PROJEKT PLA U OCHRO Y TATRZAŃSKIEGO PARKU ARODOWEGO ZAŁĄCZ IKI DO ROZPORZĄDZE IA MI ISTRA ŚRODOWISKA

PROJEKT PLA U OCHRO Y TATRZAŃSKIEGO PARKU ARODOWEGO ZAŁĄCZ IKI DO ROZPORZĄDZE IA MI ISTRA ŚRODOWISKA Zakopane, 22 maja 2009 1

SPIS TREŚCI: Załącznik 1. Cele ochrony przyrody oraz wskazanie przyrodniczych i społecznych uwarunkowań ich realizacji...4 Załącznik 2. Identyfikacja oraz określenie sposobów eliminacji lub ograniczania istniejących i potencjalnych zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych oraz ich skutków...14 Załącznik 3. Obszary objęte ochroną ścisłą, czynną oraz krajobrazową...20 Załącznik 4. Działania ochronne na obszarach ochrony ścisłej, czynnej i krajobrazowej, z podaniem rodzaju, zakresu i lokalizacji tych działań...21 Załącznik 5. Obszary i miejsca udostępniane dla celów naukowych, edukacyjnych, kulturowych, turystycznych, rekreacyjnych oraz sportowych, amatorskiego połowu ryb i rybactwa, sposoby ich udostępniania oraz maksymalna liczba osób mogących przebywać jednocześnie w tych miejscach...48 Załącznik 6. Wskazanie miejsc, w których może być prowadzona działalność handlowa i rolnicza...56 Załącznik 7. Ustalenie do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, planów zagospodarowania przestrzennego województwa dotyczące eliminacji lub ograniczania zagrożeń zewnętrznych...61 2

Mapy: 1. Typy gleb 2. Sieć hydrograficzna i granice zlewni 3. Drzewostany według głównych gatunków drzew 4. Typy siedliskowe lasu 5. Typy ekosystemów i korytarze ekologiczne 6. Walory krajobrazowe, w tym wartości kulturowe 7. Infrastruktura techniczna 8. Infrastruktura turystyczna, sportowa i edukacyjna 9. Użytkowanie gruntów 10. Formy własności 11. Zagrożenia zewnętrzne i wewnętrzne 12. Obszar objęty ochroną ścisłą, czynną i krajobrazową 13. Projektowane sposoby ochrony czynnej, w tym projektowane zabiegi ochronne 14. Obszary i miejsca udostępnione dla celów naukowych, edukacyjnych, kulturowych, turystycznych, rekreacyjnych i sportowych 15. Siedliska obszaru Natura 2000 3

Załączniki nr 1 do rozporządzenia Ministra Środowiska nr z dnia CELE OCHRO Y PRZYRODY ORAZ WSKAZA IE PRZYROD ICZYCH I SPOŁECZ YCH UWARU KOWAŃ ICH REALIZACJI 1. Cele ochrony Celem Tatrzańskiego Parku Narodowego jest ochrona samoistnych procesów przyrodniczych, zachowanie różnorodności biologicznej, zasobów, tworów i składników przyrody nieożywionej i walorów krajobrazowych, przywrócenie właściwego stanu zasobów i składników przyrody oraz odtworzenie zniekształconych siedlisk roślin, grzybów i zwierząt w polskich Tatrach i w południowej części polskiego Podtatrza. 1.1 Celem ochrony przyrody nieożywionej i gleb jest: 1) Ochrona dziedzictwa geologicznego i paleontologicznego. 2) Zachowanie i ochrona przed skutkami działalności antropogenicznej: a) skał podłoża i obiektów geologicznych (struktur geologicznych, charakterystycznych dla Tatr skał i ich zróżnicowania petrograficznego); b) obiektów geomorfologicznych (form terenu, współczesnych procesów rzeźbotwórczych i glebowych, obszarów modelowanych przez lawiny, spływów gruzowych i innych procesów grawitacyjnych, form rzeźby polodowcowej, form skałkowych, form krasu powierzchniowego i jaskiń); c) pokrywy glebowej; d) warunków mikroklimatycznych; e) stosunków wodnych. 1.2. Celem ochrony ekosystemów Parku jest: 1) W ekosystemach leśnych: 4

a) utrzymanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów naturalnych; b) przywrócenie właściwego stanu ekosystemów zniekształconych; c) zapobieganie gwałtownemu rozpadowi drzewostanów zniekształconych i zdegradowanych. 2) W lądowych ekosystemach nieleśnych: a) utrzymanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów naturalnych; b) utrzymanie nietrwałych ekosystemów antropogenicznych, których zachowanie jest ważne z uwagi na ochronę różnorodności biologicznej; c) przywrócenie właściwego stanu ekosystemów zdegradowanych. 3) W ekosystemach wodnych: a) zachowanie naturalnego systemu hydrograficznego; b) utrzymanie procesów ekologicznych; c) zachowanie lub odtworzenie różnorodności gatunkowej rodzimych zespołów organizmów wodnych. 1.3. Celem ochrony gatunków roślin, grzybów i ich siedlisk jest: 1) Zapewnienie ciągłości istnienia rodzimych gatunków roślin, grzybów i ich siedlisk (zwłaszcza gatunków roślin i grzybów wymienionych na liście Natura 2000), zapewnienie warunków przetrwania i rozrodu tych gatunków. 2) Stworzenie warunków pozwalających na odtworzenie brakujących elementów fitocenozy. 1.4. Celem ochrony gatunków zwierząt i ich siedlisk jest: 1) Zapewnienie ciągłości istnienia rodzimych gatunków zwierząt i ich siedlisk (zwłaszcza gatunków zwierząt wymienionych na liście Natura 2000), zapewnienie warunków przetrwania i rozrodu tych gatunków. 2) Stworzenie warunków pozwalających na odtworzenie brakujących elementów zoocenozy. 1.5. Celem ochrony siedlisk przyrodniczych jest: 5

1) Zachowanie rodzimych siedlisk naturalnych (zwłaszcza siedlisk wymienionych na liście Natura 2000) w stanie sprzyjającym ochronie lub odtworzenie takiego stanu. 2) Zapewnienie warunków życia roślin (gatunków, fitocenoz). 3) Zapewnienie warunków życia zwierząt (gatunków, zoocenoz). 1.6. Celem ochrony krajobrazów jest: 1) Zachowanie i przywracanie równowagi ekologicznej w zakresie fizjonomicznym. 2) Zachowanie, przywrócenie lub ukształtowanie na nowo wartości estetycznych. 1.7. Celem ochrony wartości kulturowych jest: 1) Zachowanie walorów kulturowych zgodnie z tradycją i swojskością przyrodniczą. 2) Stworzenie podstaw dla kontynuacji tradycji miejsca w kształtowaniu rozwoju regionu. 3) Kształtowanie właściwych postaw człowieka wobec dziedzictwa kulturowoprzyrodniczego. 2. Przyrodnicze uwarunkowania realizacji celów ochrony. 2.1. Według podziału fizyczno-geograficznego Park jest położony w Karpatach Zachodnich wewnętrznych, na obszarze Tatr i Podhala. W obrębie Tatr obejmuje: część Tatr Wysokich i część Tatr Zachodnich. W obrębie Podhala obejmuje: część Obniżenia Podtatrzańskiego i część Pogórza Spisko-Gubałowskiego. 2.2. Według regionalizacji przyrodniczo-leśnej Park położony jest w Krainie Karpackiej, w dzielnicy Tatry. 2.3. Park jest obszarem węzłowym dla funkcjonowania przyrody w regionie, połączony korytarzami ekologicznymi z Pieninami, Gorcami i Babią Górą. 6

