Autor badań: AGATA ALEKSANDEREK Opiekun badań- dr Beata Trzpil -Zwierzyk Wpływ stosowania antykoncepcji hormonalnej na płodność Badanie to zostało przeprowadzone na grupie 100 osób w okresie od 1.03.2014 r. 1.05.2014 r. wśród respondentek korzystających z Internetu. Metoda jaką zastosowano w badaniu to forma dobrowolnej ankiety anonimowej. Polegała ona na dostarczeniu respondentkom formularzy z pytaniami z prośbą o ich wypełnienie. Zawierała pytania zamknięte jednokrotnego i wielokrotnego wyboru, niekiedy z możliwością odpowiedzi własnej. Badanie zastosowano wśród respondentek korzystających z Internetu. Uzyskane informacje i dane umieszczono w arkuszu kalkulacyjnym Microsoft Excel 2007. Pytania ankietowe wraz z poszczególnymi odpowiedziami wstawiono do arkusza. Zliczono wszystkie odpowiedzi przy każdym pytaniu. Następnie wzięte pod uwagę zostało podzielenie ankietowanych wg danych metrykalnych. Wszystkie wyniki w arkuszu kalkulacyjnym podano w formie liczbowej i procentowej. Na podstawie wyników przedstawionych w arkuszu utworzono tabele oraz wykresy przedstawione w pracy. Badania przeprowadzone zostały w 2014 roku na grupie 100 respondentek korzystających z Internetu. Przeanalizowane wyniki pracy wraz z ich interpretacją zostały przedstawione poniżej. Pierwszą informacją metrykalną jaką zbadano był wiek respondentek. Wahał się on od 20 do 50 roku życia. Przeważającą część 60% stanowiły kobiety od 20 do 30 lat, z czego najwięcej Pań było w wieku 25 lat 16% (Ryc.1.).
Wiek respondentek w latach 14% 26% 60% 20-30 lat 31-40 lat 41-50 lat Ryc. 1. Wiek w latach respondentek biorących udział w badaniu.
Następnie zbadano jakie było miejsce zamieszkania kobiet wypełniających ankietę. Przeważającą większość stanowiły panie zamieszkujące miasto 82%, zaś niewielką część mieszkanki wsi 18% (Tab.1.). Tab. 1. Miejsce zamieszkania respondentek biorących udział w badaniu. Miejsce zamieszkania Ilość % miasto 82 82 wieś 18 18 Ogółem 100 100 Ostatnią informacją metrykalną jaką zbadano była ilość dzieci jaką posiadały respondentki. Największą część stanowiły kobiety bezdzietne 40% oraz te posiadające jednego potomka 29%. Maksymalna ilość dzieci u respondentki to 3 i posiadało je 7% przebadanych. Niektóre panie posiadały 2 dzieci co stanowiło 16% oraz były w ciąży 8% (Ryc.2.). Liczba dzieci 7% 8% 16% 29% 40% w ciąży brak dzieci 1 dziecko 2 dzieci 3 dzieci Ryc. 2. Liczba dzieci u respondentek biorących udział w badaniu.
Na początku badania ankietowego sprawdzono jaka część kobiet stosowała bądź stosuje antykoncepcję hormonalną. Przeważająca większość, bo aż 95% kobiet miała styczność z tymi środkami i mogła dalej uczestniczyć w badaniu, zaś pozostałe 5%, które nigdy nie zażywały tej metody nie brała udziału w dalszej części badania (Ryc.3.). Stosowanie antykoncepcji hormonalnej 5% tak nie 95% Ryc. 3. Stosowanie antykoncepcji hormonalnej u kobiet biorących udział w badaniu.
