5/190 BIULETYN DOLNOŚLĄSKIEJ IZBY APTEKARSKIEJ Maj 2009 W numerze: Refleksje Prezesa Dobre i złe wiadomości...3 Gorący temat System Sprzedaży Bezpośredniej...5 Naczelna Izba Aptekarska Pilna infoermacja Departamentu Spraw Zagranicznych NRA... 11 Szkolenia Człowiek najlepsza inwestycja o szkoleniach finansowanych z UE... 16 Narodowy Fundusz Zdrowia Posiedzenie Rady Dolnośląskiego Oddziału NFZ... 18 Kalendarium Zjazd Sprawozdawczy Delegatów Opolskiej OIA... 19 Konferencja 5. Międzynarodowa Konferencja Naukowo Szkoleniowa Farmaceutów... 20 Moim zdaniem Głos w dyskusji na temat cen leków refundowanych... 22 Nauka szkolenia Bezpieczna Farmakoterapia tor z przeszkodami... 23 Spotkania naukowo szkoleniowe... 26 Informacje z DIA Zebranie Regionu Wrocławskiego DIA... 27 Spotkania integracyjne Skalne Miasto zdobyte... 28 Ministerstwo Zdrowia Refundacja leków, którym wygasło pozwolenie na dopuszczenie do obrotu... 30 Ogłoszenia Urząd Miar o legalizacji przyrządów... 34 Klub Seniora... 35 Czar starych aptek Apteka ludowa... 37
Biuletyn Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej Nakład 2300 egz. http://www.dia.com.pl/biuletyn e-mail: biuletyn@dia.com.pl Redaktor wydawca mgr Joanna Piątkowska. Redaktor naczelny mgr inż. Adam Zadrzywilski Skład, łamanie, kolportaż SAVIO. Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń i tekstów sponsorowanych i zastrzega sobie prawo skracania tekstów oraz informuje, że nie zawsze zgadza się z opiniami zawartymi w artykułach zamieszczanych na łamach Pharmakonu. Skład kolegium redakcyjnego biuletynu DIA Pharmakon : Piotr Bohater, Katarzyna Cichowicz, Olga Fedorowicz, Ewa Hrynkiewicz-Kacała, Irena Knabel-Krzyszowska, Zbigniew Madurowicz, Agnieszka Mikoszewska, Artur Owczarek, Joanna Piątkowska, Ewa Wąsik, Urszula Wirska. DOLNOŚLĄSKA IZBA APTEKARSKA 50-333 Wrocław, ul. Matejki 6, tel/fax 71 321 18 77, 71 321 32 77, http://www.dia.com.pl/ e-mail: biuro@dia.com.pl tel. 71 322 00 70 (księgowość, ewidencja, PWZ, szkolenia) e-mail: ewidencja@dia.com.pl; ksiegowosc@dia.com.pl Prezes ORA DIA mgr farm. Piotr Bohater Dyżury: wtorek g. 12.00-13.00, czwartek g. 13.00-14.00 w DIA we Wrocławiu, tel. 71 321 18 77 e-mail: prezes@dia.com.pl Wiceprezesi ORA DIA: mgr Joanna Piątkowska (region wrocławski), dyżur: poniedziałek g. 11.00-13.00, DIA we Wrocławiu, tel. 71 321 18 77, e-mail: aptekamedyk@tlen.pl; mgr Irena Litwa-Parużyńska (region legnicki), dyżur: poniedziałek g. 15.00 16.00, Apteka Piastów w Legnicy, tel. 076 856 52 20, e-mail: ipar@interia.pl; mgr Wojciech Jędrzejczyk (region jeleniogórski), dyżur: poniedziałek g. 11.00 12.00, Apteka Ław Chlebowych w Lwówku Śl., tel. 75 782 22 02 lub 4, e-mail: aptekalawchlebowych@box.pop.pl; mgr Jolanta Krumplewska (region wałbrzyski), dyżur: poniedziałek g. 9.00 10.00, Apteka Pod Lipami w Świebodzicach, tel. 74 854 56 65, e-mail: aptekapodlipami@neostrada.pl. Sekretarz mgr Paweł Łukasiński, dyżur: co drugi czwartek g. 13.00-14.00 w DIA we Wrocławiu, tel. 0 602 110 345, e-mail: galen1@op.pl. Skarbnik mgr Zbigniew Madurowicz, dyżur: wtorek g. 8.00-9.00, Apteka w Olszynie, tel. 75 721 22 64, e-mail: jelita@neostrada.pl. Radca prawny mgr Ewa Hrynkiewicz-Kacała, dyżur: czwartek g. 14.00 15.00, DIA we Wrocławiu, tel. 71 321 18 77, e-mail: ewakhk@wp.pl Konta Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej: Bank Polskiej Spółdzielczości SA O/Wrocław 33 1930 1073 2009 0900 4949 0001 (składki, reklamy) 80 1930 1073 2009 0900 4952 0001 (Kasa Pomocy Koleżeńskiej) Składka członkowska na rzecz DIA wynosi: 73,- zł kierownicy aptek i hurtowni; 22,- zł kier. aptek szpitalnych i zakładowych oraz pozostali członkowie samorządu; 6,- zł emeryci niepracujący.
Dobre i złe wiadomości! W pracach naszego samorządu bardzo często dobre i złe wiadomości przeplatają się wzajemnie. I chociaż istnieją różne zdania na temat kolejności ich przekazywania, to według mnie najważniejsza nie jest kolejność, tylko konsekwencje poszczególnych działań i decyzji. Realizacja szkoleń finansowanych ze środków unijnych w ramach programu operacyjnego Kapitał ludzki przebiega bardzo sprawnie, pomimo napiętego harmonogramu zadań do wykonania. W zaplanowanym terminie udało się zakończyć rekrutację do dwóch pierwszych grup szkoleniowych, przygotować materiały dla uczestników kursów, wynająć sale i uzgodnić z wykładowcami szczegółowy zakres tematyczny. Było to możliwe dzięki ogromnemu zaangażowaniu wielu osób Artura Owczarka, Maćka Biernackiego, Olgi Fedorowicz, Olgi Sierpniowskiej, pani mecenas Ewy Hrynkiewicz Kacały i wszystkich pracowników Biura Izby. Bardzo cieszy też stuprocentowa frekwencja uczestników w pierwszych dwóch dniach szkoleniowych. Jest ona niezbędna dla osiągnięcia sukcesu w realizacji tego projektu i będzie miała z pewnością kluczowe znaczenie dla możliwości realizacji kolejnych projektów finansowanych ze środków unijnych w przyszłości. W decydującą fazę wkroczyły też przygotowania i działania promocyjne związane z organizacją Piątej Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Szkoleniowej Farmaceutów, która odbędzie się w dniach 8-10 października b.r. we Wrocławiu. Linki do dwujęzycznej strony internetowej konferencji dostępne są już na stronie Naczelnej Izby Aptekarskiej i stronach internetowych wielu okręgowych izb aptekarskich. W najbliższych dniach ukażą się też ogłoszenia w Czasopiśmie Aptekarskim, Gazecie Farmaceutycznej, biuletynach okręgowych izb aptekarskich oraz w niemieckich czasopismach aptekarskich. Przed dwoma tygodniami mogłem też w swoim wystąpieniu w trakcie VII Saksońskiego Dnia Aptekarza zaprosić osobiście do Wrocławia aptekarzy z Saksonii. Organizowana konferencja będzie z pewnością dużym wydarzeniem w naszej Izbie i mam nadzieję, że wielu dolnośląskich aptekarzy weźmie w niej 5/2009 pharmakon 3
udział. Może się okazać, że następna taka okazja będzie dopiero za trzy lub cztery lata! Niestety, wyjątkowe rozczarowanie spowodowało pismo przysłane do NIA z Departamentu Polityki Lekowej i Farmacji Ministerstwa Zdrowia informujące, że z Planu prac Rządu na I półrocze 2009r. wycofany został projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo farmaceutyczne oraz o zmianie innych ustaw. Pod dużym znakiem zapytania stoi obecnie uchwalenie w trakcie obecnej kadencji Sejmu najważniejszych dla aptekarzy zmian legislacyjnych, zaproponowanych we właśnie wycofanym projekcie rządowym z dnia 05.11.2008 r. Mam nadzieję, że efekty dotychczasowych prac naszego samorządu nad tym projektem nie zostaną zmarnowane. Kolejnym niepokojącym wydarzeniem jest też wprowadzenie w Polsce przez firmę AstraZeneca modelu dystrybucji bezpośredniej leków do aptek od dnia 08.05.2009 r. Wieloletnie doświadczenia brytyjskie w tym zakresie pokazują, że jest to system niekorzystny dla niezależnych aptek rodzinnych. Analiza prawna przeprowadzona w naszej Izbie pozwala wysunąć wnioski, że model dystrybucji bezpośredniej jest przede wszystkim niezgodny z obowiązującym w Polsce Prawem farmaceutycznym oraz ustawą o świadczeniach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych. Szczegółowy artykuł na ten temat znajduje się w dalszej części Biuletynu. Dzisiejszy dzień będzie z pewnością jednym z najważniejszych dla aptekarzy większości krajów europejskich - z powodu ogłoszenia wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości zawierającego orzeczenie, że posiadanie i prowadzenie apteki może być zastrzeżone wyłącznie dla farmaceutów! Mam nadzieję, że bardzo mądre uzasadnienie tego wyroku wpłynie pozytywnie również na polskich polityków. Wyrok ten pokazuje, że w trudnych czasach wszechogarniającej globalizacji możliwe jest zwycięstwo zdrowego rozsądku i utrzymanie niezależności zawodu aptekarza - wbrew silnym naciskom wielkich koncernów i Komisji Europejskiej. Zachęcam do zapoznania się ze szczegółami wyroku ETS na kolejnych stronach naszego Biuletynu. Piotr Bohater Wrocław, 19 maja 2009 r. 4 pharmakon 5/2009