2.4. Tereny leśne Parku wraz z przebiegającymi przez nie drogami zajmują 16084,5433 ha, co stanowi 76 % powierzchni Parku. Składają się na nie zbiorowiska świerczyn, jedlin, buczyn i kosodrzewiny oraz małopowierzchniowe zbiorowiska jaworzyny górskiej, olszyny karpackiej, sosny reliktowej, boru świerkowo-limbowego oraz lasków jarzębinowo-wierzbowych w piętrze kosodrzewiny. 2.5. Tereny nieleśne w granicach Parku wraz z przebiegającymi przez nie drogami zajmują 4899,5274 ha, co stanowi 23 % powierzchni Parku. Składają się na nie ciągi komunikacyjne, tereny zainwestowane oraz zbiorowiska: roślinności porostów epilitycznych na nagich skałach ; roślinności szczelinowej; roślinności piargowej; roślinności wyleżyskowej, murawy wysokogórskie, źródliska, torfowiska, turzycowiska i szuwary, borówczyska i bażyniska, psiary i tłoki, łąki kośne i pastwiska, łąki wilgotne, mokre i bagienne, wysokogórskie ziołorośla i traworośla, oraz roślinność porębowa i roślinność synantropijna. 2.6. Grunty pod ekosystemami wodnymi zajmują 213,2957 ha, co stanowi 1 % powierzchni Parku. Składają się na nie grunty pod wodami stojącymi oraz wodami płynącymi. 2.7. Tatrzański Park Narodowy charakteryzuje się ogromnym zróżnicowaniem gleb, nawiązującym do podłoża geologicznego. Tak więc występują tu: rankery, bielice, rędziny i pararędziny. Osobliwością gleb tatrzańskich jest duży udział murszopodobnej substancji organicznej oraz zwiększanie się jej miąższości w miarę wzrostu wysokości nad poziom morza. 2.8. Na terenie Parku stwierdzono występowanie około 3100 gatunków roślin i grzybów, w tym: 1) Rośliny naczyniowe około 1000 gatunków, w tym 154 gatunki specjalnej troski. 2) Grzyby (Fungi) 554 gatunki, w tym 58 gatunków specjalnej troski. 3) Mszaki (Bryophyta) 650 gatunków, w tym 60 gatunków specjalnej troski. 4) Porosty (Lichenes) 870 gatunków, w tym 82 gatunki specjalnej troski. 2.9. Na terenie Parku stwierdzono występowanie około 5100 gatunków zwierząt, w tym: 7

1) Pajęczaki (Arachnida) około 500 gatunków, w tym specjalnej troski 50 gatunków. 2) Mięczaki (Molusca) 81 gatunków, w tym specjalnej troski 14 gatunków. 3) Owady (Insecta) około 4350 gatunków, w tym specjalnej troski 644. 4) Ryby (Pisces) 6 gatunków, w tym specjalnej troski 1 gatunek. 5) Płazy (Amphibia) 7 gatunków, w tym specjalnej troski 2 gatunki. 6) Gady (Reptilia) 3 gatunki. 7) Ptaki (Aves) 100 gatunków lęgowych, w tym specjalnej troski 12 gatunków. 8) Ssaki (Mammalia) 53 gatunki, w tym specjalnej troski 7 gatunków. 2.10. W Parku występują następujące typy krajobrazów: 1) Naturalny zajmujący 96% powierzchni Parku. 2) Naturalno-kulturowy zajmujący około 3,5% powierzchni Parku. 3) Kulturowo-naturalny zajmujący około 0,5% powierzchni Parku. 2.11. Wyeliminowanie lub zminimalizowanie występujących obecnie problemów wynikających z przebiegu północnej granicy Parku wymaga podjęcia działań pod kątem skorygowania jej przebiegu, równolegle z koncepcją otuliny Parku według następującego schematu postępowania: 1) Przygotowanie projektu nowego rozporządzenia Rady Ministrów, który eliminowałoby ewidentne pomyłki, nieścisłości i nieciągłości rozporządzenia z 2003 roku. 2) Zintensyfikowanie regulacji spraw własnościowych, w tym w oparciu o wypracowaną strategię wykupów i wymian gruntów: a) kontynuacja wykupów, zwłaszcza terenów przygranicznych; b) wznowienie wymiany gruntów prywatnych znajdujących się w głębi obszaru Tatr na grunty skarbu państwa na terenie enklaw i półenklaw docelowo enklawy i półenklawy całkowicie sprywatyzowane mogłyby być wyłączone z TPN. 3) Opis granic parku oparty na elementach jednoznacznych, powszechnie dostępnych i łatwych w weryfikacji (np. mapy ewidencyjne). 8

3. Społeczne uwarunkowania realizacji celów Parku. 3.1. Park narodowy został utworzony na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 października 1954 r. w sprawie utworzenia Tatrzańskiego Parku Narodowego (Dz. U. 1955 r., Nr 11, poz. 23). Aktualną podstawą jego funkcjonowania jest Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 2003 r. w sprawie Tatrzańskiego Parku Narodowego (Dz. U. 2003 r., Nr 65, poz. 599). 3.2. Wykaz kategorii użytkowania gruntów na obszarze Parku: Lp. Rodzaj użytkowania W zarządzie Parku W innym zarządzie Razem 1. Grunty leśne zalesione 13559,94 2487,1302 16047,0702 2. Grunty leśne niezalesione 8,3593 29,1138 37,4731 3. Grunty pod wodami 209,6088 3,6869 213,2957 4. Grunty zadrzewione i zakrzewione 2,0509 1,2606 3,3115 5. Grunty związane z gospodarką leśną 41,0127 5,3725 46,3852 6. Użytki rolne 291,5019 68,9632 360,4651 7. Grunty zabudowane i zurbanizowane 33,7189 77,6394 111,3583 8. Tereny różne 4376,6905 1,3168 4378,0073 Razem 18522,0927 2675,2737 21197,3664 3.3. Ogólna długość granic Parku wynosi 133,8 km w tym: 1) Północna granica wraz z enklawami 74,7 km. 2) Południowa granica (granica państwa) 59,1 km. 3.4. Powierzchnia otuliny Parku (na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 2003 r.) 180,95 ha. 3.5. Park położony jest na obszarze następujących gmin: Województwo Gmina Powierzchnia [ha] Kościelisko 8142,1929 Małopolskie Zakopane 5070,9601 Bukowina Tatrzańska 4380,9235 Poronin 3603,2899 9

Razem 21197,3664 3.6. W Parku występują następujące formy własności gruntów: Gmina Własność Skarbu Państwa w zarządzie Parku w innym zarządzie prywatna Inna własność pozostała Razem Bukowina T. 4202,1884 75,0295 103,7056 0 4380,9235 Poronin 3276,4797 15,8391 143,1529 167,8181 3603,2899 Kościelisko 5837,9198 33,2923 19,9961 2250,9847 8142,1929 Zakopane 4 548,6128 33,0483 7,6476 481,6515 5070,9601 Razem 17865,2007 157,2092 274,5022 167,8181 21197,3664 W zestawieniu uwzględniono udział we współwłasnościach, zestawienie zgodne z danymi w ewidencji gruntów i budynków prowadzonej przez Starostwo Tatrzańskie. 3.7. Na obszarze parku znajdują się elementy infrastruktury istniejące przed jego utworzeniem, jak i powstałe w czasie jego istnienia. Głównie na obrzeżu, lecz również we wnętrzu Parku istnieją budynki, do których prowadzą drogi wyposażone w niezbędne urządzenia (mosty, przepusty, bariery). Dodatkowo znajdują się również drogi publiczne w tym droga krajowa. Funkcjonowanie i obsługę ruchu turystycznego oraz realizację zadań edukacyjnych zapewniają znakowane szlaki piesze, narciarskie oraz rowerowe, schroniska górskie, miejsce biwakowe, punkty gastronomiczne, kolej linowa, ścieżki i punkty dydaktyczne. Narciarstwo uprawiane jest na trasach narciarskich, nartostradach i pólkach narciarskich. Ułatwieniem dla narciarzy są koleje linowe i wyciągi narciarskie. Wyłącznie dla sportu przeznaczone są skocznie narciarskie, boiska sportowe i trasa biathlonowa. Bazą służącą zwiększeniu bezpieczeństwa są dyżurki Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. Dodatkowym elementem ułatwiającym turystykę są parkingi. 3.8. Park posiada również obiekty kultury materialnej związane z historią człowieka w Tatrach. Działalność gospodarczą dokumentują obszary, obiekty i relikty związane z dawnym pasterstwem i przemysłem: szałasy pasterskie, kamienna koleba pasterska, sztolnie, wyrobiska górnicze, drogi, młynówki, relikty zabudowań, zespół dworsko-przemysłowy w Kuźnicach oraz inne zabytkowe budynki. Rozwój turystyki i sportu można prześledzić w zachowanych obiektach i zespołach związanych z taternictwem i sportami zimowymi. Istotnym elementem 10