Następnie sprawdzono najczęściej wybieraną metodę antykoncepcji hormonalnej. Było to pytanie wielokrotnego wyboru, gdzie respondentka mogła zaznaczyć wiele odpowiedzi, bądź podać własną. Okazało się, że pacjentki najchętniej sięgają po hormonalne tabletki doustne, co stanowi 66% ankietowanych. Kobiety decydowały się również na plaster antykoncepcyjny - 13% badanych, pierścień dopochwowy - 7% badanych, hormonalny implant podskórny - 6% badanych, hormonalną wkładkę wewnątrzmaciczną 4% badanych oraz zastrzyki antykoncepcyjne 3% badanych. Nie podano innych metod niż wymienione w odpowiedziach (Tab.2.). Tab. 2. Metody antykoncepcji hormonalnej stosowane u przebadanych kobiet. Metoda antykoncepcji Ilość % hormonalne tabletki doustne 77 66 zastrzyki antykoncepcyjne 4 3 pierścień (krążek) dopochwowy 8 7 hormonalna wkładka 5 4 wewnątrzmaciczna plaster antykoncepcyjny 15 13 hormonalny implant podskórny 7 6 inna, jaka? 0 0 Ogółem 116 100
Kolejnym aspektem jaki zbadano to ile przeciętnie trwało stosowanie antykoncepcji hormonalnej u przebadanych kobiet odejmując przerwy w jej zażywaniu. Analizując wyniki stwierdzono, że panie na długie lata decydują się na antykoncepcję, bo 39% stanowiły respondentki przyjmujące hormony od roku do 3 lat, a na okres powyżej 3 lat zdecydowało się 27% przebadanych pań. Poniżej 1 miesiąca antykoncepcję hormonalną stosowało 14% badanych, od 1 miesiąca do pół roku 9% badanych, a od pół roku do roku 11% badanych (Ryc.4.). 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 14% poniżej 1 miesiąca Czas stosowania antykoncepcji 9% od 1 miesiąca do pół roku 11% pół roku - rok 39% 27% rok - 3 lata powyżej 3 lat Czas stosowania antykoncepcji Ryc. 4. Czas stosowania antykoncepcji hormonalnej u przebadanych kobiet.
Następnie sprawdzono czy respondentki robiły jakieś przerwy w stosowaniu antykoncepcji i ile one przeciętnie trwały. Jak się okazało po przeanalizowaniu wyników najczęściej kobiety stosują antykoncepcję hormonalną ciągiem bez żadnej przerwy 48% badanych, bądź przerwy te są średniej długości od 1 miesiąca do pół roku 29%. Kobiety stosowały także przerwy w okresie poniżej 1 miesiąca 7% badanych, od pół roku do roku 3% badanych oraz powyżej roku - 13% badanych (Tab.3.). Tab. 3. Odstępy w stosowaniu antykoncepcji hormonalnej u przebadanych kobiet. Odstępy w stosowaniu Ilość % do 1 miesiąca 7 7 1 miesiąc pół roku 29 29 pół roku rok 3 3 powyżej roku 13 13 nie stosowałam przerw 48 48 Ogółem 100 100
Kolejne wyniki badań przedstawiają czy pacjentkom stosującym hormonalne środki antykoncepcyjne towarzyszyły jakieś dolegliwości bądź dostrzegły zmianę w organizmie. Większa część respondentek nic takiego nie odczuła co stanowi 61% badanych, zaś 39% borykało się z różnymi skutkami ubocznymi (Ryc.5.). Dolegliwości i zmiany w organizmie podczas stosowania antykoncepcji hormonalnej 39% 61% Tak Nie Ryc. 5. Dolegliwości i zmiany w organizmie podczas stosowania antykoncepcji hormonalnej u przebadanych kobiet.
Następny aspekt jaki zbadano odnosił się do najczęściej występujących dolegliwości i zmian w organizmie u kobiet stosujących antykoncepcję hormonalną. Respondentki miały możliwość wielokrotnego wyboru odpowiedzi, a także odpowiedzi własnej. 40% pań nie dotyczyło to pytanie, gdyż nie odczuwały żadnych dolegliwości towarzyszących stosowaniu antykoncepcji, zaś u kobiet, które się z nimi borykały najczęściej pojawiał się przyrost lub utrata wagi w 18%, zmienność nastrojów i drażliwość w 13%, a także spadek libido w 11%. Rzadziej kobiety obserwowały plamienia, krwawienia międzymiesiączkowe 6% badanych, senność 5% badanych, bóle głowy 4% badanych oraz brak miesiączki w 7dniowej przerwie 3% badanych (Tab.4.). Tab. 4. Rodzaj dolegliwości i zmian w organizmie podczas stosowania antykoncepcji hormonalnej u przebadanych kobiet. Rodzaj dolegliwości i zmian Ilość % bóle głowy 6 4 plamienia, krwawienia 9 6 międzymiesiączkowe brak miesiączki w 7dniowej 4 3 przerwie spadek libido 17 11 przyrost lub utrata wagi 27 18 zmienność nastrojów, 20 13 drażliwość senność 8 5 inne, jakie? 0 0 nie odczuwałam żadnych 61 40 dolegliwości Ogółem 152 100
Zbadano także czy pacjentkom udało się skutecznie zajść w ciążę przed rozpoczęciem stosowania antykoncepcji hormonalnej i czy w ogóle podjęły się takiej próby. Przewaga respondentek nie starała się o dziecko co stanowi 83%, część zrobiła to skutecznie 14%, a znikomej ilości, bo 3% nie udało się zajść w ciążę (Ryc.6.). Próba zajścia w ciążę przed rozpoczęciem stosowania antykoncepcji 14% 3% Tak, skuteczna Tak, bezskuteczna Nie 83% Ryc. 6. Próba zajścia w ciążę przed rozpoczęciem stosowania antykoncepcji u przebadanych kobiet.
