1) Sytuacja epidemiologiczna chorób zakaźnych Sytuację epidemiologiczną chorób zakaźnych w powiecie głogowskim należy uznać za korzystną. Obserwowany w roku 2016 wzrost zachorowań na niektóre choroby zakaźne miał, podobnie jak w latach ubiegłych charakter sezonowy lub był kontynuacją trendów wieloletnich obserwowanych wcześniej. Sytuacja epidemiologiczna chorób zakaźnych na terenie działalności Powiatowej Stacji Sanitarno - Epidemiologicznej w Głogowie w okresie od 01.01.2016 roku do 31.12.2016 roku w porównaniu z analogicznym okresem 2015 roku przedstawia się następująco: a) W grupie chorób szerzących się drogą przewodu pokarmowego znacznie zmniejszyła się liczba zakażeń jelitowo bakteryjnych i wirusowych z 73 w 2015r. do 18 w 2016r., tj.: o 75%, w obu okresach nie notowano zachorowań na czerwonkę oraz zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu A, odnotowano 5 krotny wzrost ogólnej liczby indywidualnych ognisk zatruć pokarmowych wywołanych pałeczkami Salmonella w postaci nieżytu żołądkowo jelitowego (w 2015r. 2, w 2016r. 10), w 2016r. zanotowano 1 zbiorowe zatrucie pokarmowe wywołane pałeczką Salmonella Enteritidis, które miało miejsce w środowisku domowym. Zachorowanie wystąpiło po spożyciu koktajlu mlecznego przygotowanego z żółtek surowych jaj kurzych oraz potrawy risotto z filetem z piersi kurczaka. Przeprowadzone dochodzenie epidemiologiczne w ognisku wykazało, że istniała możliwość przeniesienia zakażenia przez osobę przygotowującą potrawy, u której z posiewu kału wyhodowano Salmonellę Enteritidis. Ponadto nieprzestrzeganie zasad czystości i higieny sposobu przechowywania i przygotowania produktów mogło przyczynić się do wystąpienia zatrucia. Wobec powyższego polecono przeprowadzenie dokładnego mycia i dezynfekcji sprzętu, naczyń i pomieszczeń kuchni. b) Choroby szerzące się drogą krwi nieznacznie zmniejszyła się ogólna liczba zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby z 24 w 2015r. do 21 w 2016r., w przypadku przewlekłego WZW typu B było zachorowań około 1,4-krotnie więcej (w 2015r. 7, a w 2016r. 10), w przypadku WZW typu C było zachorowań około 1,5 krotnie mniej (w 2015r. 17, a w 2016r. 11), Na podstawie przeprowadzonej analizy wywiadów epidemiologicznych opracowanych w ogniskach WZW typu B i WZW typ C wynika, że: wszystkie osoby chore (21) miały w przeszłości kontakt z placówkami medycznymi gdzie, wykonywane były zabiegi medyczne (zarówno małe jak i duże) z naruszeniem ciągłości tkanki, w tym 2 osoby oprócz ww. zbiegów były dodatkowo narażone na: 1 osoba miała styczność z nosicielem wirusa hepatotropowego, 1 osoba miała wykonywany zabieg niemedyczny z naruszeniem ciągłości tkanki (tatuaż) w warunkach domowych. W kwietniu bieżącego roku zarejestrowano 1 zachorowanie na przewlekłe WZW typu B u osoby mieszkającej w Przytulisku dla Najuboższych im. Św. Faustyny w Żukowicach. W ramach działań przeciwepidemicznych osoby ze styczności z chorym (37) zostały objęte 6 miesięcznym nadzorem lekarskim i zakwalifikowane do szczepień p/wzw typu B cyklem III dawkowym. str. 1
c) Choroby, którym możemy zapobiec na drodze szczepień ochronnych nie notowano zachorowań na odrę podobnie jak w latach ubiegłych, w 2016 roku zarejestrowano 2 przypadki zachorowań na krztusiec, a w analogicznym okresie 2015 roku nie notowano zachorowań, w 2015r. i w 2016r. zanotowano taką samą liczbę zachorowań na różyczkę, tj.: po 3, zmniejszyła się 1,6-krotnie liczba zachorowań na nagminne zapalenie przyusznic (świnkę) z 8 w 2015r. do 5 w 2016r. d) Pozostałe choroby zakaźne znacznie zmniejszyła się liczba zachorowań na ospę wietrzną z 331 w 