Sopot, dnia. r. sygn.: ODPOWIEDŹ NA PYTANIE PRAWNE skierowane przez Zleceniodawcę Panią w dniu r. o godzinie 10.19 w ramach abonamentu Lex Secure Twoja Opieka Prawna Przedmiot odpowiedzi: 1. Czy darowizna kwoty pieniędzy na rzecz Zleceniodawczyni oraz jej małżonka dokonana przez rodziców Zleceniodawczyni będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn? 2. Czy przekazanie darowizny kwoty pieniędzy na dwa różne rachunki bankowe, jeden należący do Zleceniodawczyni, drugi do jej męża, ma jakiś wpływa na powstanie obowiązku podatkowego w podatku od spadków i darowizn? 3. Jakich formalności należy dopełnić w przypadku powstania obowiązku podatkowego w podatku od spadków i darowizn? Podstawy prawne: 1. Art. 1, art. 4a ust. 1 pkt 2, art. 9 ust 1 pkt 1, art. 15, art. 17a ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jednolity Dz. U. 2009 r., nr 93, poz. 768 ze zm.); 2. Art. 890 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jednolity Dz. U. 2014 r., poz.121); 3. Załącznik do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie wzoru zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych (Dz. U. 2006 r., nr 243, poz.1762 ze zm.). Klauzula prawna: Przygotowując niniejszą Odpowiedź na pytanie prawne przeanalizowano i polegano wyłącznie na informacjach otrzymanych od Zleceniodawcy. Nie badano, ani nie weryfikowano prawdziwości przedstawionego stanu faktycznego. Sporządzający niniejszą Odpowiedź na pytanie prawne zastrzega sobie prawo weryfikacji niniejszego opracowania w przypadku ujawnienia faktów nieznanych mu w momencie jego sporządzenia.
Niniejszą Odpowiedź na pytanie prawne wydaje się wyłącznie do wiadomości i do wyłącznego użytku Zleceniodawcy. Odpowiedź dotyczy wyłącznie kwestii w niej określonych i nie może być interpretowana, jako obejmująca, w tym przez domniemanie, inne, niewspomniane w niej kwestie. W niniejszej Odpowiedzi na pytanie prawne zaprezentowano niezależną, subiektywną ocenę sporządzającego, dotyczącą prawnych aspektów przedmiotu analizy, w szczególności ocena prawna przedstawiona w Odpowiedzi nie daje gwarancji wyniku danej sprawy, w przypadku skierowania jej na drogę postępowania sądowego lub administracyjnego. Stan faktyczny: Rodzice Pani.. (zwanej dalej Zleceniodawczynią) zamierzają przekazać, jej oraz jej małżonkowi, darowiznę w postaci pewnej kwoty pieniędzy. Darowizna ma zostać przekazana w jednej części na indywidualny rachunek bankowy Zleceniodawczyni, natomiast w drugiej części na indywidualny rachunek bankowy jej małżonka. Stan prawny: Rozpoczynając rozważania na temat postawionego problemu prawnego, należy odwołać się do ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, która znajdzie zastosowanie w przedmiotowej sprawie. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt. 2 w/w ustawy, podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej tytułem darowizny. Warto w pierwszej kolejności, zwrócić uwagę na postanowienia art. 9 w/w ustawy, który wprowadza kwoty wolne od podatku. W związku z powyższym, opodatkowaniu w ramach omawianej ustawy, będzie podlegało jedynie, nabycie rzeczy i praw majątkowych, których wartość przekroczy określone tutaj kwoty. Znaczenie dla przedmiotowej sprawy, będą miały postanowienia ust. 1 pkt. 1 w/w artykułu, zgodne z którymi, osoby wliczane do tzw. I grupy podatkowej: małżonek, zstępni (używane w prawie określenie potomków: dzieci, wnukowie, prawnukowie itp. osoby spokrewnione w linii prostej), wstępni (używane w prawie określenie przodków: rodzice, dziadkowie, pradziadkowie itp. osoby spokrewnione w linii prostej), pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha oraz teściowie, nie muszą
