Raport o rynku pracy w województwie śląskim Katowice Marzec 2013
I. Wnioski Realizacja programu inwestycji publicznych, który proponuje Sojusz Lewicy Demokratycznej w programie Nowa strategia dla Polski, spowoduje pojawienie się w ciągu najbliższych pięciu lat ponad 67 tys. nowych miejsc pracy w województwie. 1. Liczba bezrobotnych w województwie pod koniec stycznia 2013 r. wynosiła 222 tys. osób. 2. Stopa bezrobocia w województwie pod koniec stycznia 2013 r. była na poziomie 11,9%. 3. Dynamika zatrudnienia w województwie w drugiej połowie 2012 r. była niższa od dynamiki w skali ogólnopolskiej. 4. Stopa bezrobocia rejestrowego w województwie w 2011 i 2012 r. na tle poziomu całego kraju była wyraźnie niższa. 5. Zmiana liczby bezrobotnych w powiatach (styczeń 2012 r. do stycznia 2013 r.): Katowice (największy wzrost), Jastrzębie-Zdrój (największy spadek). 6. Zmiana liczby osób pozostających bez pracy dłużej niż 1 rok w powiatach: Katowice (największy wzrost), Żory (największy spadek). 7. Zmiana liczby bezrobotnych wśród kobiet i mężczyzn w powiatach (grudzień 2011 r. do grudnia 2012 r.): a) kobiety - Tychy (największy wzrost), Jastrzębie-Zdrój (największy spadek), b) mężczyźni - Katowice (największy wzrost), Siemianowice Śląskie (minimalny wzrost). 8. Zmiana liczby bezrobotnych wśród osób w wieku 18-24 oraz 55 i więcej lat w powiatach (2011 rok do 2012 roku): a) osoby w wieku 18-24 lata - powiat bieruńsko-lędziński (największy wzrost), Jastrzębie- Zdrój (największy spadek), b) osoby w wieku 55 i więcej lat - Świętochłowice (największy wzrost), Jastrzębie-Zdrój (najmniejszy wzrost). 9. Liczba bezrobotnych przypadających na jedną ofertę pracy w 2012 r. była największa w powiecie będzińskim, a najmniejsza w powiecie mikołowskim. 10. Największy wzrost osób zwolnionych z przyczyn zakładu pracy w 2012 r. miał miejsce w powiecie żywieckim i Katowicach.
II. Sytuacja na rynku pracy w województwach Wykres 1. Liczba bezrobotnych w województwach pod koniec stycznia 2013 r. (w tys.) 300 250 222,2 200 150 100 50 0 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Wykres 2. Stopa bezrobocia w województwach pod koniec stycznia 2013 r. (dane w %) 25 20 15 11,9 10 5 0 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS
III. Charakterystyka rynku pracy w województwie Wykres 3. Przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw stan na koniec stycznia 2013 r. Źródło: GUS Wykres 4. Stopa bezrobocia rejestrowanego stan na koniec stycznia 2013 r. Źródło: GUS
Mapa 1. Stopa bezrobocia rejestrowanego według powiatów w styczniu 2013 r. (stan w końcu miesiąca) Źródło: GUS
IV. Analiza zmian wybranych parametrów wojewódzkiego rynku pracy Wykres 5. Zmiana liczby bezrobotnych w powiatach - styczeń 2012 r. do stycznia 2013 r. (dane w %) 25 20 15 10 5 0-5 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS
Wykres 6. Zmiana liczby osób pozostających bez pracy dłużej niż 1 rok w powiatach - 2011 rok do 2012 roku (dane w %) 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0-10,0-20,0-30,0 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS
Wykres 7. Zmiana liczby bezrobotnych wśród kobiet i mężczyzn w powiatach grudzień 2011 r. do grudnia 2012 r. (dane w %) 35,0 30,0 Kobiety Mężczyźni 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0-5,0 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS
Wykres 8. Zmiana liczby bezrobotnych wśród osób w wieku 18-24 oraz 55 i więcej lat w powiatach 2011 rok do 2012 roku (dane w %) 50,0 18-24 lata 55 i więcej lat 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0-10,0-20,0 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS
Wykres 9. Liczba bezrobotnych przypadających na jedną ofertę pracy w powiatach w 2012 roku 1400 1309 1200 1094 1000 800 600 400 193 159 92 84 72 71 69 59 56 53 53 48 45 42 37 36 35 31 29 26 25 25 24 23 22 21 20 20 19 18 17 15 8 5 200 0 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS
V. Zwolnienia grupowe w województwie Wykres 10. Bezrobotni zwolnieni z przyczyn zakładu pracy w województwach 31 grudnia 2011 r. do grudnia 2012 r. (dane w tys.) 14000 12000 31.12.2011 31.12.2012 10000 8000 6000 4000 2000 0 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych MPiPS Wykres 11. Zmiana liczby bezrobotnych zwolnionych z przyczyn zakładu pracy w województwach w 2012 r. (31.12.2011 = 100) 140,0 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych MPiPS
Wykres. Liczba bezrobotnych zwolnionych z przyczyn zakładu pracy w powiatach 31 grudnia 2011 r. do grudnia 2012 r. 800 700 31.12.2011 31.12.2012 600 500 400 300 200 100 0 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych MPiPS