2015r. do 121 w 2016r., tj.: o 63%, nieznacznie zwiększyła się liczba zachorowań na płonicę z 46 w 2015r. do 49 w 2016r., w obu okresach nie notowano zachorowań na meningokokowe zapalenie opon mózgowo rdzeniowych, w 2016 roku zarejestrowano 7 przypadków zachorowań na grypę A/H1N1, a w analogicznym okresie 2015 roku zanotowano 1 przypadek zachorowań. Wszystkie przypadki zachorowań na grypę były hospitalizowane. Zachorowaniu uległy 2 kobiety i 5 mężczyzn w przedziale wiekowym od 22 do 64 lat. Nie odnotowano zgonu z powodu zachorowania na grypę A/H1N1. nieznacznie zwiększyła się liczba zachorowań grypopodobnych z 13761 w 2015r. do 14328 w 2016r, tj.: o 4,1%. Z powodu podejrzeń zachorowań na grypę w 2016 roku skierowano do szpitala ogółem 5 osób. Jako przyczynę skierowania do szpitala we wszystkich przypadkach wskazywano objawy ze strony układu oddechowego. Należy zaznaczyć, że w roku sprawozdawczym podobnie jak w minionych latach poziom uodpornienia p/ grypie był niewielki, liczba osób szczepionych stanowi symboliczny procent ogółu ludności powiatu głogowskiego. Szczepieniom p/grypie w 2016 roku poddało się 2049 osób, a w analogicznym okresie 2015 roku 1980 osób. w 2016 roku w porównaniu z rokiem 2015 nastąpił około 1,7- krotny spadek zachorowań na gruźlicę (2015 roku - 15, a w 2016 r. - 9). Na podstawie przeprowadzonej analizy zachorowań na gruźlicę wynika, że 100% zachorowań dotyczyło gruźlicy płucnej. Zachorowania dotyczyły 8 mężczyzn w przedziale wiekowym od 37 lat do 61 lat oraz 1 kobiety w wieku 46 lat. Spośród zarejestrowanych zachorowań 1 osoba to osoba pracująca zawodowo, 3 osoby to emeryci i renciści i 5 osób to osoby bezrobotne. Zachorowania miały miejsce w 7 przypadkach w mieście natomiast w 2 na wsi. W każdym przypadku zgłoszenia zachorowania przeprowadzano dochodzenie epidemiologiczne, a osoby z bliskiego kontaktu z chorym zostały objęte nadzorem lekarskim. Nikt z osób z nadzoru nie zachorował. Pouczono o przestrzeganiu higieny osobistej i higieny otoczenia. Spośród 9 ogółu zarejestrowanych zachorowań 2 zachorowania na gruźlicę wystąpiły u osób przebywających w Zakładzie Karnym w Głogowie (1 zachorowanie miało miejsce w lipcu, a drugie w grudniu). W ramach nadzoru epidemiologicznego skazani, którzy mieli bliski kontakt z chorym, (spędzali wspólnie czas w celi) objęto badaniami lekarskimi i badaniami radiologicznymi. w 2016 roku na terenie działania tut. Stacji zarejestrowano 1 przypadek ostrego porażenia wiotkiego (OPV) u dziecka 5 letniego mieszkającego w Głogowie. Na podstawie przeprowadzonego dochodzenia epidemiologicznego ustalono, iż chory w połowie marca 2016r. przeszedł infekcję dróg oddechowych z temperaturą, po czym zaczął się uskarżać na bóle kończyn dolnych, górnych oraz pleców. Następnie pojawiły się zaburzenia chodu (niedowład kończyn dolnych) i równowagi. Wobec powyższego str. 2
chorego hospitalizowano w Oddziale Neurologii Dziecięcej w Nowej Soli, a następnie przetransportowano do Dolnośląskiego Szpitala Specjalistycznego Centrum Medycyny Ratunkowej we Wrocławiu do Oddziału Neurologii Dziecięcej. Na podstawie obrazu klinicznego oraz wyników badań laboratoryjnych rozpoznano Zespół Guillaina Barrego. e) Choroby odzwierzęce Pogryzienia przez zwierzęta podejrzane o wściekliznę W 2016 roku na terenie powiatu głogowskiego zanotowano spadek pokąsań ludzi przez zwierzęta z 93 w 2015 roku do 60 w 2016 roku, tj.: o 35,5 %. Podobnie jak w latach ubiegłych najczęściej były to pogryzienia prze psy (50, w tym nieznane 11), rzadziej koty (10, w tym nieznane 5). W 2016r. zakwalifikowano do szczepień p/wściekliźnie 3 osoby, a w