapewnić ochronę przed dyskryminacją ze względu na własne lub rodziców lub prawnych opiekunów płeć, wiek, narodowość, rasę, język, religię, przekonania, społeczną i finansową pozycję, stan cywilny, stan zdrowia lub jakiekolwiek inne okoliczności; 3) zapewnić młodym osobom godziwe warunki socjalne; 4) stworzyć warunki umożliwiające uzyskanie przez młodą osobę pełnej edukacji oraz realizację jej aspiracji, a także wybór najbardziej odpowiedniej formy uczestnictwa w społeczeństwie. Rozdział drugi SPOSÓB ORGANIZACJI I SYSTEM ZARZĄDZANIA POLITYKĄ MŁODZIEŻOWĄ Wersja artykułu 6 przed 1 stycznia 2006: Artykuł 6. Państwowe i samorządowe instytucje oraz agencje odpowiedzialne za realizację politykimłodzieżowej Za realizacje polityki młodzieżowej odpowiedzialne są następujące państwowe i samorządowe instytucje oraz agencje: 1) Rada Ministrów, ministerstwa, rządowe agencje i instytucje; 2) Państwowa Rada do Spraw Młodzieży przy Radzie Ministrów Republiki Litewskiej; 3) instytucje samorządu lokalnego. 26
Wersja artykułu 6 po 1 stycznia 2006: Artykuł 6. Instytucje i agencje odpowiedzialne za realizację polityki młodzieżowej Za realizację polityki młodzieżowej w ramach swoich kompetencji odpowiedzialne są: Rada Ministrów, ministerstwa, Departament Spraw Młodzieży przy Ministerstwie Ochrony Socjalnej i Pracy (zwany dalej Departamentem ), inne państwowe i samorządowe instytucje oraz agencje. Wersja artykułu 7 przed 1 stycznia 2006: Artykuł 7. Państwowa Rada do Spraw Młodzieży przy Radzie Ministrów Republiki Litewskiej 1. Państwowa Rada do Spraw Młodzieży przy Radzie Ministrów Republiki Litewskiej ponosi odpowiedzialność przed Radą Ministrów i wykonuje funkcje przypisane jej przez obowiązujące ustawy i inne akty prawne. 2. Państwowa Rada do Spraw Młodzieży w swoich działaniach kieruje się Konstytucją Republiki Litewskiej, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, obowiązującymi ustawami, Regulaminem Państwowej Rady do Spraw Młodzieży i innymi aktami prawnymi. 3. Państwowa Rada do Spraw Młodzieży jest powoływana na zasadzie parytetu spośród przedstawicieli instytucji państwowych i przedstawicieli organizacji młodzieżowych. Narodowa Rada Młodzieży deleguje przedstawicieli organizacji młodzieżowych do Państwowej Rady do Spraw Młodzieży. 4. Regulamin i skład Państwowej Rady do Spraw Młodzieży są zatwierdzane przez Radę Ministrów. 5. Państwowa Rada do Spraw Młodzieży posiada osobowość prawną. Państwowa Rada do Spraw Młodzieży posiada konto bankowe oraz używa pieczęci z emblematem i nazwą Republiki Litewskiej. 6. Państwowa Rada do Spraw Młodzieży przedstawia Radzie Ministrów sprawozdanie z swojej działalności zgodnie z procedurą ustanowioną przez Regulamin Państwowej Rady do Spraw Młodzieży. 7. Decyzje Państwowej Rady do Spraw Młodzieży są realizowane przez jej sekretariat. Sekretariat Państwowej Rady do Spraw Młodzieży składa się z urzędników służby cywilnej oraz osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Wersja artykułu 7 po 1 stycznia 2006: Artykuł 7. Departament Spraw Młodzieży 1. Departament Spraw Młodzieży przygotowuje i wdraża programy państwowej polityki młodzieżowej oraz środki służące ich realizacji, analizuje warunki rozwoju młodzieży i warunki funkcjonowania organizacji młodzieżowych, koordynuje działania państwowych i samorządowych instytucji oraz agencji w zakresie polityki młodzieżowej, wykonuje inne zadania dotyczące spraw młodzieży i organizacji młodzieżowych. 2. Departament Spraw Młodzieży posiada osobowość prawną i konto bankowe oraz używa pieczęci z emblematem i nazwą Republiki Litewskiej. 27