dokumentującym pobyt człowieka w Tatrach są obiekty religijne. O religijności ludzi tu żyjących i odwiedzających Tatry świadczą zachowane kaplice, kapliczki, figury i krzyże. Pamięć o jednostkach wybitnych, zasłużonych dla Tatr czy o ważnych wydarzeniach dokumentują tablice pamiątkowe, obeliski, pomniki czy groby. Relacje ludzi i gór stały się impulsem do ukształtowania się odrębnej kultury, wyrazem której są: nazewnictwo miejscowe, tradycje pasterskie, sztuka ludowa, miejscowe legendy czy rodowe tradycje. 3.9. Park i jego najbliższe sąsiedztwo są miejscem stałego zamieszkania ludzi. Na terenie parku mieszkają osoby związane służbowo z Tatrami: pracownicy Parku, schronisk, placówek Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, IGPAN, Polskich Kolei Linowych, Straży Granicznej, ośrodka PZA Betlejemka. Charakter grupowy ma mieszkalnictwo w klasztorach na Kalatówkach i w kaplicy na Wiktorówkach. W granicach Parku znajdują się również tereny prywatne z budynkami mieszkalnymi w rejonach Kir, Kuźnic, Jaszczurówki, Polany pod Jeziorem, Polany Lichajówki i Polany Błociska. Północne przedpole Parku obejmuje powiat tatrzański, w skład którego wchodzą gminy: Biały Dunajec, Bukowina Tatrzańska, Kościelisko, Poronin i Zakopane. Powiat liczy ponad 65 tys. mieszkańców. Liczba ludności ma swoje odzwierciedlenie w intensywności zagospodarowania poszczególnych gmin. Osadnictwo, oprócz skupionych obszarów miasta Zakopanego i centrum Poronina, ma charakter zabudowy rozciągniętej wzdłuż dróg (dochodzącej do kilku kilometrów) oraz zabudowy rozproszonej na oddalonych od siebie polanach na południowych stokach Pogórza Gubałowskiego i Rowu Podtatrzańskiego. Znaczny wpływ na rozproszenie zabudowy mają stosunki własnościowe i związana z tym podaż działek. Zasoby mieszkaniowe w obrębie powiatu tatrzańskiego to 21 200 mieszkań z 96 100 izbami w dużym zakresie przeznaczanymi na kwatery dla turystów. Dodatkowo na tym terenie znajduje się 150 turystycznych obiektów noclegowych z ogólną liczbą 12 000 miejsc noclegowych. 3.10. W strukturze użytkowania ziemi powiatu tatrzańskiego dominują lasy z powierzchnią 23 103 ha (49% obszaru); łąki zajmują 12 878 ha (27,4% obszaru); na trzeciej pozycji o powierzchni 8953 ha (18,9% obszaru) znajdują się grunty pod zabudowaniami, podwórzami, drogami, wodami oraz nieużytki. Grunty orne 11

zajmują 1587 ha (3,3% obszaru), pastwiska 637 ha (1,3% obszaru) oraz sady 4 ha (Bank Danych Regionalnych GUS 2005). Główne funkcje obszaru przedpola Parku to funkcja turystyczna, usługi, leśnictwo, w mniejszym zakresie rolnictwo. 3.11. Park, posiadając niepodważalne walory przyrodnicze i krajobrazowe oraz dużą i zróżnicowaną infrastrukturę, mając w sąsiedztwie miejscowości o charakterze turystyczno-sportowym, udostępnia swój obszar dla działalności naukowodydaktycznej, turystyki i rekreacji, sportu, celów społeczno-kulturowych, działalności gospodarczo-komercyjnej. 3.12. Dokumenty planistyczne gmin (strategie, studium gminy, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego). 1) Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Zakopane (1999). 2) Strategia zrównoważonego rozwoju miasta Zakopane na lata 2004-2013 (2000). 3) Uchwała Nr XLIX/496/2006 Rady Miasta Zakopane z dnia 30.09.2006 r. w sprawie utworzenia parku kulturowego. 4) Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego gminy Kościelisko (1996). 5) Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego północnej części obszaru wsi Witów (2000). 6) Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego zachodniej części obszaru wsi Kościelisko (2003). 7) Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wschodniej części obszaru wsi Kościelisko (2001). 8) Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego przysiółka Kiry (2004). 9) Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego gminy Poronin (1996). 10) Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obszaru Lichajówki (2000). 12

11) Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obszaru Błociska (2000). 12) Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obszaru Polana Zgorzelisko (2003). 13) Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obszaru Polana pod Jeziorem (2000). 14) Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obszaru Małe Ciche (1999). 15) Plan rozwoju lokalnego gminy Bukowina Tatrzańska na lata 2004-2006 (2004). 16) Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego położonego na Polanie Zgorzelisko (2003). 17) Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Poronin (2008). 18) Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Kościelisko (2006) (projekt). 13

Załączniki nr 2 do rozporządzenia Ministra Środowiska nr z dnia IDE TYFIKACJA ORAZ OKREŚLE IE SPOSOBÓW ELIMI ACJI LUB OGRA ICZA IA IST IEJĄCYCH I POTE CJAL YCH ZAGROŻEŃ WEW ĘTRZ YCH I ZEW ĘTRZ YCH ORAZ ICH SKUTKÓW I. Zagrożenia wewnętrzne istniejące: Lp. Identyfikacja i ocena zagrożeń 1. Niezgodny z siedliskiem stan drzewostanów oraz ich struktura wewnętrzna. a) uszkadzanie drzewostanów na skutek żerów owadów oraz infekcji grzybami pasożytniczymi; Sposób eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków Przebudowa drzewostanów, ich struktury przestrzennej i gatunkowej z zachowaniem zasad rejonizacji leśnego materiału rozmnożeniowego. Wykorzystywanie odnowień naturalnych i sztucznych. Pielęgnacja młodników. Usuwanie drzew zasiedlonych przez owady lub grzyby. Wykładanie pułapek na owady, korowanie zasiedlonego drewna. b) uszkadzanie odnowień i młodników leśnych przez zwierzęta łowne. 2. Zmniejszanie się różnorodności biologicznej w nieleśnych ekosystemach lądowych. 3. Zadeptywanie i zgryzanie przez owce roślinności cennych przyrodniczo powierzchni znajdujących się w pobliżu pastwisk. 4. Rozprzestrzenianie się obcych, inwazyjnych gatunków roślin na obszarze Parku. Zabezpieczanie odnowień i młodników przed szkodami od zwierząt. Utrzymanie właściwych stosunków wodnych, ekstensywne użytkowanie polan poprzez wypas i wykaszanie, ochrona gatunków zagrożonych. Nawożenie organiczne wyjałowionych gleb łąk i pastwisk, a także usystematyzowane koszarowanie owiec. Usuwanie niepożądanych drzew i krzewów, w celu zachowania nieleśnych zbiorowisk roślinnych. Konserwacja (wymiana) istniejących ogrodzeń oraz stawianie nowych chroniących ekosystemy sąsiadujące z pastwiskami. Eliminacja obcych, inwazyjnych gatunków roślin. 5. Nadmierne pozyskiwanie roślin Kontrola i ocena stanowisk cennych gatunków roślin i

