POWIATOWY PROGRAM PRACY Z RODZINĄ

POWIATOWY PROGRAM PRACY Z RODZINĄ na lata 2012-2014 Centrum Pomocy Rodzinie w Żarach 2012

Spis treści: I. Wstęp 3 II. Podstawy prawne Programu.5 III. Diagnoza rodzinnej i instytucjonalnej pieczy zastępczej..5 IV. Cele Programu.....12 V. Działania realizowane w ramach Programu..12 VI. Zakładane rezultaty Programu....17 VII. Środowiska rodzinne zagrożone umieszczeniem dzieci w zastępczych formach opieki 18 VIII. Limit rodzin zastępczych zawodowych..18 IX. Źródła finansowania Programu 18 X. Beneficjenci Programu..19 XI. Monitoring Programu.19 2

I. Wstęp Każde dziecko ma prawo do tego, aby wychowywać się w rodzinie. Prawidłowo funkcjonująca rodzina zapewnia dziecku odpowiednie warunki bytowe, możliwości rozwoju fizycznego, psychicznego i społecznego. Zaspokaja istotne potrzeby życiowe dziecka, w tym przede wszystkim potrzebę bezpieczeństwa i miłości. Wychowując się w rodzinie, dziecko ma możliwość uczenia się prawidłowych wzorców życia rodzinnego i społecznego. Rodzice w istotny sposób wpływają na kształtowanie postaw i zachowań młodego człowieka. Rozmaite przyczyny powodują, że funkcjonowanie wielu rodzin ulega zaburzeniom. Dziecko pozostaje pozbawione opieki rodzicielskiej, jego potrzeby nie są zaspokajane, dochodzi nawet do zagrożenia zdrowia i życia. Dzieciom, które znalazły się w takiej sytuacji, zapewnia się opiekę i wychowanie w rodzinach zastępczych bądź placówkach opiekuńczowychowawczych. Bycie rodziną zastępczą jest wielkim wyzwaniem i pociąga za sobą dużą odpowiedzialność za ukształtowanie młodego człowieka, który w swoim życiu przeżył różne straty. W związku z licznymi trudnościami, które pojawiają się w trakcie sprawowania tej funkcji, istotne jest stworzenie sieci wsparcia dla rodzin zastępczych i ich wychowanków, która zapewni poczucie bezpieczeństwa i pomoże w sytuacjach kryzysowych. Podstawą opracowania go Programu Pracy z Rodziną jest art. 180 pkt 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. Nr 149, poz. 887 ze zm.). Jak wynika z obowiązującego obecnie stanu prawnego, systemem pieczy zastępczej nazywamy zespół osób, instytucji i działań mających na celu zapewnienie czasowej opieki i wychowania dzieciom w przypadkach niemożności sprawowania opieki i wychowania przez rodziców. Jednostkami organizacyjnymi wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej są wszelkie jednostki samorządu terytorialnego wykonujące zadania w ww. zakresie: placówki wsparcia dziennego, organizatorzy rodzinnej pieczy zastępczej, placówki opiekuńczo-wychowawcze, regionalne placówki opiekuńczo- terapeutyczne, interwencyjne ośrodki preadopcyjne, ośrodki adopcyjne oraz inne podmioty, którym zlecono realizację tego typu zadań. W powiecie żarskim funkcja organizatora rodzinnej pieczy zastępczej została powierzona mu Centrum Pomocy Rodzinie w Żarach. Zgodnie z art. 76 ust. 2 ustawy: w przypadku gdy wyznaczoną na podstawie ust. 1 jednostką organizacyjną jest powiatowe centrum pomocy rodzinie, w centrum tworzy się zespół do spraw pieczy zastępczej. W skład zespołu działającego w PCPR w Żarach wchodzą: starszy specjalista pracy socjalnej, koordynator ds. rodzin zastępczych, psycholog oraz pedagog. W celu usprawnienia realizacji zadań nałożonych ww. ustawą oraz pozyskania środków z zewnątrz należało przystąpić do opracowania i realizacji go Programu Pracy z Rodziną na lata 2012-2014. Aby lokalny system wspierania rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych przynosił pożądane efekty, należy położyć szczególny nacisk na podjęcie działań profilaktycznych, wspomagających i wspierających rodzinę biologiczną dziecka oraz rozwijających i wspierających rodzinną pieczę zastępczą oraz usamodzielniających się wychowanków, a także utrzymujących poziom świadczonych usług przez instytucjonalną pieczę zastępczą funkcjonującą na terenie powiatu. Umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej ma być ostatecznością, po wykorzystaniu przez gminę wszystkich możliwych form wsparcia rodziny naturalnej. Mając na uwadze powyższe przesłanki istnieje uzasadniona potrzeba opracowania go Programu Pracy z Rodziną, który z uwzględnieniem lokalnych uwarunkowań, nakreśli kierunki działań w perspektywie 3 letniej. Podstawowym celem podejmowanych działań będzie praca z rodziną w celu powrotu dziecka to rodziny naturalnej lub jego przysposobienie. Niniejszy program został opracowany przez zespół pracowników go Centrum Pomocy Rodzinie w Żarach. 3