Gorący temat System Sprzedaży Bezpośredniej W kwietniu b.r. AstraZeneca Polska Sp. z o.o. rozpoczęła wdrażanie w Polsce nowego systemu sprzedaży leków - Systemu Sprzedaży Bezpośredniej. Nowy model dystrybucji leków do aptek budzi uzasadnione obawy zarówno wielu aptekarzy jak i samorządu aptekarskiego. Szczególnie, że wielu innych dużych producentów leków zapowiedziało już chęć wprowadzenia takiego modelu dystrybucji. Dotychczas jedynym krajem europejskim, w którym od wielu lat funkcjonuje system sprzedaży bezpośredniej, jest Wielka Brytania. Wprowadzanie tego systemu jest często poprzedzane ograniczeniami liczby hurtowni prowadzących dystrybucję leków określonych producentów i stwarza bardzo wiele zagrożeń dla niezależnych aptek rodzinnych. Doświadczenia brytyjskie wskazują, że niekorzystne efekty wprowadzenia tego nowego modelu dydtrybucji leków odczuwają również hurtownie i pacjenci. Wiele niekorzystnych efektów wprowadzenia systemu dystrybucji bezpośredniej w Polsce może być dodatkowo spotęgowanych w warunkach wyjątkowo liberalnego systemu aptecznego w Polsce pod wieloma względami znacznie bardziej liberalnego, niż w Wielkiej Brytanii. Wśród najważniejszych zagrożeń związanych z systemem dystrybucji bezpośredniej należy wymienić: a) producenci leków (szczególnie oryginalnych) uzyskują dominującą pozycję rynkową są w stanie narzucić często bardzo rygorystyczne warunki zarówno hurtowniom jak i aptekom b) producenci leków bardzo często (co kilka lub kilkanaście miesięcy) zmieniają swoją strategię marż, prowizji i rabatów utrudnia to bardzo współpracę c) warunki współpracy są często bardzo złożone i niekorzystne dla niezależnych aptek rodzinnych model dystrybucji bezpośredniej sprzyja rozwojowi sieci aptecznych 5/2009 pharmakon 5
d) apteki i hurtownie zmuszone są przyjąć warunki producentów z obawy przed utratą pacjentów/kontrahentów e) liczne raporty i doniesienia wskazują na pogorszenie się poziomu zaopatrzenia aptek w leki w warunkach dystrybucji bezpośredniej wydłuża się czas oczekiwania na lek, co może być groźne dla pacjentów f) zdarzały się przypadki odmowy dostarczenia leku do apteki! g) zmniejszona liczba dostawców powoduje, że system dostaw leków do aptek jest bardzo wrażliwy na różnego typu awarie i wypadki losowe h) początkowe obietnice producentów leków (np. dotyczące utrzymania poziomu rabatów) są często łamane po kilku-kilkunastu miesiącach i) producencci ustalają jednostronnie limity dostaw leków do aptek j) apteki skazane są na współpracę z jedna lub co najwyżej z trzema hurtowniami,nawet jeśli poziom współpracy nie spełnia ich oczekiwań k) hurtownie w warunkach wyłączności nie mają siilnych bodźców sprzyjających podnoszeniu jakości dostaw leków do aptek l) system dystrybucji bezpośredniej sprzyja bardzo silnej koncentracji rynku hurtowego i detalicznego leków Doświadczenia brytyjskie z pewnością powinny pomóc w podjęciu właściwych decyzji, aby tym razem być mądrym przed szkodą. Chociaż zostaną one omówione w dalszej części artykułu, to szczegółowy raport zawierający ich opis - ze względu na znaczną objętość (12 stron A4) - dostępny będzie na stronie internetowej DIA. Raport ten został już przekazany Prezesowi NRA, członkom NRA oraz Głównemu Inspektorowi Farmaceutycznemu. W sprawie dystrybucji bezpośredniej wyjątkowo ważna jest też zgodność lub niezgodność tego systemu z obowiązującymi w Polsce przepisami. Analiza prawna przeprowadzona w naszej Izbie pozwala wysunąć wnioski, że model dystrybucji bezpośredniej jest przede wszystkim niezgodny z obowiązującym w Polsce Prawem farmaceutycznym oraz ustawą o świadczeniach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych. Wyniki tej analizy zawarte zostały w piśmie do Prezesa NRA przedstawionym poniżej. 6 pharmakon 5/2009
Szanowny Pan dr Grzegorz Kucharewicz Prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej ul. Długa 16 00-238 Warszawa Dotyczy: Systemu Sprzedaży Bezpośredniej wprowadzonego prze firmę AstraZeneca Polska Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie. Dolnośląska Izba Aptekarska we Wrocławiu zwraca się z uprzejmą prośbą do Naczelnej Rady Aptekarskiej o zasygnalizowanie Ministrowi Zdrowia i Głównemu Inspektorowi Farmaceutycznemu przedmiotowego problemu i uzyskanie od tych organów stanowiska w sprawie legalności działań podejmowanych przez firmę AstraZeneca Polska Sp. z o.o. na polskim rynku farmaceutycznym. W naszej ocenie wprowadzony przez tę firmę System Sprzedaży Bezpośredniej zakłada dystrybucję produktów leczniczych w sposób pozostający w sprzeczności z obowiązkiem ustalonym w art. 24 ust. 3c ustawy Prawo farmaceutyczne (tj. Dz.U. 45/271/2008) stanowiącym, że Podmiot odpowiedzialny oraz przedsiębiorcy zajmujący się obrotem hurtowym produktami leczniczymi są obowiązani zapewnić, w celu zaspokajania potrzeb pacjentów, odpowiednie i nieprzerwane zaspokojenie zapotrzebowania podmiotów uprawnionych do obrotu detalicznego produktami leczniczymi i przedsiębiorców zajmujących się obrotem hurtowym produktami leczniczymi. Praktykowany System Sprzedaży Bezpośredniej oczywiście utrudnia dostęp do produktów leczniczych zarówno aptekom mającym już utrwalone kontakty handlowe z hurtowniami farmaceutycznymi nie wybranymi przez AstraZeneca, jak i pozostającym poza systemem hurtowniom farmaceutycznym. Dolnośląska Izba Aptekarska we Wrocławiu nie posiada wiadomości o treści umów zawartych przez AstraZeneca z wybranymi dystrybutorami produktów leczniczych tej firmy (PGF S.A., PROSPER S.A. i TORFARM S.A.), ani okoliczności jakie zadecydowały o wykluczeniu innych hurtowni farmaceutycznych z Systemu Sprzedaży Bezpośredniej. Uważamy jednak, że sprawy te wymagają sprawdzenia przez uprawnione organy administracji rządowej w aspekcie przepisu art. 63c ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. 5/2009 pharmakon 7
o świadczeniach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych ( tj. Dz.U. 164/1027/2008 z późn. zm.) stanowiącego, że Przedsiębiorca zajmujący się wytwarzaniem lub obrotem lekami lub wyrobami medycznymi podlegającymi refundacji ze środków publicznych nie może: 1) różnicować cen tych leków lub wyrobów medycznych w umowach z hurtowniami farmaceutycznymi, w tym także stosować uciążliwych lub niejednolitych warunków tych umów; 2) uzależniać zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez hurtownię farmaceutyczną innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy. W załączeniu przesyłamy do wiadomości wydruki z internetowej informacji AstraZeneca o Systemie Sprzedaży Bezpośredniej, propagowanej jako Nowa jakość w dystrybucji leków. Jednocześnie informujemy, że aptekarze członkowie Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej we Wrocławiu sygnalizują nam, ze wprowadzony system rodzi dla aptekarzy wiele niedogodności i skutkować może negatywnie na wyniki finansowe aptek. System bowiem zmusza ich do zakupu produktów leczniczych nim objętych tylko od trzech wybranych przez AstraZeneca dystrybutorów, z którymi apteki dotychczas nie utrzymywały kontaktów handlowych lub utrzymywały