CENTRALNA ADMINISTRACJA RZĄDOWA Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów, ministrowie, organy centralne
ORGANIZACJA CENTRALNEJ ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ Centralna administracja rządowa
Schemat organizacji administracji w Polsce Centralna administracja rządowa Administracja centralna Administracja terenowa Samorząd województwa Administracja rządowa w terenie Samorząd powiatowy Samorząd gminny Administracja rządowa Administracja samorządowa
SCHEMAT CENTRALNEJ ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ W POLSCE PRM Rada Ministrów M M M M M M M M Organy naczelne O C O C O C O C O C O C O C O C O C O C Organy centralne PRM Prezes Rady Ministrów M - minister
ORGANY NACZELNE INFORMACJE OGÓLNE Organy naczelne mają następujące cechy: Są powoływane przez Prezydenta RP. Mają charakter polityczny, gdyż: ich obsadzanie ma charakter polityczny oraz kształtują politykę państwa. Do organów naczelnych zalicza się: Radę Ministrów jako całość, Prezesa Rady Ministrów, ministrów.
ORGANY CENTRALNE - CHARAKTERYSTYKA Organy centralne posiadają następujące cechy: Są powoływane przez organy naczelne (najczęściej Prezesa RM) i przez nie nadzorowane. Mają charakter fachowy, niepolityczny: wykonują zadania administracyjne zgodnie z polityką rządu, ale tej polityki same nie kształtują. Przykłady organów centralnych: Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych, Komendant Główny Policji, Szef Agencji Wywiadu, Główny Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa.
POSZCZEGÓLNE ORGANY NACZELNE W POLSCE Rada Ministrów. Prezes Rady Ministrów. Ministrowie: kierujący działami administracji rządowej (tzw. ministrowie resortowi), niekierujący działami administracji rządowej (tzw. ministrowie bez teki ).
RADA MINISTRÓW Centralna administracja rządowa
ZADANIA RADY MINISTRÓW Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną RP oraz kieruje administracją rządową (należą do niej wszystkie sprawy polityki państwa nie zastrzeżone dla innych organów państwowych). W ramach tak ogólnie określonej funkcji można wyodrębnić poszczególne grupy zadań RM.
RM zapewnia wykonanie ustaw i wydaje rozporządzenia. Zapewnienie wykonania ustaw polega na takim oddziaływaniu na organy administracji rządowej, zarówno centralne jak i terenowe, by działały one zgodnie z ustawami oraz by realizowały stawiane przez nie cele. RM wydaje rozporządzenia wykonawcze do ustaw, wtedy gdy ustawy to przewidują.
Koordynuje i kontroluje działania organów administracji rządowej. RM koordynuje działania organów administracji rządowej, czyli zapewnia ich harmonijne współdziałanie przy wykonywaniu polityki państwa. RM kontroluje organy administracji rządowej, czyli sprawdza, czy ich faktyczne działania odpowiadają stanowi pożądanemu.
RM wykonuje zadania w zakresie skarbu i budżetu państwa. RM uchwala projekt budżetu państwa (tylko projekt; ostateczny budżet ustala parlament ustawą). RM kieruje wykonywaniem budżetu państwa, a następnie uchwala zamknięcie rachunków państwowych i sprawozdanie z wykonania budżetu. We wszystkich działaniach rządu, RM stoi na straży interesów Skarbu Państwa.
RM wykonuje zadania w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego, porządku publicznego, bezpieczeństwa zewnętrznego i obronności. RM zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny (głównie poprzez oddziaływanie na policję i inne służby). RM może wprowadzić stan klęski żywiołowej. W zakresie bezpieczeństwa zewnętrznego RM sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności. W pewnym stopniu dzieli kompetencje z Prezydentem RP (który np. może wprowadzić stan wojenny i stan wyjątkowy co wymaga jednak kontrasygnaty premiera).
RM wykonuje zadania w zakresie polityki zagranicznej. RM sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami. RM zawiera umowy międzynarodowe z innymi państwami.