(1) Po 1 stycznia 2006 r. Ustawa zostaje uzupełniona o artykuł 7 : Artykuł 7 (1). Rada do Spraw Młodzieży 1. Rada do Spraw Młodzieży działa na zasadzie dobrowolności i jest formowana zgodnie z zasadą równoprawnego partnerstwa z przedstawicieli państwowych instytucji i agencji oraz Litewskiej Rady Młodzieży. Rada do Spraw Młodzieży działa przy Departamencie Spraw Młodzieży. Skład Rady do Spraw Młodzieży i jej regulamin są zatwierdzane przez Radę Ministrów na polecenie Ministra Ochrony Socjalnej i Pracy. 2. Rada do Spraw Młodzieży rozważa główne kwestie polityki młodzieżowej i przedstawia Departamentowi Spraw Młodzieży propozycje dotyczące realizacji polityki młodzieżowej, służące zaspokajaniu potrzeb młodzieży i organizacji młodzieżowych. Artykuł 8. Formułowanie i realizacja polityki młodzieżowej w samorządach 1. Instytucje samorządu lokalnego formułują i realizują gminną politykę młodzieżową. 2. Gminny koordynator do spraw młodzieży wspomaga instytucje samorządu lokalnego w wykonywaniu powyższej funkcji. Gminny koordynator do spraw młodzieży jest urzędnikiem państwowym. 3. Decyzją władz samorządu lokalnego może zostać powołana stała komisja do spraw młodzieży (na okres kadencji władz samorządu) lub tymczasowa komisja do spraw młodzieży (do realizacji określonych zadań). Zakres i tryb działania samorządowej komisji do spraw młodzieży określa organ wykonawczy samorządu lokalnego. Samorządowa komisja do spraw młodzieży jest powoływana zgodnie z zasadą parytetu spośród przedstawicieli instytucji i agencji samorządowych oraz przedstawicieli organizacji młodzieżowych. Regionalne rady młodzieży delegują przedstawicieli organizacji młodzieżowych do samorządowych rad do spraw młodzieży. Artykuł 9. Funkcje organizacji młodzieżowych Rozdział trzeci ORGANIZACJE MŁODZIEŻOWE Do zadań organizacji młodzieżowych należy: 1) reprezentowanie i zaspokajanie potrzeb i interesów młodych ludzi; 2) rozwijanie odpowiedzialności obywatelskiej i szacunku dla rodziny wśród młodzieży; 3) prowadzenie nieformalnej edukacji wśród młodzieży; 4) organizowanie działań dla młodzieży dotyczących zatrudnienia, sportu, turystyki, kultury, zawodowej; 5) promowanie międzynarodowej współpracy młodzieży; 6) rozwijanie idei wolontariatu wśród młodzieży; 7) realizowanie innych działań zgodnych z Konstytucją Republiki Litewskiej, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, obowiązującymi ustawami i innymi aktami prawnymi. pracy 28
Wersja artykułu 10 przed 1 stycznia 2006: Artykuł 10. Narodowa i regionalne rady młodzieży 1. Narodowa i regionalne rady młodzieży koordynują zjednoczenie młodzieżowych organizacji w zakresie współpracy, wymiany informacji, wzmocnienia potencjału organizacji, formowania pozytywnych postaw w stosunku do działalności publicznej. 