i grzybów rzadkich gatunków na cele naukowe. 6. Synantropizacja zwierząt (m.in. niedźwiedzi i lisów). 7. Kolizje zwierząt z pojazdami mechanicznymi. 8. Zanikanie miejsc rozrodu płazów i bezkręgowców związanych ze stojącą wodą. 9. Zmiany w poziomie wód gruntowych poprzez nadmierny ich pobór do celów komunalnych i naśnieżania stoków i tras narciarskich w Parku i na przedpolu. 10. Antropogeniczna erozja brzegów potoków i źródlisk. grzybów pod kątem możliwości ich pozyskiwania dla celów naukowych. Znakowanie osobników zsynantropizowanych, poprzez zakładanie obroży GPS-GSM lub znakowanie plastikowymi kolczykami, grodzenie osad ludzkich pastuchami elektrycznymi, odstraszanie zwierząt pociskami gumowymi. W przypadku lisów w skrajnych sytuacjach odstrzał. Okresowe zamykanie szlaków turystycznych, edukacja turystów. W przypadku kolizji poddanie rannego zwierzęcia opiece weterynaryjnej, bądź jego dostrzelenie. Wnioskowanie o ograniczanie prędkości pojazdów kołowych oraz stosowne oznakowanie miejsc kolizyjnych. Odtwarzanie zniekształconych siedlisk, tworzenie nowych oczek wodnych i ich utrzymywanie. Działania w celu określenia limitów poboru wody, monitorowanie stanu wód. Zabudowa przeciwerozyjna miejscowym materiałem. 11. Zanieczyszczenie wód. Usprawnienie systemów oczyszczania ścieków przy obiektach na terenie Parku. 12. Zabudowa hydrotechniczna Dostosowanie zabudowy hydrotechnicznej do potrzeb utrudniająca migrację migracji organizmów wodnych. organizmów wodnych. 13. Zanieczyszczanie powietrza poprzez użytkowanie przez obiekty w Parku agregatów prądotwórczych oraz spalanie węgla w celach grzewczych. 14. Zanieczyszczanie hałasem przez organizację imprez. 15. Zanieczyszczenie środowiska odpadami. 16. Turystyka: Zwiększenie stosowania baterii słonecznych i innych ekologicznych nośników energii. Kontrola nad przestrzeganiem rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 stycznia 2002 r. w sprawie wartości progowych poziomów hałasu (Dz.U. Nr 8 poz. 81). Zwiększenie nadzoru i ograniczenie penetracji przez ludzi terenów nieudostępnionych. Inwentaryzacja oraz sukcesywne usuwanie nielegalnych wysypisk odpadów. Prowadzenie działań informacyjnych i edukacyjnych adresowanych do różnych grup społecznych. Wprowadzenie ograniczenia czasowo-przestrzennego i ilościowego w udostępnianiu a) erozja gleby i zniszczenia roślinności spowodowane Remont nawierzchni szlaków turystycznych i ich urządzeń odwadniających. 15

rozdeptywaniem poboczy szlaków turystycznych oraz obrzeży miejsc koncentracji ludzi (schroniska, szałasy pasterskie itp.); b) płoszenie dziko żyjących zwierząt; c) zanieczyszczenie biologiczne oraz odpadami stałymi środowiska w otoczeniu szlaków turystycznych i miejsc koncentracji ludzi; d) penetracja terenów nieudostępnionych turystycznie. 17. Taternictwo powierzchniowe i jaskiniowe: a) penetracja terenów nieudostępnionych; b) nadmierna penetracja jaskiń; c) biwakowanie. 18. Narciarstwo: przedłużanie czasu zalegania pokrywy śnieżnej; uszkadzanie roślinności i pokrywy glebowej; penetracja terenów nieudostępnionych. Podcinanie gałęzi drzew i krzewów (w tym kosodrzewiny) zarastających światło szlaku oraz przecinanie powalonych drzew. Instalacja sztucznych zapór w postaci: fladr, potykaczy, ostrewek, płotków, kratownic mających na celu ograniczanie wydeptywania terenów wzdłuż szlaków turystycznych i miejsc koncentracji ludzi. Czasowe zamknięcia szlaków turystycznych ze względu na okresy godów, rozrodu i wyprowadzania młodych. Wystawianie przenośnych ubikacji w czasie największego natężenia ruchu turystycznego, bieżące usuwanie odpadów stałych z otoczenia szlaków turystycznych i miejsc koncentracji ludzi. Kontrola terenu przez służby terenowe, jednolite i czytelne oznakowanie szlaków pieszych, konserwacja infrastruktury turystycznej narciarskiej i rowerowej. Opracowanie zasad lepszej organizacji udostępniania Parku dla tych form aktywności ludzkiej, eliminowanie nielegalnej aktywności taternickiej poprzez zwiększenie efektywności kontroli terenu i egzekucji prawa, sprzątanie jaskiń i miejsc nielegalnych biwaków, ograniczenie dostępu do miejsc o wybitnych walorach przyrodniczych. Wyeliminowanie negatywnego wpływu obozowisk taternickich na przyrodę Parku. a) zjazdowe; - coroczne określenie długości sezonu narciarskiego w zależności od występującej pokrywy śnieżnej; - podcinanie gałęzi drzew i krzewów (w tym kosodrzewiny) zarastających nartostrady i szlaki narciarskie oraz przecinanie powalonych drzew; - wyznaczenie miejsc poboru śniegu; - kontrola terenu przez służby terenowe; - uzgadnianie z właścicielami kolei i wyciągów narciarskich miejsc montażu znaków oraz tablic 16

b) turystyka narciarska. 19. Nielegalne wjazdy pojazdów na teren Parku. 20. Kłusownictwo, zbieractwo, kradzieże drewna. 21. Komunikacja i transport: erozja gleby i zniszczenia roślinności spowodowane rozjeżdżaniem poboczy dróg, składów drewna i terenów leśnych niezalesionych przez pojazdy mechaniczne w ruchu lokalnym 22. Zabudowa prywatnych polan znajdujących się w granicach Parku. 23. Obniżanie się wartości krajobrazowych i kulturowych. informacyjnych i kierunkowych, a także miejsc rozmieszczenia fladr; - wyznaczenie terenów do uprawiania turystyki narciarskiej; - wzmożona kontrola terenu przez służby terenowe; - określenie początku oraz końca sezonu dla turystyki narciarskiej w zależności od występującej pokrywy śnieżnej oraz wymogów ochrony fauny. Konserwacja rogatek oraz montaż nowych w celu uniemożliwienia wjazdu pojazdów na tereny nieudostępnione. Montaż znaków zakazu wjazdu. Działania prewencyjno-porządkowe ograniczające penetrację terenu. Ograniczenie liczby zezwoleń na wjazd pojazdów mechanicznych na teren Parku, zwłaszcza w szczycie sezonu turystycznego. Remont nawierzchni dróg i składów drewna, regeneracja poboczy. Podkrzesywanie drzew i krzewów zarastających światło dróg i niezbędnych przejazdów. Stosowanie sztucznych zapór w postaci płotków, pachołków, rogatek i indywidualnych osłon na drzewa. Ustalenie terenów wyłączonych spod inwestycji budowlanych na etapie studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin. Wykup lub wymiana terenów prywatnych. Utrzymanie nadzoru i bieżące remonty oraz kontrola nad obiektami zabytkowymi (szałasy pasterskie, kapliczki, sztolnie itp.). II. Zagrożenia wewnętrzne potencjalne: Lp. Identyfikacja i ocena zagrożeń Sposób eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków 1. Zagrożenie pożarowe. Działania profilaktyczne utrzymanie w stanie przejezdności dróg pożarowych oraz konserwacja punktów czerpania wody, gaszenie pożarów, usuwanie materiałów łatwopalnych z terenów zagrożonych. 2. Zagrożenia związane z infrastrukturą techniczną. 3. Zagrożenia powodowane przez pojazdy mechaniczne. Wymiana urządzeń potencjalnie niebezpiecznych lub uciążliwych dla środowiska na mniej szkodliwe. Budowa i remont rogatek na styku dróg wewnętrznych Parku z drogami publicznymi, ograniczenie tonażu oraz liczby aut wjeżdżających. 17