je w niewielkim rozmiarze. Przymus zawarcia umów o dostawę określonych produktów leczniczych z tymi dystrybutorami stawia apteki w niekorzystnej sytuacji przetargowej w stosunku do tych dystrybutorów, a ponadto może skutkować niemożnością wywiązania się przez apteki z umów zawartych z dotychczasowymi dostawcami leków na korzystnych warunkach finansowych (umowne rabaty uzależnione od wielkości zakupu). W ocenie aptekarzy członków Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej we Wrocławiu zmuszanie ich do zawarcie umów ze wskazanym dystrybutorem leków objętych Systemem Sprzedaży Bezpośredniej stanowi naruszenie zasady swobody działalności gospodarczej ( w załączeniu wystąpienie z dnia 16 kwietnia 2009 r. ). W ocenie Okręgowej Rady Aptekarskiej we Wrocławiu działania firmy AstraZeneca Sp. z o.o. wyczerpują znamiona czynu nieuczciwej konkurencji określone w art. 3 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o nieuczciwej konkurencji ( tj. Dz.U. 153/1503/2003 z późn.zm.), gdyż w sprzecznie z dobrymi obyczajami o jakich mowa w art. 17 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tj. Dz.U. 8/28/2007 z późn. zm.) stwarzają 8 pharmakon 5/2009
zagrożenie dla interesów zawodowych aptekarzy. Wprowadzenie przez firmę AstraZeneca Sp. z o.o. Systemu Sprzedaży Bezpośredniej jest oczywiście czynem nieuczciwej konkurencji w rozumieniu art. 15 ust.1 pkt 5, związku z art. 15 ust. 2 pkt 1, powołanej powyżej ustawy stanowiącymi: Art.15.1. Czynem nieuczciwej konkurencji jest utrudnianie innym przedsiębiorcom dostępu do rynku, w szczególności przez: 3) rzeczowo nieuzasadnione, zróżnicowane traktowanie niektórych klientów; 5) działanie mające na celu wymuszenie na klientach wyboru jako kontrahenta określonego przedsiębiorcy lub stawianie warunków umożliwiających podmiotom trzecim wymuszenie zakupu towaru u określonego przedsiębiorcy. 2. Czyn, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, może polegać w szczególności na: 1) ograniczeniu w istotny sposób lub wyłączeniu możliwości dokonywania przez klienta zakupu u innego przedsiębiorcy; 2) stworzeniu sytuacji powodujących pośrednio lub bezpośrednio narzucenie klientom przez podmioty trzecie konieczności dokonania zakupu u danego przedsiębiorcy lub u przedsiębiorcy, z którym dany przedsiębiorca pozostaje w związku gospodarczym. W świetle powyższych przepisów oczywiste jest, że działania firmy AstraZeneca wykluczają możliwość dokonywania przez apteki zakupu określonych produktów leczniczych w hurtowniach, z którymi pozostają już w stosunkach umownych na zasadzie swobody kontaktowej stron (art. 353 1 Kodeksu cywilnego) i zmuszają apteki do nawiązywania stosunków handlowych z wybranymi przez AstraZeneca dystrybutorami. W tej sytuacji, w ochronie interesów zawodowych aptekarzy, celowym i koniecznym wydaje się podjęcie przez Naczelną Radę Aptekarską interwencji w Ministerstwie Zdrowia i wobec Głównego Inspektora Farmaceutycznego. Z poważaniem Prezes ORA DIA we Wrocławiu mgr Piotr Bohater 5/2009 pharmakon 9
Moim zdaniem najważniejsza jest niezgodność systemu dystrybucji bezpośredniej z - art. 24 ust. 3c ustawy Prawo farmaceutyczne, - art. 63c ustawy o świadczeniach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych ponieważ w przypadku stwierdzenia naruszenia wyżej wymienionych artykułów Główny Inspektor Farmaceutyczny powinien wydać decyzję o zakazie prowadzenia systemu dystrybucji bezpośredniej w Polsce. Art. 15 ust. 1 pkt 5 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej może mieć znaczenie pomocnicze, ponieważ wyłączność na dystrybucję różnych towarów oprócz produktów leczniczych jest dość powszechna w wielu krajach, również w Polsce. Mam nadzieję, że decyzja zakazująca prowadzenie systemu dystrybucji bezpośredniej w Polsce zostanie podjęta jak najszybciej. W tym przypadku nie jest konieczna zmiana obowiązującego prawa tylko wyegzekwowanie istniejących zapisów. Konieczne są szybkie działania zanim wystąpią grożne incydenty dla zdrowia lub życia pacjentów! Aktualne informacje na ten temat będą przekazywane na stronie internetowej DIA, w Biuletynie DIA i w trakcie comiesięcznych zebrań w regionach. Prezes ORA DIA we Wrocławiu mgr Piotr Bohater 10 pharmakon 5/2009
Naczelna Izba Aptekarska Wrocław 19.05.2009r. Pilna informacja Departamentu Spraw Zagranicznych NRA maj 2009 r. 1) Wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie zgodności z prawem unijnym ograniczeń własnościowych obowiązujących w Niemczech i we Włoszech zezwalających jedynie farmaceutom na posiadanie apteki w tych krajach W dniu 19 maja 2009r. ogłoszone zostały w Luksemburgu wyroki Trybunału Sprawiedliwości w następujących sprawach: a) Komisja Europejska / Włochy - sprawa C-531/06 Sprawa ta jest częścią procedury naruszenia zainicjowanej przez Komisję Europejską w roku 2005 przeciwko ograniczeniom własnościowym obowiązującym we Włoszech aptekę mogą posiadać jedynie farmaceuci. W czerwcu 2006r. Komisja Europejska skierowała sprawę do rozpatrzenia przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości (ETS). Grecja, Łotwa, Hiszpania, Francja i Austria przekazały swoje argumenty dla ETS w formie pisemnej lub ustnej. b) Izba Aptekarska Kraju Związkowego Saary / Inne podmioty połączone sprawy C-171/07 i C-172/07 U podłoża tych spraw leży zezwolenie wydane przez właściwe ministerstwo Kraju Związkowego Saary holenderskiej spółce DocMorris na prowadzenie apteki w Saarbrücken, w charakterze oddziału swojej apteki w Holandii. Decyzja ta została zaskarżona do Sądu Administracyjnego Kraju Związ- 5/2009 pharmakon 11
kowego Saary - m.in. przez izbę aptekarską tego regionu. W marcu 2007r. wyżej wymieniony sąd skierował zapytanie do ETS dotyczące niemieckich ograniczeń własnościowych zezwalających na posiadanie apteki jedynie farmaceutom. Włochy, Austria, Finlandia, Polska, Irlandia, Grecja i Francja przekazały do ETS swoje argumenty w formie pisemnej lub ustnej. Również Holandia uczestniczyła w trakcie ustnych prezentacji argumentów przed ETS. Europejski Trybunał Sprawiedliwości przychylił się do opinii Rzecznika Generalnego ETS Yves a Bot a z dnia 16 grudnia 2008r. orzekając, co następuje: POSIADANIE I PROWADZENIE APTEKI MOŻE BYĆ ZASTRZEŻONE WY- ŁĄCZNIE DLA FARMACEUTÓW Uregulowania włoskie i niemieckie ustanawiające taką zasadę są uzasadnione celem polegającym na zagwarantowaniu pewnego i należytej jakości zaopatrzenia ludności w produkty lecznicze Bardzo mądre uzasadnienie tego wyroku powinno być szczegółowo przeanalizowane, zarówno w Ministerstwie Zdrowia, jak i przez wszystkich członków Sejmowej i Senackiej Komisji Zdrowia. Z pewnością wpłynęłoby to pozytywnie na prace nad oczekiwaną nowelizacją Prawa farmaceutycznego. Szczególnie sugestywne w tym uzasadnieniu są następujące stwierdzenia: 1) Trybunał podkreślił bardzo szczególny charakter produktów leczniczych, gdyż skutki lecznicze odróżniają je zasadniczo od innych towarów. 2) Jeśli produkty lecznicze są przyjmowane bez potrzeby lub w nieodpowiedni sposób, mogą w poważnym stopniu zaszkodzić zdrowiu, czego pacjent może nie być świadomy podczas ich przyjmowania. 3) Państwa członkowskie UE mogą wymagać, aby produkty lecznicze były dystrybuowane przez apteki korzystające z rzeczywistej niezależności zawodowej. 4) Uznaje się, że zawodowy farmaceuta prowadzi aptekę nie tylko w celu osiągania zysków, ale także, by realizować swe obowiązki zawodowe. Jego prywatny interes związany z osiąganiem zysków jest ograniczany przez jego wykształcenie, doświadczenie zawodowe i odpowiedzialność, jaka na nim ciąży, zważywszy że ewentualne naruszenie przepisów prawnych lub zasad etyki zawodowej 12 pharmakon 5/2009