analogicznym okresie roku ubiegłego 7 osób. Przyczyną kwalifikowania do szczepień p/wściekliźnie były pogryzienia przez bezpańskie psy (2) i kota (1), których nie można było poddać obserwacji weterynaryjnej. Ponadto w stosunku do 2 osób Lekarz Chorób Zakaźnych odstąpił od szczepień p/wściekliźnie, a 11 osób zrezygnowało z konsultacji w poradni chorób zakaźnych. Niestety nadzór w ognisku zagrożenia człowieka wścieklizną na terenie powiatu głogowskiego jest utrudniony ze względu na brak Punktu konsultacyjnego ds. szczepień p/wściekliźnie. Przyczynia się to do tego, iż pacjenci pomimo poinformowania o zagrożeniach zdrowotnych wynikających z kontaktu ze zwierzęciem nieznanym ze względu na koszty przerywają szczepienia lub rezygnują z konsultacji w poradni. Nie odnotowano żadnego zgonu z powodu wścieklizny. Borelioza z Lyme W okresie sprawozdawczym nieznacznie zmniejszyła się ogólna liczba zachorowań na boreliozę z 5 w 2015r. do 4 w 2016r. Zachorowania miały miejsce w przedziale wiekowym od 46 do 77 lat. Zachorowania wystąpiły u 4 kobiet mieszkających w mieście. Podczas przeprowadzonych wywiadów epidemiologicznych ustalono, że 2 osoby zostały ukąszone przez kleszcze na terenie województwa dolnośląskiego, 1 osoba na terenie województwa lubuskiego, a 1 osoba na terenie województwa lubelskiego. f) Choroby zakaźne szczególnie niebezpieczne W obu okresach nie notowano chorób zakaźnych szczególnie niebezpiecznych, w tym określanych jako importowane, wiążące się z wyjazdami zagranicznymi w inne strefy klimatyczne (cholera, malaria, żółta gorączka i inne wirusowe gorączki krwotoczne). 2) Ocena wykonawstwa szczepień Realizacja Programu Szczepień Ochronnych odgrywa istotną role w kształtowaniu zdrowia publicznego w obszarze zapobiegania wystąpieniu chorób zakaźnych i zapobiegania następstwom tych chorób. Na podstawie danych liczbowych zawartych w rocznych sprawozdaniach ze szczepień ochronnych MZ 54 sporządzonych przez świadczeniodawców prowadzących szczepienia można stwierdzić, że wykonawstwo szczepień u dzieci i młodzieży objętych Programem Szczepień Ochronnych jest zadawalające. Realizacja wybranych szczepień Szczepienie p/ospie wietrznej W 2016 roku zaszczepiono ogółem 203 osoby p/ospie wietrznej, w tym: 127 osoby w ramach szczepień obowiązkowych (nieodpłatnych), którymi objęte są dzieci z określonych grup ryzyka, 76 osób zaszczepiono w ramach szczepień zalecanych (odpłatnych). Dla porównania w 2015 roku zaszczepiono ogółem 177 osób (nieodpłatnie 109 osób, odpłatnie 68 osób). str. 3
Szczepienie p/neisseria meningitidis W 2016 roku zaszczepiono p/neisseria meningitidis 81 osób, w tym: w przedziale wiekowym od 0 do 19 r. ż. - 79 osób, w przedziale od 20 r.ż. i powyżej - 2 osoby. W porównaniu do poprzedniego roku sprawozdawczego zwiększyła się liczba zaszczepionych osób p/neisseria meningitidis o 34. Szczepienia p/streptococcus pneumoniae Podobnie jak przypadku szczepień p/ospie wietrznej szczepienia p/streptococcus pneumoniae prowadzone są w ramach szczepień obowiązkowych (nieodpłatnych) w określonych grupach dzieci w sposób szczególny narażonych na zakażenie, chorujących na określone choroby oraz w ramach szczepień zalecanych (odpłatnych). W 2016 roku zaszczepiono ogółem 356 osób p/streptococcus pneumoniae (nieodpłatnie 177 osób, odpłatnie 179 osób), w tym: w przedziale wiekowym od 0 do 19 r. ż. zaszczepiono 177 dzieci szczepionką bezpłatną i 166 dzieci szczepionką płatną. w przedziale od 20 r.