SPOSOBY (NARZĘDZIA) WYKONYWANIA ZADAŃ RM RM uchwala plany, programy i strategie, według których działają następnie ministrowie i inne organy administracji rządowej. RM korzysta z prawa inicjatywy ustawodawczej, by przekuwać swe pomysły na prawo powszechnie obowiązujące. Większość ustaw wychodzących z parlamentu powstaje na podstawie projektów rządowych. RM wydaje rozporządzenia wykonawcze do ustaw, decydując o szczegółach wykonywania tych ostatnich. RM (poprzez premiera lub poszczególnych ministrów) oddziałuje na całą administrację rządową, wydając polecenia i wytyczne.
FUNKCJONOWANIE RADY MINISTRÓW RM obraduje na posiedzeniach, pod przewodnictwem Prezesa RM. Posiedzenia nie są jawne, ale RM ma obowiązek informowania opinii publicznej o przedmiocie posiedzenia i podjętych rozstrzygnięciach. Wyjątkowo może dojść do korespondencyjnego uzgodnienia stanowisk, bez zwoływania posiedzenia.
PREZES RADY MINISTRÓW Centralna administracja rządowa
PREZES RADY MINISTRÓW Jego zadania dzielą się na dwie grupy: wynikające z jego roli jako kierownika prac Rady Ministrów oraz wynikające z faktu, że Prezes RM jest również odrębnym od RM, naczelnym organem administracji publicznej.
ZADANIA PRM JAKO KIEROWNIKA RM PRM odgrywa pierwszorzędną rolę w procesie tworzenia rządu i dokonywania w nim zmian. Powoływanie członków RM odbywa się zawsze na wniosek PRM (choć samego powołania dokonuje Prezydent RP). Prezydent dokonuje zmian w składzie RM na żądanie PRM w dowolnym czasie.
PRM kieruje pracami RM i je organizuje. PRM zwołuje posiedzenia RM. PRM ustala porządek obrad na posiedzeniu RM. PRM przewodniczy obradom RM.
PRM reprezentuje RM. PRM może przedstawiać stanowisko RM w dowolnej sprawie, bez specjalnego upoważnienia.
PRM zapewnia wykonanie polityki RM i określa sposoby jej wykonania. PRM wydaje wiążące polecenia i wytyczne nadzorowanym przez niego organom administracji rządowej oraz koordynuje i kontroluje pracę ministrów.
ZADANIA PREZESA RM JAKO ODRĘBNEGO NACZELNEGO ORGANU ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ PRM przysługują kompetencje prawodawcze. PRM wydaje rozporządzenia wykonawcze do ustaw, w przypadkach przewidzianych w tych ustawach.
PRM przysługują liczne kompetencje personalne. PRM dokonuje obsady personalnej licznych stanowisk w administracji rządowej, zarówno centralnej jak i terenowej (np. powołuje sekretarzy i podsekretarzy stanu tzw. wiceministrów; powołuje wojewodów).
PRM sprawuje nadzór nad licznymi organami centralnymi. PRM nadzoruje organy centralne, które nie zostały przypisane RM czy poszczególnym ministrom. Do organów nadzorowanych przez PRM należą np. Prezes Głównego Urzędu Statystycznego, Komisja Nadzoru Finansowego, Szef Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Szef Agencji Wywiadu.
PRM sprawuje kierownictwo i nadzór nad terenową administracją rządową. Przede wszystkim PRM kieruje i nadzoruje wojewodów (np. może odwołać wojewodę z powodu niezgodności jego działania z polityką rządu).
PRM sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym. PRM sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym, ale tylko na podstawie kryterium zgodności z prawem (jest to więc znacznie węższy zakres nadzoru, niż w przypadku administracji rządowej).
KANCELARIA PREZESA RADY MINISTRÓW KPRM jest aparatem pomocniczym Rady Ministrów i Prezesa Rady Ministrów.