nie tylko obniża wartość jego inwestycji, ale także podważa jego byt zawodowy. 5) W odróżnieniu od farmaceutów, nie-farmaceuci z definicji nie posiadają wykształcenia, doświadczenia i odpowiedzialności równoważnych z tymi, jakie posiadają farmaceuci. W takich okolicznościach należy stwierdzić, że nie zapewniają takich samych gwarancji, jak te, które zapewniają farmaceuci. 6) W konsekwencji, państwo członkowskie może w ramach przysługującego mu zakresu uznania przyjąć, że prowadzenie apteki przez nie-farmaceutę może stanowić zagrożenie dla zdrowia publicznego, w szczególności dla pewności i jakości detalicznej dystrybucji produktów leczniczych. 7) Państwo członkowskie może uznać, że istnieje zagrożenie, iż mniej ograniczające przepisy mające na celu zapewnienie niezależności zawodowej farmaceutów, takie, jak system kontroli i sankcji, będą w praktyce naruszane, zważywszy że interes, jaki posiada niefarmaceuta w osiąganiu zysków nie jest ograniczany w taki sam sposób, jak interes niezależnych farmaceutów i że podporządkowanie farmaceutów, jako osób zatrudnionych, prowadzącemu aptekę mogłoby utrudnić im sprzeciwienie się poleceniom wydanym przez tego prowadzącego. Ogłoszony wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości stanowi przełom w walce europejskich aptekarzy z liberalizacyjnymi naciskami Komisji Europejskiej. Jest to ogromny sukces, zapewniający stabilność ekonomiczną niezależnych aptek w większości krajów UE. Jest on również bardzo korzystny dla pacjentów, którzy będą mogli liczyć na niezależne fachowe porady aptekarzy wykonujących swój wolny zawód. Powinien stanowić wzór dla podejmowania właściwych decyzji w zakresie należytego zaopatrzenia pacjentów w produkty lecznicze! Zachęcam też do przeczytania pełnego tekstu załączonego Komunikatu Prasowego Trybunału Sprawiedliwości. Koordynator Departamentu Spraw Zagranicznych NRA mgr farm. Piotr Bohater prezes@dia.com.pl 5/2009 pharmakon 13
TRIBUNAL DE JUSTICIA DE LAS COMUNIDADES EUROPEAS SOUDNÍ DV R EVROPSKÝCH SPOLE ENSTVÍ DE EUROPÆISKE FÆLLESSKABERS DOMSTOL GERICHTSHOF DER EUROPÄISCHEN GEMEINSCHAFTEN EUROOPA ÜHENDUSTE KOHUS COURT OF JUSTICE OF THE EUROPEAN COMMUNITIES COUR DE JUSTICE DES COMMUNAUTÉS EUROPÉENNES CÚIRT BHREITHIÚNAIS NA gcómhphobal EORPACH CORTE DI GIUSTIZIA DELLE COMUNITÀ EUROPEE EIROPAS KOPIENU TIESA EUROPOS BENDRIJ TEISINGUMO TEISMAS AZ EURÓPAI KÖZÖSSÉGEK BÍRÓSÁGA IL-QORTI TAL- USTIZZJA TAL-KOMUNITAJIET EWROPEJ HOF VAN JUSTITIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN TRYBUNA SPRAWIEDLIWO CI WSPÓLNOT EUROPEJSKICH TRIBUNAL DE JUSTIÇA DAS COMUNIDADES EUROPEIAS CURTEA DE JUSTI IE A COMUNIT ILOR EUROPENE SÚDNY DVOR EURÓPSKYCH SPOLO ENSTIEV SODIŠ E EVROPSKIH SKUPNOSTI EUROOPAN YHTEISÖJEN TUOMIOISTUIN EUROPEISKA GEMENSKAPERNAS DOMSTOL Kontakty z Mediami i Informacja KOMUNIKAT PRASOWY nr 44/09 19 maja 2009 r. Wyroki Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-531/06 oraz w sprawach połączonych C-171/07 i in. Komisja / Włochy Apothekerkammer des Saarlandes i in. POSIADANIE I PROWADZENIE APTEKI MOŻE BYĆ ZASTRZEŻONE WYŁĄCZNIE DLA FARMACEUTÓW Uregulowania włoskie i niemieckie ustanawiające taką zasadę są uzasadnione celem polegającym na zagwarantowaniu pewnego i należytej jakości zaopatrzenia ludności w produkty lecznicze Trybunał Sprawiedliwości zamknął dzisiaj dwie serie spraw dotyczących reżimu prawnego własności aptek. Sprawy te dotyczą w głównej mierze zagadnienia, czy prawo wspólnotowe stoi na przeszkodzie przepisom ustawodawstw włoskiego i niemieckiego stanowiących, że jedynie farmaceuci mogą posiadać i prowadzić aptekę. U podłoża spraw połączonych C-171/07 i C-172/07 Apothekerkammer des Saarlandes i in. leży zezwolenie wydane przez właściwe ministerstwo kraju związkowego Saary niderlandzkiej spółce akcyjnej DocMorris na prowadzenie, od 1 lipca 2006 r., apteki w Saarbrücken, w charakterze oddziału. Decyzja ministerstwa została zaskarżona do sądu administracyjnego kraju związkowego Saary przez szereg farmaceutów i ich stowarzyszenia zawodowe, ze względu na brak zgodności z niemieckim prawem zastrzegającym uprawnienie do posiadania i prowadzenia apteki wyłącznie dla farmaceutów. Sąd administracyjny zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości z pytaniem, czy postanowienia traktatu dotyczące swobody przedsiębiorczości należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie takim uregulowaniom. Ponadto, w sprawie C-531/06 Komisja przeciwko Włochom Komisja wniosła do Trybunału między innymi o stwierdzenie, że zastrzegając posiadanie i prowadzenie prywatnych aptek wyłącznie dla farmaceutów, Republika Włoska uchybiła zobowiązaniom, które na niej ciążą na mocy prawa wspólnotowego. W wydanych dzisiaj wyrokach Trybunał stwierdził, że uregulowania uniemożliwiające nie-farmaceutom prowadzenie apteki lub nabywanie udziałów w spółkach prowadzących apteki stanowią ograniczenie swobody przedsiębiorczości i swobodnego przepływu kapitału. Ograniczenie to może być jednak uzasadnione celem polegającym na zagwarantowaniu pewnego i należytej jakości zaopatrzenia ludności w produkty lecznicze. W przypadku, gdy istnieje niepewność co do istnienia lub wagi zagrożeń dla zdrowia ludzi, ważne jest, by państwo członkowskie mogło podjąć środki ochronne, nie czekając na pełne urzeczy- 14 pharmakon 5/2009
wistnienie się tych zagrożeń. Ponadto, państwo członkowskie może podjąć środki, które w najszerszym możliwym zakresie zmniejszają zagrożenie dla zdrowia publicznego, w tym w szczególności zagrożenie dla pewnego i należytej jakości zaopatrzenia ludności w produkty lecznicze. W tym kontekście Trybunał podkreślił bardzo szczególny charakter produktów leczniczych, gdyż skutki lecznicze odróżniają je zasadniczo od innych towarów. Te lecznicze skutki powodują, że jeśli produkty lecznicze są przyjmowane bez potrzeby lub w nieodpowiedni sposób, mogą w poważnym stopniu zaszkodzić zdrowiu, czego pacjent może nie być świadomy podczas ich przyjmowania. Nadmierne lub nieprawidłowe przyjmowanie produktów leczniczych prowadzi poza tym do marnotrawienia zasobów finansowych, które jest tym bardziej szkodliwe, że sektor farmaceutyczny generuje znaczne koszty i musi zaspokajać rosnące potrzeby, podczas gdy zasoby finansowe, które mogą być przeznaczone na opiekę zdrowotną, nie są nieograniczone, niezależnie od zastosowanego sposobu finansowania. Zważywszy na przyznane państwom członkowskim kompetencje w zakresie podejmowania decyzji odnośnie do poziomu ochrony zdrowia publicznego, państwa członkowskie mogą wymagać, aby produkty lecznicze były dystrybuowane przez apteki korzystające z rzeczywistej niezależności zawodowej. Nie można zaprzeczyć, że farmaceuta dąży, podobnie jak inne osoby, do osiągnięcia zysków. Niemniej jednak uznaje się, że jako zawodowy farmaceuta prowadzi on aptekę nie tylko w celu osiągania zysków, ale także by realizować swe obowiązki zawodowe. Jego prywatny interes związany z osiąganiem zysków jest zatem ograniczany przez jego wykształcenie, doświadczenie zawodowe i odpowiedzialność, jaka na nim ciąży, zważywszy że ewentualne naruszenie przepisów prawnych lub zasad etyki zawodowej nie tylko obniża wartość jego inwestycji, ale także podważa jego byt zawodowy. W odróżnieniu od farmaceutów, nie-farmaceuci z definicji nie posiadają wykształcenia, doświadczenia i odpowiedzialności