ż. i powyżej zaszczepiono 13 osób szczepionką płatną. Dla porównania w 2015r. zaszczepiono ogółem 302 osób (nieodpłatnie 202 osoby, odpłatnie 100 osób). Szczepienie p/wirusowemu zapaleniu wątroby typu A W roku sprawozdawczym zaobserwowano wzrost zainteresowania odpłatnymi szczepieniami p/ WZW typu A. W 2016r. zaszczepiły się 42 osoby, jest to o 4 osoby więcej w porównaniu do roku 2015 (38). Szczepienia p/wirusowemu zapaleniu wątroby typu A przedstawiają się następująco: w przedziale od 0 do 9 r.ż. - 2 osoby, w przedziale od 10 do 14 r.ż. - 1 osoba, w przedziale od 20 r.ż. i powyżej - 39 osób. Szczepienie p/biegunce rotawirusowej W roku sprawozdawczym nieznacznie zwiększyła się liczba dzieci zaszczepionych doustną szczepionką p/biegunce rotawirusowej. Ogółem zaszczepiono 284 dzieci, jest to o 46 dzieci więcej w odniesieniu do roku 2015 (238). 3) Zadania problemowe a) z zakresu szczepień ochronnych W ramach nadzoru nad wykonawstwem szczepień w 2016 roku stwierdzono, iż nadal na terenie powiatu głogowskiego wzrasta liczba rodziców/opiekunów prawnych nie wyrażających zgody na rozpoczęcie lub kontynuowanie obowiązkowych szczepień ochronnych u swoich dzieci. Ma to związek z działaniami ruchów antyszczepionkowych, zdaniem których szczepienie dzieci jest złe i niepożądane oraz doniesieniami w mediach o szkodliwości szczepień. Ogółem na dzień 31.12.2016r. w wykazie osób prawnych uchylających się od obowiązkowych szczepień ochronnych swoich dzieci zarejestrowano 97 osób opornych. Jest to o 27 przypadków więcej w stosunku do 2015 roku (70). W związku z nie realizowaniem przez rodziców/opiekunów prawnych obowiązkowych szczepień ochronnych u dzieci zgodnie z kalendarzem szczepień Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Głogowie przeprowadził 20 indywidualnych rozmów z rodzicami mających na celu uświadomienie zagrożeń zdrowotnych jakie mogą wyniknąć w sytuacji nie zaszczepienia dziecka, wystosował 11 wezwań do opiekunów prawnych w celu pouczenia o obowiązku szczepień przeciw wybranym chorobom zakaźnym oraz wysłał 52 upomnienia str. 4
obligujące do realizacji ustawowego obowiązku szczepienia w terminie 7 dni, z informacją o wdrożeniu postępowania egzekucyjnego w sytuacji niedopełnienia ww. obowiązku. Na osoby, które nie wywiązały się z ustawowego obowiązku szczepień pomimo przesłanych wezwań i upomnień PPIS w Głogowie nałożył 56 tytułów wykonawczych i wniosków, które następnie przekazano do Dolnośląskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego we Wrocławiu jako właściwego organu egzekucyjnego w celu wszczęcia egzekucji administracyjnej. W trybie prowadzonego postępowania egzekucyjnego 4 rodziców/opiekunów prawnych wniosło zarzuty w sprawie postępowania egzekucyjnego. W związku z powyższym PPIS w Głogowie jako wierzyciel wydał 4 postanowienia uznając zarzuty za nieuzasadnione. W wyniku podjętych działań przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Głogowie 4 opiekunów prawnych wznowiło szczepienia u dzieci. Obowiązujący system szczepień ochronnych zapewnia bezpieczeństwo zarówno dzieciom poddawanym szczepieniu, jak i całej populacji. Nawet pojedyncze osoby nie zaszczepione stanowią zagrożenie epidemiologiczne. Nie zaszczepienie jednego dziecka może mieć negatywny wpływ zarówno na jego zdrowie, jak i na zdrowie innych dzieci lub członków rodziny. Osoby, które się nie szczepią, nie tylko nie chronią siebie indywidualnie, ale działają też na szkodę społeczeństwa, bo nie powstaje tzw. odporność,,zbiorowiskowa, która daje ochronę osobom nieuodpornionym. Gdy zaszczepi się za mało osób, to ten rodzaj odporności zanika. Zatem rezygnacja ze szczepień ochronnych niesie ze sobą ryzyko szkodliwych społecznie następstw. Należy mieć również świadomość, że skutki powikłań po przebytej chorobie