MINISTROWIE Centralna administracja rządowa
RODZAJE MINISTRÓW Istnieją dwa rodzaje ministrów: ministrowie kierujący działami administracji rządowej (tzw. ministrowe resortowi, działowi) oraz ministrowie niekierujący działami administracji rządowej (tzw. ministrowie bez teki ).
MINISTROWIE DZIAŁOWI Dział to wyznaczony ustawowo krąg spraw z zakresu administracji rządowej, z kierowaniem którym może wiązać się sprawowanie nadzoru nad organami centralnymi przypisanymi do danego działu. Można powiedzieć upraszczając - że ministrowie działowi kierują poszczególnymi dziedzinami administracji.
DZIAŁY ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ Administracja publiczna; budownictwo, gospodarka przestrzenna i mieszkaniowa; budżet; energia; finanse publiczne; gospodarka; gospodarka morska; gospodarka kopalinami; gospodarka wodna; instytucje finansowe; informatyzacja; członkostwo RP w UE; kultura i ochrona dziedzictwa narodowego; kultura fizyczna i sport; łączność; nauka; obrona narodowa; oświata i wychowanie; praca; rolnictwo; rozwój wsi; rozwój regionalny; rynki rolne; rybołówstwo; Skarb Państwa; sprawiedliwość; szkolnictwo wyższe; transport; turystyka; środowisko; rodzina; sprawy wewnętrzne; wyznania religijne oraz mniejszości narodowe i etniczne; zabezpieczenie społeczne; sprawy zagraniczne; zdrowie; żegluga śródlądowa.
PRZYKŁAD DZIAŁU Art. 22. 1. Dział rolnictwo obejmuje sprawy: 1) produkcji roślinnej i ochrony roślin uprawnych; 2) nasiennictwa, z wyłączeniem leśnego materiału rozmnożeniowego; 3) produkcji zwierzęcej i hodowli zwierząt; 4) ochrony zdrowia zwierząt, weterynaryjnej ochrony zdrowia publicznego oraz ochrony zwierząt; 5) nadzoru nad zdrowotną jakością środków spożywczych pochodzenia zwierzęcego w miejscach ich pozyskiwania, wytwarzania, przetwarzania i składowania; 5a) nadzoru nad obrotem produktami leczniczymi weterynaryjnymi i wyrobami medycznymi stosowanymi w weterynarii; 5b) nadzoru nad zdrowotną jakością środków żywienia zwierząt; 9) izb rolniczych, związków zawodowych rolników i organizacji społeczno-zawodowych rolników. 3. Ministrowi właściwemu do spraw rolnictwa podlega Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa, Inspekcja Weterynaryjna oraz Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych.
Działy OKREŚLANIE ZAKRESU DZIAŁANIA MINISTRÓW DZIAŁOWYCH (RESORTOWYCH) Minister Minister Minister Minister Minister Minister Prezes RM określa zakres działania poszczególnych ministrów, przypisując im działy na mocy rozporządzeń atrybucyjnych, którymi przypisuje też ministerstwa. Minister
SWOBODA KSZTAŁTOWANIA ZAKRESU DZIAŁANIA MINISTRÓW Budżet; finanse publiczne; instytucje finansowe. Członkostwo RP w UE; sprawy zagraniczne. Zawsze musi istnieć Minister Obrony Narodowej Administracja publiczna; budownictwo, gospodarka przestrzenna i mieszkaniowa; energia; gospodarka; gospodarka morska; gospodarka kopalinami; gospodarka wodna; informatyzacja; kultura i ochrona dziedzictwa narodowego; kultura fizyczna i sport; łączność; nauka; oświata i wychowanie; praca; rolnictwo; rozwój wsi; rozwój regionalny; rynki rolne; rybołówstwo; Skarb Państwa; sprawiedliwość; szkolnictwo wyższe; transport; turystyka; środowisko; rodzina; sprawy wewnętrzne; wyznania religijne oraz mniejszości narodowe i etniczne; zabezpieczenie społeczne; zdrowie; żegluga śródlądowa.