równoważnych z tymi, jakie posiadają farmaceuci. W takich okolicznościach należy stwierdzić, że nie zapewniają takich samych gwarancji jak te, które zapewniają farmaceuci. W konsekwencji, państwo członkowskie może w ramach przysługującego mu zakresu uznania przyjąć, że prowadzenie apteki przez nie-farmaceutę może stanowić zagrożenie dla zdrowia publicznego, w szczególności dla pewności i jakości detalicznej dystrybucji produktów leczniczych. Nie zostało także wykazane, że środek mniej ograniczający niż przepis wykluczający nie-farmaceutów umożliwiałby zapewnienie w sposób równie skuteczny poziomu pewności i jakości zaopatrzenia ludności w produkty lecznicze, który wynika z zastosowania wspomnianego przepisu. Biorąc pod uwagę przysługujący państwom członkowskim zakres uznania, państwo członkowskie może uznać, że istnieje zagrożenie, iż mniej ograniczające przepisy mające na celu zapewnienie niezależności zawodowej farmaceutów, takie jak system kontroli i sankcji, będą w praktyce naruszane, zważywszy że interes jaki posiada nie-farmaceuta w osiąganiu zysków nie jest ograniczany w taki sam sposób jak interes niezależnych farmaceutów i że podporządkowanie farmaceutów, jako osób zatrudnionych, prowadzącemu aptekę mogłoby utrudnić im sprzeciwienie się poleceniom wydanym przez tego prowadzącego. Trybunał orzekł, że swoboda przedsiębiorczości i swobodny przepływ kapitału nie stoją na przeszkodzie uregulowaniom krajowym, które uniemożliwiają osobom niebędącym farmaceutami posiadanie i prowadzenie apteki. Stwierdzając, że uzasadniony może być nie tylko przepis uniemożliwiający nie-farmaceutom prowadzenie apteki prywatnej, ale także przepis zakazujący przedsiębiorstwom zajmującym się dystrybucją produktów leczniczych nabywania udziałów w aptekach gminnych, Trybunał oddalił skargę o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego wniesioną przez Komisję przeciwko Włochom. 5/2009 pharmakon 15
Człowiek najlepsza inwestycja UMOWA O DOFINANSOWANIE PROJEKTU Dolnośląska Izba Aptekarska zawarła w dniu 19 marca 2009 roku z Dolnośląskim Wojewódzkim Urzędem Pracy w Wałbrzychu Umowę nr UDA-POKL.08.01.01-02-014/08-00 na zrealizowanie projektu szkoleniowego pt. Czas na rozwój kompleksowe szkolenia farmaceutów. Projekt jest realizowany w ramach Priorytetu VIII Regionalne kadry gospodarki Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Na realizację projektu Dolnośląska Izba Aptekarska otrzyma dofinansowanie w łącznej kwocie 934 377,50 zł. Poniesione wydatki w projekcie będą współfinansowane przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. CEL PROJEKTU Głównym celem projektu jest zwiększenie poziomu wiedzy specjalistycznej oraz rozwój umiejętności zawodowych farmaceutów z Dolnego Śląska. UCZESTNICY PROJEKTU Projekt adresowany jest do farmaceutów, osób dorosłych zatrudnionych na umowę o pracę i posiadających Prawo Wykonywania Zawodu, którzy z własnej inicjatywy zgłoszą chęć podwyższenia swoich kwalifikacji. W projekcie weźmie udział 550 farmaceutów zamieszkujących i zatrudnionych na terenie województwa dolnośląskiego. Projekt pomoże farmaceutom w dopełnieniu obowiązku doskonalenia zawodowego. Dzięki udziałowi w szkoleniach farmaceuci zdobędą po 48 punktów edukacyjnych (każdy z uczestników po 40 punktów twardych i 8 punktów miękkich). REKRUTACJA Rekrutacja będzie prowadzona w oparciu o następujące kryteria: forma zatrudnienia (tylko umowa o pracę), miejsce zatrudnienia (tylko na terenie województwa dolnośląskiego), miejsce zamieszkania (tylko na terenie województwa dolnośląskiego; ponadto pierwszeństwo będą miały osoby zamieszkujące na terenie regionu dla którego prowadzona jest rekrutacja), kolejność zgłoszeń. Proces rekrutacji rozpoczyna się od przesłania faksem lub poprzez stronę internetową albo dostarczenia osobiście do siedziby DIA formularza zgłoszeniowego. Zgłoszenia rejestrowane będą w kolejności wpływu. O wyniku rekrutacji decyduje kolejność zgłoszeń i limit dostępnych miejsc. Limit miejsc ustala się proporcjonalnie na każdą formę dokonania zgłoszenia (tj. poprzez stronę www.dia.edu.pl, przesłanie faksem, osobiste doręczenie), biorąc pod uwagę ogół zgłoszeń przesłanych i złożonych w czasie trwania rekrutacji. Informacje o zapisach do projektu oraz wynikach naboru są zamieszczane na stronie internetowej projektu (www.dia.edu.pl) oraz w siedzibie DIA. W przypadku zakwalifikowania się do projektu skontaktują się z Państwem pracownicy projektu ds. rekrutacji i obsługi szkoleń (Izabela Podolec, Teresa Cikacz) w celu ustalenia daty i godziny stawiennictwa w siedzibie DIA. Konieczne będzie wówczas przedłożenie podpisanych następujących dokumentów: formularza zgłoszeniowego, deklaracji uczestnictwa w projekcie, zaświadczenia o zatrudnieniu wydanego przez pracodawcę, kserokopii dowodu osobistego wraz z oświadczeniem o zamieszkaniu na terenie województwa dolnośląskiego, umowy o uczestnictwo w szkoleniu wraz z oświadczeniem uczestnika projektu o wyrażeniu zgody na przetwarzanie danych osobowych (w dwóch egzemplarzach, po jednym dla uczestnika projektu i Organizatora). Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 16 pharmakon 5/2009
Człowiek najlepsza inwestycja SZKOLENIA I WYKŁADY Projekt zakłada utworzenie 6 grup szkoleniowych i przeprowadzenie łącznie 288 godzin szkoleniowych wykładów i szkoleń, w tym: 1. 12 godzin wykładu Uzależnienie od alkoholu choroba alkoholowa, zapobieganie, leczenie, skutki (2 godziny x 6 grup), 2. 12 godzin wykładu Wygląd zewnętrzny i mowa ciała - wstępna diagnostyka chorobowa (2 godziny x 6 grup) 3. 12 godzin wykładu Interakcje i działania niepożądane leków (2 godziny x 6 grup), 4. 12 godzin wykładu Nowoczesne metody leczenia odleżyn i owrzodzeń żylakowatych oraz stopy cukrzycowej (2 godziny x 6 grup), 5. 60 godzin modułu szkolenia Farmakologia w leczeniu chorób narządu wzroku (10 godzin x 6 grup), 6. 60 godzin modułu szkolenia Narkotyki i problemy narkomanii w Polsce (10 godzin x 6 grup), 7. 60 godzin modułu szkolenia Postępy w farmakoterapii wybranych chorób skóry (10 godzin x 6 grup), 8. 60 godzin modułu szkolenia Wyroby medyczne i gazy medyczne (10 godzin x 6 grupy). MATERIAŁY SZKOLENIOWE Każdy z uczestników projektu otrzyma bezpłatnie materiały szkoleniowe przygotowane przez wykładowców oraz następujące publikacje: Opieka farmaceutyczna. Objawy, rozpoznanie i leczenie, autorzy: Paul Ri er i Janusz Pluta; Farmacja praktyczna autor: Renata Jachowicz; Exacta Medica. Wyniki badań, wartości referencyjne, dawkowanie leków:, autor: I. R. Entwistle. STRONA INTERNETOWA PROJEKTU W dniu 20 kwietnia br. została uruchomiona strona internetowa projektu pod adresem: www.dia.edu.pl. Znajdują się na niej szczegółowe informacje nt. projektu, w tym dokumentacja projektowa oraz terminy rekrutacji i szkoleń. Proces rekrutacji do projektu oraz obowiązki i prawa uczestników szkoleń zostały opisane w Regulaminie szkoleń, który dostępny jest w zakładce Dokumenty. Ponadto znaleźć tam można całość dokumentacji rekrutacyjnej i szkoleniowej, w tym listy osób zakwalifikowanych do projektu. ZAPISY DLA REGIONU WROCŁAWSKIEGO Rekrutacja dla pierwszych dwóch grup regionu wrocławskiego rozpoczęła się w dniu 27 kwietnia br. o godzinie 8:00 i trwała 4 kolejne dni robocze. W sumie w okresie trwania zapisów przesłano lub złożono 195 zgłoszeń, w tym: za pośrednictwem strony WWW: 151 limit miejsc 143; poprzez faks: 10 limit miejsc 9; osobiste w siedzibie Organizatora: 34 limit miejsc 32. Z powodu rezygnacji niektórych osób z udziału w bezpłatnych szkoleniach koniecznym było ogłoszenie w dniu 12 maja br. zapisów uzupełniających. Osoby, które nie zakwalifikowały się do w/w grup mogą ubiegać się o przyjęcie w ramach grupy Wrocław III, bądź w grupach z danych regionów (Jelenia Góra, Legnica, Wałbrzych). Pierwsze dwa spotkania dla grupy Wrocław I odbędą się w dniach: 16 i 17 maja br. (temat kursu: Narkotyki i problemy narkomanii w Polsce ) i 6 i 7 czerwca br. (temat kursu: Postępy w farmakoterapii wybranych chorób skóry ). Grupa Wrocław II rozpocznie swój udział w projekcie w dniach 13 i 14 czerwca br. kursem pt. Narkotyki i problemy narkomanii w Polsce. Kolejne szkolenia dla w/w grup odbędą się po przerwie wakacyjnej (lipiec sierpień). Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 5/2009 pharmakon 17