uiszczać podatku, jeżeli wartość, otrzymanych przez nich rzeczy lub praw majątkowych nie przekracza 9.637,00 złotych. Warto jednak mieć na uwadze, iż w art. 9 ust. 2 komentowanej ustawy, ustanowiono, swego rodzaju, zasadę kumulacji, która oznacza, że jeżeli nabycie rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz, do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od tej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. W związku z powyższym, jeżeli np. teść wykona darowiznę na rzecz swojego zięcia w wysokości 2.000,00 zł, to biorąc pod uwagę fakt, że w przeciągu ostatnich 5 lat, ów teść dokonał już raz darowiznę, na rzecz tego samego zięcia w wysokości 9.000,00 zł, to w takim przypadku konieczne będzie zapłacenie podatku. Podstawą opodatkowania będzie kwota nadwyżki, ponad kwotę wolną od podatku. Kwota nadwyżki w przytoczonym przykładzie wyniesie 1.363,00 zł (11.000,00 zł 9.637,00 zł = 1.363,00 zł). Na marginesie, należy wskazać, iż stawki podatkowe, dla poszczególnych grup podatkowych, określone zostały w art. 15 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Odnosząc się jeszcze do omawianego przepisu, należy zwrócić uwagę, że jest w nim mowa o rzeczach i prawach majątkowych pochodzących od tej samej osoby, co oznacza, że nie zostanie przekroczona kwota wolna od podatku, jeżeli np. teść przekaże zięciowi darowiznę w kwocie 9.637,00 zł oraz jeżeli teściowa, nawet w tym samym dniu, dokona darowizny wobec zięcia, opiewającej, na taką samą kwotę pieniędzy, ponieważ będziemy mieli tutaj do czynienie z dwiema, różnymi darczyńcami. Jeżeli nie dojdzie do przekroczenia kwoty wolnej od podatku, to nie trzeba dokonywać żadnych formalności w postaci informowania naczelnika urzędu skarbowego, czy składania deklaracji. Poza omówionymi wyżej przepisami, określającymi kwotę wolną od podatku, zastosowanie w przedmiotowej sprawie, może znaleźć art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, który przewiduje podmiotowe zwolnienia podatkowe. Przepis ten, ma na celu szczególną ochronę majątku najbliższej rodziny. Jest to zwolnienie bardzo szerokie, gdyż w tym przypadku ustawodawca nie wprowadza, tak jak to było w przypadku kwoty wolnej od podatku, żadnego limitu wartości nabytych rzeczy lub praw majątkowych, którego przekroczenie skutkowałoby koniecznością uiszczenia podatku. Aby można było skorzystać, ze zwolnienia podatkowego przewidzianego w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, należy spełnić łącznie kilka warunków, które można ogólnie określić, jako warunki: podmiotowe, przedmiotowe oraz dotyczące terminu i zgłoszenia. Po pierwsze, omawiane zwolnienie podatkowe, może być zastosowane, tylko wobec określonej liczby podmiotów. Zgodnie z niniejszym przepisem są to: małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym, macocha. Warto w tym miejscu zaznaczyć,
że ustawodawca, do powyższego katalogu osób, nie włączył powinowatych tj. zięcia, synowej oraz teściów (odmiennie, niż przy ustalaniu kręgu osób wchodzących do I grupy podatkowej). Po drugie, warunkiem zwolnienia, jest istnienie określonego przedmiotu, a więc nabycie określonych rzeczy, czy praw, bez względu na rodzaj owych rzeczy, czy tytuł ich nabycia. Przykładem tego typu nabycia, spełniającego niniejszy warunek, może być, tak jak w przedmiotowej sprawie, nabycie w drodze darowizny określonej kwoty pieniężnej. Po trzecie, konieczne jest dokonanie zgłoszenia, nabycia rzeczy lub praw majątkowych, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego (urząd