4. Choroby zwierząt. W przypadku zagrożenia zdrowia populacji gatunków specjalnej troski odłów lub odstrzał osobników chorych celem przeprowadzenia specjalistycznych badań. 5. Pojawienie się na terenie Parku obcych gatunków fauny (jenot, norka amerykańska). Eliminacja poprzez odłów lub odstrzał. III. Zagrożenia zewnętrzne istniejące: Lp. Identyfikacja i ocena zagrożeń 1. Urbanizacja otoczenia Parku, rozbudowa infrastruktury narciarskiej i bazy noclegowej tuż przy granicy TPN: a) zanieczyszczenie środowiska przy granicy Parku i zwiększenie wpływu niskiej emisji i hałasu; b) zawężanie i przerywanie korytarzy ekologicznych w tym odizolowanie ekosystemów leśnych TPN od innych kompleksów leśnych; Sposób eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków W odniesieniu do obszarów sąsiadujących z Parkiem należy wnioskować do samorządów o opracowanie spójnego, kompleksowego programu ich zagospodarowania i ochrony. W tym: - przeprowadzić niezbędne zmiany infrastruktury komunikacyjnej; - doprowadzić stan środowiska do standardów obowiązujących w obszarach chronionego krajobrazu; - zabezpieczyć najbardziej cenne obiekty przyrodnicze oraz korytarze ekologiczne. Realizacja tego programu wiążę się ściśle z powiększeniem otuliny Parku. c) obniżenie poziomu wód na obszarze Parku w wyniku udostępniania nowych ujęć wody; d) zabudowa hydrotechniczna koryt rzecznych. 2. Degradacja lasu pod wpływem zanieczyszczenia powietrza. 3. Inwazja na teren parku obcych, agresywnych gatunków roślin. 4. Loty statków powietrznych na niskich pułapach. Dążenie do likwidacji okolicznych źródeł zanieczyszczeń powietrza poprzez wspieranie inicjatyw proekologicznych. Odtwarzanie oraz zachowanie właściwej struktury gatunkowej i wiekowej drzewostanów Parku. Inwentaryzacja i usuwanie stanowisk obcych gatunków roślin. Brak zgody na wykonywanie lotów statków powietrznych na niskich pułapach z wyłączeniem lotów wykonywanych przez Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe w celu ratowania życia i zdrowia oraz lotów szkoleniowych. 18

IV. Zagrożenia zewnętrzne potencjalne: Lp. Identyfikacja i ocena zagrożeń 1. Intensyfikacja imprez masowych. Sposób eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków Współpraca i konsultacje z przedstawicielami samorządów, wymiana informacji. 19

Załączniki nr 3 do rozporządzenia Ministra Środowiska nr z dnia Lp. Rodzaj ochrony OBSZARY OBJĘTE OCHRO Ą ŚCISŁĄ, CZY Ą ORAZ KRAJOBRAZOWĄ Lokalizacja * 1. Ścisła 42a-f,h,~a,~b, 43-78, 79i,l,m, 90, 91a,b, 92a,c,f-h, 93-98, 130, 133-144, 147b-i, ~a, ~b, ~c, 150, 151, 153-157, 166cj,~a, 171, 172a-c,h-k,~a,~b, 176, 177, 179, 180, 182, 184, 185, 187-191, 196-198, 201-210, 211a-g,j-l,~a, 212, 213, 214a,c,d,g-m,~a,~b, 215, 216b-i,~a, 217-222, 227, 239, 242a-c,h-l, 243a,c-n, 244, 245, 248, 249a-c,g,i-t, 250, 251a-d,h-j,~a,~b, 252, 253, 254b-f,~a, 255-257, 258ai,l,m,~a,~b, 259a-r,t,w, 260b-j, 261, 262, 263a-d,g-t,~a, 264a-f,h-p,s-x,~a,~b, 265-269, 274a-n,p,r,~a,~b, 275a-g,ir,~a,~b, 276-281, 282a-f,h-m,~a, 283-289, 293a-c, 295ho,~a, 296c-l, 297-300, 301a-j, 302, 305-311, 312a,k-m,wy,~a, 313-316. 2. Czynna 1, 2a-c,~a,~b, 3-15, 16f-k,~a, 17-37, 38a-h,l, 39-41, 42g, 79a-h,j,k,n-p, 80, 81a-m, 82-89, 91c,d, 92b,d, 99-129, 131, 132, 145, 146, 147a,148, 149, 152, 158a,b,dx-jx, 159-165, 166a,b, 167-170, 172d-g,~c, 173-175, 178, 181, 183, 186, 192h,i,l-r,ax-dx,hx,ix,kx,nx-tx,hy-jy,ky,my,py, 193a,d-g,jl,n-zx,~a,~b,~c, 194-195, 199ix,~a,~b, 200a-d,g,i,k-s,~a, 211h,i, 214b,f, 216a, 223-226, 228, 230-234, 235a,l-w,~a, 236-238, 240, 241, 242d-g, 243b, 246, 247, 249d-f,h, 251f,g,k, 254a, 258j,k,n, 259s,x, 260a, 263f, 264g,r, 270dg,~a, 271-273, 274o, 275h, 282g, 290-292, 293d-i, 294, 295a-g, 296a,b, 301k,~a,~b, 303, 304, 312b-j,n-t. 3. Krajobrazowa W tym: Grunty Wspólnoty Leśnej Uprawnionych Ośmiu Wsi w Witowie 49-128. Lasy nadzorowane i grunty innej własności niż Skarbu Państwa 501, 520-523, 540, 541, 560-566, 580. Własności lub współwłasności Skarbu Państwa Tatrzańskiego Parku Narodowego 2d-g, 16a-d, 38i-k, 81n, 158c-cx, 192a-g;j-k,s-z, fx,gx,jx,lx,mx,wxgy,ky,ny,oy,ry,sy, 193b,c,h,i, m, 199a-hx, dy,fy, 200f,h,j, 229, 235b-k, 270a-c. Powierzchnia ogółem w ha 12610 RAZEM 21197 * według Dokumentacji Urządzeniowej Lasów Skarbu Państwa Tatrzańskiego Parku Narodowego na okres od 1 stycznia 2006 roku do 31 grudnia 2025 roku 5816 2771 w tym: 2238 437 96 20