Kolejny aspekt również dotyczył starania się o dziecko, jednakże po odstawieniu antykoncepcji hormonalnej. Ponad połowa badanych nie podjęła się takiej próby 56%, duża część zrobiła to skutecznie 38%, a niewielkiej ilości pań nie udało się zajść w ciążę co stanowi 6% (Ryc.7.). Próba zajścia w ciążę po odstawieniu antykoncepcji 56% 38% Tak, skuteczna Tak, bezskuteczna Nie 6% Ryc. 7. Próba zajścia w ciążę po odstawieniu antykoncepcji u przebadanych kobiet.
Następnie zbadano okres czasu od odstawienia antykoncepcji hormonalnej do udanej próby zajścia w ciążę. Respondentek najczęściej nie dotyczyło to pytanie - 56%, bądź zaszły w ciążę dość szybko, bo od 1 miesiąca do 3 miesięcy - 13% badanych, a od 3 miesięcy do pół roku 9% badanych. Niewielką ilość stanowiły kobiety, którym pomimo prób nie udało się zajść w ciążę 6% badanych, te które ciąży nie donosiły 3% badanych, te które zaszły w ciążę w okresie pół roku rok 7% badanych, w okresie rok 3 lata 3% badanych bądź w okresie powyżej 3 lat 3% badanych (Tab.5.). Tab. 5. Okres czasu od odstawienia antykoncepcji hormonalnej do momentu zajścia w ciążę u przebadanych kobiet. Okres czasu od odstawienia Ilość % antykoncepcji do zajścia w ciążę 1 miesiąc 3 miesiące 13 13 3 miesiące pół roku 9 9 pół roku rok 7 7 rok 3 lata 3 3 powyżej 3 lat 3 3 pomimo prób nie udało się 6 6 zajść w ciążę udało się zajść w ciążę, ale 3 3 nie donoszona nie dotyczy 56 56 Ogółem 100 100
W następnej kolejności sprawdzono w jakim wieku były respondentki gdy doszło do pierwszej donoszonej ciąży. Część badanych nie dotyczyło to pytanie, gdyż nie były donosiły jeszcze żadnej ciąży 46 %. Wśród kobiet, których dotyczy to pytanie 54%, wiek wahał się od 19 do 37 lat. Przeważająca część pań zaszła w ciążę między 23 a 25 rokiem życia co stanowi łącznie 56%, z czego najwięcej miała 24 lata 24% (Ryc.8. i Tab.6.). Pierwsza donoszona ciąża 46% 54% Tak, wiek poniżej Nie dotyczy Ryc. 8. Pierwsza donoszona ciąża u kobiet biorących udział w badaniu.
Tab. 6. Wiek w latach pierwszej donoszonej ciąży. Wiek pierwszej donoszonej Ilość % ciąży w latach 19 1 2 20 2 4 21 3 6 23 8 15 24 13 24 25 9 17 27 4 7 28 3 6 29 4 7 30 2 4 31 3 6 34 1 2 37 1 2 Ogółem 54 100
Następny aspekt dotyczył kobiet, które miały problemy z zajściem w ciążę, a mianowicie przyczyn tych problemów. Większości kobiet nie dotyczyło to pytanie, gdyż nie miały żadnych trudności, bądź nie próbowały zajść w ciążę 88%. Jedynie 12% respondentek borykało się z takimi problemami, z czego 5% zna powody, a 7% nie zna powodów przez, które nie mogła zajść w ciążę. Wymienianymi przyczynami była endometrioza 40%, policystyczne jajniki 40% oraz hiperprolaktynemia 20% (Ryc.9. i Ryc.10.). Problemy z zajściem w ciążę 5% 7% Znane powody - poniżej Nieznane powody Nie dotyczy 88% Ryc. 9. Problemy z zajściem w ciążę u przebadanych kobiet.
2,5 Przyczyny problemów w zajściem w ciążę 2 1,5 40% 40% 1 0,5 20% Przyczyny problemów w zajściem w ciążę 0 policystyczne jajniki hiperprolaktynemia endometrioza Ryc. 10. Przyczyny problemów z zajściem w ciążę u przebadanych kobiet.