Narodowy Fundusz Zdrowia Dolnośląski Oddział Wojewódzki Posiedzenie Rady Dolnośląskiego Oddziału NFZ 20 kwietnia br. przedstawiciel Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej - Joanna Piątkowska uczestniczyła w charakterze obserwatora w posiedzeniu Rady Dolnośląskiego Oddziału NFZ. Podczas posiedzenia została przedstawiona analiza skarg i wniosków pacjentów. Po raz kolejny na 249 wniesionych skarg nie zanotowano żadnej skargi na apteki i zaopatrzenie w leki, to nas bardzo cieszy. Ponadto została przedstawiona informacja Dyrektora Krzysztofa Dworaka na temat prognoz i zagrożeń dotyczących zabezpieczenia udzielania świadczeń opieki zdrowotnej w roku 2009. W roku bieżącym nastąpi znaczny, bo na poziomie 25% wzrost finansów, a także o ok. 10% wzrost na leczenie specjalistyczne. Natomiast nastąpi obniżka nakładów na refundację produktów leczniczych. W roku ubiegłym z planu finansowego na refundację produktów leczniczych nie zostało wykorzystanych 13 mln zł, w tym zaś roku na planowaną pozycję, na poziomie 590 mln zł, dyrekcja oddziału przewiduje, że zabraknie 10 mln zł. Są to informacje, które mogą zaniepokoić nasze środowisko. Na posiedzeniu Rady Dyrektor, zgodnie z programem, omówił wyniki przeprowadzonych w NFZ-cie kontroli, których było 15 (wewnętrzne, NIK-u, Ministerstwa Zdrowia i Centrali NFZ), a także kłopotów z tegorocznym kontraktowaniem świadczeń zdrowotnych. Nowo powołana Rada w sposób bardzo zaangażowany dyskutowała na temat pracy oddziału i przygotowywała się do dalszej pracy, m.in. postanowiła sama, we własnym zakresie, dokonywać wnikliwe analizy przedstawianych przez oddział danych. Na bardzo nurtujące nasze środowisko pytanie czy zmniejszające się wpływy z ZUS-u nie wpłyną na finansowanie świadczeń czy też opóźnienia w płaceniu rachunków refundacyjnych, Dyrektor zapewnił, że nic takiego nie będzie miało miejsca. NFZ ma w planie finansowym rezerwy przewidziane na ten cel. Mam nadzieję, że rzeczywiście tak będzie. Bardzo na to liczę. Joanna Piątkowska 18 pharmakon 5/2009
Kalendarium Zjazd Sprawozdawczy Delegatów Opolskiej OIA W dniu 18 kwietnia br. na zaproszenie Prezesa Opolskiej Izby Aptekarskiej mgr. Andrzeja Prygla uczestniczyłam w Okręgowym Zjeździe Aptekarzy Opolszczyzny. Zjazd odbył się w samym Opolu. Zaprzyjaźniona, sąsiadująca z nami Izba jest dużo mniejszą od Dolnośląskiej Izby. Liczy 464 członków, na jej terenie znajdują się 273 apteki ogólnodostępne i 19 zakładowych. W roku ubiegłym Opolska Izba Aptekarska wydała 34 rękojmie na prowadzenie apteki dla kierowników aptek. Od zeszłego roku Izba ta posiada własną stronę internetową. Ponadto na 464 ich członków 103 uzyskało 100 punktów edukacyjnych, a 48 nie zdobyło ani jednego punktu. Na 92 delegatów (Izba Opolska dopiero w tej kadencji, po raz pierwszy wybrała delegatów) było obecnych 58. Zjazdowi przewodniczyła mgr Bogumiła Bereśniewicz-Blana. Oprócz sprawozdań z pracy organów Izby, przegłosowania absolutorium dla Rady, przyjęcia prowizorium budżetowego na 2009 odbyły się wybory uzupełniające na Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej, którym została wybrana mgr Ewa Tułacz. Zmieniono także liczebność Komisji Rewizyjnej i uzupełniono jej skład o dwóch członków. Zjazd dyskutował nad kierunkami pracy Izby w roku 2009 i przegłosował uchwały zjazdowe. Podczas Zjazdu rozmawialiśmy również o pracach legislacyjnych NRA, a także prawdopodobieństwie zmian prawa farmaceutycznego, produktach leczniczych, które nie przeszły harmonizacji vide Detralex i transporcie bezpośrednim. Prezes Izby poinformował Zjazd, że wbrew wcześniejszym planom, oddział opolski NFZ nie zostanie zlikwidowany. Ta informacja bardzo ucieszyła nasze aptekarskie środowisko. Z koleżankami i kolegami z sąsiedniej Izby łączą nas od lat przyjazne stosunki. Zwykle kończyliśmy tą samą wrocławską farmację, a więc mamy wśród nich koleżanki i kolegów z roku, a to łączy. Razem uczestniczymy we wspólnych szkoleniach, spotkaniach organizowanych przez hurtownie i wspólnych spotkaniach roku. Zawsze mamy o czym porozmawiać, tak było i tym razem. Atmosfera rozmów kuluarowych była miła i serdeczna. Joanna Piątkowska 5/2009 pharmakon 19
Moim zdaniem 22 Głos w dyskusji na temat cen leków refundowanych Od czasów ministra Łapińskiego w obrocie lekiem funkcjonuje pojęcie ceny maksymalnej. Jego jedynym efektem jest stosowanie przez grupę właścicieli aptek cen niższych w celach marketingowych. Obecnie przez nasze środowisko przetacza się dyskusja na temat cen leków refundowanych. Słyszę często opinie, że wprowadzenie sztywnych cen i sztywnych marż rozwiąże wszystkie problemy związane z tak zwaną liberalną polityką lekową naszych wszystkich dotychczasowych rządów. Uważam, że realizacja tych haseł może przynieść nieoczekiwane skutki dla nas wszystkich. Jeżeli przyjąć, za IMS, że średnia wartość obrotu apteki to 150.000,- złotych, a wartość leków, które podlegają refundacji stanowi około 35% +- 5 % w zależności od jej położenia. Zdecydowana większość aptek uzyskuje na tym asortymencie około 8 % rabatu. Pochopne wprowadzenie sztywnych marż i sztywnych cen na wszystkich poziomach może skutkować utratą uzyskiwanych rabatów na tej grupie leków. Według bardzo powierzchownych wyliczeń średnia apteka może utracić około czterech tysięcy przychodu miesięcznie. Wydaje się to nie dużą kwotą. Ale jest to wartość jednej faktury albo koszt jednego etatu pracownika fachowego. Uważam, że pacjent przychodzący do apteki powinien mieć poczucie bezpieczeństwa, a takie poczucie dają stałe ceny detaliczne. Założeniem reformy służby zdrowia była gwarancja równego dostępu do świadczeń medycznych. Pacjent nie może być dyskryminowany ze względu na miejsce zamieszkania. Czym zawinił pacjent wobec systemu, że pobliska apteka nie jest hołubiona przez przedstawicieli firm farmaceutycznych? Czy tym zjawiskiem nie powinien się zająć Rzecznik Praw Obywatelskich? Stałe ceny detaliczne, a bardziej stała odpłatność za leki, daje również możliwość stabilizacji wydatków NFZ i ograniczy marnotrawstwo leków, które są kupowane, bo jest okazja. Uważam, że nasze środowisko powinno walczyć o stałe ceny pharmakon 5/2009