Załączniki nr 4 do rozporządzenia Ministra Środowiska nr z dnia DZIAŁA IA OCHRO E A OBSZARACH OCHRO Y ŚCISŁEJ, CZY EJ I KRAJOBRAZOWEJ, Z PODA IEM RODZAJU, ZAKRESU I LOKALIZACJI TYCH DZIAŁAŃ 1. Program działań ochronnych na obszarach ochrony ścisłej, czynnej i krajobrazowej 1.1. Program działań ochronnych w obszarach objętych ochroną ścisłą obejmuje: 1) Całkowite trwałe zaniechanie działań ochronnych w odniesieniu do ekosystemów celem zachowania naturalnych procesów przyrodniczych, różnorodności biologicznej oraz naturalnych (unikatowych) walorów przyrodniczych. 2) Dopuszczenie podejmowania działań w stosunku do gatunków roślin i zwierząt w oparciu o zapisy w rocznych zadaniach ochronnych lub zgodę Ministra Środowiska wydawaną na wniosek Dyrektora Parku. 3) Dopuszczenie podejmowania działań w oparciu o zapisy w rocznych zadaniach ochronnych lub zgodę Ministra Środowiska wydawaną na wniosek Dyrektora Parku związanych z: a) utrzymywaniem obiektów zabytkowych; b) udostępnianiem Parku w celach naukowych, edukacyjnych, kulturowych, turystycznych, rekreacyjnych i sportowych; c) prowadzeniem prac konserwatorskich i remontowych w odniesieniu do obiektów zabytkowych; d) prowadzeniem prac konserwatorskich i modernizacyjnych w odniesieniu do istniejących obiektów i urządzeń infrastruktury turystycznej i rekreacyjno-sportowej, polegających na usunięciu lub ograniczeniu ich negatywnych oddziaływań na środowisko przyrodnicze; e) wykonywaniem remontów szlaków turystycznych letnich i zimowych, z dopuszczeniem niewielkich zmian ich przebiegu wynikających z 21

potrzeby bezpieczeństwa turystów lub ochrony szczególnie cennych elementów przyrodniczych (np. stanowisk rzadkich roślin, terenów lęgowych zwierząt); f) zabezpieczaniem przed penetracją turystyczną (np. poprzez drewniane przeszkody) terenów szczególnie cennych lub wrażliwych na uszkodzenie. 4) Eliminowanie zagrożeń zewnętrznych, w szczególności dotyczących zanieczyszczenia gleb, wód i powietrza oraz zagrożeń wewnętrznych w szczególności wynikających z nadmiernej antropopresji. 5) Ochronę przed penetracją terenów nieudostępnionych turystycznie i sportowo. 6) Ochronę przeciwpożarową oraz przed zagrożeniami związanymi z infrastrukturą techniczną i powodowanymi przez pojazdy mechaniczne. 7) Dopuszczenie prowadzenia badań naukowych. 8) W stosunku do przyrody nieożywionej i gleb: a) zachowanie dziedzictwa geologicznego i paleontologicznego; b) działania likwidujące negatywne skutki działalności człowieka; c) regenerację terenów zdegradowanych przez człowieka; a) remontowanie oraz bieżąca konserwacja szlaków turystycznych pieszych oraz narciarskich, szlaków rowerowych, tras narciarskich i nartostrad. 9) W stosunku do środowiska: b) wprowadzanie przyjaznych dla środowiska technologii oczyszczania ścieków i ogrzewania; c) wykluczanie w obrębie Parku urządzeń nagłaśniających o mocy przekraczającej wartości przyjęte za bezpieczne dla środowiska; wnioskowanie o ograniczanie stosowania takich urządzeń w bezpośrednim sąsiedztwie Parku; d) bieżące usuwanie odpadów; e) zapobieganie zagrożeniom pożarowym, związanym z infrastrukturą techniczną oraz powodowanym przez pojazdy mechaniczne. 10) W stosunku do wartości kulturowych: a) zachowanie istniejących walorów kulturowych w zakresie kultury materialnej (obiektów i reliktów) i niematerialnej; 22

b) prowadzenie prac konserwatorskich, remontowych lub restytucyjnych w obiektach stanowiących własność Skarbu Państwa; c) podejmowanie starań o zachowanie walorów kulturowych obiektów o charakterze zabytkowym właścicieli innych niż Skarb Państwa. 1.2. Program działań ochronnych w obszarach ochrony czynnej: 1) W ekosystemach leśnych: a) utrzymanie lub przywracanie różnorodności przyrodniczej w tym pożądanego stanu siedlisk roślin, zwierząt i grzybów; b) przywracanie ekosystemom leśnym cech jak najbardziej zbliżonych do istniejących w stanie naturalnym, w tym wprowadzanie gatunków docelowych jodły, buka, jawora oraz gatunków domieszkowych; c) pielęgnacja przekształceniowa drzewostanów wszystkich klas wieku; d) rozrzedzanie populacji owadów w przypadku zagrożenia przez nie trwałości ekosystemów; e) ochrona upraw i młodników przed zwierzyną. 2) W nieleśnych ekosystemach lądowych: a) ochrona różnorodności przyrodniczej poprzez utrzymanie istniejących polan, łąk i pastwisk; b) przeciwdziałanie zmianom zachodzącym w ekosystemach nieleśnych wynikającym z zaniechania ich rolniczego użytkowania oraz postępującej sukcesji lasu; c) zróżnicowanie działań ochronnych w zależności od trwałości poszczególnych zbiorowisk roślinnych; d) ograniczanie powierzchni zajmowanej przez rośliny synantropijne, w tym eliminowanie obcych agresywnych gatunków flory; e) ochrona powierzchni przyrodniczo cennych przed zniszczeniem poprzez zabezpieczenie ; f) eliminowanie zagrożeń antropogenicznych w szczególności zmian stosunków wodnych, rozdeptywania, pozyskiwania rzadkich gatunków roślin, zabudowy. 3) W ekosystemach wodnych: a) zachowanie naturalnego systemu hydrologicznego; 23

b) ochrona bioróżnorodności i naturalnych procesów przyrodniczych w ekosystemach wodnych; c) ograniczanie nadmiernego odpływu wód poprzez prowadzenie zabiegów w sposób niepowodujący niszczenia pokrywy roślinnej, a w miejscach zniszczonych na bieżąco prowadzenie prac regenerujących pokrywę roślinną; d) zabezpieczanie miejsc rozrodu płazów; e) eliminowanie zagrożeń antropogenicznych: zanieczyszczania wód podziemnych i powierzchniowych; erozji brzegów wód płynących i stojących w wyniku wydeptywania; osuszania gruntu przy remontach szlaków; barier uniemożliwiających migrację ryb, płazów i innej fauny w obrębie ekosystemów wodnych; obcych gatunków fauny i flory; nadmiernego poboru wód dla celów konsumpcyjnych i gospodarczych. 11) W stosunku do roślin i grzybów dziko występujących: a) ochrona bioróżnorodności realizowana na poziomie gatunków roślin i grzybów ochrona stanowisk; b) szczególna ochrona dotyczy gatunków roślin i grzybów specjalnej troski oraz znajdujących się na liście Natura 2000; c) eliminacja obcych ekspansywnych gatunków roślin; d) utrzymywanie stosunków wodno-powietrznych cennych biotopów związanych z wodą stagnującą: bagna, torfowiska, młaki. 12) W stosunku do zwierząt dziko występujących: a) zachowanie bioróżnorodności gatunkowej zwierząt; b) ochrona ostoi gatunków specjalnej troski; c) dopuszczenie działań o charakterze interwencyjnym związanych z ochroną zwierząt dziko występujących; d) tworzenie warunków do rozrodu i funkcjonowania wszystkich gatunków zwierząt na obszarze Parku; e) ograniczanie nadmiernej antropopresji oraz jej skutków, w tym szczególnie synantropizacji; 24