II. Podstawy prawne programu Działania w zakresie rozwoju pieczy zastępczej, w tym zadania zapisane w niniejszym Programie, podejmowane są i realizowane w oparciu o następujące przepisy i dokumenty: 1. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej (Dz. U. z 1997 r., Nr 78, poz. 483 ze zm.); 2. Konwencja o Prawach Dziecka; 3. Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. Nr 149, poz. 887 ze zm.); 4. Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tj. Dz. U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1592 ze zm.); 5. Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tj. z 2009 r. Dz. U. Nr 175, poz. 1362 ze zm.); 6. Ustawa z dnia 29 maja 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873 ze zm.); 7. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej (Dz. U. Nr 292, poz. 1720). III. Diagnoza rodzinnej i instytucjonalnej pieczy zastępczej w powiecie żarskim Rodzinna piecza zastępcza Rodzinna piecza zastępcza jest formą tymczasowej opieki nad dzieckiem. W sytuacji kiedy dziecko nie może wychowywać się w swojej rodzinie biologicznej, najlepszym wyjściem jest zapewnienie mu opieki w rodzinie zastępczej: spokrewnionej, niezawodowej, zawodowej lub rodzinnym domu dziecka. Na podstawie obowiązującej do dnia 31.12.2011 r. ustawy o pomocy społecznej wyróżnialiśmy następujące rodzaje rodzin zastępczych: 1. spokrewnione- opiekę nad dzieckiem sprawują dalsi członkowie rodziny, np. dziadkowie, wujostwo, rodzeństwo, itp., 2. niespokrewnione- opiekę nad dzieckiem sprawują osoby prawnie obce dla dziecka. W takiej rodzinie może być umieszczone w tym samym czasie troje dzieci, 3. zawodowe niespokrewnione z dzieckiem: wielodzietne- w takiej rodzinie umieszcza się w tym samym czasie nie mniej niż troje i nie więcej niż sześcioro dzieci; w przypadku konieczności umieszczenia w rodzinie rodzeństwa, liczba dzieci w takiej rodzinie może być zwiększona, specjalistyczne- w takiej rodzinie umieszcza się dzieci niedostosowane społecznie albo dzieci z różnymi dysfunkcjami, problemami zdrowotnymi wymagającymi szczególnej opieki i pielęgnacji; w rodzinie tej może wychowywać się w tym samym czasie nie więcej niż troje dzieci, o charakterze pogotowia rodzinnego- w rodzinie takiej umieszcza się nie więcej niż troje dzieci na pobyt okresowy do czasu unormowania sytuacji życiowej dziecka, nie dłużnej niż na okres 12 miesięcy, w szczególnie uzasadnionych przypadkach pobyt dziecka może być przedłużony, jednak nie więcej niż o kolejne 3 miesiące. Od dnia 1 stycznia 2012 r. na podstawie art. 39 ust. 1 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej formami rodzinnej pieczy zastępczej są: 1. rodzina zastępcza: a) spokrewniona- tworzą małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim, będący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka, b) niezawodowa- tworzą małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim, niebędący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka, c) zawodowa, w tym zawodowa pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego i zawodowa specjalistyczna, 2. rodzinny dom dziecka, 3. rodziny pomocowe- sprawują opiekę nad dzieckiem w przypadku czasowego niesprawowania opieki nad dzieckiem przez rodzinę zastępczą, na wniosek rodziny. Zgodnie z art. 37 ust. 1 i 2 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej dziecko może pozostać w rodzinie zastępczej do osiągnięcia pełnoletności, a w przypadku podjęcia 4