SEKRETARZE STANU, PODSEKRETARZE STANU I MINISTERSTWO Minister działowy wykonuje swoje zadania przy pomocy sekretarzy i podsekretarzy stanu, zwanych potocznie wiceministrami. Obsługę ministra działowego zapewnia ministerstwo, będące jego aparatem pomocniczym, utworzonym na mocy rozporządzenia Rady Ministrów i przypisanym ministrowi wraz z działem w rozporządzeniu atrybucyjnym.
MINISTROWIE BEZ TEKI Wykonują zadania wyznaczone im przez Prezesa RM z jego własnego zakresu działania. Nie kierują więc żadnym działem administracji rządowej. Są obsługiwani przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów (a nie przez ministerstwa, które tworzone są wyłącznie dla ministrów działowych).
ORGANY CENTRALNE Centralna administracja rządowa
ORGANY CENTRALNE - POJĘCIE Organy centralne administracji rządowej to organy funkcjonujące na szczeblu centralnym i podporządkowane organom naczelnym. Podczas gdy organy naczelne ustalają kierunki polityki państwa, organy centralne na bieżąco realizują zadania administracyjne, stosując prawo w zgodzie z polityką rządu. Są bardziej apolityczne i fachowe od organów naczelnych.
ORGANY CENTRALNE A ORGANY NACZELNE Organy centralne mogą być poddane nadzorowi albo poszczególnych ministrów (przypisane są do działów administracji, którymi kierują ministrowie), albo samego Prezesa Rady Ministrów
MIEJSCE ORGANÓW CENTRALNYCH W CENTRALNEJ ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ PRM Rada Ministrów M M M M M M M M Organy naczelne O C O C O C O C O C O C O C O C O C O C Organy centralne
Prezes Rady Ministrów Naczelny organ administracji Organ lub organy centralne powiązane z organem naczelnym Prezes Głównego Urzędu Statystycznego, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Szef Agencji Wywiadu, Szef Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Prezes Urzędu Zamówień Publicznych, Prezes Urzędu Regulacji Energetyki Minister właściwy do spraw administracji publicznej Minister właściwy do spraw finansów publicznych Minister właściwy do spraw gospodarki Główny Geodeta Kraju Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej, Szef Służby Celnej Prezes Urzędu Dozoru Technicznego, Prezes Głównego Urzędu Miar Minister właściwy do spraw budownictwa, lokalnego planowania i Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa Minister właściwy do spraw gospodarki wodnej Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych narodowego Minister właściwy do spraw łączności Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej Minister właściwy do spraw rolnictwa Główny Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa, Główny Inspektor Weterynarii Minister właściwy do spraw rynków rolnych Minister właściwy do spraw sprawiedliwości Minister właściwy do spraw transportu Główny Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych Dyrektor Generalny Służby Więziennej Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego, Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad, Prezes Urzędu Transportu Kolejowego, Główny Inspektor Transportu Drogowego, Dyrektor Transportowego Dozoru Technicznego Minister właściwy do spraw środowiska Generalny Inspektor Ochrony Środowiska, Prezes Państwowej Agencji Atomistyki, Prezes Wyższego Urzędu Górniczego, Główny Inspektor Ochrony Środowiska, Dyrektor Generalny Lasów Państwowych Minister właściwy do spraw wewnętrznych Komendant Główny Policji, Komendant Główny Straży Granicznej, Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej, Szef Obrony Cywilnej Kraju, Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców, Szef Biura Ochrony Rządu Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego Minister właściwy do spraw zdrowia Prezes Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Główny Inspektor Farmaceutyczny, Główny Inspektor Sanitarny, Prezes Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych
NIETYPOWE ORGANY NA SZCZEBLU CENTRALNYM Prezydent RP. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji. Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych. Państwowa Inspekcja Pracy.