zakaźnej nie tylko mają wymiar częściowej utraty zdrowia, ale również ogromne skutki ekonomiczne, którymi obarczone jest społeczeństwo. b) preparaty szczepionkowe przerwanie łańcucha chłodniczego W 2016 roku w 1 podmiocie leczniczym świadczącym usługi medyczne w zakresie szczepień ochronnych na terenie powiatu głogowskiego doszło do przerwania łańcucha chłodniczego podczas przechowywania preparatów szczepionkowych przeznaczonych do realizacji Programu Szczepień Ochronnych. W związku ze zgłoszonym ww. przypadkiem przeprowadzono kontrolę, podczas której sprawdzono dokumentację medyczną oraz zakres postępowania osób odpowiedzialnych za nadzór nad stosowaniem procedur dotyczących transportu i przechowywania preparatów szczepionkowych. W wyniku kontroli ustalono, że przerwanie łańcucha chłodniczego nastąpiło z powodu niewłaściwego postępowania personelu medycznego (niezamknięcia drzwi urządzenia chłodniczego). Preparaty szczepionkowe nie były przechowywane zgodnie z zaleceniem producenta, tj.: w temperaturze od + 2 do + 8 0 C. Wobec powyższego kierownik zakładu leczniczego podjął decyzję o utylizacji preparatów szczepionkowych. Informację dotyczącą ilości i wartości utylizowanych preparatów szczepionkowych Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Głogowie przekazał Ministerstwu Zdrowia oraz powiadomił Dolnośląskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego we Wrocławiu, Głównego Inspektora Sanitarnego w Warszawie i Wojewódzkiego Inspektora Farmaceutycznego we Wrocławiu. Biorąc pod uwagę powyższe PPIS w Głogowie wystosował do świadczeniodawców realizujących szczepienia ochronne pismo przypominające o prawidłowym sposobie transportowania, przechowywania preparatów szczepionkowych, podkreślając iż niezachowanie wymaganego przez producenta łańcucha chłodniczego może skutkować uszkodzeniem szczepionki. str. 5
Optymalnym rozwiązaniem jest ciągłe monitorowanie temperatury w chłodziarkach urządzeniami elektronicznymi z funkcją rejestracji zapisów i powiadomieniem przez sms. Podmiot leczniczy, w którym doszło do przerwania łańcucha chłodniczego dla zapewnienia odpowiednich warunków przechowywania szczepionek zakupił nową chłodziarkę wyposażoną w system monitorowania temperatury z funkcją powiadomienia przez sms w sytuacji zmiany zakresu temperatury w urządzeniu chłodniczym. 4) Podmioty wykonujące działalność leczniczą W roku sprawozdawczym w większości kontrolowanych podmiotów leczniczych stan sanitarny nie budził zastrzeżeń. Sekcja Epidemiologii nadzorowała gabinety zabiegowe (Indywidualne, Specjalistyczne, Grupowe Praktyki Lekarskie wykonujące świadczenia zdrowotne w zakresie stomatologii, ginekologii i chirurgii oraz Poradnie Stomatologiczne). Zakres kontroli w podmiotach wykonujących świadczenia medyczne uwzględniał zagadnienia dotyczące: dezynfekcji narzędzi i sprzętu medycznego, sterylizacji, dezynfekcji i sprzątania pomieszczeń oraz postępowania z odpadami medycznymi. W 2016 roku przeprowadzono ogółem 86 kontroli sanitarnych, w tym 83 w placówkach medycznych oraz 3 w innych obiektach (zakłady kosmetyczne). Spośród 86 kontroli sanitarnych tylko w dwóch przypadkach stwierdzono nieprawidłowości. Nałożono mandat karny na sumę 200,00 zł w Zakładzie Kosmetycznym Studio Tatuażu za zaniedbania z zakresu sterylizacji oraz dezynfekcji narzędzi i sprzętu. Ponadto w ramach działań pokontrolnych wydano 2 decyzje nakazujące opłatę za negatywną kontrolę oraz 1 decyzję umarzającą postępowanie administracyjne w sprawie wydania decyzji nakazującej wykonanie obowiązku w celu poprawy stanu technicznego wyposażenia gabinetu stomatologicznego. str. 6