dalszego kształcenia nie dłużej niż do ukończenia 25 roku życia. Jednakże pobyt dziecka w pieczy zastępczej powinien być czasowy i prowadzić do zmiany sytuacji prawnej dziecka, tj. przywrócenia lub pozbawienia władzy rodzicielskiej. Kandydaci na rodziny zastępcze, podejmując decyzję o utworzeniu rodziny zastępczej, muszą posiadać świadomość czasowości opieki nad dzieckiem, brać pod uwagę i akceptować możliwość powrotu dziecka do rodziny biologicznej lub umieszczenia go w rodzinie adopcyjnej. Najczęściej do rodziny zastępczej trafiają dzieci rodziców, którzy nie mogą wypełniać wobec swojego dziecka funkcji opiekuńczo-wychowawczych. Oznacza to, że zostali oni ograniczeni lub zawieszeni w wykonywaniu władzy rodzicielskiej. W celu oceny potrzeb pieczy zastępczej w powiecie żarskim dokonano analizy rodzin zastępczych funkcjonujących w okresie pięciu minionych lat, z uwzględnieniem liczby dzieci umieszonych w rodzinach zastępczych. Tabela nr 1: Liczba rodzin zastępczych spokrewnionych, niespokrewnionych i zawodowych w powiecie żarskim w latach 2007-2011 Źródło: Sprawozdania z działalności PCPR Rodziny zastępcze 2007 2008 2009 2010 2011 Spokrewnione 120 114 120 113 109 Niespokrewnione 19 21 20 21 19 Zawodowe- wielodzietne 3 3 3 6 7 Zawodowerodzinne pogotowie 2 3 3 3 4 OGÓŁEM 144 141 146 143 139 Wykres nr 1: Liczba rodzin zastępczych spokrewnionych, niespokrewnionych i zawodowych w latach 2007-2011 140 120 100 80 60 40 2007 2008 2009 2010 2011 20 0 Spokrewnione Niespokrewnione Zawodowe- wielodzietne Zawodowe- pogotowie rodzinne Tabela nr 2: Liczba dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych spokrewnionych, niespokrewnionych i zawodowych w latach 2007-2011 Niespokrewnione Typ rodziny zastępczej 32 2007 30 2008 34 2009 31 2010 22 2011 Zawodowe- /rok wielodzietne 18 15 17 27 34 Spokrewnione 150 145 142 146 151 5

Zawodowerodzinne pogotowie 22 26 31 29 39 OGÓŁEM 222 216 224 233 246 Źródło: Sprawozdania z działalności PCPR Wykres nr 2: Liczba dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych spokrewnionych, niespokrewnionych i zawodowych w latach 2007-2011 160 140 120 100 80 60 40 20 0 Spokrewnione Niespokrewnione Zawodowe- wielodzietne Zawodowe- pogotowie rodzinne 2007 2008 2009 2010 2011 Jak wynika z zebranych powyżej danych, na terenie naszego powiatu zdecydowaną większość stanowiły i stanowią, w myśl przepisów obowiązujących do 31.12,2011 r., rodziny zastępcze spokrewnione, tj. rodziny, w których opiekunami dzieci są dziadkowie, wujostwo bądź rodzeństwo, następnie rodziny zastępcze niespokrewnione z dzieckiem i rodziny zawodowe. Od dnia 1 stycznia 2012 r., w związku z wejściem w życie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, rodzinę zastępczą spokrewnioną tworzą jedynie wstępni lub rodzeństwo dziecka. Rodziny niespokrewnione z dzieckiem stają się rodzinami zastępczymi niezawodowymi. Tabela nr 3: Liczba rodzin zastępczych w powiecie żarskim po wejściu w życie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej Porównanie liczby rodzin spokrewnionych, niespokrewnionych/niezawodowych i zawodowych Typ rodziny Stan na dzień 31.12.2011 Stan na dzień 1.01.2012 spokrewnione 98 spokrewnione 74 6

niespokrewnione 12 niezawodowe 36 zawodowe wielodzietne 7 zawodowe 7 zawodowerodzinne pogotowie 4 zawodowe- pogotowie rodzinne 4 OGÓŁEM 121 121 Źródło: Sprawozdania z działalności PCPR Tabela nr 4: Liczba dzieci umieszczonych w rodzinach spokrewnionych, niespokrewnionych/niezawodowych i zawodowych. Porównanie liczby dzieci umieszczonych w rodzinach spokrewnionych, niespokrewnionych/niezawodowych i zawodowych Typ rodziny Stan na dzień 31.12.2011 Stan na dzień 1.01.2012 spokrewnione 136 spokrewnione 97 niespokrewnione 18 niezawodowe 57 zawodowe wielodzietne 29 zawodowe 29 zawodowerodzinne pogotowie 15 Zawodowe- pogotowie rodzinne 15 OGÓŁEM 198 198 Źródło: Sprawozdania z działalności PCPR Z powyższego zestawienia wynika, że po wejściu w życie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, część rodzin spokrewnionych funkcjonuje obecnie jako rodziny niezawodowe. Nie ma również kategorii rodzin niespokrewnionych, które obecnie także określane są jako rodziny niezawodowe. W związku z tym liczba tego typu rodzin wzrosła z 18 do 57 czyli o 216%. Instytucjonalna piecza zastępcza Na terenie powiatu żarskiego funkcjonują dwie placówki opiekuńczo-wychowawcze: Powiatowy Dom Dziecka w Żarach 7