2. Narodowa i regionalne rady młodzieży realizują następujące cele: 1) wspieranie pozytywnych inicjatyw młodzieżowych; 2) promowanie współpracy i wzajemnego zrozumienia wśród młodzieży; 3) wspieranie użytecznych dla społeczeństwa i państwa działań młodzieży; 4) inicjowanie i wspieranie aktywnego uczestnictwa młodych ludzi w życiu publicznym i społecznym; 5) reprezentowanie interesów młodzieży wobec organów państwowych i samorządowych instytucji i agencji wobec innych osób prawnych i fizycznych. Wersja artykułu 10 po 1 stycznia 2006: Artykuł 10. Litewska i Regionalne Rady Młodzieży 1. Litewska i Regionalne Rady Młodzieży koordynują zjednoczenie młodzieżowych organizacji w zakresie, wymiany informacji, wzmocnienia potencjału organizacji, formowania pozytywnych postaw w stosunku do działalności publicznej. 2. Litewska i Regionalne Rady Młodzieży realizują następujące cele: 1) wspieranie pozytywnych inicjatyw młodzieżowych; 2) promowanie współpracy i wzajemnego zrozumienia wśród młodzieży; 3) wspieranie działań młodzieży użytecznych dla społeczeństwa i państwa; 4) inicjowanie i wspieranie aktywnego uczestnictwa młodych ludzi w życiu publicznym i społecznym; 5) reprezentowanie interesów młodzieży wobec organów państwowych i samorządowych instytucji i agencji oraz wobec innych osób prawnych i fizycznych; 6) promowanie rozwoju organizacji młodzieżowych w regionach. Artykuł 11. Nieformalna edukacja młodzieży Rozdział czwarty MŁODZIEŻ I EDUKACJA 1. Celem nieformalnej edukacji młodzieży jest kształcenie osób zdolnych do odpowiedzialnego i kreatywnego rozwiązywania swoich problemów oraz aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym oraz rozwijanie kompetencji społecznych młodych ludzi. 2. Edukacja nieformalna młodzieży jest realizowana przez organizacje młodzieżowe i inne osoby prawne oraz fizyczne. 29
3. Programy i projekty dotyczące nieformalnej edukacji młodzieży muszą być zgodne z zasadami realizacji polityki młodzieżowej. Artykuł 12. Samorząd w instytucjach edukacji formalnej Instytucje edukacji formalnej działające zgodnie z procedurami ustanowionymi w obowiązujących przepisach prawa mają obowiązek zapewnić warunki dla działania uczniowskim i studenckim samorządom oraz zapewnić im możliwość uczestniczenia w podejmowaniu decyzji dotyczących formalnej edukacji. Wersja artykułu 13 przed 1 stycznia 2006: Rozdział piąty POSTANOWIENIA KOŃCOWE Artykuł 13. Kontrola i nadzór nad realizacją ustawy Kontrolę i nadzór nad implementacją niniejszej ustawy sprawuje instytucja upoważniona przez Radę Ministrów. Wersja artykułu 13 po 1 stycznia 2006: Artykuł 13. Kontrola i nadzór nad realizacja ustawy Kontrolę i nadzór nad implementacją niniejszej ustawy sprawuje Ministerstwo Ochrony Socjalnej i Pracy. Artykuł 14. Rekomendacje dla Rady Ministrów Radzie Ministrów rekomenduje się przyjęcie aktów prawnych niezbędnych do implementacji niniejszej ustawy. Artykuł 15. Zmiany w przepisach obowiązujących Z dniem wejścia w życie ustawy tracą moc następujące uchwały Sejmu Republiki Litewskiej: 1) Uchwała Nr I-1413 Sejmu Republiki Litewskiej z dnia 27 czerwca 1996 r. o Narodowej Koncepcji Polityki Młodzieżowej ( Valstybės Žinios Nr 65-1537, 1996); 2) Uchwała Nr VIII-338 Sejmu Republiki Litewskiej z dnia 26 czerwca 1997 r. o zmianach w aneksie do uchwały o Narodowej Koncepcji Polityki Młodzieżowej ( Valstybės Žinios Nr 65-1559, 1997). Ja, Prezydent Republiki Litewskiej promulguję Niniejszą Ustawę przyjętą przez Sejm Republiki Litewskiej. PREZYDENT REPUBLIKI LITEWSKIEJ ROLANDAS PAKSAS 30