skarbowy, właściwy ze względu na miejsce zamieszkania obdarowanego) w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. W celu wyjaśnienia, kiedy dokładanie powstaje ów obowiązek podatkowy, od dnia którego ustawodawca każe liczyć termin 6 miesięcy, należy odwołać się do art. 6 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Zgodnie, bowiem, z ust. 1 pkt. 4 powyższego artykułu, w przypadku nabycia darowizny, obowiązek podatkowy powstanie z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy - z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń. Warto w tym miejscu nadmienić, iż zgodnie z art. 890 kodeksu cywilnego, dla umowy darowizny (także darowizny kwoty pieniężnej) została określona forma aktu notarialnego. Ustawodawca przewidział jednak wyjątek w tym zakresie, mowa tutaj o tzw. darowiźnie rękodajnej, która polega na tym, iż wykonanie darowizny (np. dokonanie przelewu środków pieniężnych na rachunek bankowy obdarowanego), nawet bez zachowania zastrzeżonej formy aktu notarialnego jest prawnie skuteczne i wywołuje wszystkie skutki, potrzebne dla ważności darowizny. Trzeba również zwrócić uwagę, na postanowienia art. 4a ust. 1 pkt 2 powyższej ustawy, zgodnie z którym, jeżeli przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 (tj. kwotę 9.637,00 zł), to konieczne będzie udokumentowanie ich otrzymania dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym. W związku z powyższym, w cytowanym przepisie, został przewidziany dodatkowy warunek w postaci
przedstawienia w urzędzie skarbowym np. potwierdzenia dokonania przelewu, jeżeli kwota darowizny (także pojedyncze darowizny, zsumowane łącznie, otrzymane od jednej osoby w ciągu 5 lat) przekracza 9.637,00 zł. Odnosząc powyższe rozważania do przedmiotowej sprawy, należy stwierdzić, że ewentualne powstanie obowiązku podatkowego po stronie Zleceniodawczyni i jej małżonka, uzależnione będzie od tego, jaka będzie wysokość środków pieniężnych przekazywanych w formie darowizny oraz jakie rozwiązanie wybiorą w tym przypadku strony. W powyższej sytuacji, można przewidzieć kilka możliwości (opiniujący zakłada, że strony chcą uniknąć opodatkowania), biorąc pod uwagę fakt, iż kwota pieniężna ma być w jednej części przelana na rachunek bankowy Zleceniodawczyni, a w drugiej części, na rachunek bankowy jej małżonka, należy zaznaczyć, że Zleceniodawczyni, będąc córką darczyńców, może być zwolniona od podatku, bez względu na wartość darowizny, jeżeli spełni wszystkie warunki, przewidziane w art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, o którym była mowa wyżej. Przepis ten nie znajdzie jednak zastosowania w stosunku do zięcia, ponieważ jest on zaliczany do I grupy podatkowej i może być zwolniony tylko, co do kwoty wolnej od podatku tj. kwoty 9.637,00 zł, natomiast od nadwyżki, zobowiązany będzie uiścić podatek (w takiej sytuacji konieczne będzie, zgodnie z art. 17a ustawy o podatku od spadków i darowizn złożenie przez małżonka, we właściwym urzędzie skarbowym, zeznania podatkowego w terminie miesiąca, od wykonania darowizny tj. przelania pieniędzy na jego rachunek bankowy). W tak zaistniałej sytuacji, jeżeli wolą stron jest, aby kwota pieniędzy została przelana na dwa, oddzielne rachunki bankowe oraz, jeżeli kwota ta ma przekraczać 9.637,00 zł w stosunku do zięcia, to aby uniknąć opodatkowania, najkorzystniejsze będzie następujące rozwiązanie. W pierwszej kolejności rodzice powinni dokonać darowizny w całości wobec swojej córki (Zleceniodawczyni), bez względu na wysokość kwoty, która ma być przedmiotem darowizny. Kwotę niniejszą można będzie przelać wyłącznie na