Powiatowy Dom Dziecka w Lubsku Do dnia 31.12.2008 r. na terenie powiatu żarskiego funkcjonował Powiatowy Dom Dziecka w Łęknicy, w którym mogło być umieszczonych 60 dzieci. Placówka nie spełniała jednak standardów określonych w rozporządzeniu Ministra Polityki Społecznej z dnia 14 lutego 2005 r. w sprawie placówek opiekuńczo-wychowawczych (Dz.U. Nr 37, poz. 331). Główne zastrzeżenia dotyczyły zbyt dużej liczby wychowanków, braku wymaganych przepisami pomieszczeń oraz wykwalifikowanej kadry specjalistów. Niekorzystne było również usytuowanie Domu Dziecka, tj. położenie w miejscowości przygranicznej. W związku z powyższym Uchwałą nr XXXI/171/2008 Rady Powiatu Żarskiego z dnia 30.12.2008 r., za zgodą Wojewody, zlikwidowano jednostkę organizacyjną powiatu o nazwie Powiatowy Dom Dziecka w Łęknicy wpisaną do wojewódzkiego rejestru placówek opiekuńczowychowawczych pod pozycją nr 8 i działającą jako jednostka budżetowa. Po zlikwidowaniu jednostki jej działania przejęły dwie mniejsze placówki o charakterze rodzinkowym: Powiatowy Dom Dziecka w Lubsku i Powiatowy Dom Dziecka w Żarach. Powiatowy Dom Dziecka w Żarach funkcjonuje na podstawie decyzji Wojewody Lubuskiego Nr PS.I.Akra 90130/7/2010 z dnia 23.12.2010 r. pod pozycją 111. Placówka jest przeznaczona na 28 miejsc ( 20 socjalizacyjnych i 8 interwencyjnych). Powiatowy Dom Dziecka w Lubsku- funkcjonuje na podstawie decyzji Wojewody Lubuskiego Nr PS.I.Akra 90130/6/2010 z dnia 23.12.2010 r. pod pozycją 112. Placówka jest przeznaczona na 26 miejsc, w tym wyróżniono dwie grupy socjalizacyjne i 6 miejsc interwencyjnych. Przedmiotem działalności obu placówek jest zapewnienie dzieciom całodobowej ciągłej lub okresowej opieki i wychowania oraz zaspokajanie ich niezbędnych potrzeb bytowych, rozwojowych, w tym emocjonalnych, społecznych, religijnych a także zapewnienie korzystania z przysługujących świadczeń zdrowotnych i kształcenia. Na podstawie Regulaminu Organizacyjnego przyjętego przez Zarząd Powiatu Żarskiego w dniu 6 marca 2012 r. Nr 183/2012 oraz nr 184/2012 Powiatowy Dom Dziecka w Żarach oraz Powiatowy Dom Dziecka w Lubsku zmienił typ na placówkę socjalizacyjną z miejscami interwencyjnymi. Zgodnie z ustawą o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej w placówkach opiekuńczo-wychowawczych typu interwencyjnego oraz socjalizacyjnego w okresie 4 lat od dnia wejścia jej w życie, tj. od dnia 1 stycznia 2012 r. mogą być umieszczane dzieci powyżej 7 roku życia. Po upływie tego okresu w placówkach będą mogły przebywać jedynie dzieci powyżej 10 roku życia. Umieszczanie dzieci poniżej tego wieku będzie możliwe tylko w wyjątkowych sytuacjach, szczególnie gdy przemawiać za tym będzie stan ich zdrowia lub dotyczyć to będzie rodzeństwa. Tabela nr 5: Liczba dzieci umieszczonych w placówce opiekuńczo-wychowawczej na terenie powiatu żarskiego w latach 2007-2008 Placówka/rok 2007 2008 Powiatowy Dom Dziecka Łęknicy w 9 10 Źródło: Sprawozdania z działalności PCPR 8

Tabela nr 6: Liczba dzieci umieszczonych w placówkach opiekuńczo-wychowawczych na terenie powiatu żarskiego w latach 2009-2011 Placówka/rok 2009 2010 2011 Powiatowy Dom Dziecka w Żarach 11 2 8 Powiatowy Dom Dziecka w Lubsku 5 6 6 Razem 16 8 14 Źródło: Sprawozdania z działalności PCPR Tabela nr 7: Liczba dzieci przebywających w placówkach opiekuńczo-wychowawczych w latach 2007-2011 Placówka/rok 2007 2008 2009 2010 2011 Powiatowy Dom Dziecka w Łęknicy 60 60 - - - Powiatowy Dom Dziecka w Żarach - - 30 30 30 Powiatowy Dom Dziecka w Lubsku - - 30 29 30 9