detaliczne, a bardziej o stałą odpłatność pacjenta, o zmianę tabeli marżowej, która ostatni raz była zmieniana ponad pięć lat temu oraz o zmianę wartości ryczałtu. Walka tylko o sztywne ceny i sztywne marże na wszystkich poziomach może się obrócić przeciwko nam. Mgr Andrzej Prygiel Prezes Opolskiej OIA Nauka - szkolenia Bezpieczna Farmakoterapia tor z przeszkodami Konferencja pod powyższym tytułem odbyła się we Wrocławiu na sali uniwersyteckiego prawa przy ul. Uniwersyteckiej w dniu 16 kwietnia 2009 roku. Patronat honorowy objął JM prof. Ryszard Andrzejak Rektor Akademii Medycznej we Wrocławiu, który zaszczycił również swoją obecnością konferencję. Wśród organizatorów i jednocześnie prowadzących Konferencję byli znakomici, wrocławscy naukowcy, Dziekani Wydziału Lekarskiego i Farmaceutycznego: dr hab. Jolanta Antonowicz-Juchniewicz, prof.nadzw. i prof. Adam Szeląg oraz dr hab. Kazimierz Gąsiorowski, prof.nadzw. i dr hab. Anna Wiela Hojeńska, prof.nadzw. Obrady prowadzą dziekan Jolanta Antonowicz-Juchniewicz i dziekan Kazimierz Gąsiorowski Otwarcia Konferencji dokonała, jak zawsze urokliwa i lubiana przez wielu z nas Pani Profesor Krystyna Orzechowska Juzwenko. Wykładowcami byli: 5/2009 pharmakon 23
24 dr Agata Maciejczyk (Warszawa), dr Magdalena Hurkacz (Wrocław), prof. Marek Ziętek, dr Ewa Chlebda (Wrocław), dr Jarosław Woroń (Kraków), dr Ewa Jażwińska-Tarnawska (Wrocław), prof. Jadwiga Biernat, dr Jacek Gąsiorowski ( Wrocław), dr Łukasz Łapiński (Wrocław), doc. dr Anna Jabłecka (Poznań), dr Katarzyna Szalonka (Wrocław). Organizatorzy przewidzieli bardzo szeroki tematycznie zakres Konferencji, która była również znakomicie zorganizowana i zgromadziła pełną salę na trwającej 6 godzin Konferencji (praktycznie bez przerw). Wszystkie wykłady były interesujące i wiele Uczestnicy konferencji: dr hab. Anna Wiela Hojeńska, wnoszące do naszej wiedzy prof. Krystyna Orzechowska-Juzwenko i JM Rektor prof. fachowej, mnie wyjątkowo Ryszard Andrzejak wciągnęły : - Uważaj na leki dostępne bez recepty mogą nawet zabić! Sam tytuł może zbyt sugestywny, ale wykład znakomity (dr Magdalena Hurkacz ), - Polekowe nadciśnienie tętnicze - bardzo ciekawy (dr Ewa Chlebda), - Bezpieczeństwo stosowania doustnych środków antykoncepcyjnych i leków hormonalnych temat jak najbardziej na czasie (dr Ewa Jaźwińska-Tarnawska), - Czy łączenie alkoholu i narkotyków z lekami jest bezpieczne? tytuł może niedostatecznie trafiony, ale treść i osoba wykładowcy Wiceprezes DIA Joanna Piątkowska wśród uczestników konferencji znakomite (dr Jacek Gąsiorowski), pharmakon 5/2009
- Etyczne i prawne aspekty reklamy leków - naprawdę dobrze przybliżone (dr Katarzyna Szalonka). Na końcu Konferencji nastąpiło podsumowanie akcji Ulotka nie gryzie. Studenci uczestniczący w Konferencji napisali test, który został sprawdzony przez asystentów Farmakologii Klinicznej i Farmakologii Wydziału Lekarskiego. Studenci dziękują prof. Krystynie Orzechowskiej- Juzwenko Konferencja była głównie skierowana do studentów Akademii Medycznej, niemniej uczestniczyło w niej wielu zaproszonych farmaceutów i lekarzy, zostały też przyznane punkty edukacyjne. Uznałam, że warto naszemu środowisku aptekarskiemu przybliżyć niektóre tematy. Mając to na uwadze, rozmawiałam z kilkoma wykładowcami o powtórzeniu ich wykładów, w poszerzonej formie (wykłady były przewidziane na 20 minut), szerszemu gronu farmaceutów. Zorganizowanie tak ciekawej Konferencji to naprawdę znakomity pomysł i wiele wnoszący. Sama farmakologia to arcyciekawa nauka i im więcej z niej wiemy, tym lepiej dla naszej wiedzy merytorycznej. Brawa i ogromne podziękowania dla Organizatorów!!! Joanna Piątkowska Zdjęcia: Adam Zadrzywilski 5/2009 pharmakon 25
Spotkania naukowo szkoleniowe 02.06.2009 r. godz. 11:00 (o godz. 10:00 spotkanie regionu) siedziba DIA we Wrocławiu Racjonalna terapia zawrotów głowy - leki oryginalne a generyczne Wykładowca: doc. Jarosław Wysocki Czy każdy preparat z Omega 3 ratuje życie? Wykładowca: dr hab. n. med. Małgorzata Kozłowska - Wojciechowska Choroby trzustki, jako problem kliniczny i farmakologiczny Wykładowca: prof. Piotr Fiedor 05.06.2009 r. godz. 19:00 Hotel Qubus, Legnica Racjonalna terapia zawrotów głowy - leki oryginalne a generyczne Wykładowca: doc. Jarosław Wysocki Przewlekła Niewydolność Żylna Wykładowca: prof. dr hab. n. med. Artur Pupka 16.06.2009 r. godz. 10:00 - Hotel Rivendell, Szczawno-Zdrój Przewlekła Niewydolność Żylna Wykładowca: prof. dr hab. n. med. Artur Pupka 16.06.2009 r. godz. 14:00 Hotel Fenix, Jelenia Góra Przewlekła Niewydolność Żylna Wykładowca: prof. dr hab. n. med. Artur Pupka 26 19.06.2009 r. godz. 19:00 Hotel HP Park Plaza ul. Drobnera 11/13 Przewlekła Niewydolność Żylna Wykładowca: prof. dr hab. n. med. Artur Pupka pharmakon 5/2009
Informacje z DIA Zebranie Regionu Wrocławskiego DIA 5 maja odbyło się cykliczne zebranie Regionu Wrocławskiego Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej. Jego znaczną część zajęła obszerna informacja na temat 5-tej Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Szkoleniowej Farmaceutów, która w dniach 8-10 października odbędzie się we Wrocławiu. Prezes Piotr Bohater mówił o tym na jakim etapie są przygotowania do tego bardzo ważnego dla naszej Izby wydarzenia. Mówił o promocji konferencji, jej stronie internetowej oraz wydarzeniach, które będą jej towarzyszyły. Gorąco zachęcał aptekarzy do szerokiego udziału w tej konferencji, nie tylko ze względu na możliwość zdobycia punktów w ramach kształcenia ustawicznego. W sumie będzie można ich zdobyć aż 21. Konferencja będzie niepowtarzalną okazją do wysłuchania szeregu interesujących wykładów, które przedstawią międzynarodowe sławy. W jej trakcie odbędą się kursy szkoleniowe i panele dyskusyjne. Następnie prezes DIA, mgr Piotr Bohater, poinformował o stopniu realizacji współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, projektu szkoleniowego pt. Czas na rozwój kompleksowe szkolenia farmaceutów. Mamy już za sobą proces kwalifikacji uczestników cyklu szkoleń. Na stronie internetowej poświęconej temu projektowi: www.dia.edu.pl, można znaleźć bieżące informacje na ten temat. Następnym omawianym zagadnieniem była kontrowersyjna decyzja Ministra Zdrowia dotycząca zakończenia bezpłatnego wydawania niezharmonizowanego preparatu Detralex dla pacjentów z uprawnieniami IB. Na zakończenie zebrania Regionu Wrocławskiego Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej poinformowano o zaplanowanych na wrzesień i październik szkoleniach, na których zostaną zaprezentowane wybrane wykłady, które wysłuchali uczestnicy Konferencji Farmakoterapia Bezpieczna Tor z przeszkodami. 5/2009 pharmakon 27
Spotkania integracyjne Skalne Miasto zdobyte W sobotę 9 maja br. wybraliśmy się na kolejny, wiosenny Górski Rajd Aptekarzy DIA. Tym razem nasz wybór padł na przepiękne Skalne Miasto, tuż za czeską granicą. Po 2,5 godz. jazdy autokarem byliśmy na miejscu. Na początku naszej wędrówki zatrzymaliśmy się przy malowniczo położonym jeziorku (po dawnej piaskowni) zachwycając się jego niezwykłym szafi rowo -zielonym kolorem. Stąd, zielonym szlakiem, ruszyliśmy w trasę turystyczną pokonując strome schodki, ścieżki i wąwozy. Idąc podziwialiśmy zachwycające w swoim kształcie monumentalne skały, w których, w wyniku wieloletniej erozji, przyroda wyrzeźbiła fantastyczne struktury. Skały tworzą tu całe zgrupowania i labirynty stanowiące najwyższej klasy atrakcję krajobrazową. Na szczególną uwagę zasługują potężne masywy o skalistych krawędziach poprzedzielane głębokimi 28 pharmakon 5/2009
szczelinami tworzące strzeliste skalne baszty - Starosta ze Starościną, Kochankowie, Skalna Korona, Skalna Narzeczona. Na szlaku zatrzymaliśmy się przy płycie pamiątkowej J.W.Goethego z dn.30.08.1790 r. Istota ludzka wydaje się niewielka wobec piękna i potęgi przyrody. Nasyceni cudownymi wrażeniami pożegnaliśmy piękne skały i udaliśmy się na obiad. Niestety wszystko co piękne szybko się kończy. Wymarzona, udana pogoda (zamówiona przez P. Prezesa) oraz wspaniałe nastroje sprawiły, że długo będziemy wspominać miłe chwile spędzone na tej wspólnej wędrówce. Kto z nami nie był niech żałuje. Do zobaczenia na kolejnym rajdzie. Rozalia Mazur-Skotnicka Zdjęcia Izabela Podolec 5/2009 pharmakon 29