f) eliminacja gatunków obcych (jenot, norka amerykańska i inne) oraz wałęsających się psów i kotów; g) ograniczenie nadmiernych upadków jeleni oraz saren podczas niekorzystnych zimowych warunków atmosferycznych; h) odstrzał sanitarny osobników rannych bądź chorych (jeleń, sarna, lis i inne); i) przeciwdziałanie kłusownictwu. 13) W stosunku do przyrody nieożywionej i gleb: d) zachowanie dziedzictwa geologicznego i paleontologicznego; e) poprawa lub utrzymanie właściwego stanu zasobów, tworów i składników przyrody nieożywionej i gleb; f) działania likwidujące negatywne skutki działalności człowieka; g) regeneracja terenów zdegradowanych przez człowieka; a) remontowanie oraz bieżąca konserwacja szlaków turystycznych pieszych oraz narciarskich, szlaków rowerowych, tras narciarskich i nartostrad. 14) W stosunku do środowiska: b) wprowadzanie przyjaznych dla środowiska technologii oczyszczania ścieków i ogrzewania; c) wykluczanie w obrębie Parku urządzeń nagłaśniających o mocy przekraczającej wartości przyjęte za bezpieczne dla środowiska; wnioskowanie o ograniczanie stosowania takich urządzeń w bezpośrednim sąsiedztwie Parku; d) bieżące usuwanie odpadów; e) zapobieganie zagrożeniom pożarowym, związanym z infrastrukturą techniczną oraz powodowanym przez pojazdy mechaniczne. 15) W stosunku do walorów krajobrazowych: a) zachowanie, przywracanie lub ukształtowanie na nowo wartości estetycznych krajobrazu, szczególnie w rejonach udostępnionych dla różnych form działalności człowieka; b) ochrona pośrednia poprzez zadania realizowane w ramach: ochrony ekosystemów leśnych, lądowych nieleśnych, ochronę przyrody nieożywionej i gleb, ochronę środowiska, ochronę wartości kulturowych, udostępniania i zagospodarowania Parku; 25

c) pielęgnacja zadrzewień i zieleni wokół budynków wewnątrz Parku. 16) W stosunku do wartości kulturowych: d) zachowanie istniejących walorów kulturowych w zakresie kultury materialnej (obiektów i reliktów) i niematerialnej; e) prowadzenie prac konserwatorskich, remontowych lub restytucyjnych w obiektach stanowiących własność Skarbu Państwa; f) podejmowanie starań o zachowanie walorów kulturowych obiektów o charakterze zabytkowym właścicieli innych niż Skarb Państwa; g) umożliwienie i wspieranie kultywowania tradycji pasterskich. 1.3. Program działań ochronnych w obszarach ochrony krajobrazowej obejmuje: 1) W stosunku do ekosystemów leśnych własności Wspólnoty Leśnej Uprawnionych 8 Wsi w Witowie, lasów innych wspólnot i innych własności, program działań obejmuje nadzorowanie zadań wskazanych w uproszczonych planach urządzania lasu. W lasach w zarządzie Skarbu Państwa TPN przewiduje się działania analogiczne do przewidzianych w obszarze ochrony czynnej. 2) W stosunku do nieleśnych ekosystemów lądowych, ekosystemów wodnych, roślin i grzybów dziko występujących, zwierząt, przyrody nieożywionej i gleb, ochrony środowiska, walorów krajobrazowych, wartości kulturowych, program działań ochronnych obejmuje realizacje takich samych zadań jak wymienione w pkt. 1.2. w ścisłej współpracy z zarządcami terenu. 3) W stosunku do przyrody nieożywionej i gleb: a) zachowanie dziedzictwa geologicznego i paleontologicznego; b) poprawa lub utrzymanie właściwego stanu zasobów, tworów i składników przyrody nieożywionej i gleb; c) działania likwidujące negatywne skutki działalności człowieka; d) regenerację terenów zdegradowanych przez człowieka; e) remontowanie oraz bieżąca konserwacja szlaków turystycznych pieszych oraz narciarskich, szlaków rowerowych, tras narciarskich i nartostrad. 4) W stosunku do środowiska: a) wprowadzanie przyjaznych dla środowiska technologii oczyszczania ścieków i ogrzewania; 26

b) wykluczanie w obrębie Parku urządzeń nagłaśniających o mocy przekraczającej wartości przyjęte za bezpieczne dla środowiska; wnioskowanie o ograniczanie stosowania takich urządzeń w bezpośrednim sąsiedztwie Parku; c) bieżące usuwanie odpadów; d) zapobieganie zagrożeniom pożarowym, związanym z infrastrukturą techniczną oraz powodowanym przez pojazdy mechaniczne. 5) W stosunku do walorów krajobrazowych: b) zachowanie, przywracanie lub ukształtowanie na nowo wartości estetycznych krajobrazu, szczególnie w rejonach udostępnionych dla różnych form działalności człowieka; b) ochrona pośrednia poprzez zadania realizowane w ramach: ochrony ekosystemów leśnych, lądowych nieleśnych, ochronę przyrody nieożywionej i gleb, ochronę środowiska, ochronę wartości kulturowych, udostępniania i zagospodarowania Parku; c) pielęgnacja zadrzewień i zieleni wokół budynków wewnątrz Parku. 6) W stosunku do wartości kulturowych: h) zachowanie istniejących walorów kulturowych w zakresie kultury materialnej (obiektów i reliktów) i niematerialnej; i) prowadzenie prac konserwatorskich, remontowych lub restytucyjnych w obiektach stanowiących własność Skarbu Państwa; j) podejmowanie starań o zachowanie walorów kulturowych obiektów o charakterze zabytkowym właścicieli innych niż Skarb Państwa; k) umożliwienie i wspieranie kultywowania tradycji pasterskich. 2. Rodzaj, zakres i lokalizacja działań ochronnych Lp. Rodzaj działalności Sposób wykonania i zakres Lokalizacja 27

I. Działania ochronne w stosunku do ekosystemów leśnych Strefa ochrony ścisłej 1. Pozyskiwanie rodzimego materiału rozmnożeniowego drzew leśnych, niezbędnego do prowadzenia przebudowy drzewostanów w strefie ochrony czynnej i krajobrazowej oraz ochrony gatunkowej roślin drzewiastych. Zbiór ograniczonej ilości nasion średnio w roku 10 kg. Strefa ochrony czynnej 1. Likwidacja zagrożeń ze strony owadów i grzybów pasożytniczych. Usuwanie drzew opanowanych przez owady lub grzyby oraz drzew wywróconych i połamanych, zagrażających trwałości drzewostanów lub ich racjonalnej przebudowie. 2. Pielęgnacja drzewostanów Odsłanianie buków, wszystkich klas wieku. jaworów, jodeł i innych gatunków domieszkowych. Średnio w roku 50 ha. 3. Wprowadzanie gatunków Sadzenie lub siew jodły, docelowych. buka, jawora oraz gatunków domieszkowych. Średnio w roku 10 ha. 4. Pielęgnacja odnowień. Wykaszanie roślin głuszących odnowienia. Średnio w roku 20 ha. 5. Pozyskiwanie materiału rozmnożeniowego drzew leśnych. Zbiór nasion, siewek. Średnio w roku 100 kg nasion. Średnio w roku 10 tys. szt. siewek. 6. Szkółkarstwo. Produkowanie sadzonek do odnowień, nasadzeń i zalesień i zadrzewień 0,78 ha. 7. Plantacja nasienna. Prowadzenie plantacji nasiennej limby 0,60 ha. Buk - oddz. 214, 218-221. Limba - oddz. 47-49, 60, 61,67, 68, 96, 185, 203, 206, 211. Modrzew - oddz. 71. Cis - oddz. 205, 211, 214, 216, 222. Sosna - oddz. 79, 293. Cały obszar w oddziałach wymagających interwencji. Cały obszar w oddziałach wymagających interwencji. Cały obszar w oddziałach wymagających interwencji. Cały obszar w oddziałach wymagających interwencji. Buk oddz. 167,192,231. Jawor oddz. 199, 235. Jodła oddz. 104, 109, 116, 117, 199, 228. Limba oddz. 199 (plantacja). Kosodrzewina oddz. 199 (plantacja). Oddziały: 25, 199, 229. Odział: 199. 28