IV. Cele Programu Cel 1: Zapobieganie umieszczeniu dziecka w pieczy zastępczej. Cel 2: Monitorowanie sytuacji rodzin zastępczych i wychowanków w powiecie żarskim. Cel 3: Wsparcie opiekunów zastępczych, ich dzieci oraz wychowanków. Cel 4: Współpraca z rodzinami zastępczymi i Stowarzyszeniem Rodzin Zastępczych Tęcza. Cel 5: Rozwój rodzinnych form pieczy zastępczej w powiecie żarskim (promocja rodzicielstwa zastępczego). Cel 6: Wspieranie procesu usamodzielnienia pełnoletnich wychowanków pieczy zastępczej. Cel 7: Rozwój wolontariatu na rzecz rodzin zastępczych, Cel 8: Współpraca z innymi instytucjami i organizacjami pozarządowymi, Cel 9: Powrót dziecka z rodziny zastępczej do rodziny naturalnej, a jeśli nie jest to możliwe to przysposobienie dziecka. V. Działania realizowane w ramach programu 1. Zapobieganie umieszczeniu dzieci w pieczy zastępczej. Podstawowym założeniem celu pierwszego jest profilaktyka, czyli zapobieganie przyczynom kierowania dzieci do zastępczych form opieki. Dotychczasowe doświadczenia wskazują, iż przede wszystkim konieczne jest wsparcie rodzin naturalnych na etapie, gdy problemy zaczynają się pojawiać. Pomoc dla tych rodzin często przychodzi za późno, wtedy gdy kryzys jest już głęboki. Zachodzi wówczas potrzeba umieszczenia dzieci poza rodziną naturalną. W tym obszarze szczególny nacisk należy położyć na wielokierunkową pracę z rodziną dysfunkcyjną, która w sposób nieprawidłowy wypełnia swoje obowiązki rodzicielskie. Działania wspomagające i wspierające rodzinę pozwolą na wzmocnienie jej podstawowych funkcji oraz zminimalizują jej dysfunkcje, a tym samym ograniczą wzrost liczby dzieci umieszczanych w pieczy zastępczej. Wzmocnienie rodziny naturalnej poprzez wielozakresowe wsparcie w realizacji zadań opiekuńczo-wychowawczych jest zadaniem priorytetowym Programu. Lp. Działania Termin realizacji Realizatorzy Partnerzy 1. Poradnictwo rodzinne 2012-2014 PCPR, OPS, Kuratorzy, Ośrodek Instytucje lokalne 2. Prowadzenie oddziaływań profilaktycznych w przedszkolach i 2012-2014 PCPR Przedszkola, 10

szkołach szkoły 3. Prowadzenie Szkoły dla Rodziców 2012-2014 PCPR, OPS, Ośrodek Lokalne instytucje 4. Porady psychologiczne, prawne, socjalne, terapeutyczne, pedagogiczne 2012-2014 PCPR, OPS, Ośrodek - 5. Priorytetowe przyjmowanie dzieci z rodzin dysfunkcyjnych do przedszkoli miejskich oraz poradni psychologicznopedagogicznych 6. Priorytetowe przyjmowanie dzieci z rodzin zagrożonych przy organizacji wszelkich form wsparcia w szkole (np. zajęcia dodatkowe, zajęcia specjalistyczne, organizacja czasu wolnego) Stała współpraca zespołów wychowawczych z innymi instytucjami 7. wspomagającymi dziecko i rodzinę oraz organizacjami pozarządowymi 8. Warsztaty dla rodziców z zakresu podnoszenia ich umiejętności opiekuńczowychowawczych 9. Pomoc wolontaryjna w rozwiązywaniu problemów konkretnej rodziny 2012-2014 PCPR Poradnia Psychologiczno- Pedagogiczna, przedszkola 2012-2014 PCPR Szkoły 2012-2014 PCPR, OPS Lokalne instytucje, 2012-2014 PCPR, OPS Lokalne instytucje 2012-2014 PCPR, OPS Organizacje pozarządowe 10. Promowanie wartości rodziny wśród lokalnej społeczności: ulotki, artykuły w prasie, radio, TV, Internecie, a także organizowanie imprez rodzinnych, konferencji, warsztatów 2012-2014 PCPR, OPS, Ośrodek Lokalne instytucje 2. Monitorowanie sytuacji rodzin zastępczych i wychowanków w powiecie żarskim. Lp. Działania Termin realizacji Realizatorzy Partnerzy 1. Tworzenie i systematyczne modyfikowanie planów pomocy dziecku umieszczonemu w rodzinie zastępczej 2. Organizowanie zespołów ds. okresowej oceny sytuacji dziecka umieszczonego w pieczy zastępczej 3. Zgłaszanie dzieci z uregulowaną sytuacją prawną do Ośrodka Adopcyjnego i monitorowanie procedur adopcyjnych 4. Kwalifikowanie osób do pełnienia funkcji rodziny zastępczej 2012-2014 PCPR - 2012-2014 PCPR - 2012-2014 PCPR Ośrodek 2012-2014 PCPR Ośrodek 5. Utworzenie 3 zawodowych rodzin zastępczych, w których przebywać będzie 2013 PCPR, Ośrodek, 11