VI. Jak walczyć z bezrobociem? Propozycje Sojuszu Lewicy Demokratycznej - Nowa strategia dla Polski SOCJALDEMOKRATYCZNA ALTERNATYWA. Rozwój zamiast stagnacji, Warszawa 2012 Naszym celem jest zapewnienie jak najwyższego poziomu zatrudnienia, opartego na sprawiedliwych, godnych i czytelnych regułach. Stabilne zatrudnienie i aktywna polityka zwalczania bezrobocia pozwoli m.in na: - ułatwienie startu ludziom młodym (mieszkania, zdolność kredytowa, nauka, podnoszenie kwalifikacji zawodowych), - możliwość założenia rodziny bez obawy o to, czy uda się połączyć pracę z wychowaniem dzieci, skąd weźmie się środki na żłobek, przedszkole, podręczniki i przybory szkolne dla dzieci, - godne życie ludziom w podeszłym wieku: stabilny i pewny system emerytalny oraz przejście na emeryturę wg stażu pracy, a nie arbitralnie ustalonego wieku. Polityka zatrudnienia będzie realizowana przy pomocy socjaldemokratycznych programów związanych z polityką pracy, gospodarczą, emerytalną oraz demograficzną. Uważamy też, że pracownicy powinni być zatrudniani w oparciu o sprawiedliwe, czytelne reguły. Patologią dzisiejszego rynku pracy jest skala zastępowania umów o pracę na czas nieokreślony, umowami okresowymi oraz tzw. "umowami śmieciowymi". Pozwala to na wykluczenie pracowników z ochrony przewidzianej przez Kodeks Pracy, uniemożliwia korzystanie z kredytów, rujnuje system emerytalny i opieki społecznej. Podobnie jak patologią jest nagminne nieprzestrzeganie czasu pracy. Pracownik jest podmiotem, a nie przedmiotem systemu gospodarowania i za wykonaną pracę powinien uzyskiwać sprawiedliwą płacę. Państwo ma tworzyć jasne i czytelne reguły na rynku pracy, a nie tolerować kpiny z prawa pracy i praw pracowniczych.
Program inwestycji publicznych Niezbędna jest aktywna polityka inwestycyjna realizowana na szczeblu centralnym i samorządowym. Uznajemy, że inwestycje publiczne stanowią istotny czynnik stymulujący wzrost gospodarczy i zwiększający istotnie wzrost PKB. Inwestycje lokalne Proponujemy zwiększenie inwestycji państwa w budowę infrastruktury lokalnej, realizowanych przez samorządy w wysokości co najmniej 8 mld zł rocznie. Inwestycje te powinny być w przeważającej części realizowane w ramach Partnerstwa publicznoprywatnego. Ten sposób realizacji inwestycji lokalnych nie zwiększa długu publicznego, pozwala też na zwiększenie efektywności i wartości inwestycji. Inwestycje centralne Na szczeblu centralnym proponujemy utworzenie trzech specjalnych stref ekonomicznych: Centralnego Okręgu Przemysłowego lokalizacja w okolicach Łodzi (skrzyżowanie kluczowych autostrad A1 i A2), Północnego Okręgu Przemysłowego (zlokalizowanego na Pomorzu, w okolicach Trójmiasta połączonego infrastrukturalnie z portami) oraz Południowego Okręgu Przemysłowego (Kraków - Katowice). Okręgi będą miały charakter Specjalnych Stref Ekonomicznych, w których państwo realizować będzie planową politykę inwestycyjną. Uwzględniając specyfikę lokalną zakłada się szczególne preferencje dla następujących grup przemysłu: - maszynowy i elektromaszynowy, - precyzyjny, - samochodowy, - elektroniczny, - wysokich technologii (biotechnologiczny, farmaceutyczny),
- energetyki odnawialnej (komponentów), - specjalne preferencje dla małych przedsiębiorstw usługowych z branży IT. Mechanizm funkcjonowania specjalnych stref ekonomicznych jest już określony w ustawie. Nowością, którą zamierzamy wprowadzić, będzie aktywność państwa, które będzie mogło uczestniczy w budowie przemysłu jako udziałowiec (do 25% udziałów), zwiększając tym samym wartość inwestycji (nie będącej pomocą publiczną) w wybranych przedsięwzięciach. Mechanizmy stosowane przy takich inwestycjach są charakterystyczne m.in. dla przedsięwzięć typu start-up. Państwo zaoferuje również preferencyjne kredyty dla podmiotów inwestujących w strefach i przejmie na siebie większość ciężarów administracyjnych. Państwo realizować będzie planową politykę inwestycji oraz ulg i preferencji kredytowych dla inwestycji w wybranych branżach. Ich realizacja w ciągu 5 lat powinno dać ok. 500 tys. nowych miejsc pracy. Można oszacować, że inwestycje państwa powinny wynieść przynajmniej 1 mld zł na strefę (+ koszty uzbrojenia terenu, ściśle uzależnione od lokalizacji).
Wykres 10. Liczba nowych miejsc pracy po realizacji programu inwestycji publicznych z proponowanych w Nowej Strategii dla Polski Socjaldemokratyczna alternatywa (symulacja) 140000 120000 100000 80000 60000 40000 20000 0 Źródło: obliczenia i opracowanie własne na podstawie danych GUS