rachunek bankowy Zleceniodawczyni. W takiej sytuacji nie będzie konieczności zawierania odrębnej umowy w formie aktu notarialnego, wystarczy bowiem dokonanie owego przelewu (będzie to darowizna rękodajna). Z momentem dokonania przelewu, powstanie obowiązek podatkowy, lecz Zleceniodawczyni, jako córka, będzie mogła zwolnić się od uiszczania podatku, jeżeli w ciągu 6 miesięcy od tego momentu, zgłosi nabycie owej darowizny (wzór pisma w załączniku z rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie wzoru zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych Dz. U. 2006 r., nr 243, poz. 1762 ze zm.), właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego, dokumentując jednocześnie fakt otrzymania
darowizny poprzez przedłożenie dowodu wpłaty środków pieniężnych (wydruk z banku). Wykonanie powyższych czynności przez Zleceniodawczynię, zwolni ją z obowiązku zapłaty podatku. Biorąc pod uwagę fakt, iż część kwoty pieniężnej ma również otrzymać małżonek Zleceniodawczyni, to po otrzymaniu przez Zleceniodawczynię darowizny od rodziców, będzie ona mogła dokonać darowizny, na rzecz swojego męża, który otrzymując darowiznę od małżonki, jest zwolniony od zapłaty podatku, analogicznie jak miało to miejsce w przypadku relacji miedzy rodzicami a Zleceniodawcą. W takim wypadku, konieczne będzie również, dokonanie przez męża wszystkich powyższych czynności, a więc: powiadomienie właściwego naczelnika urzędu skarbowego, o kwocie otrzymanej od małżonki darowizny, w ciągu 6 miesięcy od momentu jej wykonania (przelewu bankowego) oraz załączenie dowodu wpłaty (wydruku z banku). W celu uniknięcia problemów z udokumentowaniem wobec naczelnika urzędu skarbowego, że konkretny przelew stanowił darowiznę, sugeruje się użycie w tytule przelewu zwrotu darowizna. Wnioski: Konkludując powyższe rozważania prawne, należy stwierdzić, że Zleceniodawczyni, jako córka darczyńców może być w całości zwolniona od podatku, bez względu na wartość otrzymanej darowizny, jeżeli otrzyma ona darowiznę od swoich rodziców i postąpi według omówionej wyżej procedury, przewidzianej w art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Małżonek Zleceniodawczyni, który otrzyma darowiznę bezpośrednio od teściów, nie zapłaci podatku jedynie co do kwoty wolnej od podatku tj. 9.637,00 zł. Natomiast od kwoty nadwyżki, ponad ową kwotę wolną od podatku, zobowiązany on będzie uiścić podatek określony w art. 15 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Jeżeli jednak Zleceniodawczyni i jej małżonek, chcą łącznie uniknąć opodatkowania (zakładając, że kwota darowizny przekracza kwotę wolną od podatku), to winni postąpić wg. określonej wyżej procedury, a więc: najpierw dokonanie darowizny w całości przez rodziców wyłącznie na rzecz Zleceniodawczyni i dopełnienie przez nią wszystkich przesłanek z art. 4a ust. 1 pkt 2 w/w ustawy, a następnie dokonanie darowizny przez Zleceniodawczynię na rzecz jej męża i dopełnienie przez niego wszystkich przesłanek z tego samego art. 4a ust. 1. pkt 2 w/w ustawy. Postąpienie w taki sposób będzie zgodne z prawem i pozwoli skutecznie uniknąć opodatkowania.
W przypadku chęci skorzystania przez Pana/Panią z pomocy profesjonalnych prawników radców prawnych i adwokatów, współpracujących z w ramach Ogólnopolskiej Sieci Opieki Prawnej - należy skontaktować się bezpośrednio z Infolinią prawną pod numerem telefonu. Niniejsza odpowiedź na pytanie prawne została przygotowana na zlecenie Lex Secure Sp. z o.o. przez LEGALIS Kancelarię Radców Prawnych i Adwokatów Komar-Komarowscy, Piotrowska, Sulima i Partnerzy z siedzibą w Sopocie. Z poważaniem