Ministerstwo Zdrowia Refundacja leków, którym wygasło pozwolenie na dopuszczenie do obrotu 30 pharmakon 5/2009
5/2009 pharmakon 31
32 pharmakon 5/2009
5/2009 pharmakon 33
Ogłoszenia Urząd Miar o legalizacji przyrządów 34 pharmakon 5/2009
Klub Seniora 28 kwietnia odbyło się tradycyjne spotkanie Klubu Seniora. Tym razem było to nieco opóźnione spotkanie wielkanocne. Z tej okazji przygotowano tradycyjny wielkanocny stół z typowymi dla polskiej kuchni potrawami. Zebranym z tej okazji seniorkom serdeczne życzenia świąteczne złożyła przewodnicząca Klubu Seniora mgr Stanisława Makuchowska. W spotkaniu tym uczestniczył prezes DIA mgr Piotr Bohater, który także ciepło powitał zebrane Panie i dołączył się do świątecznych życzeń. Prezes Bohater poprosił seniorki by przyłączyły się do organizacji międzynarodowej konferencji farmaceutów, która odbędzie się w październiku. Pracy z tym związanej jest dużo, a pomoc i doświadczenie seniorów może być bardzo przydatne. Podczas ostatniego spotkania dyskutowałyśmy na tematy związane z naszym zawodem. Poruszony został temat uruchomienia we Wrocławiu Muzeum Farmacji, co wywołało bardzo ożywioną dyskusję. Jak zwykle i tym razem nasze spotkanie przebiegało w miłej atmosferze. Zarząd Klubu Seniora Zdjęcia: Adam Zadrzywilski 5/2009 pharmakon 35
rok założenia 1989 APTEKI - meble - wyposażenie profesjonalne rozwiązania 20 LAT DOŚWIADCZEŃ OFERUJEMY KOMPLEKSOWĄ OBSŁUGĘ: doradztwo, projektowanie, wykonanie, montaż, serwis, leasing WYKONUJEMY: meble do sali sprzedaży, meble na zaplecza, modernizacje aptek DOSTARCZAMY: systemy szuflad aptecznych JUMAPOL do regałów i stołów ekspedycyjnych szufladowe systemy głębokiego składowania FAMA 7007 automatyczne podajniki leków CONSIS nowość! JUMAPOL - producent mebli aptecznych Garncarsko, ul.nowowiejska 14, 55-050 Sobótka tel. (+48) 071 39 11 220, 39 11 222, fax(+48) 071 39 11 221 meble@jumapol.pl www.jumapol.pl PW ABIREX OFERUJE PRACE BUDOWLANE I INSTALACYJNE dzięki współpracy z projektantami i dostawcami wyposażenia aptek oferujemy kompleksową usługę od projektu z uzgodnieniami przez wykonanie prac budowlanych i instalacyjnych do całkowitego wyposażenia apteki w meble i niezbędne urządzenia posiadamy wieloletnie doświadczenie w budowaniu aptek od podstaw i remontach już istniejących zrealizowaliśmy około stu aptek na terenie całego kraju naszym atutem jest doświadczona kadra pracowników o wysokich kwalifikacjach oraz terminowa i wysoka jakość wykonywanych robót PW ABIREX ul. Graniczna 17 58-310 Szczawno - Zdrój tel. 36 0 604 060 895 fax. 074 843 25 78 e-mail: pharmakon abirex1@wp.pl 5/2009
Czar starych aptek APTEKA LUDOWA W Polsce nie istniały nigdy apteki ludowe, czyli składy z lekami, obsługiwane przez aptekarzy na podobieństwo zawodowych handlarzy ziół, jakich znamy z Włoch, jeszcze od VI wieku. Główną opiekunką wczesno-średniowiecznej polskiej rodziny, lekarką i aptekarką była kobieta. Wprawdzie istnieli u Słowian wróże-lekarze, ale ci posługiwali się raczej zaklęciami złych lub dobrych sił, niż preparowaniem leków. Również owczarze, naprawiający zwichnięcia lub złamania kości, ludowi dentyści, którymi bywali zazwyczaj kowale, wreszcie różni zażegnywacze i znachorzy, mało posługiwali się lekarstwami. Najzasobniejszą więc aptekę posiadały babki, czyli lekarki wiejskie. Lekarstwa ich były przeważnie pochodzenia roślinnego w odróżnieniu do czarowników-myśliwych, zamieszkujących lasy i knieje, którzy chętniej posługiwali się lekami pochodzenia zwierzęcego. Środki lecznicze wspomnianych kategorii lekarzy stanowią właśnie ludową aptekę, w której obok dzikich i hodowlanych ziół, znajdują się kamienie szlachetne, Drzeworyt z XIII w. przedstawiający znachorkę przy preparowaniu leku srom borsuczy lub zajęczy, nos lisa, serce nietoperza, róg jelenia, oczy raka, sadło muchy czy tłuszcz wisielca. Wspomniany tłuszcz jak i krew stracone- 5/2009 pharmakon 37
go zbrodniarza musiały być świeże! Te cudaczne medykamenty, częściowo zachowane do dzisiaj, niekoniecznie musimy łączyć z odległymi czasami. Wszak jeszcze francuski Journal de Pharmacie, z 1815 roku, zachwalał suszone ropuchy jako niezawodny i wypraktykowany środek na epilepsję! Jeszcze do 1834 roku wolno było w Austrii sprzedawać w aptekach części mumii egipskich, a sprzedawana w polskich aptekach jeszcze pod koniec XIX wieku wężowa woda czyt. wężowa nalewka, preparowana była z gadów pozyskiwanych od okolicznych chłopów. W okresie średniowiecza, okresie ciemnoty, zabobonu i wiary w tajemne siły pojawiła się mandragora jako panaceum przy bezsenności i dużych bólach. Jak przystało na okres wiary w czary przypisywano jej iż posiada barwnik ognistego koloru, wytwarzający w ciemności błyszczące światło, znikające za zbliżeniem się człowieka istoty nieczystej! Twierdzono, że mandragora Kosma i Damian oraz zielarka. Drzeworyt z XIII w. tylko wtedy działała skutecznie gdy rosła pod szubienicą, a przy wyrywaniu korzeni wydawała żałosny jęk i przynosiła śmierć poszukiwaczom. Dlatego też kto szukał mandragory powinien ziemię dookoła korzenia odkopać, a następnie przywiązać do rośliny psa. Pies zwabiony rzuconym w niedalekiej odległości mięsem wyszarpywał roślinę z ziemi, po czym sam zdychał. Nieco później hodowano mandragorę w ogródkach, podlewając winem wierząc, że przynosi domownikom szczęście i błogosławieństwo... Jak głęboko zakorzenione było zaufanie do medycyny ludowej świadczy fakt, iż kiedy w 1929 roku w Muzeum Etnograficznym na Wawelu wystawiono na widok publiczny ludową aptekę w postaci dużej gabloty pełnej licznych pudełek z ziółkami i słoiczków z maściami i sadłami, do dyrekcji placówki poczęły zgłaszać się kobiety z podkrakowskich wsi opowiadając 38 pharmakon 5/2009
o swoich boleniach, a potem prosząc o sprzedanie stosownych medykamentów (Kuryer Literacko-Naukowy, nr 48, rok VI). Wspomniana wystawa (apteka) składała się wyłącznie ze zbiorów pana Seweryna Udzieli, badacza medycyny ludowej i zarazem kolekcjonera w tej materii, który z dużą sumiennością gromadził aptekę ludu krakowskiego. Zbiór liczył około 200 pozycji udokumentowanych pod względem etnograficznym i paramedycznym. Wprawdzie na medycynę ludową patrzymy dzisiaj z przymrużonym okiem, jednak tej formy lecznictwa lekceważyć nam dzisiaj nie wolno, gdyż było ono matką medycyny uniwersyteckiej. Był nawet w historii czas kiedy medyczna wiedza ludowa wystarczała uniwersyteckim powagom doktorskim. Przynajmniej połowę swojej wiedzy lekarze-profesorzy zawdzięczali wiejskim lekarkom. Profesor J. Rostafiński w swojej książce o Medycynie na Uniwersytecie Jagiellońskim w XV w. przytacza charakterystyczne zdanie ucznia sławnego Konrada Gesnera, mowa o Antonim Schneebergu osiadłym w Polsce cudzoziemcu, który w jednej ze swoich rozpraw pisał: Nie wstyd mię też było, że byłem uczniem baby. Kiedy starożytni lekarze nie wypierają się lecz Wyrywanie mandragory. Drzeworyt z Herbarza Sz.Syreniusza z 1613 r. głośno wyznają, że byli uczniami zwierząt Naturalnie i lud korzystał z wiedzy lekarzy. Za ich pośrednictwem przyjmowały się zarówno nowe leki proste czyli simplicia, jak i złożone mixta composita. Ponieważ lekarzami w Polsce często byli cudzoziemcy (Czesi, Niemcy, Włosi czy Francuzi) więc zrozumiałe są obce wpływy w nazewnictwie ludowej apteki i lecznictwie. 5/2009 pharmakon 39