po 3 dzieci Lokalne instytucje 6. Utworzenie 2 zawodowych rodzin zastępczych, w których przebywać będzie po 3 dzieci 2014 PCPR Ośrodek, Lokalne instytucje 7. Organizowanie szkoleń dla kandydatów na rodziny zastępcze 2012-2014 PCPR Ośrodek, Lokalne instytucje 3. Wsparcie dla opiekunów zastępczych, ich dzieci oraz wychowanków. Lp. Działania Termin realizacji Realizatorzy Partnerzy 1. Realizowanie warsztatów psychoedukacyjnych dla wychowanków rodzin zastępczych 2012-2014 PCPR Samorząd Wojewódzki 2. Systematyczne podnoszenie kwalifikacji funkcjonujących rodzin zastępczych 2012-2014 PCPR, MPiPS, Firmy szkoleniowe 3. Prowadzenie poradnictwa i terapii dla osób sprawujących rodzinną pieczę zastępczą oraz ich dzieci 2012-2014 PCPR Ośrodek 4. Prowadzenie działalności diagnostycznej 2012-2014 PCPR Ośrodek 5. Przeprowadzenie szkoleń, warsztatów z zakresu psychologii i pedagogiki dla rodzin spokrewnionych, niezawodowych i zawodowych 2012-2014 PCPR, MPiPS, Firmy szkoleniowe, Organizacje pozarządowe 6. Dostarczanie wiedzy i umiejętności w zakresie opieki i wychowania 7. Pomoc w prowadzeniu mediacji w sytuacjach konfliktowych 2012-2014 PCPR Ośrodek 2012-2014 PCPR Sąd Rejonowy 8. Wypłacanie świadczeń pieniężnych: rodzinom spokrewnionym, niezawodowym oraz zawodowym 9. Wypłacanie wynagrodzenia dla rodzin zawodowych 2012-2014 PCPR, 2012-2014 PCPR, - 10. Zapewnienie pomocy prawnej osobom sprawującym pieczę zastępczą, w szczególności w zakresie prawa rodzinnego 2012-2014 PCPR organizacje pozarządowe, UE 11. Doskonalenie zawodowe kadry pomocy 2012-2014 PCPR Samorząd 12

społecznej oraz innych podmiotów Wojewódzki 4. Współpraca z rodzinami zastępczymi i Stowarzyszeniem Rodzin Zastępczych Tęcza. Lp. Działania Termin realizacji Realizatorzy Partnerzy 1. Integracja środowiska rodzin zastępczych wycieczki, imprezy okolicznościowe 2. Utworzenie grupy wsparcia dla rodzin zastępczych na terenie miasta Lubska 2012-2014 PCPR Lokalne instytucje, Samorząd Wojewódzki 2013 PCPR - 3. Rozwój działalności Stowarzyszenia Rodzin Zastępczych Tęcza 2012-2014 PCPR, Lokalne instytucje 4. Kontynuacja działalności grupy wsparcia rodzin zastępczych na terenie miasta Żary 2012-2014 PCPR - 5. Obchody Dnia Rodzicielstwa Zastępczego w powiecie żarskim 2012-2014 PCPR, Lokalne instytucje 5. Rozwój rodzinnych form pieczy zastępczej w powiecie żarskim (promocja rodzicielstwa zastępczego). Lp. Działania Termin realizacji Realizacja Partnerzy 1. Podejmowanie działań zmierzających do tworzenia rodzin niezawodowych i zawodowych 2012-2014 PCPR Lokalne instytucje, szkoły, parafie, lokalne media 2. Propagowanie idei rodzicielstwa zastępczego poprzez organizowanie kampanii społecznych 2012-2014 PCPR Lokalne instytucje, szkoły, parafie, lokalne media 6. Wspieranie procesu usamodzielnienia pełnoletnich wychowanków pieczy zastępczej. Osoby usamodzielniające się w pieczy zastępczej (rodzinnej i instytucjonalnej) zazwyczaj nie mogą liczyć na wsparcie ze strony swoich rodziców biologicznych. Dlatego też ważnym zadaniem go Centrum Pomocy Rodzinie w Żarach jest wspieranie młodych osób 13