8. Przeciwdziałanie szkodom powodowanym przez zwierzęta. 9. Prognozowanie zagrożeń ze strony kornika drukarza oraz rozrzedzanie jego populacji. 1. Zadania wskazane w uproszczonych planach urządzania lasu dla lasów prywatnych. 2. Przebudowa i pielęgnacja drzewostanów własności Skarbu Państwa. Zabezpieczenie indywidualne sadzonek, wykonanie nowych oraz naprawa starych ogrodzeń zabezpieczających odnowienia oraz młodniki przed zgryzaniem i spałowaniem. Średnio w roku 100 ha. Wykładanie drzew pułapkowych Średnio w roku 400 szt. Strefa ochrony krajobrazowej Nadzór nad wykonywaniem Cały obszar. zadań zgodnie z planami urządzania lasu. Cięcia sanitarne i przygodne we wszystkich klasach wieku, wprowadzanie odnowień sztucznych i ich pielęgnacja, ochrona mechaniczna odnowień przed uszkodzeniami. Średnio w roku 40 ha. Cały obszar w oddziałach wymagających interwencji. Cały obszar w oddziałach wymagających interwencji. Cały obszar. Lp. Rodzaj działalności Sposób wykonania i zakres II. Działania ochronne w stosunku do lądowych ekosystemów nieleśnych Strefa ochrony ścisłej 1. Ochrona przed rozdeptywaniem i niszczeniem ekosystemów nieleśnych oraz poletek badawczych. Grodzenie, ochranianie fladrami, potykacze itd. Według potrzeb. 2. Ochrona przed zniszczeniami będącymi wynikiem nadmiernej presji turystycznorekreacyjnej. 1. Utrzymanie istniejących ekosystemów nieleśnych (łąk, pastwisk, polan). Ograniczanie penetracji terenu przez ludzi długotrwałe lub okresowe zamykanie szlaków. Strefa ochrony czynnej i krajobrazowej Koszenie z usuwaniem biomasy późne koszenie z pozostawieniem pasów nieskoszonych, nawożenie organiczne co 4 5 lat. Dopuszczalne zabiegi: Lokalizacja Zabieg realizowany stosownie do potrzeb w miejscach tego wymagających. Zabieg realizowany stosownie do potrzeb w miejscach tego wymagających. Polany wraz z oddziałami: Bukowina Klin (16b,c,d), Brzanówka (24g,j,k), Kośne Hamry (29g), Brzeziny (37i, 37j), Groń (27c,f), Polanka na Cyrhli (148c, 158g), Młyniska (214b,f), Leśnicka Kira (229f,i,k,l,m,y), 29

nawożenie organiczne; wypas kulturowy owiec i krów; koszenie pielęgnacyjne z pozostawieniem biomasy (późne); usuwanie roślin synantropijnych; usuwanie drzew i krzewów. Polana u wylotu Małej Łąki (230b,g,f), Polana Nędzówka (234a,b,c,g), Dol. Kościeliska przy strażniczówce (235j). Zabiegi realizowane stosownie do potrzeb. 2. Przeciwdziałanie zmianom zachodzącym w ekosystemach łąk i pastwisk. Koszenie pielęgnacyjne polan, łąk, pastwisk z pozostawieniem biomasy koszenie późne z pozostawieniem części polany nieskoszonej. Dopuszczalne zabiegi: usuwanie roślin synantropijnych; usuwanie drzew i krzewów. Zabiegi realizowane stosownie do potrzeb. Wypas kulturowy owiec i krów ekstensywny wypas realizowany corocznie z przerwą jednego sezonu. Dopuszczalne zabiegi: nawożenie poprzez koszarowanie, koszenie z usunięciem biomasy; koszenie pielęgnacyjne z pozostawieniem biomasy; usuwanie roślin synantropijnych; usuwanie drzew i krzewów. Zabiegi realizowane stosownie do potrzeb. Polany wraz z oddziałami: Poroniec (12b,), Olczyska (170b,c,d), Wielkie i Małe Rówieńki w Małej Łące (224f,j,n), Wyżnia Rówień Miętusia (242d,f,g, 243b), Przysłop Miętusi (237j,k,l,m, 238a,b), Niżnia Rówień Miętusia (238i,j,k, 240f). Polany wraz z oddziałami: Palenice (32j,k,h), Łysa Polana (79d), Rusinowa (89g, 89i), Wawrzeczkowa Cyrhla (118l), Niżnia Palenica Pańszczykowa (33f,h,i,145b), Szałasiska pod Kopieńcem (160g,i), Kopieniec (161f,164a), Sucha (159i,160l,m, 162m, 163a), Wielka Polana Kuźnicka (192b,c,f,k,m,n,x,y,z,cx, fx,jx,kx,lx,nx), Polanka w Kuźnicach (193r), Kalatówki (194d,h, 195m, 196b), u wylotu Dol. Białego (200k), Polany na Nędzówce koło Spyrłówki (228i,k, l,m,p,r,s), Polana na Groniku (230a,j,k,l, 234a, 234b, 234g), u wylotu Dol. Kościeliskiej (235d), Wyżnia Kira Miętusia (235m, 235n), Zahradziska (236f), Cudakowa (272f,d, 273d, 273f), Huty Lejowe (290n,o,p,s,t,w) Jaworzyna Lejowa (291c, 291l), Lejówki (292h, 292j), Huciska 30

3. Zapobieganie zubożeniu gleb łąk i pastwisk. 4. Zapobieganie sukcesji lasu w ekosystemach nieleśnych oraz ochrona śródleśnych polan widokowych (także kat. gruntu Ls). 5. Ochrona przed rozdeptywaniem i niszczeniem ekosystemów nieleśnych oraz poletek badawczych. 6. Regeneracja ekosystemów nieleśnych zniszczonych na skutek działalności człowieka. Nawożenie organiczne (obornik, kompost, koszarowanie) co 4-5 lat. Zabieg realizowany stosownie do potrzeb. Usuwanie drzew i krzewów; sporadyczne koszenie. Zabieg realizowany stosownie do potrzeb. Grodzenie, ochranianie fladrami, potykacze itd. Odtwarzanie zniszczonych siedlisk poprzez zasypywanie i równanie nienaturalnych zagłębień i uszkodzeń. (294s,t,n,w,y,ax,mx), Długa (294gx,hx,ix,lx), Kryta (294c,h,k), Jamy (294ox), Pod Jaworki (294sx,tx,rx), Jaworzyna (294a,tx,yx), Przysłop (294wx,yx, tx,zx,xx), Niżnia Polana Kominiarska (295b,c,d,f,g), Polana Chochołowska (303b,c,d,f,g,h,i,j,k, m,n,o,p,r,s,t,w,y,x,z,ax,bx,cx,dx,fx, ix,kx,nx,mx), Niżnia Polana Jarząbcza (303gx,hx,px). Polany, łąki, pastwiska objęte zabiegami ochronnymi: koszenie z usuwaniem biomasy oraz wypas kulturowy owiec i krów. Głównie polany widokowe wraz z oddziałami: Głębokie (15b,d), Ogródki (16d), Niżnia Pol. pod Wołoszynem (42g), Waksmundzka Polana (91d, 92d), Waksmundzka Rówień (91c, 92b), Płaśnia (121c, 123j), Pol. na Przedniej Kopie Sołtysiej (121g,122b), Brylówka (168j), Królowa (172d,f, g,), Jaworzynka (175d, 178b), Strążyska (211h,i, 216a), Mała Łąka (226f), Upłaz (249d,f,h), Wyżnia Polana Pisana (251f,g,k, 254a), Smytnia (258j,n), Tomanowa (259s,x, 260a), Wyżnia Smreczyńska (263f), Mała Polanka Ornaczańska (264g), Pol. na Stołach (274o,275h), Wielka Pol. Ornaczańska (282g), Kopka (290c,d), Tyrałówka (293h), Iwanówka (304b), Starorobociańska (304f), Dudówka (304i,h). Zabieg realizowany stosownie do potrzeb. Zabieg realizowany stosownie do potrzeb w miejscach tego wymagających. 31