Ostatnia zbadana kwestia miała na celu sprawdzenie związku między stosowaniem antykoncepcji hormonalnej u respondentek a ich płodnością. Zapytano czy lekarz, bądź inna kompetentna osoba upatrywała związek między stosowaniem u badanej antykoncepcji hormonalnej a jej płodnością. Większości kobiet nie dotyczyło to badanie, gdyż nie miały problemów z płodnością co stanowi 72%. Natomiast u osób mających takie problemy nikt nie powiązał ich ze stosowaniem hormonalnych środków antykoncepcyjnych (Ryc.11.). Związek między antykoncepcją hormonalną a płodnością 0% 28% Tak, upatrywała go Nie Nie dotyczy 72% Ryc. 11. Związek między antykoncepcją hormonalną a płodnością u przebadanych kobiet.
Wnioski. 1. Kobiety stosują antykoncepcję hormonalną między 20 a 50 rokiem życia, z czego najwięcej z nich mieści się w przedziale 20-30 lat co stanowi 60 %. Po 30 roku życia płodność kobiety naturalnie spada, dlatego też stosowanie antykoncepcji nie zawsze jest wtedy konieczne. Przeważająca większość kobiet stosujących hormonalne środki antykoncepcyjne to mieszkanki miast 82%, a niewielki odsetek stanowią mieszkanki wsi - 18%, co świadczy o mniejszej świadomości i wiedzy na temat antykoncepcji mieszkanek wsi. 2. Respondentki stosujące antykoncepcję to w większości kobiety bezdzietne 40%, bądź posiadające jedno dziecko 29%. Takie wyniki świadczyć mogą o tym, że kobiety stosujące antykoncepcję chcą zapobiec niechcianej ciąży, a ta im to gwarantuje. Najchętniej wybieraną metodą antykoncepcyjną była hormonalna tabletka doustna 66%. Dużo dalej plasował się plaster antykoncepcyjny 13% i pierścień (krążek) dopochwowy 7%. Są to zdecydowanie najpopularniejsze i najwygodniejsze w stosowaniu metody antykoncepcji hormonalnej. 3. Przeciętne stosowanie antykoncepcji u badanych odejmując przerwy trwało od roku do 3 lat 39% respondentek, a także powyżej 3 lat 27% kobiet. Większość kobiet nie stosowała żadnych przerw w zażywaniu antykoncepcji 48%, bądź przerwy te były krótkie od 1 miesiąca do pół roku 29%. Dane te ukazują, że respondentki mają zaufanie do tej formy antykoncepcji, decydują się na nią na długie lata bez konieczności dłuższych przerw. 4. Respondentki zazwyczaj nie odczuwały żadnych dolegliwości ani zmiany w organizmie 61%, jednakże 39% z nich borykało się z różnymi objawami. Najczęstsze dolegliwości podczas stosowania antykoncepcji to przyrost lub utrata wagi 18%, zmienność nastrojów i drażliwość 13%, a także spadek libido 11%. Wynika z tego, że komplikacje podczas stosowania hormonów są dość rzadkie, a najpopularniejsze w nich wynikają ze złego dopasowania środka. 5. Badane kobiety w większości nie starały się o dziecko przed rozpoczęciem stosowania antykoncepcji 83%. Część jednak próbowała skutecznie 14%, a znikomej ilości pań pomimo prób nie udało się zajść w ciążę 3%. Po odstawieniu antykoncepcji 56% respondentek nie podjęła próby zajścia w ciążę. Kobiety, które usiłowały doczekać się potomstwa w 38% zrobiły to skutecznie, a w 6% bezskutecznie. Spora część pań, bo 13 % przebadanych po odstawieniu antykoncepcji zaszła w ciążę
w okresie od 1 miesiąca do 3 miesięcy, zaś 9% od 3 miesięcy do pół roku. Niewielkiej ilości kobiet nie udało się zajść w ciążę 6%, bądź jej nie donosiły 3%. Pierwsza donoszona ciąża przypadała zazwyczaj na przedział wiekowy od 19 do 37 lat, z czego najczęściej były to 24 lata 24%. Większość respondentek nie miała żadnych problemów z zajściem w ciążę bądź nie próbowała w nią zajść 88%. Jedynie 12 % przebadanych borykała się z problemem płodności. Naświetla nam to, że kobietom w większości po odstawieniu antykoncepcji udaje się zajść w ciążę i to bardzo szybko, jeśli tego chcą, próbują i nie posiadają jakichś nieprawidłowości w organizmie. 6. Te kobiety, które borykały się z problemem zajścia w ciążę w większości nie znały jego przyczyny 7%, bądź znały 5% i były to endometrioza, policystyczne jajniki czy hiperprolaktynemia. U żadnej z kobiet, które dotknął problem płodności lekarz ani inna kompetentna osoba nie upatrywała związku ze stosowaniem antykoncepcji hormonalnej. Można śmiało wywnioskować, że antykoncepcja hormonalna nie ma wpływu na obniżanie płodności.