w procesie usamodzielnienia poprzez, min. pomoc w uzyskaniu wykształcenia, odpowiednich warunków mieszkaniowych, a także wsparcie finansowe i rzeczowe. Lp. Działania Termin realizacji Realizatorzy Partnerzy 1. Działanie grupy wsparcia dla wychowanków przebywających w rodzinach zastępczych i pełnoletnich wychowanków rodzin zastępczych 2. Wspieranie usamodzielnianych wychowanków rodzin zastępczych w zakresie zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych poprzez zapewnienie miejsc w mieszkaniach chronionych i pomoc w uzyskaniu lokalu mieszkalnego z zasobów gminy 3. Wspieranie usamodzielnianych wychowanków w aktywnym udziale w życiu społecznym i kontynuowaniu edukacji 2013-2014 PCPR - 2012-2014 PCPR 2012-2014 PCPR Szkoły, opiekun usamodzielnienia 4. Wspieranie finansowe i rzeczowe 2012-2014 PCPR, - 5. Motywowanie do aktywnego poszukiwania pracy i pomoc w zakresie przygotowania do wejścia na rynek pracy 2012-2014 PCPR, PUP Lokalne instytucje 7. Rozwój wolontariatu na rzecz rodzin zastępczych. Lp. Działania Termin realizacji Realizatorzy Partnerzy 1. Prowadzenie działań promujących wolontariat w PCPR 2012-2014 PCPR Lokalne instytucje 2. Szkolenie wolontariuszy 2012-2014 PCPR - 3. Dobór wolontariuszy do rodzin zastępczych 2012-2014 PCPR - 4. Organizacja Dnia Wolontariusza dla wolontariuszy PCPR 2012-2014 PCPR, OPS, Lokalne instytucje 8. Współpraca z innymi instytucjami i organizacjami pozarządowymi Lp. Działania Termin realizacji Realizatorzy Partnerzy 1. Usprawnienie współpracy pomiędzy instytucjami, organizacjami i urzędami w zakresie pracy z rodziną zastępczą i dzieckiem umieszczonym w placówce opiekuńczo-wychowawczej 2012-2014 PCPR lokalne instytucje i organizacje 14

2. Realizacja zadań ustawowych na rzecz rodzin zastępczych, biologicznych i adopcyjnych z powiatu żarskiego przez Ośrodek 2012-2014 PCPR, Ośrodek - 3. Wdrażanie i realizacja projektów w ramach środków z Unii Europejskiej na rzecz wychowanków, rodzin zastępczych i biologicznych, zagrożonych wykluczeniem społecznym oraz programów w zakresie pomocy dziecku i rodzinie 2012-2014 PCPR, Samorząd Wojewódzki 9. Powrót dziecka z rodziny zastępczej do rodziny naturalnej a jeśli nie jest to możliwe to przysposobienie dziecka. W przypadku dzieci pozostających w opiece zastępczej należy podejmować pracę z rodzinami biologicznymi tak, aby dzieci jak najszybciej mogły powrócić do środowiska rodzinnego. Niezbędnym warunkiem realizacji tego zadania jest otwarcie się zarówno rodziców, jak i dzieci, na oferowaną pomoc oraz zwiększenie motywacji do działania, którego podstawą powinna być wizja rodziny zintegrowanej, harmonijnej, w której zarówno rodzice jak i dzieci znajdują oparcie i chęć do pracy nad sobą. Lp. Działania Termin realizacji Realizatorzy Partnerzy 1. Prowadzenie grupy wsparcia dla rodziców biologicznych dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych i placówkach opiekuńczo - wychowawczych 2. Prowadzenie indywidualnego poradnictwa dla rodziców biologicznych dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej (wsparcie psychologiczno-pedagogiczne) 3. Umożliwianie realizacji kontaktów pomiędzy rodziną biologiczną a dziećmi przebywającymi w rodzinach zastępczych na terenie Centrum, w sytuacji zaistnienia takiej potrzeby 4. Wzbudzanie i podtrzymywanie motywacji rodzin biologicznych do współpracy i uświadamianie rodzicom, że dzieci zawsze ich potrzebują 5. Pomoc w przywróceniu równowagi w rodzinie poprzez wsparcie psychologiczno- pedagogiczne 6. Ścisła współpraca z Ośrodkiem m z Sądem Rejonowym- Wydział Rodzinny i Nieletnich oraz z Ośrodkami Pomocy Społecznej 2012-2014 PCPR, OPS Dom Dziecka w Żarach i w Lubsku 2012-2014 PCPR, OPS Lokalne instytucje 2012-2014 PCPR Sąd Rejonowy, Poradnia Psychologiczno- Pedagogiczna 2012-2014 PCPR, OPS Lokalne instytucje 2012-2014 PCPR, OPS Lokalne instytucje 2012-2014 PCPR OA, Sąd MOPS GOPS-y 15

VI. Zakładane rezultaty realizacji Programu 1. Zwiększenie świadomości społeczności lokalnej odnośnie wartości rodziny poprzez podejmowanie działań profilaktycznych i promujących wartości rodzinne. 2. Wzmocnienie systemu wsparcia dla rodzin zagrożonych bezradnością opiekuńczowychowawczą oraz rodzin dysfunkcyjnych. 3. Zmniejszenie liczby dzieci w wieku poniżej 10 roku życia przebywających w instytucjonalnej pieczy zastępczej. 4. Wsparcie istniejących rodzin zastępczych poprzez organizowanie specjalistycznych szkoleń mających na celu podniesienie ich kompetencji opiekuńczo-wychowawczych, prowadzenia grup wsparcia, zapewnienie dostępu do specjalistyczne pomocy. 5. Zapewnienie kompleksowej pomocy osobom usamodzielnianym oraz większe wsparcie w realizacji indywidualnych programów usamodzielnienia, w tym poprzez wsparcie rzeczowe i finansowe. 6. Wzmocnienie procesu aktywizowania osób usamodzielnianych do uczestnictwa w życiu społecznym, kontynuowania nauki, uzyskiwania kwalifikacji zawodowych oraz podejmowania pracy. 7. Zwiększenie liczby dzieci powracających z pieczy zastępczej pod opiekę rodziny biologicznej. VII. Środowiska rodzinne zagrożone umieszczeniem dzieci w zastępczych formach opieki. Tabela nr 8: Liczba rodzin nie wypełniających właściwie funkcji opiekuńczo-wychowawczych i liczba dzieci zagrożonych umieszczeniem w pieczy zastępczej- dane z ośrodków pomocy społecznej z terenu powiatu. GMINA LICZBA RODZIN LICZBA DZIECI PRZYCZYNY DYSFUNKCYJNOŚCI Miejska Żary 9 28 Wiejska Żary 9 19 Tuplice 4 11 Lubsko 6 19 Lipinki Łuzyckie 1 1 Łęknica 1 1 nadużywanie alkoholu, bezrobocie, wielodzietność, niepełnosprawność, niewydolność opiekuńczowychowawcza, niezaradność życiowa, samotne wychowywanie dzieci (rodzina niepełna), Jasień 1 2 Brody 1 2 Trzebiel 2 8 Przewóz 0 0 RAZEM 34 91 Z powyższej tabeli wynika, że w dziewięciu gminach, które wchodzą w skład powiatu żarskiego wskazanych zostało 34 rodziny, które z różnych przyczyn nie wypełniają właściwie funkcji opiekuńczo-wychowawczych. W rodzinach tych przebywa aż 91 dzieci. 16

VIII. Limit rodzin zastępczych zawodowych w latach 2012-2014 Limit rodzin zastępczych zawodowych określony został na podstawie danych uzyskanych z gmin powiatu żarskiego, rozeznania potrzeb i praktyki w zakresie liczby dzieci umieszczanych w pieczy zastępczej oraz uwzględniając możliwości finansowe powiatu. Tabela nr 9: Limit rodzin zastępczych zawodowych na lata 2012-2014 Rok kalendarzowy Liczba proponowanych rodzin zawodowych 2012 2013 2014 0 do 3 do 2 Prognoza liczby rodzin spokrewnionych oraz niezawodowych nie jest możliwa. O liczbie ustanowienia tych form rodziny decyduje sąd. Zadaniem Starosty jest zapewnie tym rodzinom m.in. poradnictwa, terapii, pomocy prawnej oraz pomocy finansowej. IX. Źródła finansowania Programu Źródłem finansowania zadań go Programu Pracy z Rodziną na lata 2012-2014 są środki finansowe: z budżetu Powiatu Żarskiego; z budżetu państwa (ministra właściwego do spraw rodziny); z budżetu samorządu województwa; z budżetów samorządów gminnych, zgodnie z art. 191 ust.8 ustawy; z budżetów powiatowych, zgodnie z art. 191 ust.4 ustawy; z odpłatności rodziców biologicznych; pozyskane w ramach PO KL ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego; od innych podmiotów/partnerów działań (organizacje pozarządowe). X. Beneficjenci Programu. 1. Dzieci przebywające w pieczy zastępczej; 2. Rodziny zastępcze i osoby prowadzące rodzinne domy dziecka; 3. Rodzice naturalni dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej; 4. Osoby usamodzielniane; 5. Kandydaci do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka oraz kandydaci do pełnienia funkcji dyrektora placówki opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego; 6. Rodziny pomocowe sprawujące czasową opiekę nad dzieckiem pozbawionym opieki rodziców; 7. Kierownictwo i wychowawcy placówek. XI. Monitoring Programu Koordynatorem Programu jest Centrum Pomocy Rodzinie w Żarach. Program jest spójny z Powiatową Strategią Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2011-2020 i Programem Pomocy Dziecku i Rodzinie w Powiecie Żarskim na lata 2011-2017. 17

Monitorowanie go Programu Pracy z Rodziną w powiecie żarskim na lata 2012-2014 odbywać się będzie na podstawie sporządzanej sprawozdawczości z wykonania zadań oraz analizy zbieranych informacji nt. działań realizowanych w Programie. Informacje te przedkładane będą Radzie Powiatu i Zarządowi Powiatu w corocznym sprawozdaniu z działalności go Centrum Pomocy Rodzinie w Żarach. Program ma charakter otwarty i będzie podlegał ewaluacji w zależności od pojawiających się potrzeb. Projekt Programu opracowany przez zespół pracowników w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Żarach, Przedkłada p.o. Dyrektora Centrum 18